„EILANDEN-NffiUWS"
TRIUMPH
Simon Gieke
'n TRIUMPH
VAN SMAAK
PROVINCIALE STATEN
DE BESTE
1= SIGARET
VOOR SLECHTS
I CENT
100%
WAARDE EN
WEKUWLEVER-GMOP
ZeBLUD - ZATERDAG 18 NOVEMBER 1939 - No. 1093
BINNENLAND
van Zuid-Holland
EVACUATIE VAN DE BEVOLKING.
Hoewel de Wapenstilslandsdag niet officieel werd herdacht,
vrerd toch een krans gelegd op de graven van de in den
Wereldoorlog 1914-'18 omgekomen Engelsche militairen op
de Algemeene Begraafplaats te Den Haag. Namens de oud-
strijders werd door Mr. Slack een krans gelegd.
DRAISM-vanVALKENBüRC; 'S-:
e A .1 LEVERT
De ketter van Scherpenisse
Chr. Weekblad op Ger. Grondslag voor de Zuld-Holl. en Zeeuwsche Eilanden.
Uitgave viD de N.V. .Ellandeo-nleuws' MIddelharnIs. Tel 17. Giro 167930, PostbuaS
Het week-end van vorige vreek sloot in
een uiterst nerveuze stemming.
Door het nemen van extra militaire maat
regelen, door het verspreiden van allerlei
geruchtenyen door het halstarrig zwijgen
van onze Regeering, meende men, dat er
iets ontzettends op het spel stoiid en wij
spoedig in een oorlog zouden gewikkeld
worden.
Gelukkig was er niets aan de hand -
of liever er is niets gebeurd. Wat er aan
de hand geweest is weten wij niet goed en
wat wij weten, mogen wij niet schrijven.
Zeker is, dat er spionnage in Nederl. is ver
richt en enkelen daarbij op heeterdaad zijn
betrapt. Pindamannetjes, die zoo argeloos
leep kunnen loeren werden opgebracht en
ook „ergens in Nederland" een buitenlan
der, gestoken in een Volendammer costuum
welke in den rug van zijn bloese een foto
toestel had gemonteerd. Dit behoeft ons
nu niet zoo te verbazen, want in tijd van
oorlog treft men in de neutrale landen al
tijd spionnen aan. Het gerucht, als zouden
een groot aantal officieren zijn gevangen
genomen, welke met een deel der strijden
de mogendheden in contact stonden om
Nederland „over te leveren", is gebleken op
onwaarheid te berusten. Via de radio is
door den opperbevelhebber van Land. en
Zeemacht verklaard, dat dit uit de lucht
is gegrepen.
wel eens moeilijk om zulks te doen. Dat
is tenminste mijn ervaring. In de momen
ten van spanning in het verleden hebben
mij talrijke berichten bereikt, zelfs met ver
melding van den dag erbij, dat Duitschland
voornemens was in ons land een inval te
doen.
Natuurlijk mag geen enkel bericht van
dien aard verwaarloosd worden. Maar men
mag en moet het toetsen aan de redelijke
waarschijnlijkheid. En dan lijkt het mij het
beste om, als men zich verplicht acht over
te gaan, tot het nemen van bijzondere maat
regelen, daarvan ook dadelijk mededeeling
te doen opdat het volk wete waarom het
Toch heeft onze Regeering schromelijk
gefaald, om het Nederlandsche volk zonder
eenige kennisgeving in de war te laten zit
ten. Nu ja, uiteindelijk heeft Minister de
Geer zich voor de radio laten hooren, en
de gemoederen gerustgesteld. Het is, naar
president de Geer zei, ieders plicht, niet
alleen niet het oor te leenen aan looze
praatjes, doch vooral ook, om aan de ver
spreiding daarvan niet mede te werken.
Ieder vervuUe zijn dagelijksche plichten
naet de rustige vastberadenheid, waarmee
de Regeering haar zooveel zwaardere ambt
waarneemt. Stipt zal onze neutraliteit
worden bewaard. Het is waar, wat de pre
sident zei:
Een mensch lijdt dikwijls 't meest
Om 't lijden dat hij vreest
En dat nooit op komt dagen:
Dies heeft ^ij meer te dragen
Dan God, te dragen geeft.,
Maar aan de andere kant zitten we tus-
schen de oorlogvoerende landen in, en mo
gen we ons ook niet in stille gerustheid
overgeven, met een: het zal ons niet over
komen! Was het zoo, dat een der oorlog
voerende landen van ons Nederland meent
bemt te moeten nemen, zou dan Nederland
niet een slachtveld worden, als ooit in de
geschieüenis voorgekomen?
Dan werd het hier uitgevochten. God vep.
hoede het genadiglijk. Onze afmakingen
zijn er niet naar, dat Gods slaande hand ons
zou voorbijgaan, 's-Lands zonden schreien
ten hemel en hoofd voor hoofd zouden we
niets weten in te brengen om ons te recht
vaardigen. Gods Woord roept ons ook nu
nog toe: Breek uwe zonden af door gerech
tigheid" het voorbeeld der Ninevieten is
er, dat er zelfs in uitwendige-verootmoedi-
ging heil is te verwachten.
Ook Dr. Colijns meening was, dat onnoo-
dige ongerustheid is gekweekt. Hij verklaar
de aan een journalist van de Telegraaf, dat
de regeering door tijdige voorlichting veel
kan doen om de zenuwachtigheid bij het
publiek te voorkomen. Eerste voorwaarde
daarvoor is, dat zijzelf met groots koel
bloedigheid de dingen onder de oogen zien.
En de berichten, die ze ontvangt, moet ze
op hun waarschijnlijke waarde scherp toet
sen. Het is natuurlijH voor de regeering ook
Duitschland! w^st aan'bod van
goeidJe diensten alt
De Regeeringspersdienst meldt:
Woensdagavond omstreeks halif zeven
hebben de gezanten van Nederland en Bel
gië zich, op uitnoodigin,g van minister von
Ribbentrop, naar de Wilhelmstrasse be
geven, waar de minister hun namens den
Rijkskanselier meedeelde, dat, na de bruus
ke weigering van het aanbod van goede
diensten van H.HIM.M. de Konin,gin en
den Koning der Belgen door de Britsche
en Fransche Regeeringen, ook de Duitsche
Regeering het aanbod daarmede als afge
daan beschouwt.
AANTAL BADIOLUISTEBAARS IN
NEDEKLAND.
Het aantal Radioluisteraars, dat blijkens
alangiften ei,gen ontvangtoestel bezit be
droeg 30 September 954.443. Het aantal
aan,geslotenen op radio-distributie-inrich
tingen bedroeg op dienzelfden datum
382.778, zodat een totaal aantal van
1.337.221 Raiaio-JIuis'teraars
of 152 op 1000 inwoners is geregistreerd.
Vluchtoorfcn wonden binnenkort Jbekenid-
'gemaaiktu
In de Memorie van antwoord over de
begrotin,g van binnenlandsche zaken deelt
Minister van Boeyen mede, dat de plan
nen betreffende evacuatie der burgebevol-
kin,g zich in een zoodanig stadium bevin
den, dat verwacht mag worden, dat zeer
binnenkort aan de gemeenten, die even
tueel daarvoor in aanmerking komen, kan
worden medegedeeld, naar welke vlucht-
oorden de bevolking in dit geval zal wor
den afgevoerd^
Zeer binnenkort zal aan de Staten-Ge-
neraal worden aangeboden een suppletoire
begrooting 1939, o.m, ter bestrijding van
de uitgaven, welke uit een eventueele huis
vestin,g en verzorging van de afgevoerde
bevolking zullen voortvloeien.
De voorbereiding van de geneeskundige
verzorging van patiënten ten gevolge van
luchtaanvallen, wordt thans overal in den
lande intercommunaal geregeld. De on,der
scheidene gemeenten zijn tot dit doel in
krin,gen samengebracht. Daarbij wordt bij
zondere aandacht besteed aan de zorg voor
chirurgische patiënten en voor hen, die een
langdurige verpleging moeten ondergaan.
Met militaire autoriteiten is overeen
gekomen, dat, zoodra van militaire zijde
een ziekenhuis wordt gevorderd, het aantal
bedden met 25 pet. wordt uitgebreid. Van
dit nieuwe totaal aantal bedden worden
twee derden ter beschikking van de mili
tairen gesteld en een derde van de burger
bevolking. Daarenboven wordt in de ge
meente, waar de chirurgische behandeling
plaats vindt, een noodzüekeninrichting voor
opname van geopereerde patiënten dn daar
voor in aanmerking komende gebouwen in
gericht.
Met betrekking tot de beschikbaarstelling
van gasmaskers voor de burgerbevolking
kan de minister niet inzien, dat de daartoe
getroffen maatregelen onvoldoende en ver.
warringstichtend zouden zijn. Zoolang van
de zijde van de burgerij de aandrang, om
zich van een gasmasker te voorzien, niet
grooter wordt, zullen geen maatregelen
worden getroffen, om de industrieele capa
citeit voor den aanmaak van gasmaskers
te verhoogen.
St> Nicolaaspaikketten voor militairen.
St. Nicolaaspakketten aan onder de wa
penen zijnde militairen beneden den rang
van officier kunnen, mits aan het betrok
ken veldpostadres geadresseerd, tegen de
helft van het normale tarief worden ver
zonden.
Een pakketje van 1 kg. zal dus f 0.10
t.m. 2 kg. f 0vl2,5, tjm. 3 kg: f 0.15 kosten
De ter postbezorging van deze St. Ni
colaaspakketten moet in het tijdvak van
27 t.m. 30 November a.s. geschieden.
Teneinde deze pakketten voor de post
duidelijk kenbaar te maken, moeten over
het adres op het pakket en op de bijbe-
hoorende adreskaart met inkt twee elkaar
schuin snijdende lijnen worden aangebracht
KOSTEN LEVENSONDERHOUD
GESTEGEN.
Bijna 5 procent na idien oorlog
Volgens opgave van het bureau voor de
statistiek te Amsterdam bedraagt het in
dexcijfer der kosten van het levensonder
houd voor arbeidersgezinnen, berekend op
de basis van het peil der prijzien in 1911
1913 100, in October voor de totale
kosten van het levensonderhoud 142,8 te
gen 139.1 in September en 136.5 in Augus
tus 1939, èn voor de voeding afzonderlijk
133.3 jn October tegen 128.2 in September
en 124.4 in Augustus.
In October 1939" is er dius voor de totale
kosten van heit levensonderhoud een stij^
ging waar te nemen met 2.7 pCt sedert
d'a ivoorafgegane maand en met 4.6 pCt.
sedeiit ate maiamld vóór hfet initreden van den
oorlogstoestanid in Europa. Voor de voeding
^zondeDliijIk is er een «stigginig met 4.0 pCt
sedert Seipftembter en met 7.3 pC?t. sedert
Augustus.
AMATEUB-ZENDINSTALLATIES
GEVOBDEBD.
's Gravenhage, 13 November. Nadat
enkele dagen na de mobilisatie aan hou
ders van amateur-zendinstallaties een ver
bod tot uitzenden was opgelegd, zijn de
militaire autoriteiten er dezer da,gen toe
overgegaan, een aantal zendinstallaties op
te vorderen.!
NIEUWE POSTZEGELS.
Naar wij vernemen is een geheel nieuwe
serie postzegels in voorbereidin,g vanwaar
den boven 3 cent met de beeltenis van H.
M. de Koningin, naar een meer kort gele
den vervaardigde beeltenis. Het is evenwel
nog niet bekend, wanneer deze serie zal
worden uitgegeven.
VEBGOEDING VOOB KOSTEN VAN
VOEDING TIJDENS VBBLOFDAGEN
's Gravenha,ge, 14 Nov. Op vragen van
het Tweede-Kamerlid van Sleen betreffende
vergoeding van voedingskosten voor gemo-
biliseerden niet-kostwinners, tijdens ver
lofdagen heeft *ïs minister van Defensie
geantwoord, dat reeds geruimen tijd een
regeling in overweging is, waarbij zoowel
aan kostwinners als aan niet-kostwinners
gedurende de gewone verlofdagen een ver
goeding voor de kosten van voeding wordt
toegekend. Bedoelde regeling zal binen-
kort worden vastgesteld en bekendgemaak^^i
In afwachting daarvan is afgezien vart
het aanvankelijk voornemen om bij het he-i
palen van kostwinnersvergoeding rekening
te houden met de kosten van voeding ge
durende de verlofdagen.
In het wegenyerslag 1939 lezen wij het
volgende:
Wegen op Goeree en Overflalkkeie.
De verbetering van het gedeelte van den
weg Ouddorp-Sommelsdijk van Goedereede
tot aan den Ooievaar is nagenoeg gereed
gekomen. De rijweg, ter breedte van 6 Me
ter, bestaat uit een gewalste fundeering,
voorloopig afgedekt met een teerslijtlaag.
Nadat deze fundeering voldoende zal zijn
gezet, zal worden overgegaan tot ^^t aan
brengen van een definitieve deklaag.
De verbetering van het gedeelte van
den weg op den dijk van den Eendrachts-
polder in de gemeente Stellendam is, voor
zoover deze nog niet was verbeterd, aan
gebracht. De rijweg ter breedte van 6 Me
ter bestaat uit een gewalste fundeering.
voorloopig afgedekt met een teerslijtlaag.
De aanleg van een vrijliggend rijwielpad
ter breedte van 2.50 Meter langs den Staak
we,g, korten Stoo'fWeg en Noordweg en een
gedeelte van den Noorddij k, welke reeds
verbeterd zSjn, is geschied.
Met den aankoop van de terreinen, be-
noodigd voor de verbetering van de krui
sing van den provincialen weg met den
Adrianadijk in de gemeente Stellendam Is
een aanvang gemaakt^
De plannen voor de verbetering van den
Plaatweg en den NoUeweg in de gemeenten
Stellendam en Melissant zijn gereed en het
betrefifende taxatie rapport is van de ta
xateurs ontvangen. Binnenkort kan met
den aankoop van de benoodigde terreinen
worden begonnen. Van het verloop van de-
zten aankoop zal het afhangen, wanneer
met de verbetering een aanvang zal kun
nen worden gemaakt.
Naar aanleiding van de aan den Minister
van Waterstaat ingezonden onteigenings
stukken voor de verbetering van het ge
deelte Nieuwe TongeOude Tonge is door
den Minister de vraag gesteld, of het geen
aanbeveling zou verdienen deze onteigening
voorloopig uit te stellen, totdat een beslis
sing inzake de eventueele opheffing van
de tram op het eiland is genomen.
Bij een nadere bestudeering van dit vraag
stuk is gebleken, dat met gebruikmaking
van de bestaande trambaan een gunstiger
oplossing kon worden verkregen, waarbij
tegelijkertijd de nauwe doorgang door Ou-
en u zult 's morgens uit bed springen,
gereed om bergen te verzetten.
lederen dag moet uw lever een liter lever-
gal in uw ingewanden doen vioeien. Wanneei
deze stroom van lever-gal onvoldoende is. ver
teert uw voedsel niet. het bederft. U voelt u
opgeblazen, u raakt verstopt. Uw lichaam ia
vergiftigd, u voelt u beroerd en ellendig, o
ziet alles zwart.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lap
middelen. U moet CARTER'S LEVER-PIL.
LETJES nemen om deze liter lever-gal vrij te
doen vloeien en u zult u een geheel ander mensch
voelen. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on
overtroffen om de iever-gai te doen vloeien.
Eischt Carter's Lever-Pilletjes bij apothekers
en drogisten, t. 0.76.
de Tonge zou kunnen worden vermeden.
De aanvraag tot deze onteigening is
daarom voorloopig niet in behandeling ge
nomen, in afwachting van een beslissing in
zake het tram-vraagstuk op het eiland^
De beplanting langs de gedeelten Som-
melsdijkDirksland en SommelsdljkNieu
we Tonge, waarvan reeds in het vorig ver
sla,g melding is gemaakt is thans gereed
gekomen, terwijl in dit najaar een beplan
ting langs den Staakweg zal worden aan
gebracht.
Omtrent de overneming van de wegen
voor de zijtakken naar Sas van Dirksland,
Herkingen en de veerhaven nabij de Gala-
theesche sluis is nog steeds geen overeen
stemming bereikt.
Met den aankoop van de terreinen, noo-
di,g voor de verbetering van den Schaap
weg, gedeelte van den weg Middelharnis-
Achthuizen is een aanvang gemaakt. In
dien deze aankoop vlot verloopt, zal in het
voorjaar van 1940 met de verbetening van
dit wegsgedeelte kunnen worden begonnen.
Een plan voor verbetering van het ge
deelte Middelharnis-Den Bommel van de
zen weg is gereed. De betreffende onteige-
ningsbescheiden zullen binnenkort aan den
Minister van Waterstaat worden ingezon
den.
Het onderhoud van de provinciale wegen
op Goeree en Overflakkee is in eigen be
heer geschied.
Waar zulks noodig was, is wederom op
verschillende gedeeltelijk verbeterde weg
vakken een slijtlaag aangebracht.
TWEEDE DEEL.
De verdryvlng van de Spanjaarden van
omze eilanden.
Door MEVAHOB.
Naar een oud da,gboek.
Auteursrechten voorbehouden.
56.
Ik ben Daneszoon en iedereen mag van
mij vrij weten, dat ik een verbazende hekel
aan ketters heb en dat zoo het aan mij
lag er geen enkele ketter meer in deze
streken zou zijn, ja wat zeg ik, dat er op
de heele wereld niemand van dat gespuis
meer zou gevonden worden. Dat gebroed
moet uitgeroeid worden, ja wat ze,g ik tot
de laatste toe moesten ze verbrand wor
den.
Dan is broeder Anthonio mijn man, die
haat de ketters ook, ja wat zeg ik, die -wil
ze ook allen uitroeien.
Daarvoor heeft hij mij ontboden.
Geen ketter blijft er op dit eiland over,
ja wat zeg ik, over een paar jjaar zullen
de menschen hier niet eens meer weten, dat
er ketters geweest zijn.
De Spanjolen gaan veel te zacht om met
de ketters, ja ook de Hertog van Alva
moest ze veel strenger behandelen.
In het begin toen hij hier kwam in deze
landen pakte hij ze veel flinker aan.
Het is of hij ze niet meer aandurft, ja
wat zeg ik, ot hij er bang voor is.
Neen dan broeder Anthonio.
Die weet ei' raad op, geloof me heerschap
als die zijn ain krijgt, dan is er over een
jaar ,geen enkele ketter meer op het heele
eiland te vinden.,"
Daneszoon ging maar steeds verder op
hooge schelle toon zijn haat tegen de ket
ters te luchten.
Nu hij eenmaal aan het spreken was -wist
hij van geen ophouden.
Te vergeefs had de waard van Scherpe
nisse getracht den stroom van zijn woorden
te onderbreken en hem tot voorzichtigheid
aan te manen, het mocht niet baten.
Daneszoon ging maar voort zijn haat te
luchten tegen de ketters en de noodzake
lijkheid van hun uitroeiing te betoogen
daarbij vaak ruwe vloeken en verwenschin.
gen uitbrakend. Tot zijn ergernis kon de
waard van Scherpenisse hem niet tot beda
ren brengen en zijn ergernis steeg ten top
toen eindelijk Daneszoon zei: „Kom heer
schap, we moeten op onzjen tijd passen. Het
word|t tijd dat we bij Anthonio komen, ja
wat zeg ik, we moeten onmiddellijk op stap
Iedereen mag vrij weten, dat Daneszoon
de ketters haat en dat broeder Anthonio
hier gekomen is om ze tot den laatsten
man uit te roeien en dat Daneszoon hem
daarbij zal helpen, ja wat zeg ik daarbij
hem zal voorgaan. De ketters moetea er
aan tot de laatste toe. Wat zegt U daar
van, zoo wendde hij zich tot den waard
uit den Thoolsche herberg."
„Dat U ze eerst moet hebben, zou ik
meenen," antwoordde deze op uiterst kal-
men toon.
„Ja, dat is waar, maar we krijgen ze wel
we krijgen ze wel, daar 2rullen we wel voor
zorgen."
Daar zal broeder Anthonie wel voor zorgenf
Met verliet het tweetal de herberg. De
waard vol ergernis over het gerammel van
dien Daneszoon, die zoo maar zonder blik
ken of blozen besprak, wat juist de waard
in het heimelijke wilde uitvoeren.
Ook toen ze door de straten van de
stad gingen, hield dien Daneszoon niet op
op luidruchti,ge wijze zijn hhaat tegen de
ketters te luchten en hoog op te geveni
van zijn en van broeder Anthonio's afre-i
kening, met alle, ja, met den laatsten
ketter. De ergernis van den waard steeg
ten top, toen het ventje hem toevoegde
en daar moet jij, de waard van Scherpe
nisse aan helpen en beter dan je tot nu
toe gedaan hebt en geen ketters meer la
ten ontsnappen. Want ook dien vervaar
lijken ketter Simon Gieke - de waard hui
verde en ontstelde op het hooren van dien
naam zou voor het heilige gericht ver
schenen zijn, indien jij beter je best had
gedaan. Gelukkig maar, dat hij dood is,
wat zeg ik, gelukkig dat hij dood is, neen,
dat is jammer, ik mis de gelegenheid nu
om hem te dooden en dit rapier in zijn
kettersch hart te steken.
Met had het vtentje van onder zijn man
tel een lang dolkmes te Voorschijn gekre
gen, dat hij hevig zwaaiend voor het ver
schrikte gezicht van den waard hield.
Deze begon zich al minder op zijn ge
mak te voelen. Hij verwenschte in zijn
binnenste het luidruchtige kereltje, dat
naast hem voortstapte en hij vroeg zich
af, wie dat toch wel wezen kon en wat
broeder Anthonio toch bewogen had om de,
^en vreemdeling naar het eiland te roepen.
De herinnering aan Simon Gieke en het
verwijt van plichtsverzuim bracht hem in
nog onaangenamer stemming. Dat die
vreemdeling, want dat Inj een vreemdeling
was merkte de waard wel aan zijn spraak,
goed op de hoogte was, bleek uit alles en
stemde hem nog minder gerust.
Ja, die Simon Gieke zou dood zijn vol^
gens het zeggen. Zoo zegt broeder An
thonio en zoo zeggen de soldaten, maar
ik ben er nog zoo zeker niet van. Dat
kettersche gebroed is nog niet zoo gauw
dood. Hij kan best gewond zajn geweest
en later hersteld zijn, al is het vreemd, dat
hij zich dan niet op het eiland Tholen
heeft vertoond. Dit had de -vreemdeling
meer tot zichzelf, dan tot den waard ge
zegd. Blijkbaar was hij gewoon, hardop te
denken.
De waard was blij, dat ze eindelijk het
huis van broeder Anthonio, een tijdelijke
woning aan de Hoogstraat, eenige huizen
van het stadhuis, hadden bereik;t.
Tweemaal liet de -vremdeling den klop
per op de deur vallen waarop ze aanstonds
werden binnengelaten en door een lange
gang naar een groote achterkamer werden
geleid. Niemand was daar nog aanwezig,
maar aan het groot aantal zetels kon men
zien, dat een vrij talrijk gezelschap ver
wacht werd.
Het duurde nog een poosje, in welken
tijd de vreemdeling niet ophield om tegen
de ketters uit te varen, voor meerderen de
zaal binnenkwamen.
Maar toen de deur openging kwam An
thonio binnen, onmiddellijk gevolgd door
een negental mannen, zoodat het gezel
schap uit een twaalftal personen bestond.
De meesten kende de waard van aanzien
enkelen zelfs ook wel van naam,
daar het gezelschap bestond uit eenige
,,zevenstuiverslieden" uit het eiland, die
hij wel meer bij broeder Anthonio had
ontmoet, of die hij wel in gezelschap van
Spaansche soldaten het eiland had zien
doortrekken.
Toen allen gezeten waren nam broeder
Anthonio het woord en bleek het waarom
ze hier samen hadden moeten komen.
Broeder Anthonio was een sluw man.
(Wordt vervolgd.)
