CI1QWECKBLADÖpGED.GD0riDSlAG vöSRDlZlJID-H0U1riZEEliW3(^^ CIIAMDEn i l N.V. DitgeTersmaatscliappü „EILANDËN-NIEUWS" Het fiasco der Roomsche Het vraagstik der Textiel- geederen in Europa. Verschillende berichten Jhr. de Geer's terugkeer 13e Jaargang WOENSDAG 26 FEBRUARI 1941 No. 1221 ■I" Kou - Kou - Kou LoonbelastiDg OmzetbelastiDg enz. WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER19 35 OPGENOMEN JH ET BLAD .O N Z E E l L A N D E N" - 1 8E J A A R G A N G UITGAVE VAN m. VOOR: W. A. DB BAKKER voor Handel, Bedrijf en Particulier VERKLARING VAN JHR. DE GEER OVER ZIJN TERUGKEER. niEuws Abonnementsprijs 90 cent per 3 maanden bij vooruitbetaling. Verschijnt lederen Woensdag en zSferdag 2 maal per week. Afzonderlijke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per jaar. Gevestigd te Middelhamis Prins Hendrikstr. 122 C Giro 167930 Postbox 8 Tel. 17. Bijkantoor voor Zeeland: St. Maiaxtensdqk Markt, Telef. 59. Advertentie-prijs- 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst- aanvragen en aanbiedingen van 16 regels 80 et.; Boekaan- kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager. Indien het aan ons volk vergund zal zijn na de oorlog zelfstandig te beslissen over de staatsvorm, die in de gegeven omstan digheden het best schijnt, zal het noodig zijn, ons thans reeds daarover te bezinnen. Ken terugkeer tot de staatkundige toestan den van vóór 10 Mei met al den aankleve van dien komt ons niet gewensoht voor. De nadeelen van het parlementair systeem waren te duidelijk aan de dag getreden, dan dat een volledig teruggrijpen op de vóór- oorlogsche situatie aanbeveling zou verdie nen. Noodig is naar onze meening een re constructie van ons staatsbestel, waarbij de principiëele en practische bezwaren, die zoo wel aan de autoriteiten als ,aian de democra tische staatsorde kleven, in de toekomst worden vermeden. In dit opzicht kan de parlementaire ge schiedenis der laatste 20 jaren onze leer meesteres zijn en ons tot conclusies voeren, die voor de toekomst van nut kunnen zijn. En dan behoeft men geen aanhanger van een autoritaire groep te zijn om te erken nen, dat het parlementaire stelsel in be denkelijke mate een aantal zwakheden was gaan openbaren, die de normale functie er van belemmeren en op het politieke en maatschappelijke leven een ongunstige wer king uitoefenen. Eén der voornaamste oor zaken daarvan, die funest hebben gewerkt, is de politiek van enkele onzer groote par tijen, met name die van de Roomsch-Katho- lieke Staatspartij. Wij hebben altijd de overtuiging gehad, dat het Roomsch-Katholiclsme in het we zen der zaak geen eigenlijke politieke con sequentie in zich draagt, anders dan de be hartiging van de R.-K. belangen zelve. Als we zien op de beginsellooze politiek, door de Roomschen in diverse landen gevoerd, dan ligt de conclusie voor de hand, dat het Katholicisme geen eigene, op de Roomsche theologie gebaseerde staatkundige beginse len heeift. In Oostenrijk en in Spanje staat het de dictatuur voor; in het vroegere Duitschland was het zeer democratisch en leefde in coalitie met de socialisten in ons land zeide men ook aanhanger der democra tie te zijn, doch men verbond zich hier met de Protestanten^, in het ééne land, Spanje b.v. was het op sociaal gebied zeer conservatief en kapitalistisch, doch daarte genover wedijverde het in Nederland met de sociaal-democratie in een agitatie voor een overspannen sociale wetgeving en dweepte men met de Pauselijke encyclieken. De ge dachte ligt dan ook voor de hand,.dat dit Katholicisme een Kameleon is, dat in een kleurrijke variatie van „beginselen" zich openbaren kan, doch in wezen geen enkel specifiek principe kan toonen. Daarbij komt, dat R.K.S.P. ten onzent nimmer een poli tieke eenheid is geweest, ondanks alle po gingen, dit te doen schijnen. De spanningen, die er zich openbaarden, bewezen, dat het Katholicisme geen bepaald politiek systeem heeft. Over de landsverdediging ,over sa menwerking met de S.D.A.P., over econo mische, sociale en financiëele politiek be stonden groote meeningsverschillen en het waren dan ook uitsluitend de bisschoppelij ke bevelen aan de geloovigen, die de partij bijeenhielden. Het ligt voor de hand, dat een partij, die bijna een derde van het parlentent omvat, door het voeren van zulk een ongelukkige politiek de parlementaire wagen op de duur in het moeras moet doen rijden. Wat de pro blemen der landspolitiek betreft, was er geen vaste lijn te ontdekken. En voorzoover zij een bepaalde staatkunde voorstond, werd deze geïnspireerd niet door het landsbelang in de eerste plaats, maar door het belang der Roomsche Kerk en der Roomsche volks, groep. Dat bepaalde overal, ook in ons land, met wie men zich zou coaliseeren, welk staatssysteem men zou voorstaan en welke politieke gedragslijn men in het algemeen zou volgen bij de behandeling der staatsza ken. Zoo bleef er tenslotte van alle Room sche „beginselen" slechts één over, n.l. het beginsel van het dienen der R.K. Kerk door de R.K. Staatspartij; of om het anders te zeggen: de Staatspartij was niets anders dan een veriengstuk der kerk op politiek gebied. Wel stelde de R.K.S.P. blijkens haar pro gram zich ten doel „het algemeen welzijn van het Nederlandsche volk te bevorderen," maar dit moest bereikt worden „door in die wetgeving en het bestuur haar beginselen tot gelding te brengen." In wezen komt dit hierop neer, dat de Staat Roomsch ge maakt moest worden en op deze wijze zou den dan de Nederlanders het gelukkigst zijn. Wat een door de Roomsche Kerk be- heerschte Staat beteekent, hebben de Mid deleeuwen ons te zien gegeven en in de jongste tijd het voormalig Oostenrijk van DoUfusz en het monarchistische Spanje. De Roomsche hiërarchie maakt gaarne gebruik van de absolute Staatsmacht om allerlei dis sidenten te dwingen zich te krommen onder het pauselijk juk en te genieten van het Roomsche algemeen welzijn." In ons land is het zoover niet gekomen, maar feit is, dat de R.K.S.P. in de jaren 1918 tot 1940 op ons staatsbestel een enor me invloed heeft uitgeoefend dank zij de getalsterkte harer fractie en haar samen- werklngstactiek, die hierin bestond, dat zij bij voorekur zich met de Protestanten coali- seerde, doch steeds ook de mogelijkheid openliet van samengaan met de S.D.A.P. Deze beginsellooze tactiek gaf haar echter een zeer gunstige positie, vooral bij kabi netsformaties. Meermalen lokte zij kabi netscrisis uit en maakte de oplossing ervan schier onmogelijk. Zij liet ministeries vallen voor specifiek Roomsche belangen, terwijl een permanente guerilla-oorlog tegen Dr. Colijn werd gevoerd omdat deze een te in vloedrijk staatsman was. Tot dien einde werd tevens een sociale en finducieele poli tiek gevoerd, die in demagogie weinig voor die der S.D.A.P. onderdeed. Tot de meest kenmerkende episoden uit deze R.K. politiek van ondergraving van het parlementaire stelsel behoort de be ruchte kwestie van het Gezantschap bij den Paus, waarvoor men in 1925 het kabinet- Colijn liet vallen. Na 1933 was het de aan passingspolitiek van Dr. Colijn, die het moest ontgelden, zonder dat men zelf posi tieve arbeid kon leveren. Te midden van de strijd daarover ontstond de beruchte kwes- tie-Oss, waarin de R.K.S.P. zich een trouw beschermer der R.K. belangen betoonde. Vooral deze zaak is het geweest, die veler oogen geopend heeft voor het ware karak ter der Roomsche politiek, welke met voor bijgang van het algemeen landsbelang er slechts op uit was de verroomsching van Nederland te bevorderen en ons volk een regime op te dringen, waarvan het in groo te meerderheid niets^ hebben moet. Een re geering, waarvan paters en priesters de geestelijke adviseurs zijn, is in Nederland een historische absurditeit. Het was echter vooral de In 1939 uitge lokte crisis, die het meest kenmerkend is voor het destructief karakter van de poli tiek der Staatspartij ten opzichte van het .parlementaire stelsel. Men construeerde toen een zoogenaamd principieel punt om Dr. Colijn weg te werken, n.l. de voorstellen van Minister Romme over de jeugdwerk loosheid, waarover geen woord meer ge hoord werd toen de opzet van het plan was gelukt. De R.K.S.P. draagt voor een groot deel de schuld ervan, dat het parlementaire stel sel in discrediet raakte. Indien de partijen, die dit stelsel moeten dragen, geen zelf- tucht kennen, gaat het ssyteem onherroepe lijk kapot. Partijen, die eenzijdige klasse- of kerkelijke belangen dienen, zijn opzichzelf reeds een gevaar voor het algemeen lands belang. Wjanneer zij daarbij dan nog metho den toepassen, ..die de positie der Regeering voortdurend wankel maken, een kleinzielige persoonlijke rivaliteit doen beslissen over zaken van landsbelang, kabinetscrisis uitlok ken om partijbelangen te doen zegevieren en dat in tijden van internationale span ning, dan ligt het voor de hand, dat met zulke partijen een gezond parlementair le ven niet mogelijk is. Dit kan slechts be staan, als iedere principiëele groep aller eerst het landsbelang op het oog heeft en speciale groepsbelangen naar het tweede plan verwijst; als iedere partij zich tevreden stelt met de positie, waarop zij krachtens de sterkte van het volksdeel, dat zij verte genwoordigt, recht heeft en niet poogt, haar zienswijze op te dringen aan het geheele- volk; als iedere groep zich op waarlijk de mocratische wijze, d.i. met verdraagzaam heid doet gelden in het parlement en in het volksleven. De ware democratie ,waaronder wij verstaan het staatssysteem, dat de grondrechten der burgers en hun vrijheden waarborgt door een vrij parlement, is een buitengewone tere plant, die alleen bloeien kan in een sfeer, die haar past. Het is Zeer gemakkelijk, haar stuk té maken. En wel zeer tragisch is het, dat het juist degenen zijn, die zich bij voorkeur met de naam „de mocraat" sierden, die het meest tot de de cadentie der democratie hebben bijgedragen. En wat geeft ons Roomsche volksdeel ons thans te zien? Waar is de R.K.S.P.? Ze schijnt dood. Ze is leeggeloopen en haar le den voegden zich met duizenden tegelijk bij het heel-autocratische Nationaal Front en de half-autocratische Nederlandsche Unie, welke vooral zij pogen te maken tot een nieuwe bezorgster der R.K. belangen. De monstreert ook deze geweldige politieke de bacle der Staatspartij niet allerduidelijkst, dat het aanpassingsvermogen der R.K. Kerk, hetwelk zich de eeuwen door in aller lei vormen heeft geopenbaard, ook thans nog in ruime mate aanwezig is en een poli tieke plooibaarheid en variabiliteit in „be ginselen" mogelijk maakt, die alleen be staanbaar is, indien hét leidend motief der Roomschen politiek de glorie der Kerk is? Zoo heeft de historie bewezen, dat het voeren van Roomsche politiek, op de wijze, zooals dit in ons land is geschied, moet lel den tot een vastloopen van het parlemen taire stelsel, ook al zou dit zonder een tiende Mei nog wel eénige tijd op de oude voet zijn blijven voortbestaan. De R.K.S.P. kan er zich op beroemen, medegeholpen te hebben om de democratie te vermoorden. Zonder beginselbezwaar gaat Rome immers van de democratie over naar de autocratie, die haar trouwens, ge^en haar hiërarchisch karakter, meer eigen is. Bij een toekomstige reconstructie van on ze staat zal daarom een dergelijke partij politiek onmogelijk moeten worden ge maakt. De noodige waarborgen zullen moe ten worden geschapen om een terugkeer van dergelijke destructieve invloeden te ver mijden. Door hun kou, koorts en pfnuitdrfl- vende werking helpt hierbij altijd veilig en vlug een poeder of cachet van Mijnhardt te Zeist. Mijnhardt's Poeders per stuk 8 et. Doos 45 et. Cachets, genaamd „Mijnhardtjesi" Doos 10 en 50 et. De oprichtiing van i^^jj'rance Raxomne. Ook hief verleent de Duitsche industrie den noodigen steun. In „De Nieuwe Rotterdammer heeft Ir. van Ettinger nog eens het vraagstuk van het tekort aan textielgoederen behandeld. In dit verband is het wellicht dienstig, nog eens nader stil te staan bij de grootsche plannen, welke men thans ook in Frankrijk heeft" uitgewerkt voor de uitbreiding van de productie van celwol. De plannen toonen in vele opzichten gelijkenis met die van de A.K.U. in Nederland, welke eveneens met hulp van de Duitsche industrie ten uitvoer worden gebracht. De groote vlucht, welke de celwolproduc- tle eveneens In Amerika reeds had geno men, heft wel eiken twijfel op aangaande de wijze waarop zoowel kunstzijde als cel wol in staat zijn, de natuurlijke textielstof- ifen te vervangen. In Europa waren het tot voor kort echter alleen maar Duitschland en Italië, die zeer groote kapitalen in de productie van celwol hadden belegd. Daarbij moet men niet ver geten, dat er juist in de jaren, waarin een dergelijk nieuw artikel op zijn commercleele waarde moet worden gebracht, de grootste investeeringen noodig zijn en dat daarmede dan ook de grootste kapitaalrisico's worden geloopen. Indirect had Nederland echter deel aan die risico's, doordat het kapitaal van het grootste Duitsche kunstzijdecon- cern, de Verelnigte Glanzstoff, zich in han den van de A.K.U. bevond. Dat neemt in- tusschen niet weg, dat wij verschillende sta dia van de productie hebben kunnen over springen en nu ineens kunnen beginnen op een peil, dat in Duitschland en Italië eerst na vele jaren vol moeite en kosten kon wor den bereikt. Hetzelfde geldt thans ook voor Frankrijk, dat, hoewel over een goede textielindustrie beschikkend, de celwolproductle nagenoeg geheel had verwaarloosd. Voor dit doel is er onlangs, zooals werd gemeld, een groot con cern opgericht, nl. de France Rayonne, welk lichaam, In samenwerking met Duitschland zoo spoedig mogelijk zal trachten, den ach terstand op het gebied van celwol in te halen. Tot dusverre bedroeg de celwolproductle in Frankrijk nog niet ten volle 7000 ton per jaar. Daarentegen katoen in normale jaren ca. 300.000 ton per jaar, ongeveer overeenkomend met het totale katoenver- ^ruik in Duitschland, welke hoeveelheid daar echter reeds door de Duitsche celwol productle wordt gedekt. Afgescheiden van de Pransche melkwol- productie in een speciaal ingerichte fabriek, werd kunstwol in Frankrijk tot dusverre slechts door enkele kunstzijdefabrieken op beperkte schaal vervaardigd. Speciale cel- wolfabrleken, die met lage productiekosten zouden kunnen werken, ontbraken. Dat zal nu echter anders worden, zooals dat ook In Nederland het geval is. Midden in een uit gestrekt gebied van loofhoutbosschen, gele gen in onbezet Frankrijk, zal een moderne oelwolfabriek, naar het voorbeeld van die in Duitschland worden opgericht'. Dit geschiedt in nauwe samenwerking met de Deutsche ZellwoUe-RIng, terwijl de onderhandelingen door dr. Schleber worden gevoerd, dip de Fransche groep zijn technische ervaringen en procédé's ter beschikking stelt. In hoeverre ook het Duitsche kapitaal bij de nieuwe industrie onmiddellijk zal zijn ge ïnteresseerd, laat zich thans nog niet beoor- deelen. Wel staat het vast, dat er bij de con centratie van de Fransche fcunstzljde-indus- trle, alsmede met betrekking tot de samen werking met Duitschland, geen onderscheid wordt gemaakt tusschen bezet en onbezet gebied. Ten einde de kunstzijde-Industrle weer op gang te brengen, werd er van Duitschen kant de noodige cellulose ter be schikking gesteld en voorloopig zal Frank rijk daarop een beroep moeten blijven doen, daar de eigen grondstofvoorziening cel lulose uit stroo en hout nog moet worden uitgebreid. Intusschen betreft het hier niet, zooals de Frankfurter Zeitung opmerkt, een oorlogs maatregel, maar een samenwerking in den geest van de toekomstige continentale Eu- ropeesche aaneensluiting, zoowel op het ge bied van de productie als van den afzet. Verklaring 'van I^uitsche zijde. 's-GRAVENHAGE, 22 Febr. Het Nieuws V. d. Dag schrijft: Uit de verklaring van jhr. mr. D. J. de Geer, in ons blad van Za terdag overgenomen is gebleken; -dat deze oudminister-president zich In ons land en wel in zijn woning'alhier bevindt. Hiermede blijft niets over van een United Press-be- richt, dat eenige dagen geleden uit Londen wist te melden, dat de heer De Geer in Lissabon door Duitschers per vliegmachine was ontvoerd en naar Duitschland overge bracht. Aan deze mededeeling werd zelfs toegevoegd, dat hij onder voorwendsel, dat mevrouw De Geer ernstig ziek was, uit En geland was weggelekt. .De Daily Mirror" wist zelfs te melden, dat de heer De Geer in Duitschland was aangekomen en dat de autoriteiten, daar pressie hadden uitgeoefend op hem, om me_ dedeellngen te doen over den toestand in Engeland. Blijkbaar, aldus dit bericht, had men gemeend, dat iemand op leeftijd zooals jhr. De Geer er wel toe gebracht zou kun nen worden dergelijke mededeelingen te doen. Toen jhr. De Geer niet bereid bleek te doen wat van Duitsche zijde van hem werd gevraagd, zou hij te Stuttgart gevan gen zijn gezet. Tot zoover de berichten, welke Donder dag uit Londen „werden verbreid. Van be voegde Duitsche zijde wees men er heden op, gewacht te hebben met een reactie hier op, omdat men wist, dat de heer De Geer zelf voornemens was een verklaring .zij nerzijds te doen publiceeren. Nu dit is ge schied, wordt er van Duitsche zijde offici eel op gewezen, dat jhr. De Geer, die zoo genaamd ontvoerd en te Stuttgart gevan gengezet zou zijn, zich in volle vrijheid en goede gezondheid in zijn woning te 's-Gra- venhage bevindt. Er Is geen sprake geweest van een ontvoering, noch van een opslui ten in een Duitsche gevangenis, noch van een poging om van hem militaire gehi- men uit Engeland te weten te komen. De heer De Geer Is reeds in den laten avond van 5 Februari te 's-Gravenhage aan gekomen. Te voren heeft hij ongeveer tien dagen, komende van Londen, te Lissabon vertoefd. Zijn bedoeling was naar Ned. Indië te reizen en wellicht zich van daar naar Anierika te begeven, maar toen hij een maal goed en wel in Lissabon was, be merkte hij dat de ontvrfkkeling van zaken op het continent in werkelijkheid heel- an ders was geweest, dan hij zich tot dus verre had voorgesteld op grond van de .eenzijdige in Engeland bekend geworden be richten. De heer De Geer, zoo zeide men van bevoegde zijde, had eigenlijk den in druk gekregen, dat het overal op het vaste land en met name ook in Nederland schier dagelijks moord en doodslag was. Toen hij zich had gerealiseerd, dat de werkelijkheid anders was, heeft hij zich in verbinding gesteld met zijn echtgenoote en met vrienden in Nederland, en vervolgens besloten, zijn voorgenomen reis op te ge ven en zijn laatste levensjaren in eigen huis door te brengen. Op zijn aanvraag kreeg hij van de Duitsche autoriteiten weldra, zonder eenige beperkende voorwaarde, toe stemming om naar Nederland terug te keeren. OUBDOKF AdtuJnistratiën Accountancy. Belasttngzakeo, Ook schriftelijk worden alle zaken (ook V. d. Zeeuwsehe Eilanden), zoo wel belastingen als andere op vlotte Wflze behandeld.. Volgens zijn eigen verklaring zal hij zich van alle politiek onthouden, en wenscht hij slechts als een vergeten burger aan de zij de van zijn echtgenoote en te midden van zijn volk te Jeven. Men heeft van Duitsche zijde geconsta teerd, dat men in Engeland over dezen gang van zaken zeer verontrust is gewor den. Daarom heeft de Londensche radio, zoo dra men had ervaren dat de heer De Geer op weg was naar Nederland, verteld dat de oud-mlnister-president zicH aan een of- ificleele regeeringsopdracht had onttrok ken en dus gedeserteerd was. Toen vervolgens niets gepubliceerd werd hier te lande over de aankomst van den heer De Geer te 's-Gravenhage, werd de En gelsche propaganda onzeker en ten slotte is toen eenige dagen geleden het verhaaltje over de ontvoering en de gevangenzetting te Stuttgart uit de bus gekomen. Zeer merkwaardig wordt het van Duitsche zijde gevonden, dat de heer De Geer, naar Engel- sche begrippen, nu opeens niet meer een deserteur zou zijn en geweigerd zou heb ben eenige verktering aan 'DüitsöKe' Éa.-' torlteiten af te leggen. Het Haagsche blad „Het Vaderland" ont ving van oudminister jhr. mr. D. J. de Geer de volgende verklaring: Van verschillende zijden is mij ge vraagd naar de beteekenis van mijn te. rugkeer In Nederland. In antwoord hierop kan het volgende gemeld wor den. Mijn natuurlijke plaats is thans aan de zijde van mijn echtgenoote en temidden van mijn volk, welks lief en leed ik ook in dezen tijd wil deelen. Dit is de éénige beteekenis van mijn te rugkeer. Het is mijn voornemen, mij van alle politiek te onthouden en .slechts als een vergeten burger te le ven. (w.g.) DE GEER. pus STORT VAN DIJK IN RIVIER. Elf dooden by Nieuwerkepk. Zondagmorgen omstreeks tien uur is te Nieuwerkerk a.d. Hollandschen IJsel een autobus met ruim twintig inzittenden door tot nog toe onopgehelderde oorzaak van den acht meter hoogen IJseldijk te water gereden. Na gekanteld te zijn, geraakte de wagen geheel onder water. De gevolgen waren verschrikkelijk: elf menschen ver dronken op jammerlijke wijze; slechts elf inzittenden werden gered en de meesten van hen hadden verwondingen bekomen. Ter plaatse van de ramp maakt de dijk een bocht, bekend als de bocht van de Kor tenoord, niet ver van het punt, waar te Nieuwerkerk a.d. IJsel het verkeer naar Rotterdam den IJseldijk verlaat en de 's- Gravenweg begint. ARBEID VOOR 2200 WERKLOOZE LEERKRACHTEN. Leerlingenschaal wordt verlaagd. 's-GRAVENHAGB; 19 Febr. Naar wrtj van bevoegde zijde vernemen, is thans een regeling gekomen, waardoor het mogelijk zal zijn een vrg groot aantal zoogenaamde kweekellngen met akte en werklooze onder wijskrachten op volwaardige bezoldiging aan te stellen en het klasse-gemiddelde bij het lager onderwijs te verlagen. Deze regeling, tot stand gekomen bij be sluit van den secretaris-generaal van het departement van Opvoeding, Wetenschap pen en Cultuurbescherming, zal hedenavond in de Nederlandsche Staatscourant verschij nen. De meerdere kosten worden bestreden door het toepassen van een korting van 40 pet op de salarissen van klooster-geestelrjke

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1941 | | pagina 1