„EILANDEN-NIEUWS
TRIUMPH
Simon Gieke
'n TRIUMPH
VAN SMAAK
DE BESTE
I" SIGARET
ZELFBETIMMERING
VOOR SLECHTS
I CENT
h TOPPRESTATIE
2e BLAD - ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1939 - No. 1077
BINNENLAND
Nederland en de Mobilisatie
3}
De tewaterlating van de „Jacob van
Heemskerck". Mevrouw P. G. Vos-
Römer ontvangt de laatste aanwij-
zingei? van den heer Goedkoop.
De ketter van Scherpenisse
Chr. Weekblad op Ger. Grondslag voor de Zuld-Holl. en Zeeuwsche Eilanden.
Uitgave van de N.V. .Ellanden-nleuws' Mlddelharnls. Tel 17. Giro 167S30, PostbuiS
BezorgtHiéid des aang-ezichts Korte
inhouis: van de imilUoenen-nota 55'/j
niillloen tekort Niauwe belastingen
om dit tebort te dekken Leeaiing'
voor tnobilisatie-sch'uld Cabaret, va-
ri'ëté en dans voor de soldaten 100
jaar spoorwegen.
De gebruikelijke opening der Staten Ge
neraal door Hare Majesteit de Koningin,
bracht veel volk op de been te den Haag.
Wij hebben van een en ander in ons Dins
dagavond nummer reeds versla,g g'egeven.
Mogelijk dat iemand vraagt was dat nu
wel noodig, om in zulke zware tijden met
zooveel ceremonie deze plechtige opening
te doen geschieden, waarop we antwoorden,
da;t dit geheel volgens de grondwet is en
h0t ■^ettelijke protocol dat al deze dingen
omschrijft. Wij behooren tot een gelukkig
land dalt nog vrede heeft en waar alle for-
meele dingen nog normaal kunnen geschie
den. Dat is een voorrecht, Zooals het ook
een zegen is, dat naast den troon van Hare
Majesteit het Pr,inselijk Paar is gezeten,
dat in het Paleis twee spruiten achter liet,
uit wie, wat God geve, onze dynastie ver
der moge worden opgebouwd.
Ooggetuigen hebben verteld, dat de uit
drukking van Hare Majesteit bezorgdheid
vertoonde. Wat niet te verwonderen iSj en
wat ook uit den inhoud van de troonrede
bleek.
Bezorgdheid des aan,gezichs mag er ook
wel .zijn, wanneer we de inhoud van de Rijks
begrooting voor 1940 bezien, de z.g. millioe-
nen-nota, welke des middags na de opening
der Staten Generaal werd in,gediend. We
geven er hier de korte inhoud van weer.
Uitgaven
Inkomsten
Nadeelig saldo
f 746.503.172
f 741.096.863
f 5.406.309
In werkelijkheid moet dit tekort met f
5.406.309 met belangrijke sommen worden
verhoogd, zoodat het reëele tekort 1940
wordt geraamd op !f 551/2 millioen. Het pers
pectief voor 1941 is nog soberder; het de
ficit voor dit jaar wordt gera,amd op f
116 millioen. De regeering noemt het een
eerste vereischte. dat voor het komende
jaar het evenwicht tusschen uitgaven en in
komsten wordt verkregen.
Men weet de geschiedenis der Rijksfinan-
tiën, dat Minister de Wilde, tijdens zijn be
leid, i.i de aifgeloopen periode dit evenwicht
heeft getracht tot zijn recht te brengen.
Het lukte hem niet de Senaat tot zijn in
zicht te bewegen wat zijn aftreden ten ge
volge had en met bem een val van Kabinet-
Colijn^
Nii komt de regeering met voorstellen
van nieuwe belastingheffingen om dit te
kort weg te werken. In feite verschilt men
dus niet van haar voorgangster, want het
kabinet-Colijn stelde verleden jaar ook een
nieuwe belasting voor, n.l. een nationale
inkomsten, en winstbelasting.
Nu heeft de regeering voorgesteld om met
in,gang van 1 Mei 1941 tot een herziening
van de inkomstenbelasting te komen. Als
voorloopigee maatregel zullen dan tot dat
tijdstip 45 opc. op de Gem. fondsbelasting
worden geheven ten behoeve van het Rijk ter
wijl het aantal dezer opcenten voor het loo-
pende jaar op 16 zullen gesteld worden.
Dan zullen de dividend en tantièmebelasting
vervangen worden door een winstbelasting.
Men denkt op deze manier 50 millioen te
dekken, de andere 5% milloen door bezuini.
ging.
Buiten deze tekorten zijn de mobilisatie-
onkosten gehouden. Daarvoor gaat onze re
geering leenen. Het is bekend, dat dit ka
binet van roomschen en socialisten voor
een vlotte leeningspoliUek is, en dit kan
nu door de mobilisatie des te gemakkelijker
worden verwezenlijkt. Een leeningsfonds zal
worden ingesteld, waarop eerst de 100 mil
lioen komen welke in 1938 bestemd was
voor het oproepen der buitengewoon onder
de wapenen roepen van dienstplichti,gen en
dan nog 100 milloen voor deze mobilisatie.
De aflossingstermijn is bepaald op 15 jaar.
Zooals wij laatst in ons blad melden kost
de mobilisatie 1 millioen gulden
per da®,
zoodat, wanneer de oorlogstoestand lang
mocht aanhouden, het bij deze sommen niet
zal blijven.'
Het ziet er dus t.o. der finantiën donker
uit voor ons land, veel donkerder dan in
1914. In 1914 was de gewone staatsschuld
betrekkelijk laag, thans is die ontzettend
hoog en drukt de last om kapitaal en ren
te op te brengen, buitengewoon zwaar op
ons volk. Blijven we buiten een oorlog
wat God genadiglijk geve dan zal de
schuldenlast zeer toenemen, vooral wan
neer de mobilisatie eenige jaren moet du
ren.
Een arm Nederland zullen we op deze
manier krijgen en de druk daarvan zullen
We hoofd voor hoofd meer gevoelen. En
dit is wel het ergste, dat er in het alge
meen genomen, stem noch opmerking is. Is
er een kwaad in de stad, dat de Heere niet
doet? En wie merkt er op? In stede van
dat gaat men voort met pret en jolijt en
worden er zelfs voor onze militairen dui
zenden guldens bijeen gebracht om hen toch
wat pret te bezorgen. Cabaret, variëté en
dans moeten voor de noodige afwisselin,g
zorgen voor onze landsverdedigers. Waar
om zoo somber? En zoo gaat men voort,
om een verdraagzaam en lankmoedig God
in het aangezicht te slaan. Als wij op dit
alles zien, zijn er nog erger dingen te ver
wachten.
D,e komende 'belastingvierhooging.
De in de millioenen-nota aangekondigde
verhooging van de opcenten op de gemeen
tefondsbelasting, in afwachting van het in
werking treden van de voorgenomen wijzi
ging der wet op de Inkomstenbelasting, zal
over dit dienstjaar, vermoedelijk door mid
del van suppletoire aanslagbiljetten moeten
worden ingevorderd, daar het meerendeel
der aanslagbiljetten reeds is uitgereikt. De
te heiffen toeslag voor dit dienstjaar ad
15% van de hoofdsom zal bedragen:
Belastb. in
komen, voor
gehuwden
zonder kind
750
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
4.500
5.000
7.500
10.000
lekl.
0.15
0.90
2.70
4.95
7.20
9.45
11.70
13.95
16.95
19.95
35.70
54.45
Gemeente
2e kl.
0.45
1.20
3.15
5.40
7.65
9.90
12.15
14.55
17.55
20.55
36.45
55.35
3e kl
0.75
1.50
3.60
5.85
8.10
10.35
12.60
15,15
18.15
21.15
37.20
56.25
Voor het volgend dienstjaar wordt een
extra heffing van 45 procenten voorgesteld
zoodat bovenstaande bedragen dan met 3
moeten worden vermenigvuldigd.
100 jaar Spoorwegen.
Dezer dagen wordt herdacht dat onze
Nederlandsche Spoorweg 100 jaar bestaat.
Op 20 Sept. 1839 deed men de eerste of-
ficieele rit waaraan 250 autoriteiten deel-
namenj Die eerste ,,stoomwagens," waar
van een tentoonstellin,g wordt gehouden wa
ren bij lange niét zoo modern, als onze' te
genwoordige locomotieven en spoorwagons.
Dat valt te begrijpen. J. van Beers dichtte
er van:
,,Daar staat hij, op zijn drie raderen,
„Log rustend, tot zj'n meester komt!
„Hoort! 'tis of in zijn koop'ren aderen
,.Het romm'len van een vuurberg gromt!
Zooals bekend was er tegen eerste spoor
treinen verbazend veel oppositie en voor-
oordeel, maar dit is .dra overwonnen ge
worden.
In ons land was het spoorwegbedrijf tot
1861 in handen van èenige maatschappijen;
daarna begon ook de Staat lijnen aan te
leggen, maar droeg de exploitatie aan een
nieuwe maatschappij' op. Bij de spoorweg
overeenkomsten van, 1890 werden de lijnen
van de Rijksspoorwegen verdeeld tusschen
de HoUandsche IJzeren Spoorweg Maat
schappij en het Staatsspoor, totdat in 1917
een fusie volgde tusschen deze beide, waar
door de exploitatie in één hand kwam.
In 1921 groeiden hieruit de Vereenigde
Nederlandsche Spoorwegen, die met de re
geering een overeenkomst troffen, volgens
welke de staat zou deelnemen in de aan
deden kapitalen der H.IJ.S.M. en S.S. resp„
met 27.5 en 22 millioen gulden, tengevolge
waarvan dze kapitalen stegen tot 50 en
40 millioen. Als grootste aandeelhourer
kreeg de regeering overweijend medezeggen
schap over het beheeren bedrijf der beid
maatschappijen, welke in de jon,gsten tijd
een felle concurrent hebben gekregen in de
autobussen, maar wier bestaansrecht in tij
den van mobilisatie en concentratie van
troepen en materieel, ten volle is bewezen.
TARWEGEBRÜIK VAN EIGEN
VEEBOUW.
Aan de hand van later ontvangen voor
schriften zij medegedeeld, dat tarweverbou-
wers 100 kg. tarwe per gezinslid per jaar
voor eigen gebruik mogen behouden in ruil
voor brood-distributiekaarten.
Zij, ,die daarvan bij de j.l. gehouden inven
tarisatie geen opgave hebben gedaan, kun
nen dit alsnog doen vóór of op 26 Septem
ber 1939 aan den Bureauhouder Jan Buth
Dzn, te Herkingen.
MIJNENGEVAAB VOOR DE
VISSCHERSVLOOT.
Van bevoegde zijde vernemen wij, dat de
Nederlandsche Visscherijcentrale aan be-
belanghebbenden een aanvullende cirulaire
heeft gezonden, waaraan wij het volgende
ontleenen.
De daarbij verspreide kaartjes hebben
slechts betrekking op mijnenvelden, gelegen
buiten de territoriale wateren van de lan
den, die op het kaartje voorkomen.
Om redenen van practischen aard worden
de uren, waarop radio-telefonisch op golfi
lengte van 123 M. mededeeling zal worden
gedann van wijzigingen in de ligging der
mijnen of van nieuw uitgelegde mijnenvel
den, gewijzigd in 2 uur, 9 uur, 16 uur en 20
uur m.t. Amsterdam, zomertijd, of later
wintertijd.
Voorts wordt er in de circulaire nog eens
op aangedrongen, dat nien in dezen tijd
zeer zeker toch vooral goede nota zal ne
men van de berichten aan Zeevarenden,
waarin dikwijls bijzondere zeilaanwijzingen
voorkomerf, welke men goed zal doen nauw
keurig op te volgen.
AAN DE SCHIPPERS PULPCAMPAGNE
1939—1940.
In aansluiting op on:ie mededeeling van
17 Au,gustus j.l. deelen wij den schippers,
die in hebben geschreven voor de pulpcam
pagne voor de fabriek .,Puttersh.o©k" mede,
dat heden bericht werd ontvangen, dat dit
jaar geen pulipivervoer in campagne zal ge
schieden, in verband met de buitengewone
omstandigheden.
De Bevraohtingscommissie
voor Dordrecht en Omstreken.
OVERNEMING PEULVRUCHTEN EN
FIJNE ZADEN.
De Minister van Economische Zaken
deelt in aansluiting op het reeds eenigen tijd
geleden gepubliceerde bericht omtrent de
gelegenheid tot het aanbieden van granen
door de telers aan de Regeering en de daai»^
voor vastgestelde prijzen, mede, dat hij
thans heeft besloten, dat ook den telers
van fijne zaden en peulvruchten gelegen
heid zal worden gegeven hun producten ter
overneming aan te bieden.
De prijzen per 100 kg, welke den telers
zullen worden betaald voor gemiddelde
kwaliteit geleverd op door den provinci
alen voedselcommissaris aan te wijzen leve.
ringsplaatsen zijn de volgende;
Koolzaad f 15.
Karwijzaad f 28.
Geel en bruin mosterdzaad t 15.
Kanariezaad f 10.
Wit- en blauwbloemlijnzaad f 10.
Blauwmaanzaad f 25.-
Capucijners
a. blauwpeulen f 12
b. Wijker erwten kleine capucijners f 13.
c. Mansholt of Hala, grove capucijners
f 15.—
Veldboonen f 9.25
Bruine Boonen f 14.
Walchersche witte boonen f 17.*
Groene erwten (w.o. kroonerwten) f 9.85
Schokkererwten if 11.85
De prijzen van groene erwten en schok
kererwten worden met ingang van 1 Octtn
ber 1939 en met 1 Juni 1940 maandelijks
met f 0.10 per 100 kg. verhoogd. Voor de
overige hier genoemde producten geldt een
dergelijke verhooging niet.
De in het voorgaande genoemde prijzen
houden geen enkele aanwijzing in omtrent
de prijzen, die eventueel voor den oogst
1940 zullen worden vastgesteld.
voor logeerkamertjes, kleerkasten enz.
gebruikt U toch zeker onze buitenge
woon goedkoope Triplex;platen!
Verkrijgbaar in alle maten.
C. PIKAART
DIRKDOENSWEG
OÜDDORP
TWEEDE DEEL.
De verdrijving van dé Spanjaarden van
omze eilanden.
Door MEVAHOR.
Naar een oud dagboek.
Auteursrechten voorbehouden.
42.
Daartoe in staat gesteld onder meer door
de Hervormde gemeente van ballingen van
Norwick is een flink getal dappere Schot
ten de bezetting komen versterken.
Van heinde en verre zijn tal van ballingen
teruggekeerd en verscheidene vendelen
Geuzen door den Prins van Oranje ter ver
sterking van Vlissingen en Veere gezon
den hebben hun intrek genomen in Veere.
De gewone bron van bestaan, de visch-
vangst en schipperij staan zoo goed als stil.
Het voorbeeld van schipper Lievenszoon
is niet zonder navolging gebleven. De stad
Veere heeft een aantal welbemande sche
pen gevoegd, onder bevel van Sebastiaan
de Lange bij de schepen van Vlissingen en
Veere, zoodat de vloot der Zeeuwen een
voor Spanje reeds geduchte macht is ge
worden.
't Is waar de scheepjes zijn niet groot.
'^^tjn meest vaarders, gewone koopvaar-
ders op Engeland en van de grootste vis-
schersschepen, voorzien van eenige kanon
nen en door eenige betimmering dekking
biedend voor de kogels uit de musketten,
maar wat aan materiaal moge ontbreken
wordt ruimschoots vergoed door den geest,
die het scheepsvolk bezield.
De Zeeuwsche Geuzen, die zeeleeuwen, ze
worden gevreesd door de Spanjolen. Er
wordt een strijd gestreden m.et de over
macht van Spaansche vloten, die deze doet
versmelten en de vloot der Zeeuwen steeds
grooter doet worden.
Alle vlsschers en schippers van Veere
hebben op de Veersche schepen dienst ge
nomen.
Neen niet om de soldij allereerst.
Zoo ze maar de noodige nooddruft heb
ben voor zich en hun gezin, zpo zijn ze
reeds tevreden.
Een hartstochtelijke haat hebben ze te
gen den Spanjool. Boven alles keert zich
hun haat tegen den tiran, tegen Alva. De
zaak der vrijheid hangen ze aan van gan-
scher harte. Och onder het koren schuilt
kaf, veel kaf, we hebben het gezien in man.
nen als chirurgijn Adriaan, waar de haat
geworden is tot razernij tot een onzinnige
verblinde hartstocht.
Maar er zijn er velen bij, die weten
waarvoor ze den strijd voeren.
Voor de zaak des Heeren. Voor het Ko
ninkrijk Gods.
Voor de uitbreiding en bewaring van
Gods Kerk in hun gewest. Met ernst, met
groote vastberadenheid beklimmen S;e hun
scheepjey
Ze weten en beseffen het, 't kan zoo licht
de laatste maal zijn dat ze zich naar zee
begeven. Er moet gevochten worden tegen
een ontzettende overmacht, tegen een wree-
de vijand, die geen genade kent.
Ze weten het en als ze afscheid van
vrouwen en kinderen nemen dan komt de
bange vrees op dat dit voor de laatste
maal kan zijn. Dat vandaag nog hun vrouw
weduwe en hun kinderen weezen zullen wor
den. In menig schamele woning knielt de
man en vader met zijn gezin neder om den
Heere te bidden en te smeeken om bewa
ring.
Om bewaring ook op dezen tocht.
Neen zulken zijn er niet weinigen.
Niet weinigen zijn er die den Heere vree
zen en die hem dienen te midden van het
oorlogsrumoer, te midden van den mee-
doogenloozen strijd op de Zeeuwsche wateren
Er zijn er niet weinigen bij die zich be
wust zijn de oorlogen des Heeren te voeren.
Denzulken zijn een zoutend zout te midden
van de bemanningen der Zeeuwsche oor
logsschepen. Zoo ze er niet geweest waren,
het was een ordelooze, een stroopende en
roovende bende geworden, die als gevolg
van bandeloosheid hun ondergang tegemoet
waren gegaan.
En de strijd, hoe vreeselijk was die op de
Zeeuwsche schorren en slikken, op de bree-
de Zeeuwsche stroomen en de smalle ondie
pe killen en kreeken werd een strijd ge
voerd op leven en dood. Daar zijn ze ge
vormd, die Zeeuwsche schippers en vis-
schers, die Zeeuwsche boeren en handwerk-
lieden tot die onverwinnelijke zeeleeuwen,
,die aan de Spaansche tirannie een einde
hebben gemaakt.
Met onmenschelijke wreedheid waren de
Spanjaarden den strijd begonnen. Gevange
nen maken deden ze niet, wie in hun han
den viel werd als een dier afgemaakt. Was
het wonder, dat ze op den duur met gelijke
munt betaald werden en dat de strijd ruw
en wreed van beide zijden werd gevoerd.
Zoo althans was het de eerste maanden
van den ongelijken kamp.
Later werd dat beter. Toen men het den
Spanjolen had afgeleerd," zooals de chirur
gijn het had genoemd. Maar niet alleen ter
zee werd gestreden, ook te land.
De Zeeuwen hadden een aanvang ge
maakt met de belegging van Middelburg,
dat nog altijd in Spaansche handen was.
Ook de Veerenaars namen aan die be
legging deel.
Door het land onder water te zetten en
door het opwerpen van schansen was Mid
delburg van alle zijden ingesloten.
Hierdoor was aan de strooperij en het af-
loopen van het platteland van Walcheren
een einde gemaakt.
Hoe hachelijk was ook menigmaal hier de
kamp.
En belegerden en belegenaars leden soms
in gelijke mate honger. Het gebeurde wel,
dat men dagen lang in de schansen niet
van proviand werd voorzien, zoodat ze ver
laten werden om toch hier of daar wat
op te scharrelen. Gelukkig dat de vijand het
meestal niet wist anders had hij de bele
genaars vaak groote schade kunnen toe
brengen.
Simon Gieke is niet meer ten huize van
Lievenszoon.
Hij heeft dienst genomen bij de Geuzen
om Middelburg te helpen veroveren.
De zaak der vrijheid gaat hem zeer ter
harte.
Lievenszoon had hem graag aan boord
genomen maar daar gevoelde de jager niet
veel voor.
Aan boord van een schip gevoelde hij
aich ni€t thuis.
Liever wilde hij te land de Spanjaarden
bekampen.
Nadat hij deelgenomen had aan de ver
branding der Spaansche schepen was hij
niet meer er van af te brengen geweest Om
zich aan te sluiten bij de mannen, die stre
den voor de vrijheid.
Noch Lievenszoon, noch diens vrouw,
noch de andere vrienden konden hem van
dat plan afbrengen.
„Ik heb ondervonden, dat die tocht mij
geen kwaad heeft gedaan".
'k Voel'me best in staat te strijden voor
de vrijheid.
(Wordt vervolgd.)
