CHQWEEK5Li^opGED.GD0nDSIAG v5^ EIUdlDEn N.V. üiïGEVERSMAATSCHAPPIJ „EILANDEN-NIEÜWS" ^u De rede van Dr. Colijn. GEMENGD NIEUWS. 12e Jaargang WOENSDAG 8 NOVEMBER 1939 No. 1090 Nederland en de Mobilisatie. iDdrukken uit den Raad te Diriisland Ingezonden stukken WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE E I ITAN D E - 18EJAAGANG TELEGRAAF- EN TELEFOONVERKEER UITGAVE VAN Advertenticpriüs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dieiisit Aboimementsprils 90 cent per 3 maandenbïj vooruitbetaling. Veischynt iederen Woensdag en ZAtpidag 2 maal pei week. Afzonderlijke nummen 5 cent Buitenland 8 gulden per 'jaar Gevestigd te Mïddeliamis Prins Hendrikstr. 122 C Giro 167930 Postbox 8 Tel. 17. L^ndiging 10 cent per regel - Contracten belangriik lager. BijkaotooT voor Zeeland: St. maartenad^k Markt, Telef. 59. Wanneer wij boven dit artikel als op schrift stellen: de rede van Dr. Colijn, ,dan bedoelen we daarmee een redevoering, wel ke de oud-minister-president verleden week geliouden heeft op de vergadering van het Centrale Convent der Anti-Revolutionaire Partij. Hij sprak daar over het onderwerp: „Onze positie onder gewijzigde staatkundi ge omstandigheden." De inhoud van zijn betoog was eigenlijk niets anders dan een gedocumenteerde constateering van het feit, dat de samenwerking van Anti-Revolutio nairen en Roomsoh-Katholieken door de houding van de laatsten voorgoed of al thans voor afzienbare tijd onmogelijk is ge- worden< De reeds sedert jaren steeds moeilijker wordende samenwerking tusschen deze bei de groepen, welke door Dr. Knijper en Dr. Schaepman in coalitie werden samenge bracht, is beëindigd door de guillotineering van het vijfde kabinet-Colijn, die geschiedde onder a^anvoering van den R.K. fractielei der Dr. Deckers. Wij hebben indertijd uit voerig deze zaak besproken en men zal zich herinneren, dat bij de formatie van het Ka binet-De Geer de A.R. partij als zoodanig niet aan de Regeering wilde deelnemen, om dat zij het niet eens was met de samenstel ling van het ministerie, met name de op neming erin van een tweetal sociaal-tjJemo- craten. De heeren van Dijk, Woltjer en Terpstra weigerden een aangeboden porte feuille. Dat Prof. Gerbrandij er zitting in nam, geschiedde op eigen gelegenheid. Dr. Colijn nu stelde in zijn rede vast, dat de belangrijke verandering in onze Neder- landsche politieke verhoudingen deze is, dat er een breuk is gekomen in de rechtsche co alitie, als gevolg van gebleken onmogelijk heid om op gewichtige punten van practisch staatsbeleid met elkaar tot overeenstem ming te komen. De onmiddellijke aanleiding tot die breuk lag in het verschil van in zicht in de boezem van het vierde Kabinet- Colijn omtrent de noodzakelijkheid van uit gaven ter bestrijding der jeugdwerkloosheid eenerzijds en. die van een sluitende begrbo- ting anderzijds. Op dit verschilpunt is ten slotte Mr. de Wilde afgetreden en toen de pogingen van Dr. Colijn om alsnog tot een vergelijk te komen, mislukten, trad het ge- heele ministerie af. Dat de tegenstelling voornamelijk liep tusschen de A.R. en, de R K. ministers, is sedertdien duidelijk aan het licht getreden. Dr. Colijn weeg er echter op, dat dit ver schilpunt slechts een episode is geweest in de divergentie van A.R. en R.K. Hij erken-i de, dat deze beide groepen, welke vroeger vaak schouder aan schouder stonden, de laatste jaren steeds meer tegenover elkaar kwamen te staan. Bij meer dan één gelegen heid bleek het heelemaal niet meer te bo teren. Van Roomsche zijde zeiden velen, dat de conservatieve, kapitalistische politiek van Dr. Colijn samenwerking onmogelijk maakte en vooral die velen onder de Room- schen, die voorstanders zijn van de „Nieu we Economische Politiek," vonden uiter aard de ideeën van Dr. Colijn ouderwetsch en niet democratisch genoeg. De spreker was echter van meening, dat de verschillen .dieper liggen. De tegenstel ling R.K. contra A.R. dagteekent volgens hem niet van deze zomer of van de laatste jaren. In haar wezen draagt ze een duur zaam karakter. Het is de tegenstelling van Katholicisme en Calvinisme, Velke dateert van de tijden der Reformatie. Voorts komt de tegenstelling uit in de beschouwing onzer vaderlandsche historie. Er is dan ook vol gens Dr. Colijn bij de Protestanten steeds een duidelijk besef gebleven van deze con- trovers, ook bij den vader der coalitie, die in „Ons Program" van de R.K. schreef: „We waren nooit één, we zijn het niet en we iZHiUen heifc nooit wonflien." En Lohman, de C.H. voorvechter voor de coalitie, gaf te gen het einde van zijn leven een heele serie artikelen in de Nederlander, gewijd aan de bestrijding der R.K. politiek. Ook van Roomsche zijde ziet men het verschil heel goed in. In een in 1935 verschenen werk van Dr^ Cornelisse wordt n.l. gewezen op liet verschil in opvatting inzake het vraag stuk van gezag en vrijheid, over maatschap pelijke ordening, over de verhouding van kerk en staat en andere vraagstukken. De stof voor het ontstaan van acute te genstellingen was dus, volgens Dr. Colijn, altijd latent aanwezig. Toen nu deze tegen stellingen de laatste jaren in de sfeer der Practische politiek traden, kwamen zij tot uiting. Het waren vooral de nieuwe ideeën op economisch gebied, geleeraard op de R.K. Handelshoogeschool te Tilburg, die eeuwen oude waarheden opzij wierpen. De ordening Werd tot een dogma verheven en een slui tend budget beschouwd als een kwestie van de tweede rang. Het waren derhalve de eco nomische en 'financieële problemen, over wier solutie verschil openbaar werd. Practisch was het sluitend maken der be grooting voor 1940 de aanleiding tot breuk. Dr. Colijn stelt dan de vraag, of de breuk tusschen R.K. en A.R. blijvend zal zijn of dat er kans is op heeling, Eenerzijds erken nend, dat de coalitie veel zegen heeft gege ven, met name in de schoolkwestie, merkte hij toch op, dat de speciale A.R. verlangens onder de rechtsche kabinetten nimmer zijn ingewilligd en dat er reeds sedert jaren ha pering was in de samenwerking door de schuld der R.K. In 1923 was er door toe doen van een 10-ital Roomsche kamerleden de Vlootwet-crisis, terwijl in 1925 de Room- schen het eerste kabinet-iColijn torpedeer den, omdat ze geen genoegen namen met de afstemming van het Gezantschap bij den Paus. Ook in 1935 richtte de R.K. Kamer fractie onder aanvoering van prof, Aalberse zich tegen Dr. Colijn en poogde men van die zijde wederom zijn kabinet weg te wer ken. Vooral de Roomsche pers is de laatste jaren zeer fel en scherp tegen de A.R. lei der en verwijt hem een conservatief-kapita listische politiek te voeren. De spreker kwam tenslotte tot de cónclu sie, dat de coalitie zichzelf reeds enkele ja ren had overleefd. Hij vrilde de mogelijkheid niet uitsluiten, dat zij onder andere tijds omstandigheden, wanneer groote geestelij ke gevaren ons bedreigen, misschien, nog wel eens zal herleven, doch afgezien .daar van meende hij, dat men op een spoedig herstel niet moet rekenen. Dit waa in het kort ,de inhoud van de re de, door Dr. Colijn uitgesproken. Er blijkt duidelijk uit, dat de oud-minister-president na een jarenlange tegenwerking van R.K.,- zijde, waarbij hij steeds uiterste lankmoedig heid betrachtte en poogde door het vinden van compromissen tot overeenstemming te geraken, thans eindelijk van oordeel is, dat de tegenstellingen zulk een vorm hebben aan genomen, dat vruchtbare samenwerking, al thans voorloopig, onmogelijk is. Het spreekt vanzelf, dat wij ons hierover van harte verheugen. Alles, wat Dr. Colfln zeide over de verschillende punten, die een tegenstel ling vormen, is reeds vele jaren lang door ons naar voren gebracht. Het scheen wel, dat het gezegde van Dr. Knijper: wij zijn niet één, bij vele A.R. in vergetelheid was geraakt, zoozeer beijverde men zich om ten koste van allerlei opofferingen en begin selverzakingen de vriendschap met Rome te behouden. Zelfs de vijandige toon, die al sedert jaren de Roomsche pers tegen, Dr. Colijn aanslaat, kon de oogen nog niet openen voor het feit, dat de A.R. partij door de R.K.-Staatspartij, niet meer kon Worden gebruikt voor haar romaniseerende doeleinden en dat zij derhalve, nu zij hare „Schuldigkeit" gedaan had, heen kon gaan. Pas nu onder leiding van Rome voor de zoo- veelste keer een poging werd gedaan een ein de te maken aan het ministerie-president schap van Dr. Colijn, teneinde diens groote invloed op ons staatkundig leven voorgoed uit te schakelen, wordt het einde der coalitie van A.R. zijde geproclameerd., We betreu ren het, dat niet eerder de oogen zijn open gegaan voor de gansch verkeerde politiek, door de R.K. Staatspartij gevoerd, maar niettemin spreken we de hoop uit, dat deze koerswending der A.R. partij definitief en principieelmoge ztjn, opdat daaruit iets goeds geboren moge worden voor het poli tieke leven onder ons Protestantsche .volks deel. DROEVE NOODZAKELIJKHEID. „Sinds een paar dagen wordt te Am sterdam in de avonduren door militairen gepatrouilleerd in buurten en straten, waarin zich verdachte huizen bevinden, of waar cafe's zijn, waar het minder gewenscht is, dat militairen er zich op houden." Dit bericht troffen we dezer dagen in de dagbladen aan. Het is een droeve werkelijk heid. Dat de zedeloosheid in de groote ste den zulk een grooten omvang heeft aange nomen, dat er evenals te Amsterdam door militairen voor gepatrouilleerd moet wor den. Ook een jammerlijk symptoon voor ons leger al vergeten we niet, dat slechts enke len noodig zijn dergelijke maatregelen in het leven te roepen. Het wijst oo.k heen naar verwaarloozing van de taak der Overheid, die dergelijke verdachte huizen een onverbiddelijke strijd had moeten aandoen. Helaas, mobilisatie brengt wat leed en el lende. X^ooral ook op het terrein der zeden. Hoe groot is het gevaar dat onze militairen naar lichaam en ziel verwoest worden. In de mobilisatie dreigen de zeden te verwilde ren en los en losser te worden,. Te prijzen is de militaire maatreg»!. Vooral voor de eenvoudige soldaten van het .platteland, de provincialen, herbergt de groote stad een zee .van gevaren. Het wufte stadsleven, bij avond, met zijn schreeuwende dancings, bi oscopen kroegen en allerlei andere verlei dingen is een groot gevaar voor onze sol daten, speciaal die van het platteland, die met den verderfelijken stroom soms zijn meegezogen voor ze er erg in hebben, 't Is te hopen, dat de Overheid, zoowel bur gerlijke als militaire alles doet wat in haar vermogen is om dat ikwaad te bestrijden. En dat de ernst van den tijd, dien we bele^ ven onze mannen, moge weerhouden van de schrikkelijke paden der onzedelijkheid, hoe ook de verleiding lokt. Opdat ze geen ver woesting over zich brengen naar Uchaam en ziel. De Overheid spanne alles in het werk om dat kwaad te keeren, opdat ons gemobi. liseerde leger geen pesthol van zedeloosheid worde.j Ons volk en onze gemobiliseerde mannen hebben daar recht op. REGELING VOOR HET UIT DE MAEKX NEMEN VAN RUNDVEE. Naar wij van officieele zijde vernemen, zal de Nederlandsche Veehouderrjcentrale op Maandag 6 November a.s. een aanvang maken met het uit de markt nemen van rundvee, De werkwijze zal dezelfde zijn als verleden jaar. De runderen zullen op een aantal slachtveemarkten door eenige daar toe aangestelde veehandelaren voor rekening der Centrale worden aangekocht. De ver werking dezer runderen is toevetrouwd aan dezelfde vleeschwarenfabrieken, die ook het vorige jaar aan de bereiding van vleesch in blik hebben deelgenomen. De runderen zullen worden verwerkt tot rund- vleesch in blik. In het in staat van beleg verklaarde ge bied kan 'het militaire gezag ten opzichte van het telegraaf- en telefoonverkeer alle maatregelen gelasten, welke het in het be lang van den staat noodig oordeelt. Ineen algemeene bekendmaking wordt het in staat van beleg verklaarde gebied het te lefoon- en telegraafver.keer formeel ge schorst. Echter blijven de ontheffingen, welke sinds het Kon. besluit van 15 April zijn verleend, ook nu voorloopig van kracht. In den feitelijke toestand komt hiermee geen verandering. DE MOORD TE LEIDSCHENDAM. Eén Idei" idaiders in arrest 'gesteld. Sedert het verschijnen van ons laatste nummer; is de politie er .in geslaagd de vermoedelijke dader van den gruwelijken moord op den veehouder Ter Horst te vat ten. De man heeft bekend. De arrestatie kwam op de volgende wij ze tot stand. Vorige week kwam er bij de firma Meddens te Rotterdam, een luxe zaak in confectie, een schamel gekleede man zich in het nieuw steken. Hij was gewond aan zijn hand. Hij verzocht in de kleedka mer zich van zijn oude plunje te ondoen en met nieuw te verwisselen, waarbij hij verzocht de oude kleeren voor hem te be,- waren. Hij betaalde met grof geld en .ver trok. De bediende vond hier aanleiding, in, om de politie er van in .kennis te stellen, die de kleeren in besla,g nam. Het wasch- nummer In zijn boord, gaf aanleiding een 26-jarige los werkman te arresteeren. Na deerlijk aan de tand gevoeld te zijn, gaf hij toe er bij betrokken te zijn geweest. Vermoord had hij Ter Horst niet, wél de auto bestuurd. Er was een ander, die de eigenlijke moordenaar was. Afgaande op de ze verklaringen heeft nien een tweede ver dachte te Amsterdam gearresteerd, een broer van den in bewaring opgesloten A. R. De2!e bleek echter met den moord niets uitstaande te hebben, en is later op vrije voeten gesteld. De Amsterdamsche broer had wel zijn vroeger auto-nummer afge staan, en is in de Chevrolet, welke te Am sterdam in een afgelegen schuur is opge spoord, een eind met zijn broer gereden. Het was hem toen wel opgevallen, dat zijn broer erg zenuwachtig deed. Het verder oiiderzoek heeft op 'toogen- blik nog niet uitgewezen wie de tweede da der is. De gearresteerde R. A. blijft volhou den zelf niet aan den moord te hebben deelgenomen en weigert zijn medeplichtige te noemen. In verschillende richtingen wordt nu het speurwerk voortgezet.. AUTO ONGELUK TUSSCHEN GOEDEREEDE EN STELLENDAM. Een gewiondle In het ziekenhuis opgegnomen. Zaterdagmiddag reed de heer J. Breen uit Ouddorp, met zijn luxe auto van Stel- lendam naar huis toe. Als medepassagier was in zijn auto gezeten de heer P. B. Cre- ziee. Ter hoogte van de zgn., Ooievaar" raakte de heer B. op onverklaarbare wijze de macht over het stuur kwijt, waarbij de auto van den dijk reed, tweemaal over den kop sloeg, en over een sloot heen in het bietenveld terecht kwam. De heer Crezee werd uit de auto geslingerd en werd door toegeschoten werkvolk bewusteloos en he vig bloedend opgenomen. Onmiddellijk werd Dr. Mulder van Stel- lendam gewaarschuwd, welke overbrenging naar het .ziekenhuis te Dirksland noodzake lijk achtte. De heer B. bracht het er wonder boven wonder met eenige schrammen aif. De auto was totaal vernield. Wij hebben de platgedrukte auto gezien en hét is on begrijpelijk, dat men er, na zulk een sal to mortale, levend is afgekomen. De auto is later weggesleept. De heer idle Bonte (S.D.A.P.) lijd|t een echec. De raadsvergadering te Dirksland, wel ke zich anders kenmerkt door een vlug af wikkelen der te behandelen stukken, stond Vrijdagavond in het teeken van langdurig heid. Een zitting van ongeveer drie uren, zijn We daar niet gewoon. Ook het presti,ge .van den raad, waar Dirksland sinds jaren de primeur van heeft, is wel wat om laag gehaald. De op .de raadsagenda voorkomende 16 punten, gingen vrij vlug onder den hamer door, maar men stroopte bij het laatste punt, het voorstel van den heer de Bonte^ om Wethouder van 't Geloof te schorschen, inzake het feit, dat hij land in pacUt heeft van het Burgerlijk Armbestuur, wat de heer de Bonte in strijd achtte met art. 26 der gemeentewet, laatste alinea, houdende deze bepaUng, dat de leden van den raad „noch middelijk, noch onmiddelijk mogen deelne men aan onderhandsche pacht van gemeen tegoederen." In het uitvoerige raadsverslag in dit num mer, kan men het interessante debat lezen, gevoerd tusschen het raadslid oud-secretaris Rooij en de heer de Bonte, zoodat we hier over de juris-prudentie van het wetsartikel zelf niets behoeven te zeggen. Wij zouden in de motiveering ook te kort schieten. Aan duidelijkheid laat hetgeen de heer Rooij er van gezegd heeft, niets te wenschen over.- Waar we wel op willen wijzen is dit, dat we een dergelijk voorstel van den heer de Bonte niet hadden verwacht. Met zijn prin cipes zijn we het wel niet eens, maar steeds hadden we van hem de indruk, dat hlJ eer lijk was in zijn optreden en zich niet met kuiperijen ophield. Tevergeefsch hebben we ons afgevraagd, welk oogmerk hij had om met een dergelijk voorstel te komen. Allereerst dat hij er mee naar voren kwam, bij het onderzoek der geloofsbrieven. De gedachte lag voor de hand, is het zijn bedoeling', éér het Wethouders-.verkiezing is, de heer van 't Geloof van stemming uit te sluiten en alzoo de wethouders-zetel der S.G.P. ongedaan maken? Uitdrukkelijk heeft de heer de Bonte verklaard dat er geen politieke bedoelingen aan ten grond slag lagen, maar feit is toch, dat de heer van 't Geloof als inzet 'werd gebruikt om deze puzzle op te lossen. Afziende van bovenstaande bedoeling, moet het bij de heer de Bonte hebben voor gezeten, dat hij de man zou zijn een pro bleem aan de orde te stellen waar heel de juridische wetenschap in Nederland geen enkele uitspraak over heeft. Wat bovendien facultatief gesteld is, of landerijen van het Burg. Armbestuur werkelijk gemeentegoe. .deren zijn ja dan neen. De heer de Bonte, die toch zoo'n domme jongen niet is> l^s-'i dit toch wel weten. Het onaangename is, dat hij als proefkonijn een persoon neemt, van wie hij weet, dat die het land voor een gedeelte van zijn bestaan noodig heeft. Geen enkel raadslid had hij dan ook bij zijn voorstel mee, zelfs niet zijn eigen partijgenoot de heer Knöps, te meer daar de in de gemeentewet doorkneedde oud secre taris Rooij, met zulke sterk© argumenten naar voren kwam, dat de heer de Bonte geen enkel steekhoudend motief overhield, dat tot schorsing aanleiding zou geven. Uitgelekt is bovendien, dat verleden jaar in een geheime zitting (waar geen geheim houding was opgelegd) dit punt ampel is besproken, waarbij de leden onder elkaar besloten, het niet bij Gedeputeerden aanhan gig te maken, maar het zoo te laten. Hier door komt het voorstel van de heer de Bon. te wel in een eigenaardig daglicht te staan. Er is dus eigenlijk ook nog sprake van woordbreuk. Dan is het bekend dat de heer De Bonte er te voren met „deskundigen" over heeft gesproken, die het hem hebben afgeraden er mee naar voren te komen. Nu hij djt toch deed, was sjijn nederlaag verdiend. Wanneer ooit dan is het hier wel zeker, dat de heer de Bonte een werkelijk echec heeft gieleden. DE MAAN. Als ik in de zomernachten 't oog laat weiden naar den zachten maanekop met 't lieflijk licht van de zon, uit het .gezichti en ik schouw die sterrenweelden in hun schitterende beelden, met de melkweg, op hun reis; eeuwen oud en toch niet grijs; en ik zie die wolkjes glijden zoo voorzichtig en bescheiden langs de maankop, dat zij niet alles op de aarde ziet, dan verbeeldt ik mij te spellen dat die wolkjes mij vertel len dat zij, als de menschen dwaas zoo ver dwijnen in hun waas... 'kZie soms een de maan bedekken, and'ren dapper henentrek- ken om te rooven maneschijn, als de men schen 't mijn en dijn. '.k Zie ook in het don ker grauwe, in de wolken, 't hemel-blaau- we, diep, onmetelijk en schoon spreken van een hemel-troon. Achter dat, en ver daarboven spelen Eng'len, in de hoven van den Schepper die 't heelal riep uit niets en niemendal. Hem dan in de hemelbogen, nooit begroet met sterf'lijk oogen; zullen -wij op aarde eeren als de HEER van alle heeren. Zulks ZINGT in het Maangeglij, JUBELT in de wolkenrei, SPREEKT ook in het zoete licht VLAMT in oog en zielgezicht. Hans Hansen. Uit: The Standard Bulletin. (Buiten verantwoordelijkheid ,der Redactie.) Geachte Redactie, Beleefd verzoek ik U het volgende in Uw blad te willen vermelden: Eerst deze week las ik het in,gezonden stuk d.d. 27 Sept. j.l. in Uw blad van Res. Ie Luitenant J. C Nieuwenhuijzen. Inplaats, ,dat geen enkele vrijwilliger op Flakkee misleid is bij zijn aangegane ver bintenis als vrijwilliger bij het Vrijwillig Lahdstormcorps Motordienst, zooals hij schrijft, is juist het tegengestelde het ge val. Iedereen is misleid. Een enkel bewfls volgt hier. Op Dinsdag, 10 Maart 1936 des avonds 7 uur werd in het Hotel Spee te Sommels- dijk een bijeenkomst gehouden, waar Res. Ie Luitenant Kleuver te Arnhem het doel en de werking van het korps nader zou uiteenzetten en waar ook Res. Ie Luitenant Nieuwenhuijzen zou spreken over de orga nisatie van de sectie Goeree en Overflakkee De eerste spreker zei, dat deze avond in het teeken van ernst stond. Uitvoerig en duidelijk werd alles uiteengelegd, ook de verplichte opkomst, hetgeen trouwens bij opmerkzaam lezen in de verband-acte tot uiting .komt. Aangaande deze kwestie be stond dien avond zeer zeker geen mislei ding. Echter, tegenover deze verplichting stond de vergoeding- voor vrijwilligers, die .vari eerde van f 6.39 tot f 8.17 per dag, on gerekend de vergoeding voor eigen mate riaal. Dien avond heb ik me ook verbonden. Op dezen avond, die immers in het tee ken van „ernst" stond, kon ik niet anders besluiten, dat ook met de beloofde vergoe ding ernst gemaakt zou worden. Met vol bewustzijn trad ik tot het korps toe en tot dit oogenblik zou dit zonder spijt ge weest zijn, indien tegenover de verplich tingen ook de rechten toegkend waren. Evenwel, inplaats van guldens, geen cent vergoeding. We zijn .geronseld." Of deze Luit. die „ronselaar" is of die,gene, die hem gestuurd heeft, kan ik niet be- oor.deelen. Met dank voor de plaartsing, Vrijwilliger M. Koppenaal Az. Stad aan 't Haringvliet. M. de R., Gaarne eenige plaatsruimte van U, ter beantwoording van het ingezonden stukje van de vrijwilliger bij het V.L.K. Motor- dienst, M. Koppenaal, waarvoor bij voor baat mijn dank.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1939 | | pagina 1