Ct1QWEEKB!ADÖpGED.GD0nD5IAG voÖRoÊZUID-HOLLInZECUWSCHE EIIAflDm
N.V. UitgeVersmaatschapDlJ „EILANDEN-NIEUWS"
Over Petroleum en
Benzine
De Savoysche
egdochter
Verschillende berichten
Brifsche en So jet troepen
rukken Iran binnen.
14e Jaargang
WOENSDAG 27 AUGUSTUS 1941
1271
Duits:h and strijdt voor
Europa
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER1935 OPGENOMEN HET BLAD ,0 N Z E E l L A N D E N" - 1 8E JAARGANG
UITGAVE VAN
MEDEDEELING AAN IRANS GEZANT
TE MOSKOU.
Abonnementsprijs 93 cent per 3 maanden bij vooruitbetaling:.
Verschijnt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlflke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per jaar.
Gevestigd te Middelhamis Prins Hendiikstr. 122 C Giro 167930 Postbox 8 TeL 17.
K 1783 Bykantoor voor Zeeland: St. Maartensdgk Markt, Telef. 59.
Advertentle-prtjs 20 cent per regel.
Reclames 40 cent
Hoofdredacteur
TH. DE WAAL. MTDDELHARNIS C 122.
In de tegisnwoordige oorlog speelt het
grondstoffenvraagstuk een veel grootere
rol dan gedurende de wereldkrijg. Dit
wordt vanzelfsprekend veroorzaakt door
het 'feit, dat thans in veel grootere mate
dan toen de motoriseering der legers is
doorgevoerd en het aantal vliegtuigen is
toegenomen. Daardoor ia de behoefte aan
ijzer, staal, koper, aluminium en andere
metalen, benevens petroleum en benzine
enorm toegenomisn. Vooral in oorlogstijd
wordt het echter openbaar, dat de mine
rale rijkdommen zeer ongelijk over de we
reld zijn verdeeld, hetgeen voor sommige
landen bijzondere moeilijkheden met zich
brengt.
We willen in dit artikel eens nagaan,
hoe het in dit opzicht staat met de petro
leum en de daaruit gefabriceerde benzine.
De voornaamste petroleum-produceerende
landen zijn (met de percentages van de to
tale wereldproductie:)
Vereenigde Staten 60
Rusland
10
Venezuela
9
Roemenië
4
Iran (Perzië)
3
Ned. Indië
2.6
Mexico
2.5
Irak
1.5
Columbia
1.1
Peru
1
De geheele wereldproductie is thans on
geveer 300 millioen ton perjaar, terwijl
de wereldvoorraad der bekende bronnen
wordt' geschat op 3600 millioen ton. Dit
zou kunnen leiden tot de conclusie, dat dan
over 12 jaar de petroleum op zou zijn. Dit
is echter niet zoo. In de 4 jaren vóór deze
oorlog werd meer petroleum ontdekt ,dan
geproduceerd, terwijl de techniek de pe-
troleumverwerking steeds meer effectief
zal maken.
Uit het staatje blijkt, dat Amerika alleen
drie kwart der wereldproductie heeft. Irak
en Iran staan onder Engelsche invloed, ter
wijl ook Ned. Indië en Rusland tot de ge-
alliëerdisn behooren. Japan bezit geen pe
troleum en moet alles uit Ned. Indië en
Amerika betrekken. Duitschland en Italië
hebben zelf ook geen petroleum van betee-
kenis. Voor deze landen is momenteel de
petroleum van Roemenië ter beschikking.
Met name voor Duitschland was het pe-
troleumvraagstuk een levenskwestie. Niet
alleen wist het reeds voor de oorlog be-
gon^ dat het zou worden afgesneden Vaji
Amerika, waaruit het veel betrok, door de
Engelsche blokkade, maar ook uit &2n oog
punt van deviezenbesparing moest het stre
ven naar autarkie, dat is zelfvoorziening.
De moderne oorlog verslindt immers ben
zine in ontzaglijke hoeveelheden. Slechts
een deel der petroleum kan natuurlijk in
benzine worden omgezet. Het benzinege-
halte van de ruwe olie loopt erg uiteen.
Dit hangt af van de plaats van herkomst.
Men kan als gemiddeld percentage, verkre
gen door rechtstreeksohe destlüatie en
door het z.g. kraken van de zwaardere olie
componenten, gevoeglijk 50 nemen, zoodat
de helft der olieproducten kan dienen voor
de benzine-voorziening. Roemenië b.v.- le
verde in vredestijd ongeveer 8 millioen ton
petroleum, waaruit dus 4 millioen ton ben
zine komt. De hoeveelheden, die noodigzijn
voor de vliegtuigen, tanks, vrachtauto's
motorfietsen etc. zijn bij een intensieve oor
logvoering zoo geweldig groot, dat er ech
ter ook met millioenen tonnen verbruik ge
rekend moet worden.
Een eenvoudige schatting kan dit aan-
toonen.. Nemen we aan, dat thans aan het
front in Sovjet-Rusland dagelijks aan elke
zijde 4000 vliegtuigen aan ,de strijd deel
nemen, die 5 uur per dag in de lucht zijn
en per uur gemiddeld 400 L. benzine ver
bruiken. Dit wordt dan voor elk der par
tijen 8000 ton per dag. Voor de tanks,
pantserwagens etc. kan men 10.000 ton re
kenen en voor auto's 16.000 ton, totaal
per dag 34.000 ton benzine. De oorlog in
het Oosten is nu 9 weken aan de gang,
zoodat er in totaal door elke partij ruim
3 millioen ton benzine is verbruikt. Deze
zeer ruwe schatting lijkt ons aan de lage
kant, gezien de enorme afstanden in de
Sovjet-Unie.
Rusland beschikt over een' jaarlijksche
productie van 30 millioen ton ruwe petro
leum. Duitschland daarentegen zou aange
wezen zijn op de opbrengst van Roemenië
indien het niet reeds jarenlang een andere"
methode van benzine^productie in het leven
had geroepen. We bedoelen de vervaardi
ging van zoogenaamde sjmthetische ben
zine.
In het Duitsche streven naar autarkie
speelt deze productie een zeer groote rol^
veel grooter dan men denkt. Het is uit de
synthetische benzine^ die aan Duitschland
de mogelijkheid verschaft over te gaan tot
zoo groote offensieven als in Rusland. De
opbrengst van Roemenië, die uiteraard ook
gedeeltelijk voor Italië is bestemd en boven
dien door de krijgsverrichtingen wellicht niet
zoo groot is als in vredestijd, is onvoldoen
de voor de Duitsche weermacht, hetgeen
duidelijk blijkt uit bovengenoemde cijifers.
Reeds jaren vóór de oorlog is men daarom
overgegaan tot het produceeren van benzi
ne op een andere manier, die Duitschland
van het buitenland onafhankelijk moest
maken: het is de bereiding van benzine
uit steenkool.
Duitschland beschikt n.l. over enorme
voorraden steenkool en bruinkool. Van bei
de produceerde het in 1938 elk ongeveer
190 millioen ton. Een groot deel hiervan
nu wordt omgezet in benzine volgens een
procédé, uitgevonden door den Duitschen
■chemicus prof. Bergius en naar hem toer-
'giniseeren genoemd. Reeds itx 1913 ontdek
te hij dit procédé, doch pas in 1927 ver
scheen de eerste volgens deze methode be
reide benzine op de markt. Het gaat in
hoofdzaak op de volgende wijze.
De steen- of bruinkool (anthraciet is niet
bruikbaar) wordt fijngemalen en daarna
vermengd met een zware olie. Daarna
wordt ze in een oven geperst, waar een
temperatuur heerscht van 50Ö gr. C en
waarin zich waterstofgas bevindt met een
druk van 200 atmosfeer. Er hebben dan
chemische veranderingen plaats, in hoofd
zaak iiyidreeren (zoo genoemd naar hydro
genium, de chemische naam voor water-
stoif,) daar de kool nu veel waterstof op
neemt en overgaat in koolwaterstoffen, die
nauw verwant zijn aan aardolie. Door va
riatie van druk en temperatuur kan men
het proces richbsn op die'producten, die
men speciaal wil bereiden, "b.v. op benzine
of smeerolie als hoofdproduct. Eén der bij
producten is het bekende bjitagas!
Natuurlijk werkt men 'in Duitschland"
hoofdzakelijk op benzine. Óm 1 ton ben
zine te maken, is 1% ton steenkool noodig.
Rekent men de verwarmingsenergie mee,
dan is dit 3 ton. Het is' dus een nogal
duur proces. Er is echter pog een andere
methode uitgevonden, het li^ischer-Tropsch-
proces, dat minder omslachtig is. Zoo be
schikt Duitschland over twee sjmthetische
procédé's, waardoor groote hoeveelheden
benzine worden gefabriceerd ,met name in
de bekende Leuna-fabrieken van de I. G.
Farbenindustrie. In 1938 b.edroeg de pro
ductie van synthetische benzine reeds 1.3
millioen ton terwijl ze voor 1940 werd ge
schat op 2.6 millioen ton. Wat de vredes-
behoeften betreft, was Duitschland zeker
reeds voor 60% door synthetische benzine
gedekt.
Zooals men ziet, heeft het petroleum-
vraagstuk door de uitvinding van dit pro
cédé, de groote vlucht der.'Duitsche tech
niek en de organisatie der industrie vo.pr
dit land een geheel ander aspect gekregen.
In hoeverre de petroleum-voorziening in
vloed zal uitoefenen op de uitslag van de
ze oorlog, zal de tijd moeten leeren.
VOLKSTUINDERS GRIJPEN ZELF IN.
NAARDEN, 23 Augustus. ;^- De diefstal,
len in de volkstuinen nemen den laatsten
tijd zoo toe, dat de huurders f een bewakings
dienst hebben opgericht, om hun oogst te
gen onrechtmatige oogsters te beschermen.
Het is de politie niet doenlffl^ om de afge
legen .gronden voortdurend" oiSler bewaking
te houden. (N.v.d.D.)
BENZÏNE-DIEFSTAL TE SOEST.
De hamdel ging over iverschillende schijven.
Twee personeii verhooritl.
AMERSFOORT, 24 Aug. Uit een op.
slagplaats in de gemeente Soest is een
groote hoeveelheid benzine gestolen. De
handel is over verschillende schijven ge
gaan en ten slotte kocht de firma B. alhier
20.000 liter. Hiervan zijn echter slechts 2
vaten afgeleverd. De rest zal vermoedelijk
■wel niet volgen, want er is door de politie
een onderzoek ingesteld. Een der firman
ten B. en ook de voerman, die de benzine
vervoerde, zijn reeds verhoord. (N.v.d.D.)
AARDAPPELENBON.
's-GRAVENHAGE, 23 Aug. De sec
retaris-generaal -van het^departement van
Landbouw en Visscherij maakt onder ver
wijzing naar hetgeen ter zake reeds is me
degedeeld^ bekend, da.t gedurende het tijd
vak van MaandSg 25 Augustus t.ra. Za-
terda,g 30 Augustus a.s. de met ,^33 reser
ve" gemerkte bon van de bonkaart „diver
sen" recht geeft op het koöpen van 3 kg.
aardappelen.
VERGOEDING VOOR HET SCHRAPPEN
VAN AARDAPPELEN.
De Gemachtigde voor de prijzen maakt
bekend, dat in de officieele Publicatie be
treffende groenten en fruit, welke op 19
AugTistus in de avondbladen is verschenen,
melding is gemaakt van de vergoeding, wel
ke door detaillisten aan het publiek in re
kening mocht worden gebracht voor het
schrappen van aardappelen.
Hieraan is evenwel ten onrechte de me-
dedeeling toegevoegd, dat de aardappelen
eerst na het schrappen mochten worden ge
wogen. Hef spreekt vanzelf, dat dit niet
juist is. De detaillisten, die bij vrijze van
dienstverleening aan de klanten bereid zijn
de aardappelen te schrappen, mogsn ze we-
voordat zij ze deze bewerking hebben doen
ondergaan.
VAN UITPUTTING GESTORVEN.
De mèlkvervoerder J. Stroband te Slo
ten in Friesland, die dagelijks van de boe
ren de melk naar de Zuivelfabriek in de
plaats zijner inwoning brengt, keerde j.l.
Woensdagavond niet bij de fabriek terug.
Het gebeurde wel vaker, dat hij wegens het
ontstuimige weer op de Sloter. en Brand-
meer niet overstak, den nacht bij een boer
doorbracht, zoodat men zich niet ongerust
maakte. Den volgenden morgen ontdekte
een schipper op de Brandemeer de gezon
ken melkschuit. S. hing, gedeeltelijk in het
water-, in totaal uitgeputten toestand aan
den mast. Onmiddellijk werd hij overge
bracht naar de zuivelfabriek, waar de dok
ter uit Wijckel probeerde hem te helpen.
Dit is echter niet gelukt De mèlkvervoer
der is aan de gevolgen van de uitputting
overleden.
DE VERHOUDING INDIE-JAPAN.
De uitgewezen journalisten.
TOKIO, 23 Aug. (Dom*!). Het-blad.
„Nitsji Nitsji Sjimbcen" brengt op zijn
voorpagina het bericht, dat zijn correspon
denten te Batavia, Isjibasji en Tobisjima
op 5 Augustus last gekregen hebben Ne-
derlandsch-Indië te verlaten, blijkbaar om
dat de autoriteiten van Ned.-Indië be
zwaar maakten tegen de door dit dagblad-,
concern gevoerde politiek.
Sinds den blokkeeringsmaatregel, zoo
schrijft het blad, is Ned.-Indië volkomen
toegetreden tot het Engelsch-Amerikaan-
sche kamp van anti-Japansche omsinge
ling Voorts drukt het blad een arjtikel af
van deze correspondenten, waarin zij ver
halen van de hevige beperkingen, waaraan
zij onderhevig waren. Zij werden gefouil
leerd, verhoord en als spionnen behandeld.
Het artikel vermeldt voorts, d?i,t onlangs
in Nederlandsch-Indië biljetten zijn aange
plakt met een anti-Japansohen inhoud en
dat de anti-Japansche stemming is toege
nomen door propaganda, die van officieele
zijde is geïnspireerd, vooral sinds de Ja-
pansche troepen Indo-China zijn binnenge
trokken.
Van de 7000 Japanners in Ned,-Indië
hebben ongeveer 1500, voornamelijk vrou
wen en kinderen, het land reeds verlaten
wegens ,,de steeds slechter wordende han-
delsbetrekkin,gen tusschen Japan en Ne
derlandsch-Indië en wegens den stelselma-
tigen anti-Japanschen druk."
Grenizen de laatste 24 uur belamgröjfe
versterkt.
STOCKHOLM, 25 Aug. (D.N.B.) Naar
Reuter in een extra-bericht meldt, is in
Simla officieel medegedeeld, dat de regee
ringen van Engeland en de Sovjet-Unie
vandaag een gemeenschappelijke miUtaire
actie zijn begonnen tegen Iran.
Uit Moskou meldt Reuter, dat de Sovjet,
commissaris van Buitenlandsche Zaken, Mo
lotof, den ambassadeur van Iran heeft me
degedeeld, dat Sovjet-troepen Iran zijn bin-
riongerukt.
Te Londen is bekend geworden, aldus een
ander extra-bericht van Reuter, dat ook de
Britsche troepen vanochtend de Iransche
grens hebben overschreden.
De gezant van Iran te Ankara, Bagher
Kazomi, zoo meldt S.P.T. uit de Turksche
hoofdstad, heeft Zaterdag nog een bespre
king gevoerd met den Tur^schen minister
van Buitenlandsche zaken, Saradzjogloe.
Volgens regeeringskringen was het onder
werp der besprekingen de toespitsing van
den toestand in Iran als gevolg van de nieu
we Britsche Sovjet-Russische eischen.
De voorbereidingen voor de verdediging
van Iran zijn de afgeloopen dagen voortge
zet. Radio Teheran maakte Zaterdag be
kend, dat de Iransche gpsnzen de laatste 24
uur belangrijk zijn versterkt en dat bepaal
de grenszones voor reizigers verboden wa
ren.
De versterkte activiteit aan het Noord-
afrikaansche 'front schijnt naar militaire
waarnemers te Londen meenen, er op te
wijzen, dat de As-mogendheden de Sovjet-
Engelsohe maatregelen tegen Iran niet rus
tig zullen ontvangen, zoo meldt United
Press.
In ingelichte kringen wijst men er op,
dat de klimatologische omstandigheden
een hervatting van de gevechtshandelingen
in Noord-Afrika weer zeer spoedig mogelijk
zullen maken en dat het Libysche front
mogelijk een belangrijke rol bij de flankac
ties zal spelen.
DUITSCH WEERMAOHTSBERICHT.
148.300 ton scheepsniiimte vernietigd,
GreEit Yiarmouth aangevallen.
Hoofdkwartier van den Führer, 25 Aug.
(D.N.B.) Het opperbevel der weermacht
maakt bekend:
De operaties in het Oosten maken overal
goede vorderingen.
Zooals reeds in een extra bericht is me
degedeeld, hebben duikbooten en in over-
zeesche wateren opereerendé oorlogssche
pen 25 vijandelijke koopvaardijschepen met
Een verhaal uit de dagen
van Calvtjn's strijd te tlenève
door DEBORAH ALtlOOK
23.
De De Maisonneuves eigenlijk Bau-
dichon de Maisolmeuve waren de rijk
ste familie te Geneve en ijverige Potes-
tanten.
„Mijn vader zal niet gaan," zei Ga-
brielle.
„Dat is waar. Mijnheer De Maisonneuve
kon hem er niet toe overhalen, hoe hij ook
zijn best er toe deed. Maar mevrouw zei
•Jat jij komen moest en dat ze van geen
verontschuldiging weten wil. En dus moet
ik ongelukkig ook wel, al heb ik er nog
zoo'n hekel aan, want je kunt niet alleen
gaan. Kind, ik zou je waarlijk niet vrijwil
lig laten gaan om je hoofd vol ijdele denk
beelden te krijgan, en deze afvalligen heb
ben nog genoeg wereldschgezindheid over
gehouden om graag een aardig gezichtje
aan hun tafel te zien. Wjat zul je dragen?"
„Wat anders dan mijn Zondagsche jurk
en mijn zilveren ceintuur," zei Gabrielle
met oogen, die van blijdschap glinsterden.
,)Zoo'." zei Claudine slechts half tevre
den, „'t Is toch schande, zulke malle wet
ten, die een dochter van een gezeten bur
ger niet toestaan zelfs op feestdagen zich
wat beter te kleeden! Maar, indien ieder
doen kon, wat" hij wou Ik zal er dan-
wel goed genoeg uitzien in mijn grijze
kleed en mousselinen halsdoek. Mevrouw
zal ons laten halen en brengen onder veilig
geleide."
„Gelukkig hebt u mij daarbij niet noo
dig," zei Margaretha. ,,Br dient tenminste
een thuis te zijn om voor mijnheer te zor
gen. Maar ik wil wel bekennen: ofschoon
ik over 't algemeen heel weinig op heb met
al die feesten en pretpartijen, dat ik het
kind zoo eens in haar leven wel eens zoo'n
ultgangetje gun."
Een „pretpartijtje" en „uitgangetje" ais
nu bij de Maisonneuves te genieten viel,
.zou een meisje van de twintigste eeuw al
bitter slecht geleken hebben! Het feest
maal was zorgvuldig beperkt tot het bij
de wet voorgeschreven aantal gerechten
en werd opgediend op oan lange smalle
tafel van in-was-gezet hout. De mannen,
allen met gedekten hoofde, zaten aan de
eene zij, de vrouwen op een rij aan de an
dere. Er was dus geen groote verscheiden
heid van spijzen maar wat er was, was
overvloedig en zeer goed. Ook de wijn was
zeer goed en werd mild, maar niet overda
dig geschonken. Eerst kwam op tafel het
aloude Geneefsche gerecht, bekend als pot
au feü, een pot van groote afmeting bevat
tende haas, kapoen, wildbraad en ander
vleesch in hun eigen sap gereed gemaakt
met wijn inplaats van waiter. Daarop volg- j
de gebraden kalfsbout, die opgevolgd werd
door stapels gebak, waarvoor Geneve nog
beroemd was, ofschoon onder de nieuwe
regeering het gebruik merkbaar afgeno
men was. Er waren weinige jonge men-
schen tegenwoordig, maar de laatste scho
tel viel bij dezen meest in den smaak.
„Ik wou dat Norbert hier was," zei een
bekende stem.
Gabrielle zag op en ontmoette de lachen
de oogen van Louis de Marsac, die tegen
over haar zat en haar aandacht vroeg voor
een bijzonder lekkere soort van amandel-
koek. N9,tuurlijk had zij van 't begin af ge-
wéten da't hij tegenwoordig was; maar zij
was dubbel blijdat ze met hem spreken
kon, want haar tante had, dank haar ge
vorderden leeftijd, een plaats aan het hoo-
gereind der tafel^ <2n de beide jonge da
mes naast haar waren haar vreemd. Zij
strekte de hand uit om een koek te ne
men.
,,Déze is beter," zei Louis haar een an
deren aanbiedende.
„Is het goed altijd het beste te nemen?"
vroeg zij.
„Zeker, indien, niemand anders het noo
dig heeft."
Even daarna werd het dankgebed uitge
sproken door een d»r aanwezige predikan
ten en allen stonden Van tafel op en ver
spreidden zich in de hal om kleine groepen
te vormen voor losse gesprekken.
Gabrielle stond eenigszins aarzelend); zij
gevoelde zich eenzaam onder zooveel vreem
den. Ze was De Caulaincourt dankbaar, die
haar kwam gezelschap houden en enkele
aanwezigen, die zij niet kende, aanduidde.
„Maar," vroeg ze hem, waar is mijn
heer De Vezelay?"
„Kent ge hem niet? Die groote schoone
man in fluweel met bont afgezet."
„Ik dacht dat die -Dr. Theodoor Beza*)
was!"
„En die is heer van Vezelay", zei De
Caulaincourt glimlachend. ,,Een geleerd
man, dichter, en daarbij osn man van groo
ten rijkdom eigenaar van uitgestrekte lan
derijen. En hij acht zijn grootste voorrecht
al wat hij heeft, goud, geleerdheid, talen
ten, aan de voeten van zijn Heere te leg
gen en ten onzen nutte te gebruiken."
„Ik weet dat hij een groot vriend van
meester Calvijn is," zei Gabrielle. ,,Ik dacht
dat die hier ook zijn zou."
„Hij was uitgenoodigd, maar had het te
druk. Doch er zijn hier vier van de hegan
predikanten en drie van de vier syndici,
zoodat, dunkt me. Kerkten Staat goed ver
tegenwoordigd zijn."
„Ik heb je gezocht. De Caulaincourt," zei
.de gastheer^ die op dat oogenblik bij hen
kwam. „Laat mij je aan Dr. Beza ■voorstel
len. Hij kent iemand, die kort geleden in
de buurt van GourgoUes geweest is,, en kan
je een en ander omtrent je familie meedee-
len; niet véél, maar tamelijk goed."
Dus ging De Caulaincourt verder en Ga
brielle was opnieuw alleen. Maar Louis
had reeds lang op de gelegenheid gewacht
en naderde haar.
„Juffrouw," vroeg hij, „wilt ge met m3
het sleutelspel spelen?"
Hij geleidde haar naar een kleine tafel,
waarop een groote zware sleutel lag, of
liever een stuk metaal in den vorm van
een sleutel, met merkteekenen en andere
figuren er op. Men moest .dezen sleutel zoo
ver mogelijk over de tafel stooten zonder
hem er af te laten vallen; -r- dat was het
eenvoudige, weinig-op-windende tijdverdrijf,
waarmee de Geneefsche burgers na theolo
gische en politieke redetwisten hun ver
moeide hersens tot rust brachten. Zelfs
heeft Calvijn somtijds aan deze uitspanning
deelgenomen.
Twee andere jongelingen kwamen met
Gabrielle en Louis spelen en gaven haar
gaarne les, want 'tot haar eigen verdriet
en vermaak van de overigen gaf zij gewoon
lijk den sleutel zoo'n forschen duw, Tdat
hij-^ kletterend op den grond terecht kwam.
Theodoor Beza (eigenlijk De Béze) heer
van Vezelay in Bourgondië, geboren den 24
Juni 1519. In 1559 te Geneve professor; na
den dood van Calvijn, zijn boezemvriend,
de voornaamste leider van Geneve. Hij
overleed 13 October 1605.
Wtordt vervolgd.
