„EILANDEN-NIEUWS"
Simon Gieke
ONS RÜILBÜREAÜ
29 EAn ZATERDAG 7 OCTOBER 1939 Na IflSl
BINNENLAND
Nederland en de Mobilisatie.
Urk is geen eiland meer-----De Meerdijk tusschen Lemmer
en Urk in het IJselmeer is gesloten. Een symbolische daad
de burgemeester van Urk, de heer G. Keyser (links) reikt den
burgemeester van Lemmer, den heer M. Krijger, de hand
boven de zoo juist gedichte opening.
De ketter van Fcherpenisse
Chr. Weekblad op Ger. Grondslag voor de Zuid-Holl. en Zeeuwsche Eilanden.
Uiteav» van d» NV .Fllindpn-nlonwo' MIddHhsrnio Tel 17 Girn Ifi7Q30. PostbusS
Terwijl de wereld vol is van oorlOigsge-
ruchten en door Duitschland en Rusland een
veroverings-oorlog op Polen werd gevoerd,
zette men In Nederland met veel bedrijvig
heid het vredes-offensief tegen onzen erf
vijand, het water voort. Wij hebben in Ne
derland deze week zonder een druppel bloed
te vergieten 50.000 H<A. grond gewonnen.
De dijk Lemmer-Urk is n.l. deze week vol
tooid, op Dinsdag 3 October is het laatste
gat gedicht. In het begin van 1937 begon
men te Lemmer aan deze dijk, die 24 K.M.
lang is. Een jaar later, in Mei 1938 begon
nen de Urker polderjongens aan hun kant.
Nu is het werk gesloten en is
tJrk opgehouiaen eilanid' t© zijn.
Het is een deel van Friesland geworden.
Men ziet op bijgaande foto het oogenbllk
dat de burgemeesters van Urk'en Lemmer
over het zoo juist gedichte gat elkaar de
hand drukken. De beide autoriteiten zijn
letterlijk door de glibberige kleimassa naar
elkaar toegegleden, men ziet, dat ze lange
laarzen aan hebben om door de kleileem
heen t'e baggeren.
Tusschen Urk en Overijssel z)yn nu nog
wijde gapingen. Eerst in 1940 zal de wijde
boog van dijken gereed zijn loopende van
Lemmer naar Vollenhoven, Schokland zal
er als een eilandje in komen te liggen, een
eilandje, dat na de inpoldering een heuvel
zal zijn.
We krijgen er dus, als het goed blijft
gaan een kleine provincie bij. Gebleken is
wel dat 6r bij 'heeren landbouwers ambitie
voor bestaat, want in de Wieringermeerpol-
der, had men pachters te veel. Wat dit al
les het Rijk kost daarover praten we nu
maar niet, de ontgonnen grond is vrucht
baar en vindt gretig emplooi.
Voor de boerenstand is vooral in tijd van
oorlog direct meer belangstelling; immers
onze voedingsproducten moeten van den
akker komen. Het is echter niet zooals in
den vorigen oorlog, toen er meer vrijhan
del was en beste prijzen konden worden ge
maakt. De regeering treedt prijsregelend op
In de maandelijksche vergadering der
eerste afdeeling van het Kon. Ned. Land-
bouwcomité te den Haag, onder voorzitter
schap van den heer H. D. Louwes, is gepro
testeerd
dat iflis Regeering de prijzen der
laiiid,bouvirproducten remt.
Het werd nood!za'keilijk geacht dat dere-
(geering ten opzichte d®r laniabouwpolitiek
het roer onxgooit.
De positie van den boerenstand is sedert
den oorlogstoestand fundamenteel gewij
zigd. Voor tal van landbouwproducten is
het niet langer noodig, dat de overheid
prijsregelend optreedt, de omstandigheden
zijn aoo, dat de prijzen uit zichzel'f reeds
oploopen.
Thans echter gaat de regeering remmend
optreden, omdat een eenigszins belangrijke
prijsstijging der landbouwproducten niet
past bij de Regeeringspolitiek van handha
ving van zooveel mogelijk van het in Au
gustus geldende prijspeil. Van de zijde van
het Comité is het standpunt ingenomen, dat
een fantastische stijging van het prijspeil
als in 19141918 geen voordeel voor den
boerenstand is, zoodat het wenschelijk is,
dat daartegen maatregelen worden geno
men.
Het fatale is echter, dat de Regeering
te ver gaat, vasthoudend aan het t>e-
ginsel van de landbouwcrisiswet, n.l.
instandhouding van het bedrijf door
vergoeding van de onmisbare produc
tiekosten.
Ben zoodanige opvatting is in hooge
mate onbillijk. De productieprijzen zuller
moeten worden gebracht op een peil, dat
den boer een redelijk bestaan biedt.
Al is de mobilisatie nog slechts een
maand aan de gang, we kunnen allerwege
een
(prajsstygtolg
constateeren.
Etenswaren, kleeding, schoeisel, alles
gaat in <ie hoogte, sommige artikelen 25
30 pCt. Genotsmiddelen, koffie thee, tabak
sigaren en sigaretten, ook die zullen veel
duurder worden. Thee is reeds 2 cent opge
slagen, men spreekt dat er tekorten zijn
op de theeveilingen, tenzij de schepen, die
nu in Engeland nog worden vastgehouden,
tïjdig worden losgelaten.
De goedkoopere soorten in de thee en
ook in de tabak zullen langzamerhand ver
dwijnen; de drie-cents-sigaar zal weldra
ook tot het verleden behooren. Alles wijst
er op, dat wij ons veel luxe zullen moeten
leeren onthouden en van hoog tot laag ons
op een lager peil instellen,
Zeereizen in oorlojgs'tijd
gaan met veel moeilijkheden gepaard. De
„Statendam", .dle 17 September van New
York vertrok, met bestemming Rotterdam,
ligt veilig en wel te Tilbury In de monding
van de Theems. De passagiers, 88 in getal,
zijn met de Batavier IV naar Holland ge
varen.
Ook op dit schip beleefde men een avon
tuur, op de Batavier, die nauwelijks de
Theems had verlaten, twee losgelaten drij
vende mijnen werden geconstateerd. Door
voorzichtig hianouvreeren werd het gevaai
omzeild. Al met al wordt het gevaarlijk om
zeereizen te maken, daar het mogelijk is,
dat men vlak voor de veilige haven door
een drijvende mijn verongelukt.
SPIONNEN IN PRIESTERGEWAAD?
Roosendaal, 4 Oct. De Belgische gen
darmerie heeft gisterenavond in Esschen
twee vreemdelingen aangehouden, die als
priester gekleed waren. Zij wektenwan
trouwen, door hun vreemde gedragingen.
Bij visitatie bleken ,zij in het bezit te zijn
van kaarten van Belgische verdedigingswer
ken. De mannen zijn natuurlijk onmiddellijk-
gevangen genomen.
Grooten aanivoer van schapen.
Op de te Purmerend gehouden markt
was de aanvoer van schapen zóó groot dat
men meer dan een eeuw terug moet gaan
om getallen van meer dan 3000 te vinden.
Duitsche vlieiger daalt met parachute op
Nederlandsich gebied. IMachine vlalk bdj de
(grens neengestort.
Nieuweschans, 4 Oct. In het grensge
bied bij Nieuweschans cirkelde gisteren
avond omstreeks 9 uur een onbekend vlieg
tuig, dat later bleek van Duitsche nationa
liteit te zijn. Plotseling hoorden de bewoners
van Nieuweschans een harden klap. Het
bleek, dat het vliegtuig nabij het Duitsche
douane-kantoor op ongeveer 300 meter
van de grens was neergestort. De piloot,
een 25-jarige militaire vlieger, was even te
voren met zijn parachute uit het toestel ge.
sprongen en bereikte ongedeerd den grond.
Hij kwam op Nederlandsch grondgebied te
recht en werd door de autoriteiten in be
waring gesteld. Hij zal worden geïnterneerd.
Volgens zijn verklaring heeft hij zich niet
kunnen oriënteeren. Hij was blijven rond-
cirkelen, tot benzinegebrek hem tot dalen
dwong,
DE KOSTWINNERSVERGOBDING.
Bij de vaststelling van kostwinnersver
goeding wordt in het algemeen rekening
gehouden met de inkomsten, waarover het
gezin nog kan beschikken gedurende den
tijd, dat de dienstplichtige zich in werkelij-
ken dienst bevindt. Het ligt in het voorne
men daarin binnenkort eenige verandering
te brengen.
Ten eerste zullen de geldelyke verdien
sten van de achterblijvende gezinsleden in
het algemeen voor ten hoogste het tweeder
de gedeelte worden medegerekend.
TOCH GEHAMSTERD!
De indexcijfers, van de omzetten in het
Winkelbedrijf, samengesteld door het Cen
traal Bureau voor de Statistiek en het Eco
nomisch Instituut voor den Middenstand,
geven de gelegenheid een inzicht te verkrij
gen in de mate, waarin het publiek in den
laatsten tijd tot verhoogde aankoopen in
het winkelbedrijf is overgegaan.
Blijkens deze cijifers waren de omzetten
in geld in de kruideniersvsdnkels in Augus
tus van dit jaar 23 pet, hooger dan die in
de overeenkomstige maand van het vorige
jaar (voor de middenstandszaken bedroeg
dit percentage 23, voor de groote winkelbe
drijven 32 en voor de coöperaties 15.)
Bedenkt men, dat de internationale span.
ning eerst in de laatste twee weken van
Augustus allengs grooter werd, dan is het
duidelijk dat de bedrijvigheid in genoemde
winkelbedrijven in deze weken belangrijk
grooter was, dan bovenstaand cijfer, als ge
middelde der maand, aangeeft.
Dit wordt bevestigd door de cijfers be
treffende de week van 28 Augustus tot en
met 2 September, welke aan een aantal
groote vrinkelbedrijven en coöperaties ont
vangen werden. Blijkens deze cijfers was
de verkoop in deze week 40 45 pet, bo-.
ven normaal.
REGELING SUIKERVOORZIENING IN
OCTOBER.
Van bevoegde zijde vernemen wij dat voor
October voorloopig dezelfde regeling ten
aanzien van de suikervoorziening zal gelr
den als in September is toegepast, nl. le
vering voor de tafelconsumptie van 75 pCt.
en levering voor de industrie van 100 pCt.
van hetgeen is betrokken in de overeenkom,
stige periode van 1938.
Ter berekening van ,de afleveringen per
week in October 1938 kan de totale in die
maand geleverde hoeveelheid door vier wor.
den gedeeld.
De suiker, noodig voor levering aan mi
litairen boven het normaal verbruik, kan
onder overlegging van een verklaring van
de betreffende militaire autoriteit extra
worden verstrekt.
Bedrijven, die eerst né. October 1938 zijn
opgericht, zijn gehouden per week niet meer
dan 100 pCt. of 75 pCt. te betrekken van
hetgeen zij sedert hun vestigin,g gemiddeld
in dat tijdvak van een week hebben ont
vangen.
Met nadruk wordt vermeld, dat afwijkin
gen op deze regelen in geen geval toe,ge -
staan kunnen worden. Het heeft derhalve
geen zin zich tot de Nederlandsche Akker-
bouwcentrale of andere instanties te wen
den voor het bekomen van extra toewij-
zingen, e.d., aangezien deze toevrtjaingen
onder geen beding kunnen worden verstrekt
'sjGravenhage, 4 October 1939.
RICHTPRIJZEN 1946 VOOR
LANDBOUWPRODUCTEN.
Aangezien van verschillende landbouw
producten binnenkort de zaaitijd aanbreekt,
is de vraag gesteld, welke richtprijzen voor
den oogst 1940 zullen worden bepaald. De
Minister van Economische Zaken deelt daar
over mede, dat de economische omstandig
heden voor de naaste toekomst zoo onzeker
aijn, dat het niet mogelijk is, reeds thans
richtprijzen vast te stellen. Deze zullen in
den loop van het volgende jaar worden be
paald. Daarbij zal worden getracht, een re
delijke belooning voor den boer vast te stel.
len, rekening houdende met alle daarbij in
aanmerking komende omstandigheden, zoo.
als bijvoorbeeld de productiekosten en de
kosten van het levensonderhoud voor den
landbouw.
's Gravenhage, 3 October 1939
DENATURATIB VAN AARDAPPELEN
DOOR MIDDEL VAN STOOMEN.
De minister van economische zaken maakt
bekend, dat in afwachting van een defini
tieve regeling ten aanzien van denaturatie
van aardappelen een tijdelijke voorziening
zal worden getroffen. Of een denaturatie-
toeslag zal worden verleend, staat thans
nog niet vast, binnenkort zal hierover een
beslissing worden genomen. In afwachting
daarvan is, om eventueel voor steun in aan
merking te komen, denaturatie door middel
van steken of prikken voorshands niet toe
gestaan. Wel zal met ingang van 3 October
1939 de gelegenheid tot denaturatie van
aardappelen door middel van stroomen-onder
toezicht voor iedereen bij een provincialeland
bouw-crisis-organisatie of bij de Nederland,
sche Akkerbouwcentrale aangesloten geor
ganiseerde openstaan. De denaturatie dient
te geschieden met inachtneming van de be
palingen van de dezer dagen te publiceeren
Crisis-steunbeschikking 1939, Aardappelen
I (oogst 1939) en het daarbij behoorende
reglement Steun Aardappelenoogst 1939.
De aanvrage kan worden ingediend bij
,de betreffende provinciale landbouw-crisis-
organisatie. Voor de aanvraag der denatu
ratie zal de toezichthoudende ambtenaar
beslissen, hoe groot het gedeelte tarra is,
waarop in geen geval steun zal kunnen wor
den verleend. Mede komen nimmer voor
steun in aanmerking die partijen, welke zoo
danig door ziekte zijn aangetast, dat zij
niet meer voor veevoeder kunnen dienen of
niet voldoen aan nader door de Nederland
sche Akkerbouwcentrale ten aanzien van de
bepaling der tarra te stellen eischen.
Als tarra zullen onder meer worden be
schouwd aardappelen, welke kunnen vallen
door een opening van 1225 mm2.
Indien de georganiseerde zich niet kan
vereenigen met de beslissing van den toe-
zichthoudenden ambtenaar, bestaat de mo
gelijkheid van beroep op de Nederlandsche
Akkerbouwcentrale.
Vroege aardappelen kunnen ook worden
gedenatureerd. Fabrieksaardappelen echtef
niet vóór 1 Januari 1940. Voor elke aanvra
ge tot denaturatie is de aanvrager, even
als vorig jaar, een bedrag van f 1.ver
schuldigd, welk bedrag evenwel alleen vol.
daan behoeft te worden indien besloten
wordt tot steunverleening over te gaan.
Indien bij een teler minder dan 2500 k.g.
en bij een handelaar minder dan 5000 k.g.
tegelijk worden gestoomd, zullen bovendien
kosten voor toezicht verschuldigd zijn.
In oorloigstijd vooral immt V geen plaatse
lijk blad missen. Daaruit verneemt U de re-
geerings- en plaatselijke iflistributie-maatre-
gelen! Abonneert U!
OCTOBER.
De bomen maakten in de lente
Een keurig groene bladerdos;
Nu maken uitgeleefde blaad'ren
Zich in October langzaam los.
Al schijnt de zon ook nóg zo zomers,
Toch is de zomertijd voorbij:
De nachten worden koud, want 's morgens
Ligt wit gerijpt de groene wei.
In hof en op de akkers zaam'len
De mensen wat nit d' aard' ontsproot;
Met noeste vlijt wordt er gewerkt nu.
Van vroeg tot laat door klein en grootj^
En 's-avonds als 't zo gauw al donkert,
De lamp al zo -vroeg schijnen gaat,
Dan nemen flinke, jonge snaken
Die lange tijd in huis te baat,
Eilandennieuws bevat een hoekje,
't Bekende hoekje van Oom Ko!
Ze zoeken trouw de mooie raadsels,
't Is prachtig werk... met cadeau!
Als Piet na schooltijd nog moet werken
Voor vader op het stukje land,
Dan neemt zijn zusje Bet de pen op;
Vermoeide Piet blijft ,dan tóch klant.
OOM KO.
Mej. Ina Wlelhouwer, M'harnis. U kunt
140 Paula-bons afhalen.
Dhr. J. Bruinooge, St. Maartensdijk. Veel
van het ingezonden was ongeldig. Hillebons
mochten niet meer ingezonden. Wij hebben
18 Sunlightbons voor U genoteerd.
Mej. Braher, Ooltgensplaat. We dachten
dat we e's van U kregen, maar U vraagt
om e's. We zitten zelf dringend om Sneeuw
Witgloor-e's verlegen! Wij hebben 100 pun
ten voor U genoteerd.
Mej. Vermaas, Ouddorp. Die 79 Verkade
krijgt U terug. Verkade en Hille hebben
we veel en veel te veel! Bovendien staan die
maar 5 punten inplaats van 10.
Mej. de Looze, Omde Tonge. Nog steeds
hebben we geen Arc's bons.Er komt er
geen enkele binnen.
Gevraagd!
TWEEDE DEEL.
D© verdrijving van de Spanjaarden van
omze eilanden.
Door MEVAHOR.
Naar een oud dagboek.
Auteursrechten voorbehouden.
46.
Van alle zijden werden de Geuzen nu aan
gevallen.
't Stond er uiterst hachelijk voor. 't Was
nog altijd een strijd tegen een overmacht.
Zeker één tegen drie. Een vreeselijk handge.
meen ontstaat. Van alle zijden aangevallen
raken de Geuzen nu ook het voordeel van
hun langere polsstokken kwiir.
De bijlen en matrozenmessen hebben de
plaats der poïsstokken ingenomen.
Een schrikkelijk handgemeen.
„Sterven of overwinnen" schreeuwt de
Geus en fijn bijl maait onder de Spanjaar
den.
Elenig voordeel van positie hebben de
Geuzen nog altijd. Ze staan met hun rug
tegen de versperring. Telken male vallen
ze aan. Eén moment, 't is maa:.' een oogen
bllk. Daar springt een Spanjool over de
^.versperring heen temidden van het troepje
geuzen. Men had in de hitte van het ge
vecht niet gelet op die zijde., Onder het
springen slaat hij met zijn zwaard naar Si
mon. Maar zeker door zijn sprong, heeft hij
.de slag niet goed berekend. Hij slaat mis
en op 't zelfde oogenbllk is het Simon's
bijl, die hem neervelt. Zal het geuzentroep-
je kunnen stand houden voor de overmacht
Van alle zijden worden ze aangevalen.
Maar zie, de Spanjaarden veranderen van
taktiek. Ze trekken zich eenigermate terug.
Vluchten? Neen. Nu ze weten hoe gering
het aantal van hun vijanden is, willen ze
het niet opgeven.
Eenige Spanjaarden hebben hun musket
ten geladen. De anderen trekken nu terug
om hun kameraden gelegenheid te geven
tot -vuren. In een vuurgevecht moeten de
Geuzen he^ onderspit delven, nu ze niet
meer het voordeel van de dekking hebben,
doordat deze zijwaarts is omgetrokken. Dat
begrijpt de Geus die hun aanvoert.
Met donderende stem klinkt dan ook zijn
stem: „Valt aan, valt aan, Links op hen
Ingehakt."
Zelf geeft hij het voorbeeld. En zijn man
nen begrijpen hem. De Spanjolen moeten
geen kans hebben hun musketten af te
schieten.
En die kans krijgen ze ook niet. Het troep
je Geuzen vaJt naar links uit niet onweer
staanbaar geweld.
Naar die zijde hebben ze slechts de helft
der vijanden.
Verwarring en ontateltenia maakt zich
van de Spanjaarden meester, want in het
zelfde oogenbllk komt een troepje Geuz)3n
van de zijde van de schans.
„Dood aan de Spekken," Sla dood," sla
dood en zoo vallen ze op de Spanjaarden
aan.
De strijd is nu in een oogenbllk beslist.
De Spanjaarden slaan op de vlucht.
In de richting van Middelburg, Maar ze
komen niet ver.
De watergang belet hun in 't vluchten. Ze
worden allen door de Geuzen gedood.
Niet een is er ontkomen. Van het achttal
Geuzen is niemand gevallen. Wel hebben ze
allen wonden maar geen hunner is ernstig
gewond.
Ook bij de andere Geuzen zijn weinig
dooden of gekwetsten.
Het plan is geheel gelukt. De schans is
genomen. Ook een tweetal andere schansen
konden worden genomen.
Nu kunnen de linies der Geuzen ongeveer
een half uur naar het Zuiden worden ver
plaatst. Middelburg is nauwer weer inge
sloten.
Nog dienzelfden dag komt de comman
dant de Rijk om de noodige voormeningen
te treffen.
Hij is uiterst tevreden over de Geuzen.
Uiterst tevreden ook over Simon, die door
zijn eenzame verkenningen zooveel heeft
bijgedragen voor het welgelukken van de
onderneming.
Den volgenden dag wordt de aifdeeling
Geuzen waartoe Simon behoort afgelost en
kunnen ze in Veere eenige dagen rust ne- i
men. Zoo vinden we Simon dien avond ten
huize van Lievenszoon.
Deze menschen trekken hem aan.
Met banden van liefde en dankbaarheid
is hij aan hen verbonden,
Dien avond komen velen bij Lievenszoon.
Voor eenige dagen is hij met zijn schip
teruggekeerd. Er valt zooveel te bespreken.
Neen geen luidruchtigheid wordt verno
men. Diepe ernst vervult de mannen die
daar bijeen zitten. Zeker de zaak der vrij
heid maakt voortgang. Maar welk een strijd
moet er worden gestreden.
„'tis overwinnen of sterven," zoo heeft
juist Lievenszoon gezegd.
De Spanjool kent geen genade. Wie in
zijn handen valt wordt meedoogenloos af
gemaakt.
En wat kunnen zij anders doen?
„Oog om oog, tand om tand," aoo zegt
met ijzige vastberaden stem Arjaan.
De schipper kijkt hem verwijtend aan.
„Neen, zoo is het niet, zoo behoort het
niet te wezen," zegt Lievenszoon. Welis
waar worden wij als schadelijk gedierte
door hem afgemaakt, maar ik zal nooit mijn
bemanning toestaan weerlooze Spanjaarden
die zich hebben overgegeven in koelen bloe
de te laten afmaken.
Houd U dat voor gezegd, Arjaan. Er ko
men helaas ook bij onze mannen dingen
voor. Laat ons nooit vergeten, dat we strij
den voor hooge goederen.
Voor onze vrijheid, voor Godes Woord g*
prezfen.
Onnoodige wreedheid bezoedelt onze eer.
Maar dat niet alleen, zegt Simon, het
verlaagt onze strijd en doet ons de zegen
des Heeren verbeuren,"
Zoo is het, zegt de bakker, uit de vergul
de korenschoof. Hij is de eenige van het
gezelschap, die niet aan de strijd deelneemt
Hij is daartoe te oud.
„Schipper Lievenszoon, u sprak dat de
zaak der vrijheid vooruit gaat, -wilt u ons
daar over eenig nader onderricht geven
„Zeker wil ik dat," is het antwoord.
„Ja, we worden sterker in mannen en in
schepen. Maar wat meer zegt, een onge
kende moed en dapperheid vervult onze
mannen.
De Spanjaarden beginnen ons Zeeuwen te
vreezen.
Het is ook buitengewoon wat hier in ons
gewest ondernomen wordt. De vreedzame
boeren, burgers en visschers ^ijn met een
geest van dapperheid bezielt, die hun de
Spanjaarden niet doet vreezen.
En dat in deze omstandigheden waarin
We leven van groote beteekenis.
Alle vrees en alle angst hebben ons an
ders zoo vreedzame Zeeuwen afgelegd.
Met niets ontziende dapperheid vallen
ze op de vijanden aan.
Het is bij allen „overwinnen of sterven."
Aan zich terugtrekken, aan vluchten denkt
niemand.
(Wordt vervolgd.)
