CHDVEEI(BIADÖpGED.GDOriDSlAG vöönolZUD-HOaaiZEClJ^^ EILAMDEn
i
N.Y. üiïGEVERSMAATSCHAPPIJ „EILANDEN-NIEÜWS"
Nederland in de
Wereldoorlog.
Pachtzaken i
Weer een serie koopvaardij
schepen gekelderd.
12e Jaargang
WOENSDAG 29 NOVEMBER 1939
No. 1096
Doet Uw voordeel!
OFFICIEELE CRISISPÜBLICATIES
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE E ILAND E - 18EJAAGANG
mmm iiiw———^^im
UITGAVE VAN
W. A. DB BAKKER
voor
Handel, Bedrijf en Particulier
DE „SPAARNDAM" OP EEN MIJN
GELOOPEN.
SPECIALE VERLOFREGELING VOOR
DE A.S. FEESTDAGEN.
IN DE ÜBE VAN DOODSGEVAAR.
WIAT ZUSTER ALETTA VERTELDE
HET
L everts LICHTJE
PAT DREIGT (T
OIT TE GAAN o
niEuws
Abonnementsprfls 90 cent per 3 maandenbg vooruitbetaling.
VeKchgnt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlj^e nummer» 5 cent Buitenland 8 gulden per jaar
Gevestigd te Mlddelhamis Prins Hendrikstr. 122 G Giro 167930 Po^box 8 Tel. 17.
BPcantooT Toor Zeeland: St. MaartensidSJk Marlet, Telef. 59.
Advertentie*prös 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst*
I aanvragen en aanbiedingen van 16 regels 80 et.; Boek'san*
kondiging 10 cent per regel Contracten belangrgk lager.
Nu voor de tweede maal in eenIcwart
eeuw een oorlog tegen Dultschland is uit
gebroken en Nederland nog meer dan in
1914 tusschen de oorlogvoerende mogend
heden zit Ingeklemd, gaan onwillekeurig
onze gedachten uit naar de 4 jaren van
zorg en gebrek, die ons volk toen heeft
doorgemaakt en vragen we ons af, of we
derom een periode van ellende voor de deur
staat, misschien nog hevilger dan toen en of
de gevaren, die ons toen bedreigden, thans
van ernstiger aard zullen zijn, In het bij
zonder, of de ikans lOm in de oorlog be
trokken te worden, grooter is dan toeni
Het lijkt ons daarom nuttig, nog eens in de
herinnering terug te roepen de oorlogsja
ren van 1914 tot 1918 om daaruit onze con
clusie te trekken voor het heden.
Toen de wereldoorlog uitbrak, was hier
aan de regeering het extra-parlementaire,
Uberaal-getinte Kabinet-Cort van der Lan
den. Reeds opTJe 31e Juli 1914, nog voor
dat Dultschland aan Rusland de oorlog had
verklaard, werd het Nederlandsche leger
gemobiliseerd, evenals nu dus enkele da
gen vóór het uitbreken der vijandelijkhe
den. Eerst na het sluiten van de wapenstil
stand op 11 November 1918 ging men over
tot demobilisatie. Evenals nu vfas ook toen
het doel dezer mobilisatie te toonen, dat
wij van zins en bereid waren onze neutra
liteit te handhaven en ons gn^ondgebded te
verdedigen tegen elke aanval. Toen de
Duitschers België binnentraden, hebben, zij
dan ook onze grenzen gerespecteerd.
Dat Nederland toen buiten de oorlog is
gebleven, was allereerst naar de mensch
gesproken hieraan toe te schrijven, dat
zoowel Dultschland als Engeland belang
hadden hij het behoud onzer onzijdigheid.
Voor Dultschland bood een neutraal Ne
derland een uitnemende bedekking van zijn
rechterflank en tevens was het voor dat
land een geschikte nabuur om allerlei be-
noodigdheden uit te betrekken, vooral toen
de blokkade er nijpend voedsel gebrek ging
veroorzaken.
Anderzijds werden de Geallieerden er
van weerhouden ons land tot oorlogstoo-
neel te maken, omdat dan Dultschland zeer
waarsehijnhjk ons land evenals België zou
kunnen bezetten en van onze havens bases
zou kunnen maken voor dulkbooten om van
hieruit Engeland te bestoken. Al heeft bij
beide partijen blijkbaar dit als overweging
gegolden, toch was de mobielmaking van
ons leger niet doelloos, want met name
floor Dultschland is er wel degelijk rekening
mee gehouden. Het oorspronkelijke Duit-
sche aEinvalsplan, opgesteld door generasil
Von Schlieffen, rekende met een opmarsch
tor Nederland. Later is dit plan, naar be
weerd wordt mede tengevolge van de
Duitschgezinde politiek van Dr. Knijper,
door generaal Von Moltke veranderd. In
het najaar van 1916 heeft Dultschland ech
ter opnieuw het blijkt uit de Kriegser-
innerungen van Ludemdorflf dit vraag
stuk onder de oogen gezien, toen het wilde
overgaan tot de onbeperkte duikbootoor
log. De Duitsche gezant In Den Haag, Von
Ktlhlmann, berichtte toen aan zgn regee-
fiig, dat door zulk een besluit Nederland
*'aarschijnltjk de zijde der Geallieerden zou
Wezen en bg de toenmalige stand van de
wiog had het Nederlandsche leger vol
gens Ludendorff aan de Duitschers de ge
nadeslag kunnen toebrengeni. Gedurende de
'aatste oorlogsjaren heeft Dultschland aan
onze Oostgrenzen dan ook verschillende mi
«taire maatregelen genomen om een even-
taeele aanval te stuiten.
Al zqn er toen, voorzoover we weten,
floor de verschillende partgen geen ernsti
ge pogingen, gedaan om Nederland te be
logen, zich aan de één of de andere zijde
'e scharen, nochtans stond onze regeering
Voor zeer groote moeilijkheden en is dik-
*'Jls pressie op haar ulitgeoefend vanwege
""ngeland of Dultschland inzake maatrege-
''1 tegen den ander. Ook toen hebben w»
■neerdere malen dagen van spaniiing mee-
pmaakt, als de verloven werden Ingetrok
ken
en alleen de Regeering wist, welke ge-
'wen er dreigden. Het was met name de
«taister van Buitenlandsche Zaken, Jhr.
"Mon, die door zijn groote diplomatieke
J^rdigheid zich buitengewoon verdienste-
K heeft gemaakt en telkens weer voor
e moeilükheden een oplossing wist te vin-
'n. Deze waren vanzelfsprekend, gelijk
pl^ nu, een gevolg van de ligging van ons
fnd. Niet alleen controleerden de Gealll-
wden de Duitsche invoer, maar zij beperk
en Ook de toevoer naar Nederland, omdat
5 Wilden verhinderen, dat ons land een
net beperkte voorraadschuur voor
^tsohland zou worden. Er werd toen een
moest waarborgen, dat de lading der sche
pen alleen voor Nederland was bestemd.
Economische onderhandelingen, vooral over
de levering van steenkolen, waarvan wij
toen een groot tekort hadden, maar in wel
ke behoefte thans de Limburgsche mijnen
kunnen voorzien, waren zoowel met Enge
land en Dultschland noodig, welke landen
daarbij misbruik maakten van onze aifhan-
kelijkheid en allerlei voorwaarden stelden.
De versperring van de zee met mijnen
velden en de onbeperkte duikbootoorlog
waren oorzaak, dat de visscherij en de
koopvaardij ontzagl^k moesten worden be
perkt. Een zeer groot deel onzer vloqt
werd opgelegd en het verkeer met Indië
kon nog alleen plaats hebben over Ameri
ka. Ondanks het feit, dat tientallen sche
pen op een mijn liepen of werden getorpe
deerd, bleven onze zeelieden varen om voor
al de bevoorrading van ons land nog zoo
goed mogelijk te verzorgen. Een groot aan
tal Nederlandsche schepen werd, vooral in
het laatste gedeelte van de oorlog, toen de
Vereenigde Staten waren 'gaan meevech
ten, in de havens der GealUëerden vastge
houden en in April 1918 zelfs in beslag ge
nomen, tegen welke grove onrechtvaardig
heid wij niets konden beginnen.
In dezelfde maand geraakte onze regee
ring ook in conflict met Dultschland over
de doorvoer van zand en grint door Lim
burg naar België. De Duitsche regeering
eischte, dat haar spoorwegmateriaal zon
der controle over Roermond heen deze
grondstoffen voor de bouw van vesüngwer-
ken mocht vervoeren, hetgeen onze regee
ring in strijd achtte met de neutraliteit.
De toestand werd toen zeer ernstig, daar
Dultschland met de sabel kletterde. Alle
verloven werden ingetrokken, de minister
raad vergaderde dagelijks, Duitsche troe
pen werden aan onze grenzen samenge
trokken, alles precies zooals enkele weken
geleden. Tenslotte werd echter een compro
mis getroffen en week de spanning.
Natuurlijk vergden ook tal van andere
kwesties de aandacht der regeering. Tal
rijke protesten moesten worden ingediend
tegen het schenden van onze onzijdigheid
door vreemde luchtschepen en vliegmachi
nes, waarvan sommige zelfs bommen lieten
vallen op ons grondgebied en schade aan
richtten, tegen het torpedeeren van Neder
landsche schepen en tegen het beschieten
van Duitsche schepen door de Engelsche
vloot biimen onze territoriale wateren. De
grootste moeilijkheden In het binnenland
werden echter gevormd dóór de zorg Voor
de allernoodzakelijkste levensbehoeften.
Een distributaeregeling moest worden inge
steld, doch doordat ons tekort aan tarwe
niet voldoende kon worden aangevuld en
het contact met Indië verbroken werd, nam
de voedselschaarste steeds grooter afme
tingen aan en werd vooral In de groote
steden de bevolking meer en meer onder
voed.
Gelukkig kwam, toen de toestand op ecp
nomisch gebied steeds kritleker werd, in
November 1918 een einde aan de oorlog.
Ook daarna hebben we nog eenlge ver
wikkelingen gehad, b.v. met de Geallieer
den over de toegestane doortocht van een
deel van het terugtrekkende Duitsche le
ger door Limburg en over de uitlevering
van den Keizer, dien de Geallieerden voor
een speciale rechtbank wilden vonnissen.
De regeering beschikte hierop afwijzend.
En voorts is gedurende het opstellen van
het Vredestractaat van Versailles nog spra
ke geweest van de annexatie van Zeeuwsch
Vlaanderen door België, waartegenover
wij een stuk Duitsch territoir bij Bentheim
konden krijgen. Door de diplomatieke, ta
lenten van Jhr. van Karnebeek werd echter
ook dit onheil afgewend.
Zoo is ons land door Gods gunst in de 4
jaren wereldbrand als door een wonder ge
spaard gebleven voor de oorlogsgruwel. En
wat zal het nu zijn? Wij weten het niet.
Zooveel is zeker, dat de kans om in de
oorlog betrokken, te worden, véél grooter
is dan toen. Uit alles blijkt, dat onze re
geering en met name onze legerleiding zeer
ernstig rekent met de mlogelijkheid van een
onverwachte aanval. Moge de Heere ons
land en volk genadiglijk bewaren voor een
lot, als hetwelk aan Polen te beurt viel.
^Pecaali
flie
e organisatie opgericht, de N.O.T.,
de aanvoer over zee verzorgde en
Beheer en Administratie
van vaste goederen
Makelaardij Taxatie (Beëedigd)
OtJDDORF
Vermogens- en Beleggingsbeheer.
(Ook voor de Zeeuwsche eilanden.)
FLAKKEESCHE BOEKENBOND.
MEDEDEELING.
Van het Ministerie van Economische za
ken ontvingen wij op ons schrijven van 5
Juli 1939 het navolgende antwowd:
„In antwoord op het terzijde genoemd
schrijven heb ik de eer U mede te deelen,
dat tegen de oprichting van een Ultvoer-
Controle-Bureau voor Akkerbouwproduc
ten mijnerzijds geen bezwaren kunnen wor
den gemaakt, wanneer dit aan de bij of
krachtens de wet gestelde voorwaarden
voldoet. Mocht een dergelijk Akkerbouw-
Uitvoerbureau tot stand komen, dan be
staat er bij mij geen bezwaar tegen, dat
de Uien als zijnde een landbouwartikel, on
der de controle van dit Bureau wordt gesteld
Het ligt voor de hand, dat ik alleen een
zoodanHg bureau zal erkennen, v/aarin alle
belanghebbenden, dus ook den handel, zijn
opgenomen.
Ik wijs Uwe organisatie er echter op, dat
zoolang een bureaw als hier bedoeld, niet
tot stand Is gekomen, de toepassingen van
de Landbouvmitvoerwet 1938 op Uien zal
moeten blijven berusten bij het Uitvoer-
Controle-Bureau voor Tuinbouwproducten.
Ook in het eerstdaags af te kondigen Uit-
voer-Controle-Beslult op Tuinbouwproduc
ten zal vermelding van de Uien onvermij
delijk zijn, daar de in dat besluit gestelde
regelen tevens op Uien van toepassing zijn.
De Minister van Econ. Zaken,
(w.g.) STEENBERGHE.
Wteer zijn twee groote scheper3,csn eenige
kleine booten getorpedeerd, op mijnen ge-
loopen of door andere oorzaken vergaan.
Het zijn:
De „RAWALPINDI", een Britsche hulp
kruiser van 16.697 ton.
De„PILSTJDSKr', een Poolsche mailboot
van 14.294 ton.
De „HOOKWOOD", een Britsche vracht-
boot van 1537 ton.
De „HUMBER I", een groote Britsche
loodsboot.
De „Rawalpindi" is door een vijandelij
ke actie tot zinken gebracht; vermoedelijk
zijn de 300 opvarenden op 17 na, omgeko
men.
De „Pilsudski" Is getorpedeerd of op een
mijn geloopen; er worden circa 10 men-
schen vermist.
De „Hookwood" is op een mijn geloopen,
twee leden der bemanning zijn vermoede
lijk verdronken.
De „Humber I" is op een zandbank ge
loopen, 22 man zijn omgekomen.
Voorts is het lichtschip Folkestone Gai-
te", dat voor de haven van Folkestone ge-
statlormeerd is, aangevaren en wel door de
„Barlington Court."
Volgens een D.N.B, bericht zijn op 12
November de Britsche schepen „Bordfield"
en „Dryburg" bij Edinburg op een mijn ge
loopen en vergaan.
De Flnsche schepen „Anton H." (1436
ton), op weg naar Nederland, en„BrIttan-
nic" (3100 ton) zijn door de Duitschers
aangehouden en naar een Duitsche haven
gebracht.
In de monding van de Theems,
vyf man verdronken.
Het s.s. „Spaarndam" van de Holland
Amerika lijn is Maandagmorgen op twee
mijl N.O. van Tongue-vuurschip, in de mon
ding van de Theems op een mijn geloopen.
De bemanning heeft zich in de booten kun
nen redden.
Verschillende schepen in de nabijheid vin
gen de S.O.S.-signalen van het schip op.
De „Spaarndam" is op 22 Sept. met een
lading stukgoed aan boord uit New Orle
ans in Amerika vertrokken en arriveerde
op 10 October In de Duins. Nadat het schip
door de Britsche contrabande-controle was
vrijgegeven, stoomde het op naar Grave-
send, vanwaar het heden in den vroegen
ochtend is vertrokken. De „Spaardam" is
in 1922 gebouwd en meet 8857 ton.
Nader wordt gemeld, dat vijf menschen
bij deze ramp den dood hebben gevonden.
Eén werd bij de ontploffing doodelijk ge
wond, vier verdronken er, doordat een red
dingsboot omsloeg. De overlevenden zijn te
Londen in een hotel ondergebracht.
Dit is het zevende Nederl. schip, dat se
dert de oorlog is vergaan.
De rest der .bemanning van de
„Sliedrecht" verloren beschouwd.
De pogingen om de rest van de bemanning
van het vergane schip de „Sliedrecht", die
zich in open sloepen op zee bevond, te vin
den, zijn opgeheven. Men heeft met vlieg
tuigen de zee afgezocht, maar nie'ts kun
nen vinden. De bemanning wordt als ver
loren beschouwd.
PRIJSVERHOOGING VAN BENZINE.
Thans 16'/2 cent per Liter.
Naar wij van de zijde van de Fetroleumf-
Maatschappijen Shell, Standard, Texaco en
Sinfinia vernemen, Is het met het oog op
de inmiddels verder gestegen kosten van
aanvoer onmogelijk gebleken de bestaande
prijzen van benzine, petroleum en donkere
oliën te handhaven.
De benzineprijs aan de pompen is thans
gebracht op 16% cent per Liter, terwijl de
prijs van petroleum met cent en die
van gasolie en andere donkere oI?ën met
cent per liter is verhoogd.
Ten einde de gemobiliseerde militairen
gedurende de komende feestdagen zooveel
mogelijk in de gelegenheid te stellen een
of twee van die dagen thuis door te bren
gen, heeft de Minister van Defensie voor
de m.aand December een aparte verlofre
geling ontworpen.
De voor periodiek verlof in aanmerking
komjende militairen zullen worden verdeeld
In zes groepen, welke aangeduid zullen
worden met A t.m. F.
Het verlof voor deze ploegen zal als volgt
geregeld worden:
Groep A. Vertrek op 3 December na 16
uur.; terugkeer op 6 December per eerste
relsgelegenheid.
Groep B. Vertrek op 4 December na 16
uur; terugkeer op 7 December per eerste
relsgelegenheid.
Groep C. Vertrek op 24 December in
den voormiddag; terugkeer op 26 December
's avonds.
Groep D. Vertrek op 25 December in den
voormiddag; terugkeer op 27 December
's avonds.
Groep E. Vertrek 30 December in den
voormiddag; terugkeer op 1 Jan. 's avonds.
Groep F. Vertrek op 31 December In den
voormiddag; terugkeer op 2 Jan. 's alvonds.
Bij het vergaan van het Nederlandsche
stoomschip „SIMON BOLIVAR" hebben
zich vreeselijke tooneelen afgespeeld.
Denk U in, wat dat is, wanneer zoo'n
machtige Oceaan-reus, met honderden pas
sagiers aan boord, plotseling tot zinken
wordt gebracht en men op het onverwachts
deels in de sloepen, deejs in het ijskoude
water aan drijvende voorwerpen het veege
lijf tracht te bergen.
Geen wonder, dat de geredden over het
doorstane gevaar, de meest aangrijpendste
verhalen deden.
Zoo was er een roomsche dominicaner
non, zuster Aletta, die het volgende ver
telde:
„Na de vreeselijke ontploffing, in de met
„olie overdekte golven terechtgekomen
„wist in de nabijheid drijvende plank te
„grijpen, die mij beter houvats bood. Ben
„dame, die een kind droeg, sloeg een
„arm; om mijn hals en riep steeds: „Met
„U zal ik niet verdrinken!".
Tot zoover de dominicaner non.
Hoe duidelijk zien we hierin de dwaas
heid van den natuurlijken mensch. Zoo
dwaas, dat hij meent, door zich aan een,
met een geestelijk gewaad behangen me
deschepsel te klemmen, van een wissen
dood te kunnen redden.
Aan een, in even hachelijke omstandig
heden verkeerend mensch, dat zelf aan een
plank moet grijpen om zich boven water
te houden.
Beeld van den natuurlijken mensch.
Waar grijpen wij naar, als de ure van
doodsgevaar daar is? Naar een dominé?
Een ouderling? Een bekeerde man of
vrouw? Het zal niet baten.
Immers ook die hebben, toen hun alle
hoop ontviel, en zij bij zichzelf moesten
vergaan, alleen uit vrije souvereine gena
de in Christus" Borggerechtigheid het le
ven gevonden.
Door de hand des geloofs mochten zij
de eenige reddingsplank, Christua' Zoen
en Kruisverdlenste, aangrijpen Niet bij men
schen, maar bij Hem vonden zij alleen hun
hulp en; heil.
Zij riepen en de Heere hoorde en Hij
redde ze uit al hunne benauwdheden.
In tijd van oorlog zullen zoowel mili
tairen als burgers gewond worden.
Het bloed van 100.000 mannen en
vrouwen zal noodig zijn om het leven
van de gewonden te redden.
Het Nederlandsche Roode Kruis orga
niseert den bloedtransfusiedienst over
het geheele land.
Meldt U aan als bloedgever bij de
Plaatselijke werf commissie of bij ,het
Secretariaat van de
Centrale Commissie
Prinsessegracht 27 te 's-Gravenhage.
Steunt met een bijdrage op giro 291564
van den Penningmeester te Overschie.
's-Gravenhage, 25 November 1939.
VERVOERVERGUNNING LIJNZAAD.
Teneinde voor de belanghebbenden moei
lükheden te voorkomen, wordt van officl-
eele zijde in vervolg op het eenigen tijd
geleden verschenen bericht omtrent ver
hooging van den ovememingsprijs voor lijn
zaad en de mogelijkheid om lijnzaad di
rect van de telers te koopen, medegedeeld,
dat de handelaren of fabrikanten, die in
het bezit zijn van een bestelbon, afgegeven
door de Nederlandsche Meelcentrale, geen
gebruik kunnen maken van het aan die be
stelbon verbonden vervoerbewijs. Zij dienen
bij den provincialen voedselcommissaris
voor de provincie, waarin zij zaad wen-
schen te kóopen, de bestelbon plus het daar
bij behoorende vervoerbewijs in te wisse
len tegen een door dezen functionnaris af te
geven vervoervergunning, onder opgave
van den teler en de van dezen te betrekken
hoeveelheid lijnzaad. Indien van meer te
lers wordt gekocht is verdeeling van het
toegewezen kwantum over meer vervoer-
vergurmlngen mogelijk.
JONG HOLLAND SNAKT NAAR WERK.
In haar orgaan Raad en Daad van Oc
tober 1939 deelt de centrale voor werkloo-
zenzorg, gesticht op initiatief van den
Raad van Nederlandsche Kerke voor prac-
tisch Christendom mede, dat in overeen
stemming met het Departement van Soci
ale Zaken is besloten, de werkkampen voor
jeugdige werkloozen van 1624 jaar ten
spoedigste weer open te stellen.
Aanmeldingen kunnen geschieden bij de
bekende plaatselijke comlté's en bij het sec
retariaat van de „Centrale," Stadhouders
laan 4345, Utrecht.
Geopend zijn de volgende kampen:
Kamp „Elfbergen" bij Oude-Mirum, al
waar een schippers en melkcursus zal wor
den gegeven.
Kamp „Eerd^" bij Ommen.
Kamp „De Schaapskooij" bijRockanje.
KamJ» „De Kuil" bij Beekbergen (voor
waardelijk.)
Door defensie werden gevorderd de kam
pen Roden en Bussum, terwijl besloten is
het kamp „Ouverberg" bij Rumpen defini
tief te sluiten.
Wij hebben thans ruime keuze in alle soor
ten
TOUW
enextra voordeelig. Prima 7-voetslang
koptouw, voor 7, 10 en 12 cent.
Ook' prima Manilla en Hennep Strengen,
Ploeg- en Roeilynen, Halsters enz.
Verder alle soorten los touw, wat dus per
kilo verkocht wordt, loopt U eens bij ons
aan en we zullen t' U verder vertellen.
W. AKERSHOEK
RIJWIELHANDEL OUDDORP
