„EILANDEN-NIEUWS"
Afscheid Ds. Laman
Simon Gieke
2e BLAD - ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1939 - No. 1071
BINNENLAND
te Middelharnis
RANTSOENEERING VAN VEEVOEDER.
A. VERVOERVERBOD VAN TARWE.
B. VOEDSELNORMEN.
De kapitein van den Generalen Staf, K. van Rijn, hoofd van
het Mobilisatiebureau, verlaat het Departement van Alge-
meene Zaken, waar hij een bezoek bracht tijdens den ge
houden Ministerraad.
De ketter van Scherpenisse
Chr. Weekblad op Ger. Grondslag voor de Zuid-Holl. en Zeeuwsche Eilanden.
Uiteavevande N.V. .Eilanden-nleuws' Mlddelharnls. Tel 17. Giro I67Q30, Postbus 8
Over de mobilisatie in ons eigen land hebben
we al zoo en ander geschreven en ook onze
Kijkvensterman werpt er in dit nummer zijn
visie op, zoodat we in deze rubriek daar
niet Veel van zeggen willeni.
In de nog steeds critieke toestand die zich
aS. en toe weer schijnt toe te spitsen, heeft
Koningin Wilhelmina en, Koning Leopold
III van België; aan Duitsohland, Engeland,
Frankrijk, Italië en Polen, „goede diensten"
aangeboden, teneinde een ontknooping te
zoeken voor de huidige crisis in Europa.
Dit sympathieke gebaar heeft in En,gelsche
en Fransche kringen instemming gevonden.
Op het oogenblik echter, nu het zoo gespan
nen staat dat men ieder oogenblik als ge
reed staat elkander den handschoen te wer
pen, zal het alleen bij een sympathiek gevaar
blijven. Waar het echter ook gaat om kwes
ties van prestige, zou het kunnen zijn, dat
misschien, naderhand van hun „goede dien
sten" of van hun zeer op prijs gestelde be
middeling zal worden gebruik gemaakt.
Nu ons land is gemobiliseerd zijn tal van
regeerin,gsbesluiten afgenomen. Uitvoerver
boden zijn ingesteld, het veevoeder wordt
gerantsoeneerd, en ook zullen levensmidde
len worden gedistribueerd. De distributie-
kaarten in geheel andereni vorm als in
1914 liggen reeds op de secretariën ge
reed. Zooals wij reeds schreven in ons vorig
nummer, is het hamsteren, het inslaan van
groote hoeveelheden levensmiddelen en huis
houdelijke artikelen als zeep enz., ten
strengste verboden, op straffe van hooge
boeten. Daartoe zijn direct de noodi,ge maat
regelen getroffen, doordat men in winkels
en pakhuizen, de vporraden heeift laten op
nemen. Het is niet, daj er niet voldoende
voorraden zijn, maar mem weet niet hoelang
de mobilisatie kan duren, waarom deze
voorzorg niet onbehoorlijk kan worden ge
acht. Onze re,geering heeft lang tevoren
reeds maatregelen getroffen en is boven
dien door de verschillende crisis diensjten
speciaal op de hoogte van alles wat aan
landbouwproducten en etenswaren in voor
raad is.
De vorige mobilisatie van 1914 had men
de eerste jaren geen krimp; eerst later
deed zich aan alles een tekort gevoelen. Dit
in het oog houdend valt het te begrijpen
dat voorloopig geen vrees behoeft te bestaan
voor mogelijke tekorten. Al is het, dat mis
schien al vrij spoedig oorlogsbrood" zal
worden ingevoerd, ook dit behoeft direct
geen zorg ite baren, want dit is om de aan
wezige voorraad zooveel mogelijk te len
gen.
Tal van paarden zijn deze week voor hèt
leger gevorderd en ook tal van auto's en
motorrijtuigen zfln gerequireerd. De auto
mobilisten, die hun wagen moesten missen,
zullen terugbetaling van belasting krijgen,
overeenkomend met den termijn gedurende
welke zij hun vervoermiddel op non-activi-
telt m,oesten stellen.
Geen beroep inzake 'vergoeding.
In verband met door onjuiste berichtge
ving ontstaan misverstand aangaande de
procedure, welke gevolgd zou moeten wor
den wanneer eigenaars van opgevorderde
paarden en eigenaars of beheerders van
motorrijtuigen opgevorderd bij de algemee,-
ne motorverordening het niet eens zijn met
de hun toegeschatte vergoeding voor die
paarden of motorrijtuigen, wordt van offl-
cieele zijde medegedeeld, dat in dgl. geval
len geenerlei beroep openstaait. Dit in te
genstelling met de onjuiste berichten, wel
ke spraken van de mogelijkheid van beroep
op een gemengde commissie van militairen
en burgers.
PRINS BERNHARD
BIJ HET HOOFDKWABTIEK
Z.K.H. Prins Bernhard, Prins der Neder
landen, Prins van Lippe Biesterfeld, luite
nant ter zee der 1ste klasse (kapitein) la
suite van de Koninklijke Marine, kapitein
(ritmeester) la suite van de Koninklijke
Landmacht en kapitein (ritmeester) titu
lair la suite van het Kon.-Ind. leger, is
benoemd tot H.M, adjudant in buitengewo
nen dienst, ingedeeld bij het algemeen
hoofdkwartier, ter beschikking.
„Centrale voor werkloozenzorg"
Hét ikampwerik voorloopig stopgezet
Het bestuur van de „Centrale voor Werk-
loozenzoi^g" heeift na gepleegd overleg met
den socialen jeugddienst besloten 't kamp
werk voor de jeugdige manlijke werkloozen
voorloopig stop te zetten.
Zoodra de toestand opklaart zal opnieuw
de voortzetting van dit v/erk, in overleg
met het departement van Sociale Zaken,
worden overwogen.
Omtrent de voortzetting van de interna
ten" werd nog geen besluit genomen.
Vrijdag en Zateritog geen Burger-
vervoer.
Spoorwegen igeheel In dienst van de
weermacht.
Reizigers op alutobassen aangewe-
sien.
Naar wij vernemen zullen de Neder-
landsohe Spoorwegen op Vrijdag 1 en op
Zaterdag 2 September geheel beschikbaar
zijn voor het militair vervoer. Evenals op
den eersten mobilisatiedag zal geen bur-
gervervoer plaats vinden. De reizigers zul
len geheel op de autobussen aangewezen
zijn. Post en goederen zullen evenmin per
trein worden vervoerd. Getracht zal worden
ook dit met de bussen mee te geven. Niet
onmogelijk is, dat in het begin van de vol
gende week, voor het publiek een uitgebrei
der .dienstregeling kan worden ingevoend.
Met zekerheid is echter daaromtrent niets
te zeggen, want het militair vervoer heeft
ten allen tijde voorrang.
Brieven aan militairen.
Niet vrijgesteld van toriefport.
Er wordt nog eens de aandacht op ge
vestigd, dat alleen briefkaarten en
couranten aan en door militairen, ech
ter, alleen beneden den rang va n
officier, vrij van port kunnen worden
verzonden.
De briefkaarten mogen alleen mededee-
lin,gen van particulieren aard bevatten, ter.
wijl de couranten niet zwaarder mogen zijn
dan honderd gram. Brieven aan en
door militairen verzond en zijn
dus n i e t V r ij v a n p o r t.
INKOOPBUREAU VOOR GRANEN.
Onder leiding vfin idie AikkerTbouwcentrale.
Naar verluidt zal onder de auspiciën van
de Akkerbouwcentrale een graaninkoop
bureau in het leven worden geroepen, zon
der welk bureau geen inkoop van graan in
en voor Nederland mogelijk is. De geheele
graaninpoi?t uit het buitenland gaat even
eens over dit bureau loopen. De leiding
van de verschillende afdeelingen zal wor
den opgedragen aan importeurs van de be
treffende granen. Leden van verschillende
firma's zijn reeds aangezocht als advi
seur van het nieuwe inkoopbureau op te
treden.
Onderstaand overzicht is samengesteld
door den Rijkslandbouw-Voorlichtings-
dienst in Zuid-Holland. (Aanwezig wa
ren de heeren Ir. v. d. Meer, Ir. Ver
hoeven en Ir. Jacobs), op verzoek van
den VoedselrCommissaris- voor Zuid
Holland, den heer Ir. T. P. Huisman.
In verband met de rantsoeneering van
krachtvoeder voor het vee in den komenden
winter, worden de volgende punten in over-
we,ging gegeven.
In de weidebedrijven zal het streven er op
gericht dienen te zijn, voor zoover nu nog
mogelijk is, de' voorraad eigen bedrijfspro-
ducten zoo grooit mogelijk te maken. De
grasgroei ig momenteel nog goed, geadvi
seerd wordt een of meer stukken land af
te zetten en stikstof te strooien, circa 200
kg. kalkammon salpeter per ha. Zoodra ge
schikt in te kuilen, bij voorkeur met zuur
of melasse om zooveel mogelijk voeder
waarde te conserveeren. Ook drogen is aan
te bevelen. Men bedenke goed, dat zoowel
rundvee, paarden als varkens op rantsoen
zullen worden gesteld.
In de gemengde bedrijven is het nog mo
gelijk boterzaad en mosterdzaad te zaaien.
Hoeveelheden benoodigd zaad respectieve
lijk 15 kg. en 25 kg. Bemesting 200 kg.
kalkammon per hectare. Na circa 7 weken
geeft dit een behoorlijke snede groenvoeder
voor het rundvee.
Wat de voedering van het vee zelf be
treft, wordt aangeraden voor het opstellen
van rantsoenen zich in verbinding te stellen
met het Veevoederbureau Zuid-Holland,
Van Imhoffstraat 33, Den Haag. Hierbij
dient opgegeven te worden de voorraad
eigen producten, de hoeveelheden en soor
ten krachtvoer ter beschikking, de dier
soort, en de voedermiddelen van eigen bo
dem, die men nog kan koopen.
Bij dit laatste wordt nu reeds de aandacht
gevestigd op bijvoorbeeld aardappelen, bie
ten en doorgedraaide tuinbouwproducten.
Voor het voederen van 'de paarden kan
aanbevolen worden: hooi, stroo, e.d. bene
yens voederbieten, aardappelen (niet meer
dan plm. 7 K.G. per dag) aanvankelijk met
daarnaast het meest eiwitrijke krachtvoer,
,dat te verkrijgen is.
Uit een oogpunt van voederbesparing zou
bovendien het pletten van haver aanbevolen
kunnen worden.
DENATURATIE VAN ROGGE,
ERWTEN EN VELDBOONEN
OPGESCHORT.
Van bevoegde zijde deelt men ons mede,
dat het in de huidige omstandigheden noo-
dig wordt geoordeeld, dat met ingar^g van
29 Augustus 1939 geen steun meer zal wor
den verleend op rogge, erwten en veldboo-
nen. Mitsdien zal met ingang van genoem
den datum geen gelegenheid meer worden
gegeven tot denaturatie van die producten.
Sub A. De voedsel-Commissaris voor
Zuid-Holland maakt bekend, dat met in
gang van 29 Augustus het vervoederen van
andere dan gedenatureerde tarwe verboden
is.
Siijb. B. De normen voor toewijziUig van
krachtvoeder zijn voorloopig als volgt vast
gesteld
Rundvee
■Werkpaarden in het weidebedrijf
In bedrijven met minder dan
75% grasland
Dekhengsten
Drachtige zeugen
en zeugen bij de
biggen
Dekbeeren
Varkens van 20-
80 kg.
Varkens boven 90
kg.
Hoenders en
kg. per dier
kg. per dier
kg. per dier
Kg. per dier
n ihil
nihil
per dag
per dag
per dag
per dag
Eenden
1.75 kg. per dier per dag
3 kg. per dier per dag
100 gr. per dier per dag
Veehouders worden er op gewezen, dat
zij bij voedering uit eigen voorraad, bo
venstaande normen in acht moeten nemen.
Aan hen zal geen nieuwe toewijzing voor
veevoeder verstrekt worden, voor den da-
tum, waarop zij, naar berekening volgens
bovenstaande normen, het veevoeder ge
bruikt kunnen hebben.
Om te komen tot een spoedige opruiming
van oudere hoenders en eenden, mag bo
venstaande norm bij de toewijzing slechts
gerekend worden voor 80% van het geïn
ventariseerde aantal.
Aan bedrijven, waar deze dieren in
hoofdzaak of geheel voor ei,gen gebruik
worden gehouden, alsmede de bedrijven,
waar minder dan 25 stuks nut-pluimvee
aanwezig is, mag geen krachtvoeder wor
den toegewezen.
ARGENTINIË.
AARDAPPELEN.
Volgens een voorloopige raming Van
het Argentijnsche Ministerie van Landbouw
heeft de daar te lande met aardappelen
bebouwde oppervlakte in de campagne 1938
1939 in totaal 139.200 H.A. bedra,gen;
hierbij werd van een oppervlakte van
125.200 ha. een productie verkregen.
Het totale oogstresultaat wordt geschat
op 848.900 ton, waarvan 712.300 ton voor
den handel geschikt geoordeeld wordt. Dit
laaitste cijfer is 94.700 ton of 11.7% minder
dan het overeenko,mstige der vorige cam
pagne en 6.6% meer dan het gemiddelde
van de laatste vijf ja ren.
De geoogste oppervlakte en de voor den
handel geschikte productie, welke daarvan
werd verkrgen, zijn de laatste jaren als
volgit geweest:
Landbouwjaar Oppervlakte ha.Prod. ton.
1933—1934
1934r—1935
1935—1936
1936—1937
1937—1938
1938—1939
137.945
148.035
121.580
78.780
113.449
125.200
919.306
775.772
516.272
321.865
807.000
712.300
Gedurende het jaar 1938 heeft Argentinië
in totaal 52. 939 ton aardappelen inge
voerd, namelijk 26.970 ton consumptie aard
appelen en 25.969 ton pootaardappelen; in
1937 waren deze cijfers resp. 242.471 tpn,
204.439 ton en 38.032 ton.
(Mededeeling v/d Buitenlandschen
Landbouvwoorlichtingsdienst der
Directie van den Landbouw.)
Een afscheidsnpredilcatie wat tegelljte
een ernstig tajd!woord was.
De Chr. Geref. Gemeente kwam 'Woensdag
avond in een afscheids-ure bijeen. De voor
ganger Ds. Laman, welke de gemeente zei-
ven jaren had gediend zou zijn laatste pre
dikatie als eigeni Herder en Leeraar hou
den, bij welke gelegenheid het Kerkgebouw
geheel was gevuld.
Aangevangen werd met het zingen van
Ps. 74 12 en 15, gelezen Ps. 96, waarna
Ds. Laman het votum, uitsprak en voorging
in gebed.
ZEerw. wees 'er op, dat het de laatste
maal was, dat men In dit verband als eigen
Leeraar en Gemeente, samenkwam, een
scheiden, na zeven jaar de gemeente te heb
ben gediend.
Spr. hoopte gespaard te blijven voor
weekheid en sentimentaliteit, dat niet de aan
dacht op hem zou gericht maar op het
Woord van Zijn Grooten Zender, dat hij ook
dezen avond wenschte te bren,gen dat te
gelijk in het teeken zou staan van de ont
roerende dagen waarin wij leven. Spr. had
zich voorgesteld een heel andere staf te be
handelen, maar toen deze week de eerste
trams met soldaten vertrokken om aan het
Koninklijk bevel gehoor te geven, werd spr.
er bij bepaald, dat dit niet alleen was om
de schuld van Land en Volk, maar ook een
persoonlijke schuld, zoodat hij moest uitroe-
peh: Lieve Heere, als het om ons ging wa
ren we het waard, dat U doortrok en met
Uw oordeel doorging, maar doe het niet
om Uws Naams wil! Spr. was daarmee zijn
preek kwijt en wenschte nu het Woord
Gods te bedienen in overeenstemming met
den tijd. 30 Oct. 1932 had hij den herders
staf opgenomen met het Johannëisch
Woord: Hij moet wassen en ik moet niinder
worden. Spr. keerde terug naar zijn punt
van uitgang en bepaalde zijn gehoor bij
Matth. 3 12: „Wiens wan in Zijne Hand is
en Hij zal Zijn dorschvloer doorzuiveren en
TWEEDE DEEL.
De verdry ving van de Spanjaarden van
onze eilanden.
Door MEVAHOR.
Naar een oud dagboek.
Auteursrechten voorbehouden.
38,
,,We zullen het die Spanjolen afleeren.
Dat moorden, schoffeeren en plunderen.
Kind noch grijsaards wordt door hem ont
zien.
Ontzettend is het lot van meisjes en
vrouwen, die in hun handen vallen.
Ellendiger dan de dood.
En ik houd het er voor „Oog om oog,
tand om tand."
We zullen het dien beul Alva afleeren.
Niet voor hij op menschelijke vvijze vecht,
zullen vrij ook menschelijker vechten.
Afleeren zullen we hem zijn vrreedheid.
Dat is ons doel.
Zoo lang die tiran niet anders doet dan
ona branden en wurgen, dan plunderen
schoffeeren en moorden, zullen wfl hem en
zijn gebroed met gelijke munt betalen.
Niet waar mannen, vrij zweren „Oog om
oog, tand om tand."
„Oog om oog, tand om tand" schreeuwen
de mannen in de boot."
Simon doet niet mee, hij schudt het hoofd
en wendt zijn gelaat atf.
Wat een vreeaelijke tijd. Ja, wel vreeselijk
en ontzettend. Burgers tegen burgers, ja
broeders tegen broeders.
Vaders zelf tegen zonen.
In gedachten ziet Simon nog voor zich
hoe Arkelsz. zich wierp op zijn eigen zoon
om hem in de handen van de moorddadige
Inquisitie over te leveren. Wat zeker ge
beurd zou zijn, zoo hij niet tusschen beide
was gekomen. Wat een ontzettende haat
tegen de belijders van 's-Heeren Woord.
Hoe vreeselijk, die haat tegen haat 's-Hee
ren Woord en volk. Als tot vertvrijfeling is
het volk gekomen. Onder de ontzettende
druk nu reeds zoovele jaren geleden.
Wat zal er toch van worden?
Zoo toch ,de Heere niet ter hulpe opstaat
zal men weer den hals moeten buigen onder
de wreede tirannen.
Met krachtige sla,gen is men voort,geroeid
Een kwartier Noord Westelijk van Veere
roeit men aan land. Een oogenblik, heel
kort wordt beraadslaagd. De tegenstand te
Veere is nog niet overwonnen, men hoort
het vuren der musketten. Dat doet de man
nen als begeesterd door woede en strijdlust
voorwaarts snellen.
Over denzelfden dtjk waar de Spanjaar
den langs trokken op Veere af. Geen veilig
heidsmaatregelen hadden de Spanjaarden
om zich in den rug te beveiligen.
Waar toe zouden ze ook?
Voor Vrouwenpolder lag hun vloot.
Dat vsras dekking genoeg.
Wie zou het wagen aan te tasten?
De zwakke posten der Geuzen zijn versto
ven als kaf voor den wind. Daarvan hadden
ze geen gevaar te drukken. Maar toch komt
er gevaar. De visschers en Geuzen snellen
aan. Met grimmige vastberadenheid. Over
winnen of sterven.
Ze geven geen pardon.
Vragen ook geen pardon. Onderweg is
hun troepje met nog enkele Geuzen ver
sterkt, 't Is nu een bende van ongeveer
zestig man. Als een troep hongerige wol
ven, die buit riekt op de sneeuwvlakte,
zoo draven deze mannen voort, 't Zijn ge
tergde leeuwen, hun woede, hun wraak zal
vreeselijk zijn.
Ondervrijl hebben de Spanjaarden nog al
tijd de Noordkant bezet gehouden.
Plotseling zijn ze opgeschrikt. De sche
pen, de schepen staan in torand," zoo
wordt er geroepen.
En inderdaad. In het Noord-Westen stij
gen dikke rookwolken op. Een bewijs, dat
het geen loos alram is.
d'Avila houdt krijgsraad met de onderbe
velhebbers. Hij ziet nu in dat hij verkeerd
heeft gedaan. Hij had een sterkere beman
ning op de schepen moeten laten.
Beschamend voor hem zegt een der hop-
lieden: „Dezelfde taktiek als voor den Briel.
Daar moest Bossu ook terug omdat zijn
schepen verbrand waren. Ook hadden we
den aanval op de binnenstad krachtiger
moeten doorzetten. Dan was de stad nu in
onze handen."
d' Avila kan de waarheid niet betwisten.
Maar gedane zaken nemen geen keer. Er
moet gehandeld worden. Men moet zorgen
de yreg naar Middelburg open te houden.
Ma,ar dan mag niet getalmd worden.
Een aifdeelin,g van een vijftig mannen
wordt gezonden den Polderschen dijk op,
om zich in den rug te dekken.
Voorzichtig zal men om de stad heen
naar den Zuidkant van Veere trekken om
dan zoo, over Zanddijk indien noodig op
Middelburg te kunnen optrekken.
De plannen moeten voor de burgerij van
Veere verborgen blijven. Daarom zal er
men de Noordkant bezet houden en een
levendig musketvuur onderhouden.
En zoo gebeurt het. Dit was het hevig
musketvuur waardoor ,de Geuzenbende
merkte dat de strijd nog niet beslist was.
Ternauwernood is de bende Spaansche
soldaten op den Polderschen dijk gekomen
of ze ontmoeten de Geuzenbende en de vis
schers. Beide partijen zijn on,geveer even
sterk. Maar wat een verschil. Zeker de
Spanjaarden zijn moedig en dapper. Ook
dit vijftigtal mannen, dat behoort tot de
Waalsche afdeeling van het Spaansche le
ger. Hoe dapper ^e zijn, ze zijn slechts
huurtroepen.
De Veersche schippers strijden voor hun
vuur en haarsteden.
Voor hun vrouwen en kinderen.
Deze Waalsche soldaten zijn vweed.
Man noch vrouw wordt door hem ont
zien. Maar de Geuzenkamp is als een beer
die men van zijn jongen heeft beroofd.
Tot het uiterste zijn ze getergd, in hevige
opwinding en hartstocht storten ze zich ala
leeuwen op ,den vijand. Ze hebben tevens
het voordeel der verrassing aan hun zijde.
De Spanjaarden hadden niet verwacht
zoo spoedig op vijanden te stooten. De Geu,-
zenbende daarentegen wel. Hadden eigenlijk
al eer den vijand gedacht aan te treffen.
En zoo stormt de Geuzenbende op den
vijand af. 't Is een vreeselijk gevecht.
't Duurt slechts kort.
ledere Geus telt voor twee.
Met een uiterste woede storten ze zich op
den vijand.
De enterbijlen, enterhaken en lange mes
sen doen hun ontzettend werk. De Walen
hebben alles tegen. Hoofdzakelijk zijn het
muskettiers.
Maar ze hadden geen tijd gebruik te ma
ken van hun vuurwapens, zoo onverwacht
was de overval.
Ze zijn genoodzaakt om hun musket als
slagwapen te gebruiken, maar daarmee zijn
ze ver in het nadeel tegenover de lange
enterhaak met vreeselij ke steekpunt.
In een oogenblik is de strijd beslist.
Slechts een tiental weet levend te ontko
men.
Ze hollen weer naar de Noordkant,
(Wordt vervolgd).
