CHDWCEKBLADÖpGED.GR0nD5IA6 vöÖRDlZUID-HOairiZECl^^ EHATIDEn
N.V. UiïGEVERSMAATSCHAPPIJ „EIIANDEN-NIEÜWS"
Hervormingsdag
Belastingzaken
12e Jaargang
WOENSDAG 1 NOVEMBER 1939
No. 1088
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDE.aJ' 18e JAARGANG
UITGAVE VAN
Nederland en de Mobilisatie.
niEuws
Advertentie'prys 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst*
aanvragen en aanbiedingen van 16 regels 80 et.; Boek'aarw
kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager.
Gevestigd te Middelharnis Prins Hendrikstr. 122 C Giro 167930 Postbox 8 Tel. 17.
Bijkantoor voor Zeeland: St. Maartenaaflk MarKt, Telef. 59.
Abonnementsprga 90 cent per 3 maandentoij vooruitbetaling.
Versehünt lederen Woensdag en 2Catprdag 2 maal per week.
Afzonderlyke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per 'jaar
31 October 1517—31 OA 1939.
31 October is de herdenkin,gsclajg van de
geaegende Kerkhervorming.
Meer dan vier eeuwen zijn heen gesneld.
We mogen op heden nog herdenken het feit
dat de Heere het Licht der Waarheid, het
Woord Gods weer op den kansel bracht.
Dat het Woord Gods het akelig en stlk-
donker duister van Romers bijgeloof ver
dreef en allerwege de heerlijke lichte Lente
tijd begon aan te breken van de verkon-
digin,g der Zaligheid om niet. Dat weer al
lerwege Gods Woord kracht en heerschap
pij verkreeg.
Het Evangelie der Genade, de Zaligheid
alleen in Jezus Christus, werd verkondigd
en met blijdschap des harten werd omhelsd.
Het Woord Gods heerschen ging in de
Academ(iën.
Het Woord des Heeren heerschte in de
kerken en op de predikstoelen.
'^-Heeren Getuigenis het Onderwijsboek
werd der scholen.
En voor Gods Woord en Ordinantiën het
hart van velen zeer velen door Genade
werd geopend.
Heuglijke dag die da,g van 31 October
1517.
's Heeren Woord en Getuigenis ving aan
ziijn triumftooht van levendmaking door
Gods Geest van vele zondaarsharten.
Hoevelen mochten roemen in de Recht
vaardigheid des Geloofs om niet.
Het gelaat der aardrijks was veranderd.
Het gezin, de school, de kerk, de regee
ring, alles boog voor het Woord Gods.
Leefde bij, uit en ,door 's-Heeren Woord.
Heerlijke tijd voor de Duitsche landen.
Blijde morgen profeteerend van nog
grooter zegen ook voor onze Vaderland-
sche Gewesten, 's Heeren Woord in deze
onze Gewesten ten troon verheven.
Ter maatstaf gesteld in Gezin, kerk,
School en MajLitschappij.
Oogstend daardoor een rijken zegen.
Een zegen van voorspoed en welstand in
het maatschappelijk leven.
Een ziegen van liefde en vrede en goed
willendheid in de Gezinnen.
Een zegen in .de Kerk blijkend uit de
vermenigvuldiging van vrede en voorspoed,
uit de toebrenging van velen tot Gods Ko
ninkrijk en de rijke genietingen van de
vertroostingen des Heeren.
Een zegen in de Regeering waar rust en
vrede, gehoorzaamheid en onderdanigheid
gezien bij afstraling van wijsheid, autori
teit en gezag van ,de regenten.
Thans herdenken we Hervormingsdag in
beroerdheid der tijden.
Het Woord Gods wies na 1517,
In later eeuw kromp het in, verminderde
in 's menschen oog", in kracht en heer
lijkheid.
Men werd het ongehoorzaam.
De vijand eerst in contra-reformatie, la
ter in rationalistische en humanistische
wereldwijsheid.
Atheïsme en revolutie.
Die allen waagden en begonnen den
kamp tot OiP heden.
Streden met <Je kracht ontleend aan 's
menschen erfvijand, de" Satan de weg ge
baand vindend in den van nature vijan-
digen mensch tegen God en Zijn Woord.
Streden en schenen te winnen., Te win
nen tot op ,den dag van heden.
Wat heerlijk was verdonkerde.
's Heeren Woord uit de Gezinnen, Scho
len, Kerken, Regeeringen. Schenen te win
nen, ja.
Maar niet straffeloos. De menschheid
betaalt voor zijn eigen stryd teigen 'sHeei-
ren Woord izelf ide plijis.
Een vreeselijke prijs. Een toestand is de
prijs als waarvan we lezen bij de eerste we
reld. Wrevel venviillcfe d!e gansche aarde.
De vruchten van den strijd tegen Gtods
Woord zijn:
Ontwrchting in de Gezirmen, Kerken,
Scholen en Regeeringen.
Wat lieflijk is en wel luidt, naar 's Hee
ren Woord, heeft zjich als met vleugelen
van ons, van de menschheid weggespoed.
Oorlog en geruchten van oorlog, daaron
der herdenken we de Hervormingsdag.
In terugkeer tot de beteekenis van de
Hervorming, in terugkeer tot 's Heeren
Woord moge ons behoud zijn.
Hervorming, Reformatie van al wat de
mensch bracht en brengt, van onze hoog
heid des harten, van ons knielen voor de
beginselen der revoliitie, van ons leven bij
alle valsche godsdiensten, van ons ge
drenkt zijn met de wateren van alle onbij-
belsche wijsbegeerte.
Hervorming, och dat ze komen mocht in
onze zondige harten, opdat 's Heeren
Woord, nu daarin onttroond, weer de hoog
ste en eenige plaats werde ingeruimd.
HERVORMING.
81 OCTOBER.
In gruwelleer van Rome's kerk verzonken,
Door zware kloosterkluisters straf
omkneld.
Heeft plots met kracht het God'lijk Woord
geklonken...
En d'uitverkoren monnik was geveld.
Hij had geworsteld en zich zelf gekweld.
Maar zonder baat: 't had hem geen vree
geschonken...
Des Heeren Geest, met Goddelijk geweld,
Was onweerstaanbaar in zijn ziel gezonken.
Toen werd een nietig menschenkind een
held;
In vrijheid van Gods kinderen gesteld.
Ontplooide hij met kracht de leer der
Waarheid,
In vollen glans scheen 't Evangelielicht,
Het bolwerk van den leugen werd ontwricht
Verduisterd door de Goddelijke klaarheid.
M. NIJSSE.
„EEN VASTE BURCHT IS ONZE GOD."
Bij gelegenheid van de conferentie van
Noordsche staatshoofden is ook het Luther,
lied gezongen..
Na afloop van de vergaderingen en kerk
diensten.
Toen alles eigenlijk afgeloopen was.
De hondderduizenden die blijk gaven van
het medeleven met de moeilijkheden van
Finland en Pinlands president drongen aan
dat de president züch zou laten .zien. We
willen ,den president van Finland zien."
Op hun aandrang verscheen hij op het
baJoon.
Toen hebben die honderdduizenden het
Lutherlied gezon,gen.
Een grootsche en .indrukwekkend oogen-
blik moet dat geweest zgn.
Dat lied van groot en machtig Godsbe-
trouwen.
Een vaste burcht is onze Goid.
Een toevlucht vooi' dte zijnen.
Zoo zong Luther. Zoo .daalde Gustaaf
Adolf, de Zweedsche koning met zijn leger
af van de Zweedsche bergen om het wan
kelend Protestantisme' in Duitschland te
redden.
En nu werd liet weer gezongen. Een
machtige hulde voor de grootheid en ge
loofskracht der vaderen.
Die honderdduizenden ze zongen het.
Maar het te zingen is niet .genoeg. Helaas
ook het Protestantisme van hét Noorden
is zeer vervallen. Socialisme en groote op
pervlakkigheid ten opzichte van het belij
den hebben de kracht ten zeerste aange
tast.
Daarom het zingen hoe schoon en indruk
wekkend ook is niet genoeg. Hoevelen zul
len het meegezongen hebben voor wie de
woorden holle klanken en niets meer zijn?
Mo,gen er velen onder zijn geweest, wien
de beteekenis aan het hart is verklaard, 't
Zou van groote beteekenis zijn. Ook in de
ze tijden van .gro^ote wereldschokkende be
roeringen.
NOG STEEDS IN AFWACHTING.
Het is nu bijna twee maanden dat de oor.-,
log woedt. Polen is onder de voet geloopen,
mede door het verraderlijk in den rug aan
te tasten .door Rusland.
En verder leeft de wereld in afwachting.
Gelukkig. Ja gelukkig, want we zouden
in onze onbarmhartige dwajasheid soms
willen lezten van groote slagen ter zee en
te land en in de lucht. Van groote doorbra
ken en beslissende opmarseben en wat al
niet.
Zoo dwaas en onbarmhartig is de
mensch.
Daarom schrijven we nogmaals gelukkig
nog in afwachtig. Wij vergeten maar al te
zeer dat geweldige gebeurtenissen op de
sla>gvelden duizenden levens kosten.
Als we dat beseffen vragen we niet naar
groot oorlogsgebeuren.
Duizenden menschen, onttrokken voor al
tijd aan hun vrouwen-kinderen-ouders en
andere geliefde betrekkingen voor altijd.
Duizenden jonge menschen ontrukt aan
hen. die hen liefhebben voor altijd.
Duizenden menschen ontrukt aan wat
hen lief was, of verminkt tot wrak gewor
den voor heel hun leven. Groote gebeurte
nissen op de oorlogsvelden beteekent gan
sche scharen van weduwen en weezen, van
treurende vaders en moeders over onher
stelbaar leed. Het beteekent den dood van
duizenden menschen, en dat is verre nog
het voornaamste, met een ziel, die voor de
Eeuwigheid is geschapen. Nog is hun leven
verlengd.. Mocht het ziiJn, dat de Volke
ren tot bezinning komen. Geen groote veld
slagen of zeeslagen. Geen vreeselijke bom
bardementen met al de verschrikkingen
van eikaars steden, 't Is tot heden ietwat
een rare oorlog, 't Gaat er wat vreemd naar
toe. De wereld leeft in afwachting van
groote offensieven, van groote gebeurtenis
sen.
Gelukkig, dfit we nog in afwachting le
ven.
Het leven van velen is nog gespaard. De
genadetijd is nog verlengd.
Het mocht ons en allen een oorzaak zijn
Go.ds lankmoedigheid en barmhartigheid
aan te roepen. Den tijd uit te koopen, eer
de deur op het nachtslot is.
Leeren bidden en smeeken om den vrede
der Volkeren, maar bovenal om vrede bij
God te mogen vinden.
SABBATS-STRIJD ONDER DE GERE
FORMEERDEN IN DE 17e EEUW.
Onder den titel ,,De geschiedenis van den
Sabbatsstrijd onder de Gereformeerden in
de 17e eeuw," is bij de Firma Kemink en
Zoon N.V. te Utrecht een lijvig boekwerk
verschenen van de hand Van Dr. H. Visser.
Wij willen deze belangrijke uitgave gaar
ne eenigszins breedvoerig bespreken, te
meer, omdat in deze droeve dagen de vie
ring van den Dag des Heeren zoo met voe
ten wordt getreden en de ontheiliging van
den Sabbat, zelfs door onze Overheid in de
hand wordt gewerkt.
In dit mooie werk van Dr. Visser vinden
wij een opsomming hoe onze godvruchtige
voorvaderen over .de rust en de heiliging
des Sabbats dachten, waartegen door an
deren, soms niet minder mannen van naam
een felle strij.d werd gevoerd.
De studie loopt echterjniet over de Zon
dagsviering zelf, al wirdt die zijdelings
aangehaald, maar over* de disputen die
over den Zondag zijn .gevoerd.
De hoofdvraag is deze, of het „Gedenckt
den Sabbathdag" ceremonieel is op te
vatten, dan wel, dat het gebod moreel
is te verstaan. Voor ons die onder de Ge
reformeerde leer zijn opgevoed, maakt dit
geen strijd-punt uit; de veronachtzaming
van den Dag des Heeren Veroordeelen wij
scherp en wij hebben nimmer geschroomd
hierop in ons blad te wijzen.
Ceremonieel vatten wij de wet des Hee
ren op Sinaï afgekondigd op, in dien zin,
.dat ze dat voor Israël was, maar moreel,
omdat dat het ook voor ons geldt, die on
der het Nieuwe Testament leven. De tien
geboden des Heeren, ze gelden ook onder
het Nieuwe Verbond, ze zijn van blijvende
kracht. Christus heeft die Wet niet ont
bonden, maar is gekomen, die te vervullen.
Eensdeels hebben wij te waken om niet te
vervallen in een Slaafsch Joodsch Sabbatis
me, anderdeels, dat het gebod Gods niet
vsror.dt verwaarloosd, zooals dat helaas in
onze dagen geschiedt, waarbij de Zondag
tot een zondedag wordt .gemaakt.
Dien gevoerden strijd in de zeventiende
eeuw .komt Dr. Visser in zijn boek glashel
der in het licht te zetten.
Wel staat men bij het lezen van sommi
ge stukken verbaasd, hoe Godgeleerden van
naam ten opzichte van Gods Dag er losse
meeningen op na hielden, zeer tot schade
van de Kerke Gods in die dagen. Uit Cal-
vijns' leven is beken.d, dat hij tamelijk vrij
stond inzake de Zondags-opvatting. Niette
min heeft hij naderhand de anderen zin .de
Sabbat opgevat. (Lees zijn Institutie.)
Bij de reformatoren heeft het stuk van
den Sabbat geen groote belan,gstelling ge
had. Zwingli b.v. had er niet het minste
bezwaar tegen, dat oP Zondag ,de oogst
werd binnengehaald.
De eerste correctie op de vrije opvatting
der reformatoren is aangebracht door man
nen als Hoornbeek, Essenius, Voetius, e.a.,
en door uitspraken van de Synoden.
Laten we echter den inhoud van het be
langrijke werk, op den voet volgen.
Na .de inleiding, waarin een schema wordt
gegeven van het te behandelen onderwerp,
volgen acht hoofdstukken, met achteraan
een slotbeschouwinig.
Het eerste hoofdstuk handelt over de op
vatting van den Zondag vóór het uitbreken
van den strijd. Daarin komt o.m. voor,
de Sabbatskwestie op de Synode van
Dordrecht. De eerste periode van den strijd
vindt men in hoofdstuk II. Hier vinden we
verslag van de eerste geschriften over den
gevoerde strij.d, onder meer in Zeeland
van den godzaligen Mr. W. Teellinck, de
voorname strijder voor een strenge Zon-
.da,gs-viering. Jacob Burs, een predikant te
Tholen was van andere gedachten en
schreef zijn „Threnos," waartegen later de
„Lachrymae" verscheen, wel anoniem,
maar zeer waarschijnlijk van Voetius. Twee
kwesties komen er vooral naar voren, n.l.
of de Sabbat bij de Schepping is ingesteld,
'en oVer de vraag, of de Christenen één van
de zeven dagen krachtens het vierde gebod
moeten onderhouden.
In het .derde hoofdstuk vinden we de
strijd aan de Academie te Leiden: de strijd
tusschen Coccejus en Hoornbeek. Coccejus
huldigde al een zeer vrije opvatting. De
derde periode (hoofdst. 4.) is de strijd in
Utrecht en Groningen, hier treedt Voetius
bijzonder voor het voetlicht.
Lodenstein wordt ook als een ijveraar
voor de Zondagsheiligin,g genoemd; aan de
academie te Groningen brak het twistvuur
uit tusschen Alting en Maresius.
Hoofdstuk V .geeft de Cartesciaansch-
Coccejaansche twisten tot omstreeks 1675
weer; in hoofdstuk VI volgt de samenvat
ting van het "dispuut in .den strijd tusschen
Koelman en Vlak, waarbij aan Koelmans'
werken een. groote plaats is ingeruimd. Met
klem heeft Koelman de „heilige vierin,gh"
van Gods Dag verdedigd, zijn meening t.o.
van de christelijke feestdagen kunnen wij
echter niet deelen.
Hoofdstuk VII heeft tot titel: „Het be
roep op de historie" men grijpt daar terug
in de geschiedenis: de schrijver geeft cita
ten van Ireneus, TertuUianus, Origenes,
Eusebius, Ambrosius, Augustinus en meer
andere waardige mannen, te veel om te
noemen.
Het laatste hoofdstuk is een overzicht
van de verdedigde opvattingen en gebruik
te ar.gumenten, waarin de schrijver zelf zijn
eigen gevoelen ten beste geeft. „Als het
niet vaststaat, zoo schrijft hij op blz.i 397,
dat het vierde gebod behoort tot de wet
der tien geboden, ,die van blijvende geldig
heid is, en dat de Zondag rechtstreeks op
dat Vierde gebod rust, kon de praktij.k der
Zondagsviering niet .gehandhaafd worden.
Immers ontbreekt .dan het beroep op God
en Zijn Woord, en aJleen deze binden ons.
De practijk der Zonda,gsviering en de his
torie. Waarop deze studie is gewijd, bewij
zen dan ook, dat de Zondagsviering ver
slapt, als ze los is gemaakt van de Wet
Gods. Daarom is van belang, .dat door de
zen strijd is vast komen te staan, dat vol
gens Gereformeerde opvatting de Zondag
gevierd wordt in Christelijke vrijheid naar
de Wet Gods, zooals deze in den Decaloog
te vinden is, welke wet rust en heiliging
van den Sabbat voorschrijft.
Vermeldenswaard is nog, dat achterin
een breedvoerig register is opgenomen, wat
een gemakkelijk gebruik voor studie-doel
einden ten goede komt.
Wij bevelen deze gedegen studie zeer
gaarne aan. De prijs is ingen. f 4.75 en geb
if 5.75.
Uw loopende
vakkundig laten behandelen enNU begin
nen met een boekhouiding te doen inrichten
is noodzaak!
Vraagt advies:
P. TROOST
Gedipl. Boekh. Belast. Cons.
SOMMELSDIJK Telefoon 367
DE SUIKERDISTBIBUTIE.
Bon No. 2 (van de RSjksdistr^Sbiutiekaart.
De Minister van Economische Zaken
deelt mede, dat gedurende het tijdvak van
Maandag 30 dezer tot en met Maandag 20
November .de met 2 genummerde bon van
de rijksdistributiekaart recht geeft op het
koopen van een kilogram suiker.
'.4Gravenha,ge, 27 October 1989.
UITVOER KARWIJ^, BLAUW MAAN-
EN MOSTERDZAAD WEER VRIJ.
De Minister van Econoische Zaken
maakt bekend, dat, aangezien de Regee
ring geen karwijzaad, blauw maanzaad,
geel mosterdzaad en bruin mosterdzaad
zal overnemen, met ingang van 28 October
1939 algeheele ontheffing is verleend van
het verbod tot verboeren, doen vervoeren,
afleveren en .doen afleveren van die pro
ducten.
's-Gravenhage, 27 October 1939.
OVERNEMINGSPRIJZEN PEULVRUCH
TEN EN FIJNE ZADEN.
In vervolg op de mededeelin,g van 19
October omtrent verhooging Van de over-
nemingsprijzen voor granen maakt .de Mi
nister van Economische zaken bekend, dat
hij heeft besloten.ook den overnemingsprijs
voor peulvruchten te verhoogen.
Deze prijzen zullen, met terugwerkende
kracht voor de reeds overgenomen peul
vruchten, voor gemiddelde kwaliteit gele
verd op door den provincialen voedselcom-
missaris aan te vwjzen leverin,gsplaats, per
100 K.G. zijn:
Capucijners:
a. blauwpeulen
b. wijker
c. mansholt of hala
Waalsche boonen (op basis van
25% piksel)
Duivenboonen
Veldboonen
Bruine boonen (en strooboonen)
Walchersche ronde boonen
Witte boonen
Groene erwten (w.o. kroonerwten)
Schokkererwten
f 13.50
f 13.50
f 16.50
f 12.—
If 12.—
10.25
17.—
19.—
20.^
10.35
12.85
De prijzen van groene en
schokkererwten gelden voor in Septembet'
overgenomen partijen. Deze prijzen wor
den maandelijks met f 0.10 per 100 kg. ver
hoogd tot en met 1 Juni 1940, voor het
eerst wordt dit geacht te zijn geschied op
1 October, de prijzen voor .de maand No
vember zullen derhalve resp.' f 10.55 en f
13.05 per 100 kg. bedragen.
Aangaande de fijne zaden is besloten,
.dat de overnemingsprijs voor koolzaad ge
handhaafd blijift op f 15.1— per 100 kg. en
die voor kanariezaad wordt Verhoogd tot f
12.per 100 kg., tervrtjl karwijzaad, blauw
maanzaad en mosterdzaad niet zullen wor
den overgenomen. Omtrent den overne
mingsprijs voor lijnzaad zullen nog mede-
.deelingen worden gedaan.
Voor partijen karwijzaad, blauvsonaan-
zaad en mosterdzaad, welke reeds door de
.provinciale voedselcommissaris werden in-
.genomen zal een regeling worden getrof
fen.
EXTRA SUIKER VOOR BAKKERS.
Met het oog op St, Nicolaas en Kerstmis
De bakkerijen hebben bericht gekregen
dat ze met ingang van 11 Nov. a.s. (de
tweede periode van de distributie gaat dan
voor hen in) kunnen beschikken o Ver 1%
maal de normale hoeveelheid, terwijl ze
in de oude periode, .die 9 Dec. ingaat een
en een kwart maal .de gewone hoeveelheid
.kunnen bekomen.
De normale hoeveelheid is per maand een
.twaalfde van het jaarverbruik over 1938.
In de maanden Januari, Februari en
Maart 1940 zal het eventueel meer toege
kende van het normale rantsoen in minde
ring worden gebracht van het dan toe te
wijzen deel.
HOE TE HANDELEN MET DE
„DISTRIBUTIE-STAMKAART
1. Bij Geboorte wordt een kaart ten
name van de jonggeborene uitge
reikt door .den Burgemeester van de
gemeente, waar het kind in het he-
volkingsre,gister wordt opgenomen.
2. Bij huwelijk kan de gehuwde vrouw
de kaart aanbieden ten einde daarop
te .doen Invullen „echtgenoote van...
(niet zelf doen!) Iemand die
gezinshoofd geworden is, late zijn
kaart afstempelen met „Hoofd."
3. Bij overlijden, de kaart van de over
ledene inleveren, tegelijk met de aan
.gifte van overlijden.
4. Bij verhuizing binnen het land ,de
kaart, tegelijk met de verhuiskaart
aanbieden aan den Burgemeester van
de .gemeente, waar men zich vestigt.
In de gemeente .van vertrek niets
doen met .de kaart.
5. Bij verhuizing Binnen de gemeente
met <ie kaart niets doen.
6. Bij Vestiging (komend uit een plaats
buiten Nederland) een kaart aan
vragen bij ,den Burgemeester van .de
.gemeente waar men zich vestigt.
7. Bij vertrek naar een plaats Buiten
Nederland de kaart voor het Vertrek
inleveren bij den Burgemeester van
de gemeente, waar men was inge
schreven.
8. Bij verblijf in werkelijken militairen
.dienst (ook vrijwillig dienenden) d«
kaart onmiddellijk bij den militairen
Commandant inleveren. Bij een ver
lof van meer dan 24 uur .de kaart
meebrengen.
9. De .kaart zeer zorgvuldig bewaren,
nadat ieder houder boven 14 jaren
zijn handteekening heeft geplaatst
in het vakje Handteekening" van
drager." Verder niets meer aan de
kaart zelf toevoegen of wijzigen.
10. Bij Vermissing, ontvreemding of te
niet gaan van de kaart onmiddellijk
aangifte doen bij de plaatselijke po
litie.
