CI1DWECKfilADöpGED.GD0nD5IA6
N.V. ÜITGEVERSMAATSCHAPPU „EIIANDEN-NIEÜWS"
Het vijfde Kabinet-Colijn.
Windhoos over Eindhoven
12e^ Jaargang
WOENSDAG 2 AUGUSTUS 1939
No. 1062
Zoekt U
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDE.^" 18e JAARGANG
UITGAVE VAN
een Woon- of Zakenhuis of
Landbouwerswoning etc.
wendt U dan om spoedig te
i slagen tot
W. A. DE BAKKER
voor
Handel, Bedrijf en Particulier
OUDDORP AAN ZEE
Gedipl. en Beëedigd
Makelaar- Taxateur.
Verschillende aanbiedingen.
I NOG SLECHTS ENKELE DAGEN
KAN U MEEDOEN AAN DE
X^ux Jollei cJ^eep Jt-ijsutaag
L^
niEuws
Advertentieprijs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst*
aanvragen en aanbiedingen van 1—6 regels 80 et.; Boek*aan==
kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager.
Gevestigd te Middelhamis Prins Hendrikstr. 122 C Giro 167930 Postbox 8 o Tel. 17.
Bijkantoor voor Zeeland; St. MaartenacBjk Markt, Telef. 59.
Abonnementsprijs 90 cent per 3 maandenbij vooruitbetaling.
Verschijnt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlijke nummers 5 cait Buitenland 8 gulden per 'jaar
GEBOORTE EN VAL.
De jongste Kabinetscrisis werd, zooals
men zich zal herinneren, niet veroorzaakt
door een conflict met het Parlement, maar
door meenlngsverschlUen tusschen de Room
sche en Protestantsche Ministers over werk
loosheidsproblemen. Van de zijde der Room-
schen werd al dadelijk de indruk gevestigd,
dat Dr. Colijn de werkloozen zooal niet
aan hun lot wilde overlaten, dan toch in
ieder geval de strijd tegen de werkloosheid
wilde verslappen.. Wij hebben dit nimmer
kunnen gelooven,omdat Dr. Colijn zeker
niet minder dan de Roomschen de groote
ramp der werkloosheid wil bestrijden. Het
is nu echter wel gebleken uit de Kamerde
batten, dat het inderdaad niet daarover
liep, maar over de methoden. Dr. Colijn wei
gerde geld uit te geven voor een geweldige
administratieve rompslomp en economische
kapitaalsinvesteeringen, die tenslotte geen
doeltreffende resultaten zouden opleveren.
De Roomschen onder aanvoering van mi
nister Romme bleven echter op hun stand
punt staan en zoo moest het Kabinet door
gebrek aan homogeniteit aftreden.
Eerst werd door de Koningin Dr. Colijn
wederom met de Kabinetsformatie belast.
Deze poogde een ministerie te vormen op
zoo breed mogelijke basis en naar zijn eigen
mededeeling in de Kamer met de bedoeling
een Kabinet zonder Roomschen zooveel mo
gelijk te vermijden. Hij wilde dus een parle.
mentair ministerie vormen, dat steun vond
in de meerderheid der Kamers. Dit gelukte
niet, daar de Roomschen geen medewerking
wilden verleenen. Toen kreeg Dr. Kooien,
R.K., maar op finantlëel-economisch gebied
eensgeestes met Dr. Colijn, de opdracht,
maar het stond tevoren vast, dat ook deze
op die grondslag niet kon slagen. De Konin
gin stond toen vpör een moeilijke beslissing
Zij heeft Haar adviseurs geraadpleegd, met
name Baron Vos van Steenwijk, de oude
maar krachtige voorzitter der Eerste Ka
mer. Het ging hierbij om de vraag, of thang
een kans gegeven zou worden aan een de
mocratisch R.K. om een Roomsch-Rood
kabinet te vormen. Dit gebeurde echter
niet. Eigenlijk had dit voor de hand gelegen
gelet op de tot dusver gebruikelijke me
thoden.
Dat dit niet geschied is, moet worden toege
schreven aan het ifelt, dat H.M. en haar
adviseurs dit blijkbaar niet va. 's lands be
lang achtten en dit zoolang mogelijk wil
den verhinderen. Daarom werd Dr. Colijn
weer aangewezen, ofschoon tevoren vast
stond, dat hij een zware dobber zou hebben.
Hij kon niet anders dan een min,derheids-
kabinet vormen, dat zou afhangen van de
genade der Roomschen. Men heeft zich er
over verwonderd, dat de heer Colijn het
heeft aangedurfd, met dit nieuwe Kabinet
voor de Kamer te verschijnen. Maar dit
staat wel vast, dat sterke druk op hem is
uitgeoefend het nog eens te probeeren. En
hijztelf heeft met zijn laatste Kabinet een
politieke daad willen stellen van verstrek
kende beteekenis. Hij waagde het, zonder
Rome in zee te gaa^, dat er prat op ging,
dat er geen Kabinet zonder Roomschen
meer in Nederland kon worden gevormd.
Want Indien de Protestantsche groepen niet
naar hun pijpen wilden dansen, dan zou de
„uiterste noodzaak" van Nolens In werking
treden en zou men zich Van hen ontdoen
als van uitgeknepen citroenschillen om een
nieuw verbond aan te gaan met het Marxis
me, dat men steeds te vuur en te zwaard
bestreden had. Jarenlang heeW de regee-
ringspolitjl^'k en met nam© de Kabineltsivor-
nüng onder deze voortdurende dreiging ge
staan en dit was toch eigenlek een onduld
bare toestand.
Het is een eer voor Dr. Colijn, dat hij een
daad heeft gesteld in deze Kabinetsforma
tie ronder Roomschen, waartegenover de
ze nu de hunne maar moesten stellen.. Wil
den zjj niet langer met Colijn mee, die h.l.
een economisch-liberale politiek voert,-doch
wilden zij liever met het Marxisme in bond
een igeef-maar-nijt en leen-maar-raak en
oiiden-maar-stuk- politiek voeren, dan moes
ten zij hun gang maar gaan. Colijn
heeft aan de onduldbare dreiging van Rome
een eind gemaakt en de Roomschen voor de
keuze gesteld: met Bood samengaan, ja of
neen,i. Dit is één der meest op de voorgrond
tredende momenten van dit politiek con
flict.
De ontvangst van het nieuwe Kabinet, dat
uit 2 A.R., 2 C.H., 1 uitgesproken Liberaal
en 6 niet politiek aangesloten vrijzinniigen
bestond, in de Tweede Kamer was niet erg
hartelijk. Wel bestond dit ministerie, ook
vol,gens de tegenstanders, uit hoofd voor
hoofd zeer bekwame mannen, maar de op
positie was zeer scherp. De verklaring, wel
ke Dr. Colijn aflegde en waar men weinig
tegen kon aanvoeren, werd niet op haar in
nerlijke waarde beoordeeld, maar het poli
tieke sentiment overheerschte alles en dit
bepaalde tenslotte de situatie.
Het lag voor de hand, dat de Marxisten
ten zeerste geprikkeld zouden ,zijn door dit
hernieuwd optreden van Colijn, dien men
van die zijde nog steeds beschouwd als de
personificatie van het zoogenaamde kapi
talistische stelsel. De heer Albarda kwam
dan ook al direct verklaren, dat dit Minis
terie dadelijk geguillotineerd moest worden.
De groote vraag was echter, wat de Room
schen zouden doen. Zouden zij het aandur
ven, de coalitie stuk te slaan en Colijn weg
te stemmen Met als onvermijdelijke conse
quentie, dat zij, die blijkens hun uitlatingen
thans zoo erg voor parlementaire kabinet
ten zijn, met de rooden in zee moeten? Ve
len hebben gemeend, dat zij dit niet zou
den durven besteken. En eerlijk gezegd, ook
wij hebben in die meening verkeerd.
De R.K. Kamerfractie heeft In een zeer
langdurige vergadering het besluit geno
men, het Kabinet-Colijn weg te stemmen
en zij heeft daarbij door het voorstellen
van een motie, de leiding genomen. Dit is
een besluit geweest van historische betee
kenis voor de politieke ontwikkeling van
het land. De coalitie werd op ruwe vsrijze en
in verbitterde stemming beëindigd en -de
samenwerking met Rood ligt nu in het ver.
schiet. De meerderheid van het Parlement
die Roomsch-Rood is, kan nu gaan regee-
ren. Maar dit willen we wel zeggen, dat
deze combinatie Rome duur te staan zal ko
men. Het staat voor ons vast, dat dit voor
de R.K. Staatspartij verstrekkende gevol
gen zal hebben. Wij kunnen niet gelooven,
dat alle Roomschen deze politiek goedkeu
ren en daarom kon het samengaan met het
Marxisme wel eens to|t een scheuring lei
den in de partij, ook al zuilen de priesters
hun best doen terwille van de macht der
Kerk de eenheid af te dwingen. Als de
Roomsche leiders niet geheel en al verblind
zijn door hun machtswellust en hun anti
pathie tegen Colijn en het Protestantisme,
dan kunnen !zij weten, dat een dergelijke
combinatie zulk een geweldige reactie in
het land zal verwekken; dat het zulk een
stimulans zal zStjn voor de N.S.B, en dat
het zulk een grenzenlooze verwarring zal
stichten in hun eigen gelederen, dat de po
litieke macht der Staatspartij gevaar zal
loopen Ineen te storten. Een Roomsch-Roo-
de regeering, wellicht geflankeerd en ge
maskeerd door medewerking de vrijzinnig-
democraten, die thans zich geschaard heb
ben aan de zijde der demagogen, zal vooral
in deze tijden een oppositie ontketenen, die
tot gevaarlijke spanningen lelden moet. Het
zal waariyk noodlottig zijn voor ons land,
wanneer stelsels als het Marxistische^ dat
overal de maatschappij kapot heeft gemaakt
zie Frankrijk, Rusland, Duitschland vóór
Hitler en het Roomsch-pauselijke volgens
de encyclieken ale Oostenrijk en.Spanje
hier moeten worden ingevoerd. Dan gaat
Nederland een donkere toekomst tegemoet.
Een dergelijk avontuur, dat in andere lan
den tot anarchie én dictatuur heeft geleid,
zou door ons volk op den duur niet worden
geduld, zelfs niet, wanneer de demagogie
van die zijde ten top werd gevoerd en ook
-de opgezweepte arbeidersmassa's in dienst
werden gesteld van het behoud der macht.
Trouwens, wat moeten de eenvoudige Room
sche menschen denken van dit samengaan,
opgevoed als ze zijn door hun priesters, dat
het socialisme de groote vijand is van gods
dienst en kerk Zagen we nog niet onlangs
in de St. Janskerk in Den Bosch plakkaten
hangen, waarin dë geloovigen werden ge
waarschuwd tegen socialisme en moderne
vakbeweging? Is het wonder, dat het den
„leeken" gaat duizelen en dat ze moeite
hebben hun geestelijke leiders te volgen op
de kronkelwegen der hooge politiek?
De vraag moet worden gesteld: waarom
zei Rome de medewerking aan Dr. Colijn
op? Zou het alleen ,zijn am verschil van in
zicht omtrent de werkloosheidsbestrijding
en het sluitend-maken van het budget? In
derdaad spelen deze factoren een rol. Er is
'n .diepgaand verschil tusschen de solide poll
tlek van Dr. Colijn en de avonturierspolltiek
van hen, die alleen het volk - en dan hieron
der verstaan de systematisch ontevreden ge
maakte en vermaterialiseerde roode massa's
naar de oo,gen zien. Dit moest tot een
conflict leiden en dat Dr. Colijn de knoop
doorhakte en niet langer verantwoordelijk
heid wilde dra,gen voor een politiek, die 's-
Rijks finantiën ruïneert, eert hem. Maar
toch, het is ook hier als met zooovele ge
beurtenissen in het politieke leven. Achter
de uitgesproken motieven zitten verborge
ne. En nu gelooven wij niet ver mis te tas
ten als we zeggen, dat de domineerende rol,
die Dr. Colijn al jarenlang vervul,t in ons
Staatsieven, den Roomschen een doorn in
het oog is. Hun heimwee gaat uit naar Ka
binetten onder Roomsche leiding, zooals die
van Ruijs de Beerenbrouck. Ze zijn niet te
vreden met 4 of 5 ministerszetels, met be
hulp waarvan zij ons ambtenarencorps, on
ze justitie en onze economie kunnen vèr-
roomschen, priesters kunnen beschermen
en marechaussees, die lastig zijn, kunnen
overplaatsen. Ze willen meer. Nederland
voor Rome, dat is het .groote doel. En pf
men daarvoor Protestanten gebruikt of So
cialisten, dat is practlsch hetzelfde.
Wij vragen ons ook af, of hier geen
wraakneming voor Oss in het spel is. Wel
hebben Dr, Colijn en Dr. van Dijk den heer
Goseling geholpen en beijverden de heeren
Schouten en De Geer zich dezen Roomschen
minister het aanblijven te vergemakkelijken,
doch de aanneming van de conclusies van
het Rapport-Schouten was voor Rome een
bittere pil. En dat daaraan ook Protestant
sche fracties meewerkten, voelden zij als
een grief. Wij gelooven dan ook, dat de be
geerte om de zaak-Oss in de doofpot te
stoppen en een gevoel van rancune aan dit
alles niet vreemd is geweest.
Intusschen heeft Dr. Colijn het ontslag
van zijn pasgeboren Kabinet ingediend. Op
het oogenblik, dat we dit schrijven, is het
ntog niet bekend, wie de nieuwe opdracht
krijgen zal. De namen worden genoemd van
Mr. Oud, Dr. Deckers ©n Mr. van Schaik.
We hopen, dat het niet Mr. Oud zal zijn. In
dat geval toch zou het Kabinet onder vrij
zinnig-democratische leiding staan en hoe
wel in wezen Roomsch-Rood, zou dit ka
rakter dan te veel worden gecamoufleerd.
Beter is, dat het Nederlandsche volk pre
cies weet, hoe de zaken staan. Willen idle
ivïifB.-democraten en dé socialisten ons land
overleveren aan Rome, dat zij dan hnn ganig
(gaan.
Uit de gebeurtenissen der laatste dagen
is nu wel gebleken, dat Wij in de binnenland,
sche politiek voor een keerpunt staan. De
oude coalitie is dood en wij betreuren dat
niet. Calvinisme en Kathoü.cisnae kunnen
niet samengaan. Wanneer dan ook in A.R.-
bladen, ondanks alle uitbarstingen van haat
uit Roomsche kring tegen Dr, Colijn, toch
nog heete tranen worden gehuild om deze
breuk, dan concludeeren we daaruit, dat de
mentaliteit in de A.R.partij nog steeds niet
is, zooals ze wezen moeti en dat de opposi
tie tegen de nieuwe combinatie wel zer
slap zal zijn. Wij daarentegen zijn van mee
ning, dlat Protestantf#'^i)>ripideirland ron^dluit
d<e oorloig moet verklaren aan een Roomsch-
Bood bewinidl, wanneer dit naar we mee-
nen te mogen veronderstellen tagen de
zin van de Kroon aan de regieerlng komt^
En We verbinden daaraan deze opmerking,
die We later nader hopen uit te werken, dat
ons constitutioneele stelsel een grondige
herziening behoeift, opdat ons volk niet door
een valsche democratie naar de ondergang
wordt gevoerd.
„ROOMSCH-BOOD KABINET
VERWACHT."
Namen genoemd van S.D.-minlsters'.
Naar de „Avondpost" (chr. Ub.) mede
deelt, Wordt in parlementaire kringen al,ge-
meen te gemolet gezien, dat de kabinetsop
dracht aal worden verleend aan mr. L. N.
Deckers, den leider de» parlementaire
oppositie. De kans bestaat dat de Koningin
eerst nog verschillende Staatslieden zal hoo-
ren.
Mocht een katholiek formateur probeeren
een nationaal kabinet te vormen, dan ver
wacht men in parlementaire kringen een
positieve mislukking, aangezien
verschillende fracties daaraan niet zullen
meewerken, zoodat met stelligheid het op-
tr'eden binnenkort wordt te gemoet ge
zien van een Kabinet, bestaande uit R.K.
Soc. Dem. en V. D.
Reeds nu interesseert men zich echter
voor de vraag, hoe in zulk een Kabinet de
getalsverhoudln.g zal zfln. Zijn er in het
nieuwe kabinet ook 11 portefeuilles en wor
den deze verdeeld over 5 Katholieken, 4 So
cialisten en 2 Vrijz.-dem., dan hebben de
nlet-katholieken daarin de meerderheid,
maar ook aan de verhouding 6, 3, 2 of 6,
4, 1 zijn verschillende bezwaren verbonden.
Vrijdagmorgen hebben verschillende frac-
ties vergaderd. Hoewel daaromtrent na
tuurlijk nog niets besloten is, worden er
toch reeds namen genoemd van, sociaal-de
mocraten ,dle eventueel voor een portefeuille
in aanmerking zouden 'komen.
Als U nog niet heeft ingezonden, moet U zich
haastenLux Toilet Zeep, hel doeltrelfende middel
ter voorkoming van een „vermoeide huid", geeft
Op 12 Augustus definitief de laatste 30 pracht-
horloges uit.
Al wat U te doen heeft is het volgende:
Beschrijf in hoogstens 30 woorden Uw ervaring
over Lux Toilet Zeep voor de verzorging van het
gelaat. Frankeer Uw inzending als brief en ver
meld duidelijk Uw naam en adres. Adresseer aan
LuxToilet Zeep prijsvraag, postbus no. 7,Rotterdam
en voeg bij Uw inzending drie buitenomslagen wan
Lux Toilet Zeep. U kan zo vaak inzenden als U
wil, indien U bij elke inzending 3 omslagen voegt.
Op de uitslag is geen beroep mogelijk en brief
wisseling hierover kan niet worden gevoerd. Alle
inzendingen worden ons eigandom en kunnen
door ons naar goeddunken worden gebruikt.
jf-"*^.
LUX TOILET ZEEP
ikcEH VERMOEIDE HUID
l.TS.iei'025'OA
De Avondpost hoorde als zoodanig noe
men: ir. J, W. Albarda, dr, J. v. d. Tempel,
W. Drees en prof. dr, G, v. d. Bergh.
TALEIJKE GEWONDEN.
STADSWIJK WOENSEL GETEISTERD.
Een felle storm, die tijdens een hevig
onweer een oogenblik het karakter van een
cycloon nam, heeft Zondagavond omstreeks
halftwaalif de kermisstemming te Eindho
ven wreed verstoord. Vooral de wijk Woen-
sel werd geteisterd. In dit stadsgedeelte
werden verscheidene personen gewond.
In verscheidene straten werden de daken
van de hulzen gerukt en de boomen ont
worteld. De pastoor van Arskerk werd van
de linkerzijbeuk beroofd, het dak van de
kerk werd afgerukt en kwam grootendeels
op het plein neer.
In talrijke hulzen werden de bewoners ge
kwetst. De geneeskundige dienst vervoerde
negen gewonden naar een ziekenhuis, waar
bleek, dat geen van hen in levensgevaar
verkeerde.
De wind' was zoo sterk, dat hier en daar
zelfs zolderverdiepingen werden afgerukt.
Het verkeer over den Boschdijk, den hoofd
weg van Eindhoven naar Den Bosch, werd
geheel gestremd, daar er tientallen boomen
waren ontworteld. De nachttrein, die om
halftwee moest binnenkomen, arriveerde
eerst Maandagmorgen half vijf.
De brandweer is druk bezig met het op
ruimen der puinhoopen. Er werd nog nie
mand vermist, zoodat men aanneemt dat
er geen dooden gevallen zijn.
Verwoestingen te Veldhoven.
Tijdens het hevige onweer is Zondagnacht
de bliksem ingeslagen in de kapitale boer
derij van den landbouwer Tils te Veldhoven,
dicht bij Eindhoven.
De geheele boerderij brandde tot den
grond toe af. De inboedel en de pas inge-<
haalde oogst gingen in vlammen op. Al
leen een stier en een varken konden in vei
ligheid worden gesteld.
Toen ^e brand uitbrak, was de boer met
zijn vrouw en kind bij buren op bezoek.
De orkaan heeft verscheidene dikke boo
men neergeveld. Twee boomen vielen op een
huis, dat gedeeltelijk instortte. Persoonlijke
ongelukken deden zich niet voor. Honder
den pannen van daken werden aifgeslagen
en van het radio-distributienet werden ver
scheidene palen vernield. Het te velde
staande koren werd plat geslagen, terwijl
aan het fruit veel schade is aangebracht.
Ook over België heeft het noodweer ge
woed. In de omgeving van Brussel is de
oogst bijna geheel verwoest, ontelbare boo
men werden ontworteld en het neergutsen
de hemlwater veroorzaakte overstroomin
gen, die groote schade aanrichten.. Ook hier
zijn tal van personen gewond, o.a. vier wiel-
rijders te Charleroi, die door een omver
waaiende schutting zijn getroffen.
Een soortgelijk geval deed zich te Leiden
voor, waar de 62-jarl,ge J, B, door de schut
ting, die reeds 10 jaar voor het afgebrande
en lnmid(fels herbouwde stadhuis stond, ern
stig werd gewond.
De H 33 uit Harderwijk is op het
Uselmeer gekapseisd. Met bovenmensche-
lijke inspanning hebben de belde visschers
zich aan het zinkende vaartuig vastge
klampt. Na een angstig half uur ontdekte
een andere botter hen, en kon men de uit
geputte mannen aan boord hljschen. Slechts
de mast van het vaartuig steekt nog boven
water.
Vier Amsterdamsche meisjes hebben
zich Zondag bij Castrlcum, ondanks het
waarschuwingsbord te ver in zee gewaagd
en zijn daarbij jammerlijk verdronken. Zij
zijn Waarschijnlijk door de opkomende vloed
op een zandbank verrast en bij haar pogin
gen om naar de kant te komen in .dieper
water geraakt dan zij verwacht hadden. Er
is geen hulpgeroep gehoord. De ruwe zee
en de opkomende vloed maakten de red
dingspogingen moeilijk. De stroom dreef de
drenkelingen tenslotte naar het strand. Drie
aanwezige artsen pasten kunstmatige adem
haling, later gesteund door een zuurstof
apparaat toe, maar ze moesten na een uur
hun pogingen opgeven.
Zaterdagmiddag is een 16-jarige jon.
gen, die niet kon zwemmen bij Huisduinen
door de krachtl,ge stroom meegesleurd. Hij
verdronk voor de oogen van zijn vrienden
Het lichaam is nog niet gevonden,
MAEKTBERICHT VAN JAC. KNOOP
Makelaar in Aaridappelen, Groenten en
Fruit. Aidnüraal 'Se, Rtuyterweg 196, tel.
814S1 Amsterdam,
De afgeloopen week was de markt over
voerd met alle soorten aardappelen en te
ruggaande prijzen. Overal komen nu aard
appelen vandaan, Vjoor Zeeuwsche Eigen
heimers is nt^g weinig vraag dit komt door
de groote aanvoer van doorgedraaide Mui
zen.
Verwacht wordt dat vanaf 1 Augustus
de doorgedraaide Muizen niet meer zullen
verkocht worden op de veilingen.
Ook de aanvper van Blauwe Eigenhei
mers is zeer groot, met teruggaande prij
zen. Eens zal er toch een eindpunt zijn met
de prijzen.
Men vrage Jac Knoop om inlichtingen
zonder een^ge verblndin,g of kosten ook of
heeft u aifwijkende soorten, welke moeilijk
te plaatsen zijn.
Heden 31» Juli werden de volgende prijzen
gemaakt per 100 kilo:
Zeeuwsche blauwe eigenheimers 2.80
3.20; Zeeuwsche blanke eigenheimers
2.80—3.20; diverse poters 2.80—3.—; di
verse Bonken 2.402.60; Ypolder Bonten
gevraagd ook bonten star 3.604.00;
Ypolder blauwen eigenheimers f 3.3.20;
Bonken en poters 2.40—2.80; Noord-Holl.
blauwen ronde 3.00—3.40; Noord HoU.
blauwen eigenheimers 2.803.20; Noord
HoU. Muizen 2.603.00; N.-Holl. Bonken
ale soorten 2.402.60;diverse soorten po
ters f 2,20—2,40; Westland Muizien f 2.60—
2.80; Westlandsche ronde if 3.3.40; Zand-
muizen ronde f 3.204.N.H. Bonten f
3.20—3.60'
