ChQWEEKBLADÖpGED.GROni]filAG vöÖRDlZUID-HOaEÏÏZECliW^ EILATIDEn N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „EILANDEN-NIEUWS" RUSLAND VALT POLEN BINNEN. Batterij lampen voor wagens 12e Jaargang WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1939 No. 1076 De Deotraliteit van Nederland en van de Nederlanders. Nederland en de Mobilisatie 18e jaargang WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE E IL AND E/^'" UITGAVE VAN VAN HET VOETSTUK GEVALLEN. Gevestigd te Middelharais Prins Hendrikstr. 122 C Giro J67930 X Postbox 8 Tel. 17. Bijkantoor voor Zeeland: St. Maartensdijk Markt, Telef. 59. Advcrtentie*prijs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst» aanvragen en aanbiedingen van 16 regels 80 et.; Boek'aan* kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager. Abonnementsprijs 90 cent per 3 maandenbij vooruitbetaling. Verschijnt iederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per weck. Afzonderlijke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per "jaar «4: In het thans uitgebroken conflict tus- schen Duitschland eener- en Engeland en Frankrijk anderzijds hebben een zeer groot aantal landen hun neutraliteit afgekondigd. Landen, die èn wat hun sympathieën èn wat hun belangen betreft, aan de zijde van Engeland staan, zooals Roemenië, Grieken land, Turkije en de Vereenigde Staten, blij ven neutraal, terwijl Italië, dat z^lfs een militair verdrag met Duitschland heeft, eveneens tot dusverre onzijdig is gebleven. Van de kleinere landen als Nederland, Bel gië, Zwitserland en de Scandinavische Sta ten is het vanzelfsprekend, dat zij als zoo danig geen partij kiezen in het conflict, om dat zij geen directe belangen erbij hebben. Op deze wijze is tot op heden het aantal oorlogvoerende klein en het aantal neutra len groot, juist andersom als in de Wereld oorlog, Indien de oorlog echter lang moet duren, is de kans groot, dat steeds meerde re volken door één of andere oorzaak erin betrokken raken. Het is sedert tientallen van jaren een volkenrechtelijke gewoonte, dat de Staten, die neutraal willen blijven, een neutraliteits proclamatie afkondigen, hetgeen ook door ons land is gedaan op 3 September j.l. Daarmede verklaart de Regeering, dat zij ter zake van de oorlogstoestand, welke tus- schen eenige vreemde mogendheden is ont staan, een volstrekte onzijdigheid zal in acht nemen en tot handhaving daarvan een 23-tal bepalingen heeft opgesteld. Hierin wordt gehandeld over verschillende punten b.v.: dat op ons grondgebied geen vijande-, lijkheden worden toegelaten; dat geen troe pen van oorlogvoerenden door ons land mo gen trekken; dat deze troepen, mochten zij er niettemin komen, worden ontwapend en geïnterneerd; dat vliegtuigen, boven ons rechtsgebied komend, worden gedwongen te landen; dat vreemde oorlogsschepen slechts mogen binnenloopen wegens averij of storm en z. spj m. moeten vertrekken, dat men geen inlichtingen per radio mag geven aan de oorlogvoerenden enz. Voor Nederland is dit de aangewezen hou ding in een conflict tusschen Engeland en Duitschland. Wij bevinden ons precies tus schen deze twee landen in en zullen er dus angstvallig voor moeten waken, dat ons grond-, zee en luchtgebied niet door één der belligerenten wordt gebruikt tegen den an der. Met dat doel is dan ook voornamelijk ons leger gemobiliseerd. En nu lijdt het voor ons geen twijfel, dat het onze Regee ring ook waarlijk ernst is met de handha ving onzer onzijdigheid, zoodat zij evenmin een opmarsch der Duitsche troepen naar onze kust zal dulden als een landing der Engelschen om vanuit Nederland Duitsch-i land aan te vallen. Dit weten de Regeerin gen dezer landen ook en zij hebben plech tig verklaard onze neutraliteit te zullen eerbiedigen. Intusschen hebben zich reeds eenige schendingen voorgedaan door Engelsche vliegtuigen. Het schijnt ons toe, dat men dit echter niet al te ernstig moet opvatten, daar het zeer beslist geen opzettelijke schen dingen zijn, doch moet worden verklaard uit het feit, dat de piloten verdwaald wa ren. Hoe intensiever de oorlog evenwel hier in het Westen zal worden gevoerd, hoe moeilijker het zal worden, de oorlog 'buiten ons territoir te houden en om één of ander reden de verbolgenheid van één der partijen niet op ons te laden. Voor een land als de Vereen. Staten is het karakter der neutraliteit anders, al thans, het kan gemakkelijk anders zijn. Men spreekt dan van een welwillende neu traliteit ten opzichte van één der partijen^ Indien de Amerikaansche neutraliteitswet gewijzigd *^ordt, zullen de V.S. aan de Ge allieerden wapens kunnen leveren, waar voor practisch Duitschland niet in aanmer king kan komen. Zulk een neutraliteit kan dat groote en machtige land zich permit- teeren, doch Nederland kan dit niet. Het is zelfs de vraag, of wij geen last met En geland zullen krijgen, indien blijkt, dat Duitschland vanuit Nederland van voedsel Wordt voorzien. Het is intusschen iroor een Staat altijd veel gemakkelijker neutraal te blijven dan voor een persoon. De Staat is een persoon lijk wezen en een soort abstractie. Maar ieder Nederlander, die zijn krant leest, die de geschiedenis kent, .die op de hoogte is m meerder of mindere mate met de ont wikkeling der internationale toestanden, heeft zich over de situatie een meening ge vormd. Alleen zij, die als een plant of dier vermogen te leven, kunnen hiervoor onver schillig blijven. En waar ieder Nederlander direct met de gevolgen van de oorlog te maken krijgt, is het vanzelfsprekend, dat ieder er ook belang bij heeft, hoe de oorr- log .verloopt. Het is iets zuiver mensche- lijks, dat ook de schuldvraag beantwoord wordt op grond van .de gegevens en indruk ken, waarover men beschikt. Doordat thans bijna iedereen een krant leest en de radio berichten hoort, is ook iedereen in staat zich een oordeel te vormen over de drijf- veeren, die de mogendheden in oorlog brach ten. En dan kurmen wij ons onmogelijk voor stellen, hoe iemand tegenover dit geweldig gebeuren volkomen neutraal .kan staan, geen weg weet met de schuldvraag en er ook niet Om geeft, wie de overwinnig be haalt.; We gelooven, dat er zulke menschen in Nederland en ook in de andere neutrale landen heel weinig zijn. Het is dan ook het onmogelijke gevergd, als men zou willen, dat alle Nederlanders evenals hun land neutraal zouden zijn. Dit is gewoonwe.g een absurditeit. Ieder heeft zijn sympathieën en antipathieën, niet al leen het groote publiek en de menschen van de pers, maar ook zelfs onze regeerings- personen. Deze laatsten mogen uiteraard, als ze in hun kwaliteit spreken, daarvan nimmer iets laten blijken. Ons land als zool danig, waarvan de Regeering de spreek buis is, mag ge.durende de periode van neu traliteit niet doen uitkomen, dat het b.v. het Hitler-regime gaarne zou zien onder gaan of dat het een flinke machtsverminde- ring van Engeland zou toejuichen. Dit is iets, dat vanzelfspreekt. Maar een heel an dere kwestie ia natuurlijk, of ons volk en met name de groote en kleine pers zich in hun uitingen zoodanig moeten, beperken dat eigenlijk niet eens blijkt, naar welke kant hun syn^pathie uitgaat. Dit is een vraagstuk, dat zeer urgent is en waarover het laatste woord nog niet is gezegd. De oorlogvoerende mogendheden hechten er blijkens hun propa,ganda groot belang aan, de neutrale volken te overtuigen van hun recht en ze pogen dan ook, de sym pathie dier volken te winnen voor hun strijd In de Wereldoorlog geschiedde ,dit op zeer groote schaal. Nederland werd toen overt- stroomd met lectuur, in het Nederlandsch gesteld, welke in betoog., of plaatvorm ons volk óf voor de Entente óf voor de Centra- len poogde te winnen. En nu is het weer zoo. Op één der eerste oorlogsda,gen .kregen wij reeds in het Duitsch gestelde en uit Berlijn afgezonden diaikwerken in handen, die aan diverse personen in verschillende gemeenten op ons eiland gestuurd waren en die een verdediging moesten beteekenen van het op treden van Hitler. In de grond van de zaak is dit in strijd met de neutraliteit van Ne derland. Indien Duitschland wil, .dat ons volk neutraal is, moet het niet pogen .de geest ervan te beïnvloeden. Maar ook hier uit blijkt weer, dat het ten eenenmale on mogelijk is, een volstrekte neutraliteit in acht te nemen en daarom is het voor kran tenschrijvers wel buitengewoon moeilijk, precies de grens te weten van wat in ver band met onze volkenrechtelijke neutrali teit geoorloofd is te schrijven. Nu is het ons gebleken, dat van de zijde van den Regeeringspersdienst in deze rich ting reeds een vingerwijzing is gegeven. Blijkbaar is de Regeering van meening, .dat b.v. een felle anti-Duitsche houding van on, ze pers onze neutraliteit in gevaar zouden kurmen brengen. Er is op gewezen, dat in dit .geval de staat van beleg wel eens kon worden afgekondigd, waarbij het aan de mi litaire autoriteiten toegestaan is de pers vrijheid aan banden te leggen en zelfs bla- .den geheel te verbieden, hetgeen thans in de staat van oorlog niet mogelijk is. Deze mededeeling is te beschouwen als een waar schuwing, dait.de'pers een strike objecti viteit en onzijdigheid in acht moet nemen en alles moet vermijden, wat aan de buiten wereld aanstoot .kan geven, m.a.w. de Ne- derlandsche pers moet onpartijdig zijn, niet alleen in haar berichtgeving, maar ook in haar beschouvsdngen. We gelooven, .dat op .deze wijze de inhoud der artikelen vrijwel waardeloos moet wor den en dat onze pers zdch dan maar beter kon beperken tot het vermelden van de wederzijdsche veelal onbetrouwbare le,ger-i berichten, het verder aan iederen lezer over latend zijn conclusies te trekken. Wij zou den het sterk afkeuren, als .de pers in ons land een compagne ging voeren om Ne derland aan de één of andere zijde in de oorlog te betrekken, zooals dit gedurende de Wereldoorlog het geval was met enkele bladen. Dit zou in strij.d zijn met de door de Regeerii-^g aangenomen houding. Maar een verder aan banden leggen der persvrijheid achten we ongeoorloofd en ook onnoodig. Ongeoorloofd, omdat op deze wijze terwille van buitenlandsche dreigementen de Neder- landsche vrijheid reeds in vredestijd zou worden beknot. En onnoodig omdat de pers zich uit ei,gen beweging zal onthou den van datgene, wat onze neutraliteit wer kelijk in gevaar Jtan brenggen. Maar men moet niet eischen, dat de pers zich ver laagt tot een journalistische automaat Als het de bedoeling is, de bladen zooda nig in hun meeningsvrijheid te beknotten, dat ze b.v. niet meer mogen uiteenzetten het goed recht der Polen tegenover Duitsch land, de doeleinden van het nat.-socialisme enz., dan strekt men naar onze meening de neutraliteit wei wat al te ver uit. Men zou dan bijna doen, wat President Wilson in 1914 van de Amerikanen eischte, n.l. een neutraliteit in gedachten. Zooiets is onzin^ Het Nederlandsche volk als zoodanig is niet neutraal en .kan vooral in deze strijd, nu het gaat om de hooge goederen van vrijheid en veiligheid ook voor de kleine Staten tegenM over een .permanente agressie niet neutraal zijn. Intusschen hopen we, dat er met het oog op de persvrijheid een zekere modus gevonden zal worden, waarbij de meenings- uiting niet geheel aan banden zal worden geleg.d. VAN EENERLEI BEGINSEL. Het verdrag tusschen Hitler en Stalin, tusschen nationaal-socialisme en communis me, mogelijk uitloopend op een verdeeling van Polen door hun beiden, heeft veel sen satie verwekt. Het werd wel beschouwd als een afbui gen van de lijn van beider beginsel./ Als zoodanig moet het niet beschouwd. Beider beginsel stemmen overeen in „nega tie," ontkenning van Go,ds Woord. Stalin roeit de kerk uit. Hitler ontkei'kt de .kerk. Het eerste is forsch, het tweede meer geslepen, het ewste spreekt meer tot het gevoel, het laatste is de doodende hand met een fluweelen handschoen. Het eerste wekt heviger reacties in het leven, maar het tweede komt precies op hetzelfde doel neer. Bij het eerste heeft men een meer open aanval, bij het laatste zijn er velen, die het gevaar niet zoo inzien. Maar hierin komen ze overeen in hun ongoddelijke, onbijbelsohe beginselen. De methoden verschillen, maar de strijd gaat tegen Gods koninkrijk en deszelfs openbaring. Wat C^e principen aangaat be hoeft het verdrag .tusschen Hitler en Stalin geen verbazing te wekken. Wel ten opzichte van de door Hitler uitgestippelde lijn van zijn te voeren tactiek. Die was a,gressie, aanvallen op Rusland. Om de Oekraïne, om te vechten voor de zelfstandigheid van .de Oostzeelanden^ Van die tactiek, van die marschroute heeft Hitler zich laten afdrin- gen. Door de omstandigheden om sterk te staan tegenover een dreigend Frankrijk en Engeland dat zijn a.gressie tegen Polen trachtte te voorkomen. De ommezwaai van Hitler ligt niet in de beginselen, die zijn ge lijk van uitgangspunt, maar op het gebied van de voorgeschreven marschroute. De demooratiën hebben hem gedwongen zijn eigen beginselen uit „Mijn Kampf" te ver loochenen. Daarin schuilt de wezenlijke sen satie Een der krachtigste propagandamiddelen van de fascisten in het algemeen en van de N.S.B, in het bijzonder was de strijd die deze beweging heeft gevoerd tegen het Communisme. Hitler heeft het Communisme neergesla- .gen, zoo heette het dan en dat was terecht. Inderdaad is door het nationaal-socialisme het verderfelijke communisme neergesla gen. Dat is een waarheid .die niet valt te ontkennen. Dat is werkelijk een verdienste geweest van Hitler en de zijnen. De waar heid elscht de erkenning van dit feit. Als zoodanig mocht aan Hitler een zekere waar deering niet onthouden wordeuj Hitler de groote bestrijder en overwinnaar van het Communisme, zoo verschijnt hij in het poli tieke leven van ons werelddeel. Op dat voet stuk werd hij geplaatst en mocht hij staan. Met .dit te erkennen geeft men aan de waarheid den versohuldigden tol. Daarin ligt opzichzelf geen waardeering voor het be ginsel van Hitler. Maar van dat voetstuk is hij af,gevallen door het sluiten van zijn niet aanvalsverdrag met Stalin. Het moet voor de orthodoxe nationaal-sociaUsten in Duitschland en N.S.B.-ërs in ons land een zware brok zijn om die te verduwen. Hitler en Stalin sluiten een verdrag met elkaar, ja de .voorteekenen wijzen zelfs op een Ver-, bond. (Mogelijk als dit gedrukt wordt is dit voorteeken al als een reëel feit aanwe- zigO (Schrijver Driestarren). Voor de rasechte NyS.B.-ërs moet dit wel een uitermate pijnlijke sensatie zijn. Het Communisme was toch altijd door hen .gebrandmerkt als vijand No. 1. Voor ons bracht het in zooverre geen sensa tie omdat we beide beginselen altijd hebben beoordeeld als te zijn van één wortel n.l. die van het ongeloof, waarvan we in deze kolom men meermalen getuigenis hebben gegeven. Maar het kan niet uitblijven voor velen, die niet sterk zijn in het onderkennen van beginselen, moet het sluiten van het ver drag tusschen Hitler en Stalin de eerste van zijn voetstuk hebben doen neerstorten. NIEUWE POLITIEKE WENDING TE VERWACHTEN? Zondagmorgen om zes uur, Moskousche tijd, zijn de Russische troepen over de volle lengte der Poolsch-Russische grens binnen gevallen. De bolsjewistische opmarsch waartegen zich de Poolsche troepen zich uit alle macht, doch zonder veel resultaat, hebben verzet, had plaats met tanks en ge motoriseerde eenheden, waardoor men blik semsnel kon oprukken. Volgens mededeelin- gen van Duitsch-Russische zij.d6 zijn de Rus sen op sommige punten reeds diep het Pool sche land binnengedrongen. De stad Bara- nowitsj, op 50 K.M. van .de grens, is in roode handen .gevallen, en. volgens te Lon den ontvan,gen berichten zouden de Russi sche en Duitsche troepen elkaar bij Brest- Litowsk en Lembér.g ontmoeten. Volgens Reuter zouden de Russen heden de stad Wilna bereikt hebben. Verder hebben .de bolsjewieken de steden Tarnopol, Kolomea, Snof, Rowna, Dubno en Molodechno bezet. Van .de Dwina in het Noorden tot aan de Dnjester in het Zuiden rukken ,de rooden op, met het gevolg dat zij althans naar eigen zeggen de verbin dingen van Polen met Roemenië vrijwel heb ben afgesneden. De rooden zeggen verder in hun eerste berichten, dat zij zev&a. Pool sche jachtvliegtuigen en drie bombarde mentsvliegtuigen hebben neergeschoten. Deze bolsjewistische opmarsch, reeds ver wacht na de mobilisatie der roode grens troepen, is, naar een zegsman op het Duit sche mirusterie van Propaganda aan United Press verklaarde, geschied met volledige in stemming van de Duitsche regeerin,g. Het motief er voor is: bescherming van Russi sche belangen en minderheden in Wit-Rus- land en de Oekraïne. Volgens het eerste bolsjewistische leger- bericht zijn de rooden in de veroverde ste den en dorpen met vreugde begroet. Het .gerucht gaat, dat de Poolsche regee ring gevlucht zou zijn, .doch daarvan is geen bevestiging ontvangen. Wel staat vast, dat de buitenlandsche missies in Polen naar Roemenië de wijk hebben genomen. De bolsjewistische inval heeft in de Europeesche hoofdsteden diepen indruk ge maakt. Te Londen, het centrum van de te- .genpartij, verklaarde men, dat de nieuwe Wending op .geenerlei wijze Bngelands be sluit kan veranderen om. het Hitlerdom te vernietigen en dat het overigens de vraag is, of de schijnbare vriedschap tusschen de bolsjewieken en de nationaal-socialisten wel bestendig van duur zal zijn. In Rome geeft men te kennen, dat de handelwijze van Sow jet-Rusland onvoorziene gevolgen kan heb ben. KORTE BERICHTEN OVER DEN TOESTAND. Uit Londen wordt medegedeeld dat het zijn verplichtingen jegens Polen blijft hand haven. Men verwacht echter niet, dat En geland aan Rusland den oorlog zal verkla ren. Russische berichten melden dat de roode voorhoede Wilna nadert. Ook zijn de Sov jettroepen reeds tot aan de Hongaarsche grens gekomen. De Burgemeester van Warschau heeift in een radio-rede verklaard, dat de stad niet zal worden overgegeven, maar tot het uiter. ste toe verdedigd. Roemenië houdt zich strikt neutraal en ook Rusland en Duitschland hebben ver klaard, dat de grenzen zullen worden ge ëerbiedigd. Een stroom van vluchtelingen trekt dagelijks over de grenzen. Naar ver luidt zou ook de Poolsche regeering daar heen zijn gevlucht. In België is men begonnen met de distri butie van levensmiddelen. Het regeerin,gs-orgaan der Sovjet-Unie publiceert een bericht, dat de toekomsti,ge Westgrens van de Sovjet-Unie zal loopen van Oost-Pruisen via Bialystok, Brest- Litowsch, Wlo.dzimiers en Lemberg naar de Karpathen en wel naar de Hongaarsche grens nabij de Roemeensche grens. Het bo venste deel, Danziger land en de Corridor is voor Duitschland. De Duitsche Pers meldt dat Polen prac tisch niet meer bestaat. Zij achten het ver- geefsch dat de Fransche devlsies aan den Westwall bloed vergieten. H. H. LANDBOUWERS! Wij leveren weer uit voorraad de be kende eerste klas sterk, soiled, en degelijk. De eenige welke voor wagens voldoen. PRIJS PEK STUK f 1.60. D. HOEK RIJWIELHANDEL OUDDORP De Vereenigde Staten willen buiten de Europeesche aangelegenheden blijven. De „Courageous," een Engelsch vliegtuig moederschip is getorpedeerd en gezonken. De overlevenden zijn opgepikt door torpe dojagers en koopvaardijschepen. NEDERLAND EISCHT VISUM. 's-Gravenhage, 18 Sept. Het departe. ment van Buitenlandsche Zaken deelt mede dat zonder Nederlandsch visum, geen vreem delingen, van welke nationaliteit ook, Ne derland meer kunnen binnenkomen. H.M. DE KONINGIN. DEN HELDER, 18 Sept. H.M. de Ko ningin zal Woensdag a.s. in de morgenuren een bezoek brengen aan de Koninklijke Ma rine, uitsluitend met het doel enkele vaar tuigen en stellingen te inspecteeren. Daarbij zullen geen bijzondere honneurs in acht worden genomen. EEN PRACHTIGE GIFT. 's-GRAVENHAGE, 18 Sept.. Het comi. té luchtverdediging Den Haag meldt: Een in het buitenland woonachtige Neder landsohe dame heeft aan dr. Colijn een be drag van f 50.000 .doen toekomen voor de- fensiebelangen. Dr. Colijn is vrij dit bedrag te bestemmen op de wijze, iwelke hem het beste toeschijnt. In verband daarmede heeft Dr. Colijn be. schikt, dat voor deze som een batterij lucht a)fweergeschut voor Den Haag van het be kende .kaliber van 2 cm. voor locale verde diging zal worden aangeschaft, ten behoeve van de luchtverdediging van Den Haag (sector binnenstad.) De werktijd van bestuurdfere van vrachtauto's. De minister van sociale zaken heeft de met ingang van 17 dezer afloopen.de ver gunning voortvloeiende uit artikel 52 ne gende lid. van het Rijtijdenbesluit voor be stuurders van vrachtauto's .tot en met 30 dezer verlengd, echter met dien verstande, dat een werktijd niet meer dan 13 uren, de gezamenlijke duur van de in één week val lende werktijden en gedeelten van werktij den niet meer dan 66 uren mag bedragen, terwijl een tusschen twee opeenvolgende diensttijden gelegen rusttijd ten minste 11 uren moet bedragen. Naar van bevoegde zijde word medege deeld, kan op ver.dere verlenging van deze vergunning niet worden gere kend. 's-Gravenhage, 18 September 1939. REGELING KUNSTMESTSTOFFEN. De Minister van Economische Zaken maakt het volgende bekend: Hoewel verwacht mag worden, dat de voorziening van land- en tuinbouw in Ne derland met kunstmeststoffen voorloopig geen moeilijkheden zal opleveren, zal het niettemin noodzakelijk zijn, regelingen te treffen, waardoor een gelijkmatige verdee ling wordt gewaarborgd. Daartoe wordt in gesteld een kunstmest-distributie-bureau, hetwelk gevestigd zal zijn te 's-Gravenhage Lange Voorhout 3. De leiding van dit bu reau is opgedragen aan den heer C. Boude- wijn, afdeelingschef bij de Staatsmijnen in Limburg. Alvorens te geraken tot een .distributie regeling van kunstmeststoffen, in eiken vorm, met uitzondering van kalkmeststof- fen, zal worden overgegaan -tot het inven tariseeren van de in Nederland aanwezige vjBiorraden. Voor opening ider Staten Generaal en de Troonrede H.M. de Koningin zie men pag. 3. Men leze ook het artikel over flè uien- prijzen.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1939 | | pagina 1