WOL
Ingezonden
Uienmarkt
I BREIEN ÏN DEN WINTER
M.arktberichten
1 M.VANLO^N,v.hJ.deKoru
L. ZWEERUS
Komt nu onze mooie soorten 1
I Kerkring 4 - OUDE TONGE
1 Telefoon 52.
Met droefheid geeft de Kérkeraad der Gemeente
van Nieuwe-Tonge ervan kennis dat op Zondag 3
Maart laatstleden overleden is de Heer
(in leven ouderling bij die Gemeente)
in cJen ouderdom van ruim 83 jaren.
God nam hem weg na een kortstondige
krankheid. Ettelijke jaren heeft hij met ijver
het ambt van ouderling bekleed.
Vertrooste de Heere allen, die door dit
heengaan met droefenis zijn aangedaan.
De voornoemde kérkeraad
Ds. A. v. d. Kooij Jf., Voorz.
P. Klapmufs, Ouderling
J. Breur Gzn.,
C. Vreeswijk P.Jzn. Diaken
A. van Heemst
C. Brooshooft
NIEUWE-TONGE, Maart 1940.
Wat moet nu de houding zgn van de be
woners van ons eiland en van de bewoners
van de verdere streek, welke thans nog
door de R.T.M, wordt bediend? Zeker zul
len wij niets goeds bereiken door een ver
keerde voorstelling van zaken of plannen,
maar ook niet door het verspreiden, van
verdachtmakingen, of het zaaien van wan
trouwen.
Overal in den lande werden of worden
op betrekkelijk geringe verkeersafstanden
de lokaalspoor- of tramwegen vervangen
door het moderne, zoo vele gemakken en
voordeelen biedende motorwegverkeer. Is
er werkelijk nog iemand op ons eiland, die
in ernst zou willen beweren, dat wij genoe
gen moeten blijven nemen met het aan de
rails gebonden stoomtram-vervoer, dat wij
in het verleden wel konden waardeeren?
Of zou men willen beweren, dat ons eiland
over goede en goedkoope verbindingen met
den vasten wal beschikte, voordat ce nieu
we veerdiensten naar Dintelsas en naar
Numansdorp tot stand gebracht werden,
en ook een tariefsverlaging op het oude
veer naar HellevoetsluisHot gevolg hadden,
tot geringer prijzen dan zelfs door de Com
missie-v. Rijckevorsel in 1930 reeds waren
voorgesteld
Was er voor dienj tijd eenig werkelijk
vrachtauto-verkeer mogelijk tusschen ons
eiland en den vasten wal? Is het niet een
ware uitkomst geweest, dat in de achter
ons liggende weken vol ijsbelemmeringen,
duizenden tonnen ajuin, aardappelen enz.
over het veer Flakkee-Brabant naar Rot
terdam vervoerd konden worden?
Schouwen en Duiveland kan hier over
mede praten. De R.T.M, kon in de ijsperio-
de geen voldoend aantal wagons beschik
baar stellen. De commissionnairs konden
hun uien niet vervoeren want de veerdienst
Zijpe wilde geen vrachtauto's overzetten.
Er is een veer, maar dit zet geen wa
gons over van firma's die de tram concur
rentie aan doen.
En zoo gebeurde het dat terwijl de prijs
op Flakkee de prijs f 5.de beschikbare
uien op Schouwen niet konden vervoerd en
de prijs daar noteerde f 3.60. Is dit voor
zoo'n streek niet een geweldige handicap?
Niemand kan verwachten, dat wij het
allen in elk onderdeel met elkaar eens zou
den zijn over hetgeen verder zal moeten ge
schieden.
Laten ook zij, die met gegronde critiek
de tariefpolitiek of de vervoermethoden
der R.T.M, veroordeelen, niet beschouwd
worden als „vijanden" van de R.T.M.
Wy wenschen verbetering, en om deze te
verkrijgen, in het belang van pubUek ver-
voergemak en zakelijke welvaren, zullen
zeer groote technische, financieele en orga
nisatorische moellijkhedeti opgelost moeten
worden.
Willen wij de onheilvolle gevolgen van
faillissement of van vastloopen door andere
oorzaken voorkomen, dan zullen wij met
overbrugging van verschillen van inzicht,
ons moeten vereenigen in één opbouwende
actie. Daardoor zullen vrij de krachten,
welke dit belangrijke werk met nieuw ka
pitaal en nieuwe energie willen aanpakken,
kunnen steunen, inplaats van dit nuttige
streven te remmen.
Laten wij door herhaalde en duidelijke
uitspraken aan de Regeering doen blijken,
dat wij, zonder onvruchtbare kritiek op
wat voorheen nuttig, doch thans verouderd
is, al datgene zullen verwelkomen, wat
ons de voor. onze welvaart onontbeerlijke
betere verkeersvoorzieningen kan verschaf
fen, en dat wij daartoe de poorten willen
openzetten voor hetgeen particulier initia
tief ons wil brengen.
Het gaat niet om de R.T.M, of om de
N.V. V. d. Schuyt, of welke andere onder
neming ook, doch om den onafwijsbaren
eisch, dat binnen den kortst mogelijken tijd
afdoende verbeteringen in de verkeersver-
zorging op- en van- en naar- ons eiland
moeten worden gebracht.
Waimeer de Rotterdamsche groep de N.V.
V. d. Schuyt als het geschikte instrument
beschouwt, om met de door die groep be
schikbaar gestelde kapitaalsmiddelen dit
belangrijke werk te ondernemen, is het on
billijk hiervan een voorstelling te geven
ZDoals de Plakkeesche Nieuwsbode doet.
Wanneer het Rotterdamsche zakenleven
zijn banden met ons eiland nader wil aanha
len en versterken, moeten wij de aanknoo-
pingsputten voor die banden gaarne bie
den, tot wederzijds profijt.
Door eendrachtige samenwerking actieve
en moreele steun kan het verkeer worden
opgebouwd en ingericht, dat het strekt tot
meerdere welvaart van ons eiland.
GIDS VOOR SCHOOLREIZEN.
Geen land ter wereld, waar, naar ver
houding, zooveel schoolreisjes worden ge
maakt, als in ons land. Meer dan 600.000
leerlingen van lagere- en middelbare scho
len trekken er elk jaar voor één of meer
dagen op uit onder leiding van onderwijzer
of leeraar. Het sparen voor het uitstapje
1940 is op de meeste scholen reeds begon
nen. Schoolbesturen en oudercommissies
bieden de behulpzame hand om de „pot"
te doen groeien, opdat er bij het groote ge
beuren geen achterblijvertjes zijn.
De GIDS VOOR SCHOOLREIZEN,
een boekje, dat alle gegevens bevat, noo-
dig om zulk een uitstapje volledig te doen
slagen, wordt begin MEI a.s. wederom aan
alle scholen gratis en franco toegezonden.
Behalve de scholen zijn er honderden ver-
eenlglngen, die telkenjare een gids aanvra
gen en zoo mede profiteeren van den rijken
inhoud.
Ook het reizen van ouderen in groepsver
band willen wij gaarne bevorderen. Daar
toe bieden wij leder, die als leider van zulk
een groepreis denkt te fungeeren en aan
lederen vereenigingsbestuurder, die het rei
zen in groepen wenscht te bevorderen eei
GIDS VOOR SCHOOLREIZEN aan. Zena
een briefkaart, waarop U duidelijk naam en
adres vermeldt aan de Administratie Ci
troenstraat 17, 's-Gravenhage en U ont
vangt dan begin Mei, gratis en franco den
Gids.
Laat het duizenden aanvragen regenen,
nu, opdat er bij het bepalen van de grootte
der oplage rekening mee kan worden ge
houden.
De Redactie van den Gids voor
schoolreizen:
J. H. BOON en JAC. DAM.
Onderwijzers.
Het uien seizoen is afgeloopen. De handel
is slap en niet levendig ineer, al zijn de prij
zen in vergelijking met enkele maanden
terug niet onredelijk te noemen.
Op het oogenblik noteert men nog
t 2.50 per 60 K.G.
Een enkele eommissionnair biedt f 2.25,
doch krijgt daarvoor nog niet veel te pak
ken.
Dé markt te Londen is gisteren Maan
dag weer iets opgeloopen tegenover j.l.
Vrijdag en Zaterdag.
Vorige week zakte de prijs op de En-
gelsche markt in tot 5/6, hier en daar zelfs
tot 5/4%, doch Maandag werd weder ge
noteerd 6/36/6, of een prijs varieerende
van f 2.60 tot f 2.85 2.90.
Dat de prijs zich op dit peil beweegt en
vermoedelijk ongeveer zal blijven, vindt zijn
oorzaak in de volgende redenen.
Vanuit Zeeland wordt nog aardig afge
leverd en wel tegen prijzen welke ver be
neden de Plakkeesche prijzen liggen. Vori
ge week is er veel verkocht tegen een prijs
van f 1.50 per 50 K.G., of gerekend naar
de Flakkeesche markt f 1.80 per 60 K.G.
Hier werd vorige week besteed f 2.60 tot
zelfs f 3.per 60 K.G. De prijzen, liepen
nog al iets uiteen naar gelang, van de
plaats en de comnaissionnairs. De eene ex
porteur besteedde iets meer dan de andere.
De tweede factor welke ook een zeer be
langrijke rol speelt, ja nu zelfs de positie
aan de markt gaat beheerschen, is de aan
komst en prijs der Egyptische uien.
Ongeveer in het laatst van de derde week
in Maart, wordt er een schip met 8000 hee-
le balen verwacht welke verkocht zijn voor
13/vracht en rechten inbegrepen.
Dit is dus 6/6 per halve baal. Al is het
waar dat de Egyptische uien gedurende
deze maand nog niet geheel in de behoefte
kan voorzien, toch gevoelt iedereen dat de
prijs der HoUandsche uien, die niet meer
zoo houdbaar zijn omdat het seizoen af
loopt, toch niet veel meer boven de versche
Egyptische ui zal uitgaan.
In het gunstigste geval mag het nog
eens een vleugje zijn, maar meer kan en
mag men niet verwachten, terwijl thans
niet te voorziene omstandigheden een en
ander zouden beïnvloeden.
Aan de andere zijde is er geen verwach
ting dat de prijs diep zal Inzinken tot b.v.
f 1.50 of f 1.want omstreeks de f 2.
treedt Duitschland zeer waarschijnlijk als
kooper op, en de behoefte daar is zoo groot
dat het kleine prakje wat er dan nog is,
spoedig zal zijn afgeleverd.
Bij hooge prijzen van f 4.a f 5.
houdt Duitschland af, maar bij prijzen rond
de f 2.wordt de toestand anders.
De Itallaansche ui welke ook op de Lon-
densche markt wordt aangevoerd, wordt
door het publiek niet geprefereerd en is
dus tot op heden nog geen ernstige concur
rent.
Onder keur van het U.C.B, werden in de
afgeloopen week verladen:
37.040 Jbalen
50 K.G. is 1.352.000 K.G.
De velling te Middelharnis noteerde de
zen morgen: f 4.44 tot f 4.56 per 100 K.G.
at netto uitgerekend plm. f 2.50 tot f 2.60
per 60 K.G. De aanvoer bedroeg 60.000 K.G
Het bericht dat het uienbootje „Elziena"
is gebombardeerd en gezonken zal op de
uienmarkt ook nog wel eenige invloed heb
ben. Zaten wij midden in het seizoen, dan
zou het 't prijsverloop nog zeer ongunstig
kunnen beïnvloeden, want ook de bootjes
,,Boekelo" en „de Ruyter" zijn door vlieg
tuigen achtervolgd en beschoten.
Omtrent de koepeen is nog niets defi
nitiefs te zeggen. In handelskringen hoopt
men dat de Engelsche Regeering het invoer
verbod zal opheffen of anders voor een be
paalde hoeveelheid een invoervergunning
verleenen. Een definitief besluit is echter
nog niet gevallen. Momenteel worden er te
Londen besprekingen gevoerd.
Schapen en lammeren: aanvoer korter,
handel traag; prijzen goed prijshoudend.
Eenige partijtjes schapen voor export ge
kocht.
iüarktbericht van Jac. Knoop, Make
laar in aardappelen, Groenten er
Fruit, Admiraal de Ruyterweg 196
Telef. 81431, Amsterdam.
Aanvoer per schip heeft weder plaats en
zijn de prijzen lager gesteld per 70 kilo.
Heden 4 Maart waren de prijzen: Zeeuw-
sche bonten f 3.30; Zeeuwsche blauwen f
3.30; Friesche Bintjes f 3.Dito Bonken
f 2.40; Ypolder en Haarlemmermeer Beve
landers 'f 2.50; Zandaardappelen f 3.90;
Polder Bonten f 3.10; Polder Blauwen f
3.10; Eigenheimers f 2.90; Bonten poters
f 2.70; Blauwen poters f 2.60; Ieder die
zijn aardappelen naar Amsterdam wil zen
den vrage Makelaar .Jac. Knoop om in
lichtingen.
EEN NEDERLANDSCHE UIEN-BOOT
DOGE DUITSCH VLIEGTUIG MET BOM
MEN BESTOOKT.
Het schip c
Kapitein en
f „Elziena" gezonken,
machinist gedood.
Op 22 Februari vertrok van de Galathee-
sche haven via. Vlissingen het Nederland-
sche motorschip de Elziena", groot 200
ton en geladen met uien op weg naar En
geland.
Onderweg werd het schip door een
Duitsch bombardements-vliegtuig' aangeval
len, niettegenstaande zij duidelijk de ken
merken droeg van haar nationaliteit. De
Nederlandsche kleuren waren op de zijden
geschilderd.
De 22-jarige kapitein H. Huidriks en de
machinist van het scheepje Lou Molen
broek werden bij den aanval gedood, de an
deren konden zich op een vlot redden.
De geredde kok, Marinus de Jager, die in
het ziekenhuis met vele kwetsuren is opge
nomen vertelt er het volgende over volgere
het N. V. d. D.;
„Nadat het Duitsche ivliegi;uig zesmaal
laag over ons schip had gevlogen, viel het
ons met machinegeweervu,ur aan. De kapi
tein lag plat op zijn buik in liet stjiurhuis
om voor de kogels zooveel mogelijk dek
king te zoeken. Hij zeide mij naar beneden
te gaan. Een bom viel op het achterdek,
daarna vernielde een tweede bom het stuur
huis en doodde den kapitein. Ik werd door
vliegende splinters van het stuurhuis ge
troffen. De machinist en de stuurman
trachten nog een reddingsboot uit te zet
ten, toen liet vliegtuig opnieuw laag over-
ikwam en een derde bom liet vallen, die de
reddingsboot trof, haar vernielde en den
machinist doodde.
Ik duwde het vlot over boord en dook in
zee. De stuurman, Albert Dinkele, en een
matroos, Hendrik Hendriks volgden mij en
wij konden op hetvlot wegkomen. Maar
het was zoo koud, dat wij vlak bij elkaar
moesten liggen om ons warm te houden.
I Zes en dertig uren later werden wij door
een Deensch schip opgepikt."
De „Elziena" is het eerste Nederlandsche
kustvaartuig, dat bij een luchtaanval tot
zinken is gebracht. Vier andere schepen
van dezelfde klasse zijn reeds eerder door
mijnontploffingen verloren gegaan.
De Elziena" (197 ton) was het eigen
dom van den heer J. Patje. Zij was in 1931
te Groningen, gebouwd. De N.V. Carebeka
te Groningen trad als cargadoor van het
schip op.
De uien waren verladen voor de firma
Mulder en van As.
j^^iiiillllllllllllllllllllllllllllllilliiiiiiiflillllllllliiiiilllllliiliilllillllllillilllllllliilliiniiM;^
ROTTERDAM, 4 Maart. Aanvoer in to
taal 1576 stuks, zijnde 597 vette runderen,
167 vette kalveren, 45 nuchtere kalveren,
467 varkenis, 298 schapen en 2 lammeren.
De prijzen waren als volgt: vette koeien
Ie kW. 7082, 2e kv/. 56—68, 3e kw. 44
54 et., per kg., vette ossen Ie kw. 7080,
2e kW. 6068, 3e kw. 4454 et., per kg.;
vette kalveren Ie kw. 1.25,1.40, 2e kw. 1.05
1.20; 3e kw. 0.90—1.00 per kg., varkens
(lev. gewicht) Ie kw. 62. 2e kw. 61, 3e kw.
59 et. per kg., schapen Ie kw. 58, 2e kw. 53
3e kw. 42 et. per kg. Ie kw. 35, 2e kw. 27,
3e kW. 21 gld. per stuk, lammeren Ie kw.
60, 2e kw. 55, 3e kw. 52 et. per kg., Ie kw.
25, 2e kw. 20, 3e kw. 15 gld. per stuk.
Vette koeien en ossen: aanvoer korter,
handel stroef; prijzen als vorige week
Dinsdag, prima koe 86 et. pr. os 84 et.
Vette kalveren: aanvoer iets ruimer, han
del lui, prijzen iets lager, prima's f 1.50.
Varkens: aanvoer belangrijk minder, han
del vlot, prijzen hooger.
M zien voor het breien van Uw
g Jumpers, Pullovers enz. Grootste
1 sorteering. Billijke prijzen.
liiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii°
VISSCHERIJ
Bij het Bestuur der Stellendamsche Vis-
schersvereeniging is als antwoord op een
verzoek om prrjsverhooging bericht inge
komen, dat de Ned. Visscherij Centrale
daartoe momenteel niet kan overgaan. Me
degedeeld werd, dat deze zaak dikwijls is
overwogen, dat erkend moet worden, dat
de olieprijzen en de exploitatiekosten der
bedrijven zijn gestegen, maar dat een nog
grootere stijging van de prijs der consump
tie-garnalen tot moeilijkheden in de handel
zal leiden, daar deze remmend op de afzet
zal werken, terwijl de afzet juist nu niet in
ongunstige zin mag worden beïnvloed. De
V.C. meent, dat de prijs, die thans reeds
hooger is dan verleden jaar, de verhooging
van onkosten zal moeten compenseeren.
Tevens is bericht ontvangen van de Lui
tenant ter Zee, Commandant der Mari
tieme Middelen te Hellevoetsluis, in ant
woord op een verzoek der Visschersvereeni-
ging om het mijnenveld in het Goereesche
Gat 2 kilometer naar binnen te verleggen,
ten einde het daar liggende vischgebied te
kunnen benutten, dat het verzetten van de
ze versperringen om redenen van Defensie
beleid niet in overweging genomen kaï.
worden.
STELLENDAM
OUDERAVOND DER NED. HERV.
SCHOOL TE STELLEND AM OP
WOENSDAG 28 FEBR. j.l.
De bijeenkomst werd aangevangen met
het zingen van Ps. 119 1 en daarna las de
Voorzitter, den Eerw. Heer Bouman uit de
Heilige Schrift Ps. 119 140 en ging
voor in gebed.
In zijn openingswoord riep de Voorz. een
hartelijk welkom toe aan de aanwezige
ouders en verdere belangstellenden, en
sprak de hoop uit, dat dezen avond de band
tusschen de ouders en de school wederom
versterkt mocht worden.
Komend tot zijn eigenlijk openingswoord
bepaalde de heer Bouman de vergadering
bij het voorgelezen Schriftgedeelte.
Deze wereld met al wat er op en in is,
is verdoemelijk in de oogen des Heeren.
Want er is immers niemand die God zoekt
en niemand die de Wet volbrengen kan. En
toch noemt de psalmdichter welgelukzalig
de oprechten van wandel, die in de wet des
Heeren g'aan. Met de wet wordt hier be
doeld, Gods heilig Woord. Welgelukzalig,
voor wie dat Woord dierbaar geworden is
en daaruit heeft mogen leeren: ik weet, dat
in mij, dat is in mijn vleesch geen goed
woont. Maar zij wijst ons tevens den weg
tot ons eeuwig behoud, namelijk naar het
Kruis der verzoening. Van nature wenscht
de mensch dien weg niet te gaan, maar hij
moet door 's Heeren wederbarende genade
op dien weg geleid worden.
Dat Gods Woord dan maar de eerste
plaats mocht innemen in ons huis en hart,
dat het onze grootste schat mocht zijn in
dit leven. Dan zullen wij van dien schat
ook v/lllen mededeelen van onze kinderen.
Meer dan ooit behoeven ook zij in deze don
kere tijden het licht van Gods Woord en
getuigenis dat ook voor hun ee.n lamp voor
den voet kan zijn.
Daarna gaf de Voorzitter het woord aan
het hoofd der school, den heer A. van Eek
tot het doen van eenige mededeelingen aan
gaande het schoolleven in het afgeloopen
jaar. Achtereenvolgens sprak deze over een
personeelswijziging, het aantal leerlingen,
de samenwerking met de ouders, het school
reisje en de'openbenare les.
Het volgend punt van het programma
was een openbare les over de aardrijkskun
de van Europa met de 6e en 7e klas, door
den heer van Eek. Op vlotte wijze werden
de verschillende vragen door de leerlingen
beantwoord en toonden aldus duidelijk aan
dat het onderwijs in dit vak met veel
vrucht gegeven is. Zooals altijd werd deze
les met groote belangstelling door de aan
wezigen gevolgd.
Daarna werden door het hoofd der school
een 50-tal vragen aan deze leerlingen ge
steld over allerlei onderwerpen. Waaruit
hun algemeene ontwikkeling duidelijk bleek
In de nu volgende pauze werd allereerst
gezongen Ps. 32 1, en tijdens het zingen
werd gecollecteerd ter dekking der onkos
ten, terwijl de aanwezigen onthaald wer
den.
Na de pauze werd allereerst het woord
gegeven aan mej. Caron voor het houden
van haar referaat over: De school van vroe
ger. Vergeleken bij de school toestanden van
heden vormt het schoolonderwijs uit vroe
ger dagen wel een zeer schrille tegenstel
ling. Aanvankelijk was het onderwijs geheel
in handen der Kerk, die allerwegen paro
chie scholen stichtte, doorgaans in en na
bij de kloosters. Deze, hoewel aanvankelijk
alleen voor geestelijk bestemd, groeiden
langzamerhand uit tot volksscholen. Toen
na de kruistochten de burgerstand opkwam
gevoelde deze behoefte aan meer uitgebrei
der onderwijs en zoo verrezen de zgn. stads
scholen, die meer en meer de parochiescho-
len overvleugelden; het godsdienstige on
derwijs werd vrijwel op de achtergrond ge
drongen. Eerst na de opkomst van de Her
vorming hier te lande, werd het onderricht
in Gods Woord in eere hersteld en kreeg de
Geref. Kerk de zorg voor het onderwijs en
had hierop toezicht te houden.
De bezoldiging der onderwijzers was in
die dagen zeer gering zoodat de school
meesters door middel van allerlei ambten
in beroepen hun inkomen trachten te ver-
grooten; vaak dreven zij een kleine handel.
Wat hun onderwijscapaciteiten aangaat,
deze waren vaak ver beneden peil; aan op
leiding tot het ambt werd vrijwel geen
aandacht geschonken. Vaak werden gewe
zen koetsiers, huisknechten e.d. met het on-
dervvTJs belast.
Wat de huisvesting betreft deze was naar
onze begrippen zeer primitief. Van scholen
bouw was geen sprake. Van alles kon voor
het onderwijs dienst doen: koetshuizen,
stallen, schuren,, kelders enz. De ventilatie
en de verlichting lieten doorgaans zeer
veel te wenschen over en voldeden niet aan
de aller eenvoudigste eischen.
Het onderwijs zelf werd hoofdelijk gege
ven door de onderwijzer die als een soort
monarch zetelde in een katheder, voorzien
van de gebruikelijke attributen, zooals roe
de, plak e.d..
Meestal werd hij geassisteerd door eenige
van de intelligenste leerlingen. Op die wij
ze werd vaak aan een paar honderd leer
lingen onderwijs gegeven. Daar de grootste
tijd voor zelf studie gebruikt werd en, dit
doorgaans hardop geschiedde was het
meestal een oorverdoovend lawaai. De re
sultaten waren over 't algemeen vrij gering.
De tucht werd op een zeer barbaarsche wij
ze gehandhaafd. Uitvoerig beschrijft de in-
leidster de inrichting van de school van
meester Valcoogh.
In de 18e en 19e eeuw komt in het onder
wijs eenige vooruitgang. De tucht wordt
milder, doordat meer studie gemaakt werd
van de kinderziel; de verhouding tusschen
onderwijzer en kinderen, wordt meer ver
trouwelijker aan de inrichting der school
gebouwen werd meer aandacht besteed, ter
wijl ook voor een degelijke opleiding ge-
j zorgd werd, kortom het heele onderwijssy
steem kwam op hooger plan te staan.
Dankbaarheid moet ons vervullen, dat naast
het aanbrengen van allerlei nuttige ver
standelijke kennis het onderricht uit Gods
Woord een ruime plaats gegeven is, dat on
der 's Heeren zegen reeds voor menig kind
tot eeuwig heil mocht strekken.
Vervolgens hield de heer van Eek een re
feraat over: Dwang op schoolgebied. Spr.
ving aan met te wijzen op de strijd tus
schen geloof en ongeloof, die ingezet is in
het paradijs en als een roode draad de
eeuwen door gezien wordt. Hij toonde uit
de Bijbelsche en Kerkgeschiedenis aan, dat
de Chr. Kerk steeds vervolgd is en onder
druk gezet. De belijders werden voor de
keuze gesteld: tei-ug naar het heidendom
of naar Rome of anders de dood. Ook ten
opzichte van de jeugd heeft men dit dwang-
systeem veelvuldig toegepast, omdat ook
de anti-Christelijke machten wel inzagen,
dat de jeugd de toekomst is. Zoo heeft de
Roomsche Kerk vele Hugenootenkinderenj
in kloosters doen opvoeden, daarbij inbreuk
plegende op de rechten der ouders. Immers,
deze hebben een goddelijk recht op hun kin
deren, zijn alleen verantwoordelijk voor hun
opvoeding en als zoodanig door God aange
steld als de eenige souverein. Op dit ter
rein mag niemand ingrijpen. Dat recht is
onaantastbaar. De ouders hebben inzake de
richting, waarin ze hun kinderen willen op
voeden, van niemand bevelen af te wachten
dan van God alleen. Dit is de Schriftuurlij
ke beschouwing der ouderlijke macht. In
grijpen hierin is onduldbaar, zoowel van par
ticulieren als van de Overheid. Wanneer in
Rusland en in Duitschland de Staat zich
van de kinderen meester maakt met uitscha
keling van de wil der ouders, ten einde van
de jeugd bolsjewieken en Hitlerianen te ma
ken, dan gaat de Staat hierin zijn bevoegd
heid verre te buiten.
Ook in Nederland is deze Overheids
dwang niet onbekend geweest. De geschie
denis van de schoolstrijd bewijst dat. Hon
derd jaar geleden waren alle scholen open
bare scholen en het toen oppermachtig li
beralisme poogde door middel van de Op.
School ons land liberaal te doen zijn en
blijven, hetgeen met godsdiensteloos onder
wijs zeer wel mogelijk was. De Christen-
ouders verzetten zich daartegen en gingen
eigen scholen stichten. De strijd was zwaar.
Want alle autoriteiten bijna waren tegen
standers. Voor stichting en instandhouding
kreeg men geen cent subsidie. Op allerlei
manieren werd druk toegepast, door libe
rale werkgevers op hun arbeiders, door het
schoolgeld der Openbare School te verlagen
of kosteloos te stellen, wat de Chr. School
niet doen kon, door een vaccinatie-dwang
in te voeren, zooals in Goes, door voor leer
plicht te yveren, waardoor men hoopte de
Op. School te bevolken met kinderen, die
op de Chr. geen plaats konden vinden. Niet
tegenstaande alle druk werd echter het
schooUiberalisme verslagen wat blijkt
uit het feit, dat in 1860 nog 80%
der kinderen op de Op. School gingen en nu
nog 31%. En toen in 1920 de gelijkstelling
kwam, was het met de Overheidsdwang
afgeloopen. Dit beteekent echter niet, dat
