„EILANDEN-NIEUWS"
Buitenland.
PUROL er op I
Simon Gieke
2e BlAD ZATERDAG 27 JAHDARl 1940 - Ho. 1112
Griep, Koo, Pijn.
Land en Tuinbouw
Chr. Weekblid op Ger. Grondslag voor de Zuid-Holl. en Zeeuwsche Eilanden.
Uitgave van de N.V. .Eilanden-nieuws' Middelharnts, Tel 17, Giro 167930, Postbus 8
Snel en goed
helpen hierbij
altijd een poeder of cachet van Mijnhardt.
Mijahardt's Poeders per stuk 8 et. Doos 45 et.
In het Carlton Hotel te Amsterdam vond een liefdadigheids-
ovond plaats ten bate van Finland. Finsche meisjes in natio
nale kleederdracht informeeren bij Dr. Ch. W. F. Winckel, den
leider van de Roode Kriiis-expeditie naar Abessinië, of hij
we«r als leider zal optreden, nu een Nederlandsche ambu-
lance naar Finland wordt gezonden.
Het Verzacht en geneest
De ketter van Scherpenisse
In dezen modernen, Europeeschen oor
log speelt „het woord" een groote rol.
Méér dan in de oorlog 1914-1918 worden
oraties gehoudeni, die, dank zij de radio,
niet alleen In eigen land, maar over ge
heel de wereld kunnen worden gehoord,
en waarmee de leidende positie der oor
logvoerende machten poogt invloed te
krijgen op de massa. Dan is het Herr Hit
ler, die aan het woord is, of Mussolini, of
DaladierMolotov of Chamberlain en heel
de wereld luistert.
Zoo was het Zaterdag, toen de
Engelsche Minister Churchill
de eerste lord der Brltsche Admiraliteit,
een rede hield, en sprak over: „De staat
van Oorlog," waarbij hij uiteenzette de be
dreigingen, die Duitschland vooral de laat
ste maanden tegen de Westelijke democra-
tiën uitte.
De neutrale Staten waren tot nog toe
slachtoffer van mgnen en torpedo's aan
hun schepen en vonden in de Brltsche en
Pransche convooien alleen veiligheid. De
geallieerden, aldus Churchill,, voelden zich
van dag tot dag zekerder, dat de groote
verbindingswegen! over zee konden worden
beveiligd. De heltt van de Duitsche duik-
booten zou volgens hem zijn vernietigd en
de aanbouw van nieuwe zou ver beneden
den verwachten omvang blijven. Na vijif
maanden oorlog is volgens Churchill de
Duitsche duikboot-campagne gebroken, de
mijnen had men onder de knie en de
scheepvaart was vrgwel onverminderd. Nog
stelde hij wel vele verliezen In het uit
zicht^ maar vond, dat de zee-oorlog niet
slecht verliep. Het lot van de
ongeluldd'ge Meuifrtialen
achtte hij geheel anders. Duitschland was
het, die de oude historische Staten In het
Noorden bedreigde en ook de groep der
angstige volken in den Balkan. Iedereen
vraagt zich af, wie het volgende slacht
offer zal zijn. Spreker noemde België,
waar een Duitsche majoor een noodlan
ding maakte, waarbij plannen werden ont
dekt voor een inval in dat land; in Roe
menië bestaat ook vrees voor overweldi
ging door Berlijn of Moscou. Na gesproken
te hebben over Zwitserland, noemde,hij
ook ons land.
D» Nederlanders,
wier diensten aan de Europeesche vrijheid
herinnerd zullenl worden lang nadat de
smet van Hitler zal zijn weggevaagd van
het pad der menschheid, staan langs hun
dijken, zooals zij dat deden tegen de ty-
rannen van weleer. Hierna bracht hij hul
de aan de dappere Finnen, maar kwam
dan iweer op het optreden der neutralen.
Hij zeide, dat zij nederig het hoofd bogen
voor de Duitsche dreigingen met geweld
en( Duitschland begunstigen. Zij zou
den zich in slaap wiegen,' dat Engeland en
Frankrijk zullen vrinnen en dat deze lan
den alle overeenkomsten zouden nakomen.
Allen hopen, aldus Churchill, dat de storm
zal zijn overgedreven voor het hun beurt
zal zijn om ten onder te gaan.
Maar de storm zal niet overdrijven.
Hij zal steeds ernstiger opsteken en woe
den, hg zal zich uitbreiden naar het Zui
den, hij zal zich uitbreiden naar het Noor
den. Er is geen kans op een spoedig ein
de zonder een gezamenlijke actie en, in
dien ooit Engeland en Frankrijk, strij-
lensmoede een vernederende vrede zou
den sluiten, dan zou er niets meer over
blijven voor de kleine staten in Europa
met hun scheepvaart en hun bezittingen
dan verdeeld te worden tusschen tegen
gestelde,, maar gelijkelijk groote bar-
baarschheden van het nationaaJ-socialisme
en het bolsjevrtsme.
Het vaJt te begrijpen, dat deze rede in
de neutrale landen algemeene ontstemming
heeft gewekt en vele protesten zijn gevolgd
Men heeft nu van Engelsche zijde wel ver
klaard, dat deze radio-rede geen officieele
regeerings-verklaring was en als „praatje
aan den haard" moest worden beschouwd,
maar ondertusschen kan men zien, welke
gedachtengang de Engelsche Regeering
over de neutralen heeft. Ook voor Neder
land heeft deze rede ergernis verwekt, daar
ons land zijn neutraliteit zal verdedigen,
tegen Engeland, Frankrijk, Duitschland,
tegen welk land ook, welke die neutraliteit
zou willen schenden. De woorden van den
Britschen minister Churchill zullen voor de
neutrale landen een aansporing te meer
zijn, om hun neutraliteit zoo stipt moge
lijk te bewaren en dubbel waakzaam te
zijn.
Van de Fronten
Intusschen duurt de blokkade-oorlog
voort, want een „werkelijke oorlog" wordt
er tusschen Engeland-Frankrijk en Dultsch
land niet gevoerd, dan in feite alleen ter
zee. De fronten liggen aan de Siegfried-ll-
nie zoowel als aan de Maginot-linie, zon
der noemenswaardig offensief tegenover
elkaar. De berichten ,dle van beide ziJdMi
komen, luiden steeds Niets bijzonders
te melden. Het Is een afwachten.
Cachets, genaamd ,Mljnbardtjes" 2 it. 10 et. DooaSOct,
Méér oorlogsbedrijvigheid valt er
uit Finland
te melden. Een allerverschrikkelijkst bom
bardement van Russische vliegtuigen is er
boven de Finsche steden geweest, waarbij
meer dan 3000 bommen werden uitgewor
pen. Niet minder dan 300 Russische vlieg
tuigen tegelijk namen aan dit bombarde
ment deel. Men schijnt het er op gezet te
hebben de havenplaats Alco, de tweede ha
venstad van Finland geheel te vernietigen.
De bewoners blijven vrij kalm bij deze
bombardementen en vertoeven in de schuil
kelders. Veel huizenmateriaal werd vernie
tigd, maar dooden waren niet veel te be
treuren. De Finsche luchtmacht heeft vele
dezer R'ussische vliegtuigen omlaag weten
te halen.
De strijd vat zich weer saam ten Noord
oosten van het Ladogameer, waar de Fin
nen met succes
de Bussen weer temgigeslagen
hebben. Bij Kalanjoki hebben de Finnen
in twee dagen tijd meer dan duizend man
verslagen.. Men moet deü heldenmoed der
Finnen bewonderen, dat In zulk een onge
lijken strijd,! zich tot heden tegen het God-
verloochenend communistische Rusland
weet staande te houden. Er valt uit te zien
dat onder Gods zegen ook een klein" land
veel vermag en het Is vurig te hopen, dat
het als weleer een David een Goliath, het
communistisch Rusland op den nek zal tre
den. Het zou Itunnen, al zegt men naar
menschelijke berekening, op den duur zul^
len ze het moeten opgeven. De koude, de
vorst, de sneeuw zijn hun echter zeer ten
dienste, en wie is de gebieder dier elemen
ten? Is het niet de Heere? Die zegt: zijt
gij gekomen tot de schatkameren der
sneeuw, en hebt gij de schatkameren des
hagels gezien? Die Ik ophoude tot den tijd
der benauwdheid, tot den dag des str^ds
en des oorlogs"
Wie weet, wat de Heere er mee voor
heeft. Wij weten het niet. Hij heeft de lij
nen van het wereldgebeuren in handen en
WQ hebben, hoe het ook zal loopen, InZjjn
doen te berusten. Dus ook, al verliezen
het d« Finnen.
De oorlog ter zee
wordt momenteel weer zeer scherp ge
voerd. Bij het aantal tot zinken gebrachte
schepen, waarvan wij in ons Woensdag-
nummer melding maakten, zijn weer een
nieuw aantal bij te voegen. De ,Exmouoth'
een Engelsche flottielje-leider van 1475 ton
is getorpedeerd^ waarbij alle 175 opvaren
den zijn omgekomen. Het Noorsche stoom
schip „Pluto" (1598 ton) uit Haugesund
en het Brltsche stoomschip „Balt Anglia"
(1523 ton) uit Londen liepen op mijnen en
zonken. Alle opvarenden zijn gered De
„Sydfold," een Noorsche stoomer, (2433
ton) zonk aan de Schotsche kust. Alle
opvarenden werden gereö.
Een
ikwestie Japan-Engeland
is ontstaan, doordat de Brltsche marine
Japajische schepen aanhoudt, waartegen
Japan met kracht protesteert. Hoofdza
kelijk moet het den Britten te doen zijn
om de zich op de Japansche schepen aan
wezige Duitschers te molesteeren.
De hevige koude
Sneeuwstormen in het buitenland.
Uit verschillende landen wordt een kou
de gemeld, als sinds menschenheugenis
niet is voorgekomen.
In 25uid-Zweden woeden hevige sneeuw
stormen. In Hongariy^ viel een metersdikke
sneeuw; te Boedapest moesten' militairen
de geweldige sneeuwmassa's ruimen om
het verkeer mogelijk te maken. Een D-trein
op weg naar Rome bleef steken, de trein
moest worden uitgegraven.
In Anteriüsa 257 menschen door de koude
oimgekomen.
Uit New York wordt gemeld, dat
de aanhoudende koudegolf tot dusver aan
257 menschen het leven heeft gekost In
verscheidene zuidelijke staten heeft men
de scholen moeten sluiten.
Uit Zweden:
De conservatieve Zweedsche partij heeift
in den Rijksdag het voorstel gedaan, alle
communisten uit het parlement te stooten
en de geheele communistische partij te
ontbinden.
Aardschok in Zuid-Amerlka
Te Concepcion en in andere steden van
Zuid-Amerika is een hevige aardschok ge
voeld. De bevolking vluchtte uit de huizen
Men herinnert er aan, dat in Januari 1939
in dezelfde steden een aardschok is waar
genomen.
Nieuwe aardschokken in Turikije.
In Turkije hebben zich nieuwe aardschok
ken voorgedaan te Gireboen. Zile en Yoz-
nat;^ waar twee personen gedood en drie
gewond werden.
Als Uw Handen ruw zijn oï gesprongen
en Uw Lappen schraal en pijnlijk; maar
vooral ook bij brand- en snijwonden, ont
vellingen en allerlei huidverwondingen
HET STOOMEN VAN AARDAPPELS
Het aardappelstoomen heeft thans de
volle belangstelling van landbouwers en
veehouders. Dit Is te begrijpen als men de
voordeelen er van overweegt. De gestoom
de aardappelen kunnen langen tijd in kuil
of silo bewaard blijven; deskimdigen noe
men een duur van 5 jaar. Het verlies aan
voedingsstoffen bij gewoon bewaren in den
kuil, dat tot 25% kan bedragen, blijft bij
gestoomde aardappelen beperkt tot hoog
stens 3%. Gestoomde en behoorlijk inge
kuilde aardappelen rotten niet en bevrie
zen schaadt ze niet.
De andere wijze van rauw inkuilen.
waarbij de aardappels stuk gestoken of
gesneden worden, geeft weliswaar minder
verlies, dan de eerstgenoemde methode
van inkuilen, doch daarbij verkrijgt het
product een onaangenamen reuk. De ge
stoomde aardappels krijgen daartegenover
een aangename frissche smaak door melk-
zuur-gisting. Het stoomen verhoogt de
verteerbaarheid en beïnvloedt de kwaliteit
van vleesch en spek gunstig. Het in één
maal stoomen van een; groote hoeveelheid
aardappelen kost veel minder aan brand
stof en werkkracht, dan het regelmatig
koken van kleinere hoeveelheden.
Het feit, dat voor het stoomen van aard
appels de denaturatievergoedlng werd uit
gebreid, heeft er veel toe bijgedragen om
het aardappelstoomen populair te maken.
Hoe geschiedt nu het stoomen? De houten
of geïsoleerde ijzeren vaten worden met
aardappelen gevuld. Deze vaten worden
door middel van een deksel gesloten.
Dan voert men in de vaten stoom aan,
door middel van de stoomdeellelding welke
zich in ieder vat bevindt en welke op de
stoom-ontwikkelaar wordt aangesloen. De
stoomaanvoer duurt tot de geheele Inhoud
van het vat op ongeveer 100 graden is
gekomen. Al naar omstandigheden zijn
hiervoor 10 15 minuten en per 10 0
KG. aardappelen gemiddeld 15 KG. stoom
noodig. Men sluit nu de stoom af en laat
de vaten nog 20 30 minuten „nabroeien"
waardoor de aardappels óók inwendig, ge
heel gaar worden.
Wanneer de vaten behoorlijk geïsoleerd
zijn en de stoomverdeeling in het vat goed
functioneert, valt aan dit gedeelte van
de installatie in technisch opzicht weinig
meer te verbeteren. Iets anders is het met
de stoomontwikkelaar zelf; een doelmatige
ketelconstructie, aangepast aan de aard
van het bedrijf, kan van grooten invloed
zijn op de capaciteit, het brandstofver
bruik en de levensduur van de Installatie.
Zeer interessant is in dit opzicht de stoom
ontwikkelaar gefabriceerd, naar aanwij
zing van Prof. Visser, directeur van het
instituut voor Landbouvsrwerktulgen te
Wageningen. Deze wordt daarom stoom
ontwikkelaar ,JWageningen" genoemd.
Bij deze constructie is een zeer groot
verwarmend oppervlak onder gebracht in
een beperkte ruimte, door ringvormige ke
tels toe te passen, gelegen om één gemeen-
schappelljken middenketel, waarin zich de
stoom verzamelt. Aldus wordt het zwakke
punt van den gewonen stoomontwikkelaar:
door de waterruimte gaande vlampijpen
of door de stookruimte gaande waterpij
pen, vermeden. Deze vlam- en waterpgpsn
geven namelijk - vooral bij onregelmatig
stoken - vaak aanleiding tot lekkage. Ook
levert de noodzakelijke regelmatige reini
ging bezwaren op.
Bij genoemde ketelconstructie is dit rei
nigen minder vaak noodig en voorts veel
TWEEDE DEEL.
De verdr^ns van icte Spanjaarden van
onze eilanden.
Door MEVAHOR.
Naar een oud dagboek.
Auteursrechten voorbehouden.
70.
Maar 't Is goed, 't Is goed. Van harte zijn
we verheugd, dat U weer in ons midden
is. t Is een groote verrassing. Nu U weer
in ons midden zijt hebben we moed, dat
we dat geboefte zullen weten te weerstaan
Maar vertel ons even in t kort, hoe ge
hier gekomen zijt en hoe het komt, dat de
Spanjaarden U niet gedood hebben."
Maar eer Simon daartoe kon overgaan,
moest hij wachten voor de anderen aan
hun verwondering en blijdschap uiting had
den gegeven. In de donkere hut waren de
mannen opgestaan en zochten SimonSs
hand te drukken. „Welkom, welkom, waar
de vriend, de Heere zegene U. O,"' nu heb
ik weer moed. Nu weten we; dat naadt
God, U over ons zult helpen waken."
't Waren-eenvoudige-mannen, daar in
de hut Mannen van -weinig woorden, zwijg
zaam als de Tholénaar zijn kan. Maar hun
ontroering konden ze moeilijk verbergen.
Met groote warm,te-drukten-ae Simon en
ook Voshole de hand. Ware het niet zoo
donker geweest, dan zouden de tranen van
Innerlijke ontroering, van blijdschap en
dankbaarheid niet verborgen zijn gebleven.
Bij die mannen niet, maar ook bij Simon
en Voshole niet. En geen wonder. De bo
de, die hen opgeroepen had, had< slechts
gesproken van twee Geuzen. Vertrouwd
als de bode was, waren ze zonder beden
king op weg gegaan. En nu die ontmoe
ting. Hun vriend Slmon Gieke. Aan vrien
ze aïooveel te danken hadden, 't W!as een
lichtstraal in den donkeren nacht van
beproeving en ellende. Simon, hun gelief
de broeder weer in hun midden te mogen
hebben, het gaf hun moed. Voor het eerst
In langen tijd hadden ze een verblijdende
tijding ontvangen.
Ook Simon was tot tranen toe bewogen.
Weer temidden van zyn Thoolsche vrien
den. Hij was gelukkig. Gelukkig temidden
van de ellende. Weer terug te zijn, temid
den van zijn Thoolsche vrienden. Grooter
nog wordt zijn ontroering, als de mannen
hun namen noemen en het blijkt, dat ze
behooren tot zijn nauwste vrienden. Alleen
Willem Baaijeszoon kende hij minder goed.
Slechts een enkele maal was hij met hem
in aanraking geweest. Met de anderen had
Simon de bange jaren van 1572 samen ge
leefd. Sam,en doorleeifd de innige banden
der liefde, gegrond In de liefde Gods aan
arme zondaren bewezen. Samen doorleefd
de woede der vervolgers. En nu waren ze
weer vareend. Voor de Thoolsche vrienden.
reeds verzoend met de gedachte, dat Sl
mon niet meer In den strijd en moeite was,
maar ver boven alle zorgen en moeite ver
heven, was hij als een uit den dood her-
rezene. Er was wat te vragen en mee te
deelen!
Simon vertelde in het kort zijn weder
varen en met welke opdracht kapitein de
Rijk hen herwaarts had gezonden. Dus
zouden de Geuzen' toch trachten ook Tho-
lenl te bevrijden? Zou ook voor Tholen de
dageraad der vrijheid aanbreken?
Daarom, zoo was Simon voortgegaan,
hebben we deze samenkomst belegd om
Inlichtingen In te vsdnnen over den staat
van zaken op het eiland!
Nu, die kunnen we U wel geven, zei
Baaijeszoon. De toestand op het eiland is
treurig. Van de Spanjaarden en de Over
heid Igden we zoo geen overlast, maar het
geboefte van het eiland^ booze en sluwe
verraders uit ons eigen volk oefenen onder
dien wreedaard Anthonio een waar schrik
bewind uit. Verscheidene onzer zijn in de
laatste weken door hen op eenzame hoe
ven overvallen en heimelijk weggevoerd.
Wat er van hen geworden is, weten we
niet De Spanjaarden hebben geen tijd
zich met de ketters rechtstreeks te be
moeien, al ben ik er van verzekerd, dat
de verraders onder hen helpers hebben.
De Overheid wil of durft ons niet be
schermen. We zijn geheel aan het lage ge
spuis overgeleverd. Naar onze klachten
wordt niet gehoord. Maq kan met ons doen
wat men wil. Inzonderheid onze geloofs-
genooten die afgezonderd wonen zijn lede
ren nacht in perykel overvallen en wegge
voerd te worden. En daarbij, hoe kort zal
het slechts duren oif we worden op de
dorpen en in onze goede stad Tholen ook
het slachtoffer van de lage wraak van
het schuim en gepeupel. We kunnen onze
geloofsgenooten niet ter hulp komen. Ik
ben hedenavond hierheen gekomen. Latei
dan was afgesproken. Maar Ik kon niet
eer. 't Heeft me alle moeite gekost buiten
de poort te komen. Het is of de schout
me bijzonder in de gaten houdt. Zoo vaak
ik hem tegenkom ziet hij me uitvorsehend
aan en er gaat haast geen dag voorbij dat
niet een van zijn rakkers bij ons komt
onder dit of dat voorwendsel, maar in wer
kelijkheid om mijn doen en laten na te
gaan. Daar ben ik van overtuigd. Maar
ditmaal ben ik hem toch te glad af. Hij
ziet Willem Baaijeszoon niet weer. Vrouw
en kinderen heb ik na den noen weg laten
gaan naar haar zuster te St. Maartens
dijk en zoo het gevaar nog dringender
wordt, kunnen ze vandaar oversteken naar
Zierlkzee. Daar is het met de tirannie
ook gedaan. De schout van Tholen en zijn
rakkers zullen morgen tevergeefs uitzien
naar Willem Baaijeszoon. Ik heb mijn be
sluit genomen, onder zulk een tirannie kan
een vrije Thoolsche visscher niet leven.
En daar is groote behoeifte aan hulp. De
zaak van de vrijheid loopt groot; gevaar..
Hoe zal de Prins Van Oranje het in Hol
land Uithouden, och, de zaak staat er zoo
wankel bg. 't Scheen eerst goed te zuUen
gaan. Vele, steden hebben de Spanjaarden
weggezonden; zijn broer Lodevrijk, die no
bele en dappere Prins had Bergen in He
negouwen bij verrassing Ingenomen. Nu
die stad in. handen was van Oranje stond
hij in verbinding met Frankrgk. Vandaar
zou hulp komen. De Prins stond in ver
binding met den Franschen Koning Karel
IX en de Hugenooten zouden onder den
beroemden admiraal de Coligny ter hulp
snellen. Alva's zaakscheen te waggelen.
Met een groot leger trok hij op Bergen at
om het te belegeren. De Prins trok met
eenl evengroot leger dwars door Brabant
tot ontzet op. Alva zou tusschen twee
vuren geraken. Vele steden in Brabant
hebben de poorten voor hem geopend.
Maar hoe is alles op niets uitgeloopen.
Hoe heeft de Heere het vertrouwen van
onzen geliefden Prins van Oranje op het
Roomsche en Fransche hof beschaamd.
Hoe deerjijk heeft men daar In Augfus-
tus de Protestanten vermoord. Wel mag
het een bloedbruiloft worden genoemd dien
moord op de Fransche Protestanten. Hoe
Is Oranje het slachtoffer geworden van het
laagste complot dat denkbaar is. Duizen
den bij duizenden protestanten, waaron
der ook de admiraal de Coligny zijn als
beesten afgeslacht. De Paus en Koning
Filips II hebben gejulchd van blijdschap
over dien lajffen moord op 's Heeren volk
in Frankrijk.
