„EILANDEN-NIEUWS
TRIUMPH
Simon Gieke
STIJGT DE
YERKOOP-
DE BESTE
Ontzettend Autobusongeluk
1CENT
VIRGINIA
OVER GEHEEL
NEDERLAND
Marktberichten
Faillissementen
2e BLAD - ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1939 - No. 1063
BINNENLAND
Handelsregister Dordrecht.
ff
Centrale veiling Middelharnis
Marktbericht Tholen
4 Aug. 1939.
Roomboter f 0.71 per pond
Boerebotcr 0.66
Eierenf 3.70 100
Te Heumen werd een monument onthuld ter nagedachtenis
I aan Lodewijk en Hendrik van Nassau.
De ketter van Scherpenisse
ij^c
Chr. Weekblad op Ger. Grondslag voor de Zuld-Holl. en Zeeuwsche Eilanden.
Uitgave van de N.V. .Ellanden-nieuws' Mlddelhamls. Tel 17. Giro 167930, Postbus 8
Deze week, 25 Augustus j.l. was het 25
jaar geleden, dat de wereld-oorlog begon.
Het is nlejt onze bedoeling om in deze ru
briek er een overzicht over te geven, mis
schien dat dit in volgende nummers gebeurd
maar er slechts een korte terugblik op
te werpen.
De wereldoorlog van 19141918 is wel
een der verschrikkelijkste geweest, die de
geschiedenis der wereld kent. Op de meest
uiteenlopende fronten werd gelijk gestre
den, in België, in Frankrijk, Rusland, Italië,
op den Balkan, in het verre Oosten, op de
wereldzeeën waarbij in totaal 10 millloen
dooden zijn gevallen.
Dat de wereldoorlog van 19141918 meer
dooden heeft geëischt dan de zeven groote
oorlogen uit de laatste eeuwen, moge blij
ken uit onderstaande cijfers:
Dooden
Zevenjarige oorlog
551.000
Oorlogen der Fransche Revolutie
1.400.000
Oorlogen van Napoleon
1.700.000
Krimoorlog
785.000
Oorlogen der Amerikaansche
Onafhankelij kheid
700.000
Russisch-Japansche oorlog
624.000
Wereldoorlog 1914-1918
9.500.000
Tien millioen dooden, plus millioenen ge
wonden en verminkten, wat een zee van el
lende heeft dit over destrijdende Mogendhe
den gebracht! En dan de milliarden in gul
dens, die deze wereldkrijg heeft gekost. Zoo
ongeveer bedroegen de kosten van de sta
ten afzonderlijk als volgt:
Groot Brittannië
f 129
milUard
Duitschland
f 117
milliard
Vereenigde Staten
f 112
milliard
Frankrijk
f 75
milliard
Rusland
f 69
milliard
Oostenrijk-Hongarije
f 61
milliard
Italië
f 26
milliard
Roemenië
f 4
milliard
Turkije
f 3%
milliard
België
f 3
milliard
Bulgarije
f 2y2
milliard
Servië
f 1
milliard
Hierbij is niet berekend de individueele ver-
Ijezen, aan schade van beroemde gebouwen
van fabrieken e. d.
Nederland is van dien .gruwelijken oorlog
gespaard gebleven; onder de beschermende
hand Gods mochten wij onze neutraliteit
bewaren. Waren we beter dan andere lan
den, dat we niet in den moordenden krijg
werden gestort? In geen geval. Onze af
makingen waren er niet naar, dat we als
volk aanspraak zouden kunnen maken op
de uitredding des Heeren, aan Wie we toch
alleen kunnen toeschrijven, dat W'e voor
dit ontzettende werden gespaard. Thans
maakt de wereld zich op, om een nog vree-
selijker oorlog voor te bereiden. Er is een
bewapeningswedloop, die schier geen gren
zen kent. Zullen wij, als het zoover komt,
weer kunnen vrijblljven? Heeft die 25 Jaar
ons volk als volk in de verootmoediging
gebrachj;, dat nauwgezet 's-Heeren geboden
werden onderhouden en naar Zijn Getui
genis geleefd? Niet om te „verdienen" maar
omdat de Heere het zoo waardig is? Wij
betwijfelen het en zeggen van neen. De
schuld is dagelijks meerder gemaajit, en
de landszonden stapelen zich op, in verhe
ven vlucht.
De overdenkin,g van den wereldoorlog,
die een kwart eeuw geleden werd begonnen
zou voor ons nuttig kunnen zijn, indien we
de lankmoedigheid Gods en Zijn taai ge
duld over ons mochten zien, de gedachte
dat wij onverdiend gespaard zijn gebleven,
zou ons tot verootmoediging kunnen lei
den.
Het Kabinet is op het oogenblik dat wij
terdag is Mr. v. Schalk door de Koningin
dit schrijven nog steeds in crisis. Reeds Za-
oritvangen, een bezoek dat eenige malen is
herhaald. Dit herhaalde bezoek zou er op
kunnen wijzen, dat de Koningin het voor
nemen heeft dit Roomsche Kamerlid met
de Kabinets-vorming te belasten.
Van de A.-R.-fractle wordt verwacht, dat
geen steun zal worden verleend aan een
ministerie, dat een program zal hebben
als vermoedelijk door den roomschen for
mateur zal worden opgesteld. De finanti-
eele bezwaren zullen hierin de beslissende
rol spelen.
Intusschen blijkt de Kabinets-crisis niet
zoo eenvoudig te zijn. Na Mr. Schalk is jhr.
V. Beelaerts bij Hare Majesteit ontboden
en ook is jhr. Mr. de Geer ontvangen. De
verschillende partijen schijnen belust op mi
nister-zetels te zijn, al moet het landsbe
lang er aan opgeofiferd worden.
Zooals elders in dit nummer is geschre
ven, uit de Engelsehe pera zijn verbazing,
over hetgeen Rome in ons land durft te be
steken en dat in een tijd van zulke inter-
naitionale spanningen. De Engelsehe pers
hoopt -dat in Nederland een krachtjg Ka
binet wordt gevormd, en niet een, dat tot
merg en been is verpolitiekt.
Aan voorspellingen hoe het loopen zal,
durft men zich in parlementaire kringen
niet te wagen. Bij de Roomschen moet men
het niet eenstemmig eens zijn, om met de
S.D.A.P. in zee te gaan. Ook onder de Vrij
zinnig democraten botert het niet. Nu het
wat lang gaat duren, schijnt het in Room
sche krin,gen te gisten en zijn de meeningen
verdeeld over hetgeen men verleden week
t.o. van het vijfde Kabinet in de Tweede
Kamer heeft gedaan. Als he^t gist intus
schen maar doorwerkt, dan krijgen we al
thans geen roomsch-rood Kabinet. Hoe het
verder loopen zal, zullen we even moeten
aifwachten.
Men bereidt zich allerwegen voor
op de aanstaanide blijde igebeurtenls
in het Princelijk gezin. Prinses Juliana wan
delt af en toe nog in den tuin te Soestdijk
en Dr. de Groot, de geneesheer vertoeft
rustig in het nabijgelegen Badhotel. Maar
het publiek verbeidt met spanning het cri-
tieke uur en verdringt zich voor de hekken
van het paleis, ofschoon afsta,ppen verbo»
den is. De kanonnen, die de saluutschoten
zullen lossen bij de geboorte zijn opgesteld,
en het Telexapparaat, dat de groote ge
beurtenis naar alle windstreken zal door
geven, is weer in gereedheid gebracht. In
Ned. Indië bereid men zich ook voor op
het vieren van een nationale Hoogtijdag,
waarbij alle tegenstellingen van volksaard
en ras ten spijt, de saamhoorigheid zoo
duidelijk tot uiting konït. Het laat zich aan
zien, dat de vreugde wel algemeen zal zijn.
Een vierllng te Hengelo.
Een bijzondere gebeurtenis in ons land
is ook, dat deze week te Hengelo een vier-
lin,g is geboren. De teekenaar Pijlman, wel
ke werkt aan de fabriek van de Fa. Haze-
mijer en Co., is de gelukkige Vader. Hij is
echter wars van elke reclame en verlangt
niets, dan rust voor hem en zijn gezin. Om
nieuwsgierige indringers de toegang tot zijn
wojning te beletten, heeft hij een bordje op
de deur gespijkerd met het opschrift: „Op
bevel van den arts geen bezoek" Wanneer
hg den weg op ging, zooals men met de
Canadeesehe vijflingen, de gezusterkens
Dionne ,deed, zou de man zijn baan wel kun
nen neerleggen en rijk gaan leven. De Dion
ne vijflingen ontvangen gedurende 3 jaar
een vaste toelage van f 50.000 's-jaars,
enkel en alleen uit de reclame die men om
hen heen maakt. Voor iedere publiciteit
over hun, voor iedere foto, die wordt ge
maakt, moet men Ik-weet-niet-hoeveel be
talen. Van de zeep- en mondwaterfabrieken
alsmede van de fabrikanite van het kin-
dermeel dat .deze vijflingen gebruiken, ont
vangen zij duizenden dollars per jaar, en
kel voor de reclame van het artikel!
Zoo dwaas is men in Holland gelukkig
nog niet. En schijnbaar ook de Vader niet.
Vïwjantlegaiiigers rijdt voorzichtig
Nu de vacanties officieel zijn begonnen,
doet de K.N.A.C. een dringend beroep op
alle weggebruikers nog meer dan anders
de Voorzichtigheid in het verkeer te be-
trach en de wellevendheid op den weg,'die
zooveel kan bijdragen om de veiligheid te
bevorderen, zooveel mogelijk in acht te ne
men. Wanneer ieder zich voorneemt, een
goed en voorzichtig weggebruiker te zijn,
dan zal hat aantal verkeersongevallen tot
een minimum beperkt blijven. Laat geen
on.gelukken op den weg een schaduw wer
pen over uw vacantie-vreugde en die van
anderen. Bedenkt, dat ook de andere weg
gebruikers door ondoordachte manoeuvre
of verkeersfouten in gevaar kunnen wor
den gebrach,t.
In heet sop gevallen.
Te Wateringen is Maandagmiddag de 2-
jarige K. v. d. S., terwfll hij een oogenblikje
alleen werd gelaten, in een teil met heet
sop gevallen. Hoewel hul,p onmiddelijk bij
de hand was, verbrandde het knaapje deer
lijk en met hevige wonden is hij in het zie
kenhuis St. Antonlushoeve te Voorburg op
genomen. Gisteren is het ventje aan de
brandwonden bezweken.
VEILING van WOENSDAG 2 AUGUSTUS
Oomakinderen f 5.50—9.80; Peulen f 14.90
15.Dubbele Princessen f 7.109.
N.-H. Suikerperen f 5.7.40; Eigenheimers
f 2.90—3.10; Blauwputten f 4.60; Kriel f
1.Tomaten if 4.^-4.10; Stoksnijboonen f
6.4012.70; Yellow Transparant f 7.60
10.80; Roode Kool f 2.603.10; Savoye Kool
f 5.40; Wagenaars f 5.5.80; Postelein f
8.60; Zilveruien f 9.90; Kruisbessen f 4.40
—5.30.
Alles per 100 K.G.
Komkommers f 2.203.80; Perziken f 7.50
—9.10; Bloemkool f 4.—10.70; Andijvie f
1.20—1.80; Meloenen f 18.—.
Krozen f 8.60; Blauwe Pruimen f 5.90
6.20; Roode Bessen f 5.8.10; Druiven f
22.60—22.70.
Alles per 100 pond.
Bospeen if 2.503.Kroten f 0.50—0.80.
Alles per 100 bos.
VEILING van Donderdag 3 AUGUSTUS
Aarflaippelen
Eigenheimer aardappelen f 1.912.38; Ei
genheimer Drielingen f 1.161.38.
Totaal aanvoer 22500 K.G.
Eieren.
Kipeieren 4850 Kg f 2.783.Kipeie-
ren 58—59 Kg. f 3.56—3.62; Kipeieren 60—
62 Kg f 3.76—3.81.
Eendeneieren f 3.31.
Alles per 100 stuks.
ETTEN, 2 Augustus 1939.
De aanvoer op de hedieö alliier gehouden»
vaamarkt bedroeg 217 stuks. I
De aanvoer van melkVteo wasi normaal, de
handel radelijk len de piijze» onverand'eiifd.
D'e a,anvoer van muritig v,eei Wias ruimie*,
de handel' vlugl len' dei prij'zfen» slijlgende.
De aanvoer van jona vee was" voldoieïidè,
de handel matig eni'de prijlzleni 4ls voir, week!
De aanvoer van vlet ^ae was ruimer, 3fc
handel bdjZiOind'er vlug leto Hej ptïj'z/en vast.
'De aanvoer van bdggieW was voldoendle, de
handel stil en die' prijzen» oonveranderd.
Prijzen: Kalfkoeien va;n £140—250; kalf*
vaarzen van f 120230; melkkoeien van f
1402Ö0; mager vae van f 115180; gras*
kalveren, van f 3085; vet' vele van f 0.30
0.36 per K,0. levend gewicht; bigben vaj»
f (13-17.
WIJZIGING IN ZAKEN.
A. van Eesteren, Grosjsie!^ jut Kol', wauew,
suikerwerken, chocolade, wijnen, likeuren
enz. Dorpsweg B 287, Sommelsdijfc. i
Zaak overgedaan aan L. vaira Besijeren. i
26 Juli. Th. F. J. Soimmer, groothafl!dal
in galanteriën ,en manufacturen, Bruinissei,
Dorpsweg 365. R,C. Mr. J, H. F. Blogf»
mers, Cur. Mr. C.'J. B^. du Croo, Ziewkzee,'.
WaaPborig.
Bij alle goed dat U wilt wasschen
'Ontheft Persil U van veel zorg
Voor duurzaamheid en hoogste reinheid
Blijft Persil onveranderd borg!
Vrachtauto met slapenden chaiaïfeiar
ramt aiutobus Drie jonige ipeisjes
op slag gedood.
Door oververmoeidheid van een vracht-
auto-chawffeur, welke in 36 uren niet uit
de Meeren was geweest en daarvan 30 uur
achter het stuur had gezeten, is Donderdag
op den weg Princenhage-Etten een onge
val veroorzaakt, dat 3 dooden heeft geëischt
Een autobus van de B. B. A., welke met
kalme vaart naar de Hero-f abrieken te Bre
da reed en waarin 15 vroolijke meisjes van
17^21 jaar waren gezeten, werd aangere
den door een vracht-auto, welke van tegen-
overgestelde richting met een vaart van
60 70 K.M. kwam aanrijden. Deze auto
bestuurd door den expediteur H. v. Elteren
reed eerst geheel rechts, maar vlak bij de
bus week de vracht-auto plotseling naar
links. De gevolgen waren ontzettend. De
bus werd opengereten, vijf aan dien kant
zittende meisjes werden deerlijk gewond.
Later bleek, dat er drie meisjes overleden
waren. Men kan zich de paniek voorstellen,
die zich daar afspeelde.
De chauffeur welke in slaap was geval
len door oververmoeidheid, kon zich niets
herinneren en was zeer verslagen over de
gevolgen van zijn daad.
OUP POSTBODE AANGEREDEN.
Woensda,gavond kwam op den Rijksweg
Alkmaar-Den Helder de 59-jarige oud-
postbode J. Schouten met zijn fiets van de
Vlotbrug te 't Zand den Rijksweg, die voor
rangsweg is, oprijden, op hetzelfde oogen
blik dat een auto uit de richting Den Hel
der naderde. Ben botsing was niet te ver
mijden. Schouten werd gegrepen en zwaar
gewond opgenomen. Hij is naar het zie
kenhuis te Den Helder overgebracht.
TWEEDE DEEL.
De veTdrQving van Ae Spanjaarden van
onze eilanden.
Door MEVAHOR.
Naar een oud dagboek.
Auteursrechten voorbehouden.
30.
„Vriend, laten we eena samen overleg
gen, waar we het best kunnen landen. We
weten niet of de Spanjaarden ons voor zjtjn
geweest.
Zoo dat het geval mocht zijn, dan konden
ze wel eens probeeren ons in een hinderlaag
te lokken.
We moeten op alles voorbereid zqn.
Na eenig overleg werd besloten, dat men
zou landen aan het Zuiderhoofd. Was Vee
re al door de Spanjaarden bezet dan kon
men zoo noo,dig weer vlug terug aan boord
en zoo Veere nog geen Spaansche bezetting
in had dan had men het voordeel dat men
tusschen de stad en de aanrukkende Span
jolen kwam. Men mocht dan verwachten
steun uit de §tad te zullen krijgen.
Langzamerhand naderde men het doel
van den tocht. De zware toren was reeds
zichtbaar. „En gij jonge borst, wat doet
gö? Ga je van boord zoodra we te Veere
of help je indien het noodig is mee
vechten. Want er zal wel gevochjten moe»-
ten worden."
Kapitein, geef më wapenen en ik zal
voor de vrijheid strijden," sprak Arjaan een
voudig. Eenige oogenblikken later was hij
van top tot teen gewapend en de raad van
Teeuwiszoon opvolgend koos hij zich een
zware strrjdblok, die in zijn .gespierde vuist
een geducht wapen zou kunnen zijn.
Ongeveer om elf uur legde men aan bij
het Zuiderhoofd. Nauwelijks had men vast
gemaakt of van Cuyk, Lievenszoon en een
aantal burgers kwamen hen uit de stad te
gemoet.
„Gelukkig nog op tijd. 't Is op het uiter
ste. De Spanjool is al te Zanddijk. Over vijf
minuten kan hij hier zijn.
Was je eenige oogenblikken later geko
men, het was te laat geweest."
Zoo werd de Rijk verwelkomd. Een oogen
blik werd de toestand onder het oog ge
zien. Ook maar een oogenblik. De Spaan
sche bende het grootste gevaar.
De stad kan men, met rust laten.
Eerst met de Spanjolen afgerekend.
De Spaansche troepen hadden te Zand
dijk rust genomen.
Ze waren zeker van hun zaak. Immers
baljuw Rollé had hen ontboden.
Geen Geus had zich nog laten zien.
Men kan zich gereed maken om straks
zijn intocht te doen.
Zonder de noodige voorzorgsmaatregelen
hadden de Spanjaarden rust genomen.
Plotseling werden ze door het bloedven-
del van de Rijk versterkt met de burgers
op het lijf gevallen.
De verrassing was volkomen.
In der haast trachten, de Spanjolen zich
te herstellen.
't| Mocht hun niet baten.
Alg een orkaan viel het bloedvendel op
hen aan. Arjaan en de Vlaamsche burgers
ondergingen hier hun vuurdoop.
Na korten tegenstand werden ,de Span
jaarden verslagen. Wat nog vluchten kon
vluchtte in de richting van Middelburg.
Zoo goed als alle Spanjaarden vonden
den dood. Slechts een enkele wist Middel
burg te bereiken.
Onderwijl was de baljuw nog meester in
Veere. Kapitein Jeannin was nog steeds op-
.gesloten in de kerk. Gedurende de felle en
korte strijd durfde de baljuw niet ingrijpen,
hij was in groote aarzeling. Hij wist niet
hoe groot het aantal Geuzen was.
Daarom leek het hem het beste om in de
stad te blijven en te zorgen, da,t hij daar
den toestand beheerschte.
Trouwens dat viel hem al moeilijk genoeg
Die Geuzen in de kerk moesten bewaakt
worden en de burgerij gaf ook teekenen
van verzet.
Daarom had hij den uittocht van een ge
deelte van de burgerij niet belet, daardoor
was zijn positie in de stad versterkt vooral
omdat de leiders van Cuyk en Lievenszoon
en meer anderen er bjj waren. De burgerij
was nu zonder leiding, nu had hij minder
te vreezen.
Tegen den avond kwamen de Geuzen en
de burgers terug.
Ze hadden zoo ,goed als geen verliezen
geleden. De aanval op de Spanjaarden was
zoo onverwacht en hun verrassing zoo vol
komen geweest, .dat ze aan een behoorlijke
tegenstand niet denken konden.
Een der eersten die onder een geweldige
bijslag van een der Geuzen was gevallen
was de bevelhebber en in het zelfde oogen
blik vielen ook al de officieren van de
Spanjaarden, die op geringen afstand van
hun soldaten zich bij elkaar hadden ge
groepeerd.
Te ,vergeefs hadden de Spanjaarden ge
tracht ,zlch te herstellen.
Als eeh stormwind vielen de Geuzen en
de burgers van Veere op hen aan. Zoo was
de vlucht weldra het eenige wat hen over
schoot. Maar verreweg de meeste vluchte
lingen werden achterhaald, tot vlak voor
de poorten van Middelburg zelfs. In blijde
stemming keerden de overwinnaars terug.
Maar hadden ze gedacht hun blijde in
tocht in Veere te kunnen houden, daarin
•werden ze deerlijk teleur gesteld.
Toen ze voor de stad aan kwamen von.-
len zie die gesloten.
Dat was een groote teleurstelling inzon
derheid voor de burgers.
De Spanjaarden verslagen maar de poor
ten van hun stad waren gesloten en bleve ii
gesloten. Zou dan de zaak nog mislukken
Men wist het wel; Veere moest spoedig
over naar de ,zijde van den Prins.
lederen dag konden er voor de Spanjaar
den versterkingen komen. Voor dien tijd
moest Veere in het bezit zijn van den Prins.
Wat nu te doen? Van Cuyk, de Rijk en eeni
ge der burgers beraadslaagden over wat
hun nu te doen was. Met geweld de stad
bestormen, er was .geen sprake van. 't Was
Lievenszoon die uitkomst wist.
Wij wachten tot het donker is. De Geuzen
blijven hier voor de Zuidpoort gelegerd en
'leggen hun kampvuren aan. De baljuw
heeft weing volk. Hij kan niet overal goede
wacht doen houden.
Zijn aandacht zal gevestigd wezen op de
kampeerende Geuzen.
Vandaar verwacl^t hij het gevaar. Wij
sluipen onder bescherming van de duister^
nis naar de Noordkant van de stad.
Het tij is ons gunstig.
Om het houten havenhoofd heen waden
wij naar de visscherschepen. Dan zijn we
in de haven en in de stad.
Aanvankelijk houden we ons stil maar te
gen het aanbreken van den morgen bege
ven we ons naar de Zuidpoort, overweldigen
de mannen van de bezettin.g en werpen de
poort open.
Als de Geuzen dan onverwijld de stad
binnenstormen, dan is het pleit beslecht."
„Geen kwaad plan," zeiden van Cuyk en
de Rijk, als het met voorzichtigheid wordt
uitgevoerd dan heeft het veel kans van sla
gen.
