CHDWEEK&LADÖpGED.GnonD51AG vöSrdIZUID-HO^^^
TABAKSPIJPEN
N.Y. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „EUANDEN-NIEUWS"
HOUTEN
12 cent
GEMENGD NIEOWS.
12e Jaargang
WOENSDAG 28 FEBRUARI 1940
No. 1121
Het probleem van de oorlog
VERBRUGGE
Ingezonden
OFFICIËELE CRISISPUBLICATIES
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 19350PGENOMEN HÉT BLAD .ONZEEILANDEN" - 18E JA ARG AN G
reo
MID DELHARNIS
JOH. VAN DAM.
C. HOEK
P. v. d. BROEK.
Ds. H. DE VALK.
P. D. BLOMMAART.
UITGAVE VAN
Gevesiigcl te MlddeUuumis r Prins Hendr&str.. 122 G Giro 167930 i Fostboz 8 Td. 17,
Abonnementsprgs 90 cent per 3 maandenbti vooruitbetaling.
Verschgnt lederen Woensdag en Z»t(xdag 2 maal p«r week.
Afzondermke Bummen 5 ccai Buitenland 8 gulden per jaar
B^antooT Toor Zeeland: St. Maartenadyk Starbt, Telef. 69.
Advertentiefp^js 20 cent per regel. Reclames 40 et.; E>ienst<!
aanvragen en aanldedingen van 1—6 r^eb 80 et.; Boekmaan»
kondigtng 10 cent per regel Contracten belangi#: lager.
(VERVOLG EN SLOT.)
We zouden tenslotte nog iets zeggen
over de wijze van oorlogvoeren, welke aan
eischen van moraal en menschelijkheid
moet voldoen. Men zou hier kunnen spre
ken van het oorlogsrecht. Dit is dat ge
deelte van het volkenrecht, dat de rechts
betrekkingen regelt tusschen oorlogvoe
rende staten onderling en ook die tusschen
hen en de neutralen. Het is hiermee echter
nog meer dan met het volkenrecht in het
algemeen zóó gesteld, dat het een zeer ge
ringe bindende kracht heeft, daar het na
tionale recht door de staatsmacht wordt
gesanctioneerd, doch het volken- en oor
logsrecht geheel afhankelijk is van de
goede wil der mogendheden zelve bij ge
brek aan een super-internationale macht,
welke dit recht kan handhaven. De Vol
kenbond, die eenigermate als zoodanig
moest optreden, is in dit opzicht door het
saboteerende optreden zijner eigen leden
een mislukking geworden. Het zou daarom
eigenlijk beter zijn niet van oorlogsrecht,
doch slechts van oorlogsgewoonten te
spreken.
Het is niet onze bedoeling, hier een op
somming te gaan geven van de verschil
lende declaraties, conventies en vedragen,
welke op diverse conferenties zijn vastge
steld. Gedurende de laatste helft der vori
ge eeuw is men voortdurend bezig geweest
de oorlogvoering te humaniseeren. Zoo
werden bepalingen gemaakt tot verbete
ring van het lot van zieke en gewonde
soldaten, maar ook omtrent het gebruik
der wapenen. Allerlei kwesties zijn op de
samenkomsten der mogendheden, met na
me ook op de belde VredesconCerenties in
Den Haag in 1899 en 1907, ter sprake ge
weest, zooals de regeling van de zeeoorlog,
het verbod om ontplofbare stoffen te wer
pen uit ballons (vliegtuigen-bommenwer
pers waren er toen nog niet), verbod om
vergiftige of verstikkende gassen te ge
bruiken, idem van dum-dum-kogels (ge
weerkogels, waarbij het voorste deel van
de stalen mantel is weggenomen en de loo-
den kern eruit kan dringen, waardoor zeer
gevaarlijke wonden ontstaan.) Verder
valt hierbg te vermelden de behandeling
der krijgsgevangenen, die er recht opheb
ben niet als misdadigers behandelt te wor
den, maar als bona-fide-tegenstanders.
Voorts de kwestie der non-combattanten.
Niet ieder heeft het recht mee te strijden;
wie als burger, zonder bij het leger inge
deeld te zijn, meevecht, stelt zich bloot aan
fusilleering door de vijand, indien hij ge
vangen genomen wordt. Het is voor vrij
willigers wel niet noodig een uniform te
dragen, maar ze moeten een bevelhebber
hebben, een onderscheidingsteeken en hun
wapens openlijk dragen. Zoo niet, dan wor
den ze by de non-combattanten gerekend.
Ook nu erkent men algemeen, dat het ge
bruiken van vergif ongeoorloofd is, b.v.
door bronnen en levensmiddelen te vergif
tigen, alsook het aanwenden van bacteriën
of ziektekiemen. Het voeren van een gas-
oorlog is eigenlijk ook verboden. In de We
reldoorlog is het chloorgas meermalen
toegepast en in Abessjmië hebben de Ita
lianen eveneens strijdgassen gebruikt,
maar het schijnt, dat menj in deze oorlog
er toch huiverig van is, want er zijn nog
geen betrouwbare berichten over gepubli
ceerd. Natuurlijk valt onder dit verbod
niet het gebruik van exploslestoffen in mij
nen, brisantbommen etc. die bij het ont
ploffen gifgas ontwikkelen, daar deze
niet met vergiftigingsdoeleinden worden
aangewend. Zoo is ook verboden het doo-
den van den vijand, nadat deze zich op ge
nade of ongenade heeft overgegeven, het
gebruiken van een andere vlag of de uni
form van de vijand, van de onderschei-
dingsteekens van het Roode Kruis voor
miUtaire doeleinden, het noodeloos vernie
len van vijandelijke eigendommen, het
dwingen van een onderworpen bevolking
om direct of indirect deel te nemen aan
krijgsverrichtingen, gevoerd tegen hun
eigen land, zooals de Dultschers gedurende
de Wereldoorlog in België hebben gedaan.
Tot de materie van het oorlogsrecht be
hoort verder de regeling der .positie van de
neutrale staten, die veelal hun neutraliteit
plechtig afkondigen en de bepalingen pu-
bliceeren, welke hun verhouding regelen
tot de oorlogvoerenden. En ook niet te
vergeten het contrabanderecht, dat vooral
nu zooveel stof opwerpt, omdat ook dit
recht niet internationaal vaststaat en der
halve met voeten) wordt getreden. Hierbij
komen allerlei kwesties aan de orde, bv.:
moet alleen de absolute contrabande (wa
pens, munitie) worden aangehouden of
ook de relatieve (voedsel, katoen, rubber,
goud). Nu de oorlog meer en meer een to
tale oorlog wordt, dwz. niet alleen mili
tair, maar ook economisch wordt gevoerd,
ligt het voor de hand, dat men tenslotte
alles als contrabande gaat beschouwen.
Zoo zou er meer te noemen zijn, maar
genoeg hiervan. De regelingen op papier
zijn heel aardig, maar de practijk spot er
meestal mee. Waar is het oorlogsrecht,
als neutrale schepen met neutrale bestem
ming zonder contrabande aan boord wor
den getorpedeerd? Waar is de eerbiediging
der neutraliteit als Dultschers een Hollan
der en een paar Engelschen op Neder-
landsch gebied overvallen bij Venlo en over
de grens sleepenj? En hetzelfde mag ge
vraagd worden, als de Engelschen in de
Noorsche territoriale wateren de Altmark
aanvallen. De oorlog draagt nu eenmaal in
zich de kiem der rechteloosheid. Zelve is
hij een poging om geschillen niet volgens
de regelen van het recht, doch met geweld
op te lossen en daarom houden de groote
mogeiidheden zich slechts inzooverre aan
de afgesproken rechtsregelen, als het met
hun belang overeenkomt. Van een recht
vaardige wijze van oorlogvoeren is dan
ook slechts weinig sprake.
Wanneer wij nu eens nagaan, *elke oor
logen Inderdaad voldoen aan de vier voor
waarden, welke eraan gesteld mogen wor
den, dan zijn er werkelijk heel weinige, die
de toets kunnen doorstaan. Dan schieten
er eigenlijk alleen de godsdienst- en vrij
heidsoorlogen over, terwijl verreweg de
meeste oorlogen, die de wereldgeschiedenis
vanaf de oudste tijden tot nu toe heeft ge
kend, ontstonden door de machtsbegeerte
van den een of anderen eerzuchtige. En het
is wel merkwaardig, dat het al dezen we
reldveroveraars, of zij hu Nebucadnezar
heetten of'Cyrus of Alexander of Augus
tus of Napoleon, op dezelfde wijze ver
gaan is. Het was met al hun wereldrijken:
opgaan, blinken en verzinken. En niette
min ziet de historie telkens weer nieuwe
krachtmenschen verschijnen, die hun ide
aal van grootheid en macht pogen te ver
wezenlijken met opoffering van dé vrede
en de welvaart van eigen Volk en met gro
ve vertreding van de rechten van anderen.
De Heere laat dit alles toe. Ook dit pro
ces, dat de mensch, die tenslotte verant
woordelijk is voor zijn daden, zelve uit
voert, moet dienen om de historie te voeren
naar het groote einde, dat is naar het we-
reldgericht. Zooals we in de aanvang van
onze artikelenserie zeiden, ook de oorlog
staat in dienst van Gods wereldplan. En
dat is niet om deze gansche wereld, zoo
als zij reilt en .zeilt, met rechtvaardigen
en goddeloozen, te leiden naar een toe
komst van vrede en geluk en een paradijs
toestand op aarde te doen terugkeeren.
Deze wereld als zoodanig zal van de gru
wel van de oorlog nimmer worden verlost.
Hij is immers het noodwendig resultaat
van der menschen zonde, doch tevens de
straf voor zijn afwijking en goddeloosheid.
Deze wereld, die van God afgevallen is,
gaat voorbij en een nieuwe hemel en een
nieuwe aarde zuUeni verschijnen, waarop
gerechtigheid wonen zal en waar dus ook
geen oorlog wezen zal. Daarop loopt Gods
wereldplan uit, want dit is gericht op de
verheerlijking van Gods deugden en op de
zaliging der uitverkorenen. Daarom, wie
zich verdiept in de raadselen der historie,
ook van het huidig tijdsgewricht, zal er
nooit in slagen deze op te lossen, zeker
niet als hij alles beschouwt in het licht de
zes tegenwoordigeni tijds. Deze drom van
nevelen, om' met Asaf te spreken, zal pas
worden opgeklaard, als we mogen ingaan
in het heiligdom en het glanzend licht der
eeuwigheid valt over den veelszins bloe
dige historie der volkeren. Alles wat zich
in de loop der eeuwen op deze zondige
aarde heeft afgespeeld, zelfs oorlog en Ver
volging, heeift tenslotte voor Gods Kerk,
wier verlossing het centrale punt in Gods
wereldplan is, moeten medewerken ten
goede.
Wij ontveinzen ons niet, dat wij van het
probleem van de oorlog slechts enkele zij
den hebben kunnen belichten. Nochtans ho
pen wij, dat door deze artikelen dit zoo bij
uitstek actueele vraagstuk voor velen in
het juiste licht is komen te staan.
„GIJ ZULT NIET STELEN."
Dat geldt voor allen. Onder alle omstan
digheden. Niet het minst ook in onzen be
narden tijd. Niet het minst ook, wanneer
er Rijksgelden bij betrokken zijn.
Onder dat gebod: „gij zult niet stelen"
behoort zeker he't kjnoeien bij het volvoe
ren van Rijksopdrachten.
Van dat knoeien' bij het uitvoeren van
Regeeringsopdrachten kregen we dezer da
gen uit de pers een voorbeeld onder de
oogen, dat we niet 'anders kunnen kwali-
ificeeren als laag fen gemeen.
Onder verdenking van frauduleuze
handelingen bij 'den aanleg van mili
taire werken in de provincie Utrecht,
is een aannemer juit Uithoorn in arrest
gesteld. Verschillende opzichters zijn
ontslagen en men acht het mogelijk,
dat nog meer arrestaties zullen volgen.
Bij de leveringvan bouwmaterialen
voor verscheidene verdedigings - objec
ten zou geknoeid zijn, onder meer zou
het cement en zand voor het beton on
deugdelijk zijn geweest. Verschillende
objecten worden gesloopt en de aan
nemersfirma zal ze op eigen kosten
weer moeten opbouwen. Ten einde in
de toekomst voor dergelijke onaange
name verrassingen bespaard te blijven,
is de controle thans zeer verscherpt.
Het Rijk zal door deze frauduleuze
handelingen geen schade lijden, daar
de betalingen nqg niet zijn geschieden
de voorwaarden van de bestekken zoo
scherp zijn geformuleerd, dat in alle
mogelijkheden wordt voorzien."
Zoo lazeni we. Laag en gemeen. Een spe
len met het leven van onze soldaten. Van
de soldaten wier leven afhangen kan van
de deugdelijkheid van het gebruikte mate
riaal. En dat alles igedreven door de be
geerte naar onrechtmatige winst, gedreven
door geldzucht en gierigheid. Bloedgeld.
Gelukkig dat het bedrog is ontdekt. Den
autoriteiteni zij waakzaamheid aanbevolen
opdat er waar voor het geld worde ge
leverd en opdat zulke lage praetijken voor
komen worde of intijds ontdekt.
's-Gravenhage, 24 Februari 1940.
TEELTVERGUNNING LATE
AARDAPPELEN.
Dezer dagen werden door de landbouw
crisisorganisaties aan de bij hen bekende
telers van aardappelen formulieren toege
zonden voor het aanvragen van een teelt-
vergunning voor late aardappelen. Dege
nen, die op 27 Februari a.s. zulk een for
mulier nog niet hebbenl ontvangen en wel
voornemens zijn late aardappelen te ver
bouwen, dienen zich onmiddellijk na dien
datum te wenden tot den landbouw-crisis-
organisatie in hun provincie ten einde als
nog eeni aanvraagformulier te kunnen ver
krijgen,- daar zij, die voor een teeltvergun-
ning in aanmerking wenschen te komen,
daartoe vóór 9 Maart a.s. een aanvrage
moeten hebben ingediend.
Degenen, die niet meer dan 10 are op
kleigrond of niet meer dan 20 are op an
deren dan kleigrond vsdlleni verbouwen, be
hoeven geen teeltvergunning aan te bren
gen.
's-Gravenhage, 24 Februari 1940.
PRIJSVERSCHILLEN VLAS EN
VLASPRODUCTEN.
Van officieele zijde vernemen wij, dat,
aangezien de marktsituatie een herziening
van de heffingen bij uitvoer van vlas en
vlasproducten wederom noodzakelijk heeft
gemaakt, thans voor partijen, waarvan de
exporttransactie tot stand komt na 25 Fe
bruari 1940 en zulks door den exporteur
ten genoegen van de Nederlandsche Ak-
kerbouwcentrale zal worden aangetoond,
de ultvoerpr'ijsverschillen als volgt zijn
vastgesteld:
if 4.50 per 100 kg. Voor ander dan geroot
stroovlas;
f 9.per 100 kg. voor geroot stroovlas;
f 4.50 per 100 kg. voor onbewerkte lokken;
f 9.per 100 kg. voor gezwingelde lokken;
f 15.per 100 kg. voor snuit, ten aanzien;
waarvan door den exporteur vóór den uit
voer aan de genoemde centrale wordt over
gelegd een schriftelgke verklaring van het
bestuur van één der door den directeur der
centrale aan te wijzen vereenigingen, dat
het zwingelsnuit is;
f 21.per 100 kg. voor snuit, ten aanzien
waarvan door den exporteur niet zulk een
verklaring wordt overgelegd;
f 35.per 100 kg. voor gehekeld vlaslint;
f 20.per 100 kg. voor ander dan gehe
keld vlasUnt, ten aanzien waarvan door
den exporteur vóór den uitvoer aan de cen
trale wordt overgelegd een schriftelijke
verklaring van het bestuur van één der
door den directeur der centrale aan te wij
zen, vereenigingen, dat het afkomstig is
van vlas, hetwelk is behandeld volgens de
dauwrootmethode dan wel volgens de van
ouds bekende Friesche methode;
If 30.:per 100 kg. voor ander dan gehe
keld vlaslint, ten aanzien waarvan door
den exporteur niet zulk een verklaring
wordt overgelegd.
Het prijsverschil van f 4.50 per 100 kg.
voor niet geroot stroovlas geldt voor par
tijen van normale kwaliteit. Zooals reeds
eerder werd bekend gemaakt, ligt het in de
bedoeling, een regeling te treffen, waar
door het mogelijk zal worden, om voor par
tijen, welke van de normale kwaliteiten af
wijken, lagere uitvoerprijsverschillen vast
te stellen.
's-Gravenhage, 23 Februari 1940.
MILTVUURBESMETTING.
De Minister van Economische Zaken
maakt bekend, dat houders van partijen
mengvoeder en mineralen, welke besmet
zijn of van besmetting met mlltvuursporen
verdacht kunnen virorden, hiervan, voor zoo
ver zulks nog niet is geschied vóór 2
Maart 1940 aangifte dienen te doen aan
de afdeeling Veevoederdistributie van het
Rijksbureau voor de Voedselvoorziening in
oorlogstijd en voor de uitvoering van de
landbouwcrisiswet 1933, Lange Voorhout
10 te 's-Gravenhage.
Wordt geen; of te late opgave gedaan,
dan zullen de kosten voor het alsnog weg
halen en vernietigen van die partijen voor
rekening zijn van de houders. Het is dus
in hun eigen belang, de opgaven tijdig In
te zenden.
STELLENDAM
Alhier is gevormd een Comité, bestaan
de uit personen van verschillende kerkelij
ke richting, dat zich ten doel stelt.gelden
in te zamelen) ten behoeve van de gezinnen
der schippers van garnalenvlsschersvaar-
tuigen, welke ondanks de gevoerde actie
door Gemeentebestuur en organisatie niet
in eenige Rijkssteunregeling zijn opgeno
men en derhalve reeds gedurende maanden
op armenzorg zijn aangewezen. De toe
stand in vele dezer gezinnen) is vanzelf
sprekend kritiek, gelijk uit de verslagen
in de bladen bekend zal zijn. Het Comité
organiseert nu een collecte onder de Stel-
lendamsche burgerij en verzoekt ieder naar
vermogen bij te dragen, daarbij in aanmer
king nemende, dat de visscherij voor deze
gemeente eenj levenskwestie Is.
Het Comité is als volgt samengesteld:
P. D. HOLLEMAN, Voorzitter.
A. VAN ECK, Secretaris.
L. J. VOGELAAR, Penningmeester.
Personen buiten Stellendam, die met de
ze actie sympathlseeren, worden vriende
lijk verzocht hun bfldrage te storten op
girorekening 196736 van den penningmees
ter den heer Vogelaar, post Melissant.
Geachte Redactie,
Verleen mij een plaats in Uw veelgelezen
blad voor onderstaande regelen, waarvoor
bij voorbaat dank.
Met zeer veel genoegen las ik in Uw
blad dat een Comité was samengesteld om
kleederen in te zamelen-voor het zoo dap
pere Finland. Nu, dit kunnen wij niet an
ders bestempelen dan als een daad van on
ze geachte Dames waarvoor ze uit alle
deelen des lands niet anders dan lof ont
vangen.
Het kleine Finland wordt aangevallen
door het geweldige Communisme. Maar
toch wringt hier iets. W\j Nederlanders
met overwegende democratische opvattin
gen zijn geneigd om in beginsel alle hu^p
te verleenen aan hen die zulks behoeven
tenminste als wij daarvoor worden beloond
met dankbaarheid en vereering.
Finland is dus in oorlog en smeekt om
hulp. Maar ook is de oorlog der Finnen,
der Engelschen, der Dultschers en Fran-
schen zelfs doorgedrongen tot in het in
onze omgeving liggendeStellen-
dam. Daar heerscht ellende en daar wordt
evenzeer om hulp gesmeekt, daar is al dik
wijls, zelfs aan onze tegenwoordige Over
heid aangeklopt met gelijkluidende argu
menten. Wat is hiervan het resultaat tot
heden
Niet alleen onze visschers-bevolklng Is
door dezen Europeeschen oorlog getroffen,
maar nog zijn er vele eigen volksgenooten
die hier onder lijden al worden ze nu niet
direct onder vuur genomen. Niet minder
zorgzame ouders zijn er (om maar op ons
eiland te blijven) vele die hun kinderen on
der schamel dek moeten beschutten tegen
de felle koude.
Zouden deze comité's die nu de interna
tionale hulp brachten, ook verder vrillen
gaan om datzelfde werk der barmhartig
heid toe te passen op nationaal terrein dan
nu met dezelifde energie aangepakt om
het lot der Stellendamsche visschers te
verlichten, want deze menschen kunnen
niet langer wachten. Het is aan den Minis
ter gevraagd om een steunregeling in het
leveni te roepen, maar laten wij hun laten
zien dat zoowel voor Pinnen als Stellen
dammers de barmhartigheid er zijn moet;
javoorop moet gaan. Dan zal ons al
ler rotsvast Godsvertrouwen gesterkt wor
den in de overtuiging, ,Draagt elkanders
lasten en vervult alzoo de wet van Chris
tus."
Uw AboTmé,
Sommelsdijk, Febr. 1940
V.
DUITSCH VLIEGTUIG SCHIET OP
NEDERL. JAGER.
Ernstig protest te Berlijn.
Het Nederlandsclie toestel liad treffers
in den neps en in den staart.
~De'"?egeerihgspersdIenst meldt:
Een Nederlandsch jachtvliegtuig heeft
Zondagochtend boven Oss een Duitsch
Heinkel-honderdelf-K.-vliegtuig op om
trent achtduizend meter hoogte aangetrof
fen). Het Duitsche vliegtuig werd achter
volgd In de richting Tilburg, waar het
werd aangevallen, waarop het Duitsche
toestel terugkeerde. Het Duitsche vlieg
tuig is bij Reusel over de Belgische grens
ontkomen. Het Nederlandsche jachtvlieg
tuig heeft een treffer in den neus en twee
in den staart.
Naar aanleiding van het feit. dat het
Duitsche vliegtuig de vermetelheid heeft
gehad het vuur te openen op een Neder
landsch vUegtuig, dat in de regelmatige uit
oefening van zijn bewakingstaak optrad,
zal de Nederlandsche regeering te Beriijn
ernstig protesteeren.
Zondag Is in de omgeving van Wouden
berg een Duitsch vliegtuig waargenomien,
waarvan de kenteekenen duidelijk zijn vast
gesteld. Het vliegtuig bewoog zich van het
Zuidoosten naar het Noordwesten. Het is
van den grond aif onder vuur genomen door
luchtdoel-artillerie, waarop het terugkeer
de in Zuidoostelijke richting.
Ook naar aanleiding van deze neutrali-
teitsschending zal de regeering stappen te
Berlijn ondernemen.
Het type waarover de regeeringspers-
dienst berichtte was de Heinkel honderd en
elf K., de onbekendheid van het D.N.B,
met het type vloeide voort uit de vermel
ding Heinkel in K, het c^fer honderd en
elf was bij vergissing een Romeinsche III
geworden.
MIJN ONTPLOFT TEGEN DIJK
IN DEN HELDER.
Geringe scliade.
Zaterdagavond half acht is een mijn, wel
ke door den westeniwind en den vloed was
weggedreven, tegen den dijk te Den Helder
ongeveer ter hoogte van het postkantoor
tot ontploffing gekomen. Een geweldige
knal deed zich over de geheele marinestad
hooren en de talloozen, die zich dezen- Za
terdagavond op straat bevonden, spoedden
zich naar den dijk, om te zien wat er ge
beurd was. In het donker viel echter niet
waar te nemen, welke schade de mijn op
de plaats van haar ontploffing had veroor
zaakt.
In de omgeving viel de schade nog al
mee, hetgeen te danken is aan de omstan
digheid, dat in tegenstelling tot Huis-
duinen, waar de huizen op den dijk staan
hier de huizen achter den dijk zijn
gelegen). De kruin van den dijk ligt hier
ongeveer gelijk met de daken der huizen.
Van enkele hulzen in de Achterstraat en
van het postkantoor braken eenige ruiten
en van een meubelmagazijn aan den Ka
naalweg ging eeni halve centimeter dikke
spiegelruit in diggelen,
