„EILANDEN-NIEUWS
tRlüMPfï
Simon Gieke
LOGISCH
DAT
ENORM
STIJGT
EW^FfTRlÖMf
IN SMAAK'
BESTE
1^ SIGARET
WEK UW LEVER-GAL OP
2e BLAD
ZATERDAG 29 JULI 1939 - No. 1061
BINNENLAND
>i
De ketter van Scherpenisse
Chr. WetkbUd op Ger. Grondslag voor de Zuid-HoU. en Zeeuwsche Eilanden.
Uitgave van de N.V. .Ellanden-nieuws* Middelharnle. Tel 17, Giro 167930, Postbui 8
He)t nieuwe Ka;binet Voor hoe lang?
De regcerings-verklarlng' van Dr.
Coiyn Veel oritiek van Koomschen
en S.D.A.P. Motie van wantrouwen
Ingedienil Het kabinet Colijn valt na
twee dagen bewind.
Wij hebben in ons Dinsdagnummer de
samenstelling van het nieuwe Kabinet mee
gedeeld. Na lang beraadslagen is Dr. Co-
lijn met de formatie eindelijk gereed geko
men.
Het was ook een allesbehalve gemakkelij
ke taak, daar de Roomschen het onzen mi
nister-president geweldi,g moeilijk hebben
gemaakt. Het confereeren met hen had niet
het gevolg, dat de R.K. medewerking ver
leenden, zij hielden voet bij stuk. Hoe gaar
ne Dr. CoUjn het ook gewild had er een
enkele Roomsche bij onder te brengen, het
is niet gelukt. Vandaar hebben we nu een
kabinet zonder Roomsche ministers. Niet
terwille van het beginsel, niet dat Dr. Co-
lijn zich van de Roomschen heeft afgewend
maar dat dit niet is gebeurd ligt aan de
roomschen zelf. Ten aanzien van de werk-
loosheldsbestrijdiAg en defensie nam Dr.
Colijn een andere richting dan zij wensch-
ten en hierop wilden zij niet toegeven.
Thans hebben we dus weer een kabinet,
maar de vraag is voor hoe lang? De room
schen en ook de S.D.A.P, zijn er zeer onte
vreden over en sputteren van belang. De
roomschen schrijven in hun bladen fel te
gen Dr. Colijn en spreken zich tegen de
vorming van het kabinet uit. De sicialisti-
sche pers sprak wel van een overbodig
ministerie." Het nieuwe Kabinet-Colijn ver
keerd dus van meetaf aan al in een hache
lijke positie, want de rooden en roomschen,
hebben de meerderheid en zijn in staat het
Kabinet als een kaartenhuis ineen te doen
storten. Wel weten dé roomschen dat het sa
mengaan met de S.D.A.P gevaren voor hen
heeft, maar men weet dat Rome als het
om de macht gaat veel aandurft. Of het
zou tenslotte zoo worden, dat men met Ro
me toch weer aan het schipperen trekt en
het coaliseeren opnieuw begint. Wat intus-
schen niet is te hopen.
Zaak was dus voor den Minister-Presi
dent, dat hij in de eerste zitting van de
Tweede Kamer het program van de nieuwe
regeering ontvouwde. Dinsdagmiddag heeft
hij dezei verklaring dan ook in Tweede Ka
mer afgelegd. Hij noemde vier punten, die
in onderling verband met elkaar staan:
.Ie.". H0t (financieel beleid van het rijk en
2e. de daarmee samenhangende sanee
ring van de gemeentefinanciën en
herstel van de gemeentelijke zelf
standigheid in zeer vele gevallen.
3e. Bestrijding der werkloosheid.
4e. Versterking der maritieme defensie
van Nederlandsch-Indië.
Deze vier kardinale vraagstukken
wenscht de regeering te bezien in hun on
derlinge betrekkingen en wel:
Ie. Bij het rijk met grooten ernst te
streven naar een zoo dicht mogelijke
benadering van het budgetaire even
wicht bij den gewonen dienst en
naar matiging bij de kapitaalsuitga,
ven, waarvan de druk uiteindelflk
weer op den gewonen dienst terug
valt.
2e. Door gewijzigde regelin,gen aan de
z.g. afhankelflke en noodlijdende ge
meenten zooveel mogelijk en op kor
ten termijn hare zelfstandigheid te
hergeven.
3e. Met vermijding van aanzienlüke; ad
ministratieve uitgaven en van kapi-
4e.
taalsinvestaties van eeonomischen
aard een krachtige politiek Van werk
loosheidsbestrijding te voeren. Die be
strijding zal geheel beheerscht moe
ten worden door de gedachte de ge
leidelijke inschakelmg der werkloo-
zen in het normale bedrijfsleven te
bevorderen. Andere voorzieningen
worden, voor zoover ,ze tijdelijk aan
het gestelde doel dienstbaar kunnen
worden gemaakt, als van aanvullen
den aard beschouwd.
Tegen uitwassen bij de steunrege
ling, die remmend werken op de be
geerte tot arbeid, moet scherp wor
den gewaa^kt en waar zulke uitwas
sen reeds bestaan, zullen ze dienen te
verdvrtjnen.
Ten einde den minister van Sociale
Zaken gelegenheid te schenken, zijn
volle aandacht te geven aan wat de
hoofdzaak van zijn beleid is, n.l. be
strijding der werkloosheid, zal de af-
deeUng volksgezondheid van zijn de
partement worden overgebracht naar
dat van Binnenlandsche Zaken.
Bij de indiening der begrooting in
September a.s. mededeeling te doen
van hare voornemens met betrekking
tot de versterking der maritieme ver
dediging van Nederlandsch Indië.
De verschillende .denkbeelden dien
aangaande worden door eene techni
sche commissie o,p hunne militaire
beteekenis en op de financieele ge
volgen onderzocht.
Naast deze vier centrale vraagstukken,
het regeerinigsbeleid rakend, zal het kabi-
net de mogelijkheid van uitbreiding van de
zorg voor de ouden van dagen in overwe
ging nemen, tervrijl het mede onmiddellij
ke aandacht zal schenken aan een parti-
eele verbetering der leerlingenschaal, c.q.
verbetering van de regeling voor de kwee-
kelingen met akte.
In het kort is dit dus het regeeringspro-
gram van het vijfde Kabinet-Colijn.
Het optreden van dit nieuwe Kabinet
ontmoette echer van de eerste dag af veel
tegenstand. De critiek der oppositie was
niet malsch D© Roomschen, bij monde van
den fractie-leider Dr. Deckers, gingen fel
tegen de iforniatie van zulk een Kabinet
te keer. Dr. Deckers verweet Colijn, dat hij
geen oog had voor het parlementaire stel
sel. En de S.D.A.P., bij monde van ir. Albar-
da poneerde de stelling, dat volgens de
Grondwet een minderheids-Kabinet onbe
staanbaar was. De Commiunist dte Viser vrtl-
de een Kabinet dat steunde op de democra
tische partijen(!) wat o.i. echter onder het
Sovjet-Communisme niet bestaanbaar zou
zijn. Bost van Xonningen (n.s.b.) gaf de
roomschen de schuld van de kabinets-criais
en vond dat deze zich in hun uitdrukkingen
wel mochten matigen! Dat laatste is Inder
daad humoristisch. Van matiging gesproken
bij de n.s.b.! De eenigste afgevaardigde die
ten goede sprak over het kabinet, was de
liberaal min. Wendelaar. Hij achtte het vol
maakt grondwettig, dat de formateur bij
de samenstelling van het kabinet, voigens
eigen inzicht handelde. De houding der
liberalen t.o. dit kabinet zou loyaal zijn.
Donderdagmiddag is Dr, Colijn aan het
woord gekomen om de verschillende spre
kers te beantwoorden. Hij schetste het ont
staan van de crisis, en gaf niemand de
schuld. Duidelijk zette hij de situatie uiteen
ten aanzien van het heenga,an van minis
ter de Wilde en de meenlngs-verschillen aan
de r^geeringstafel t.o. der finantiën. Betref
fende de (formatie zei dr. Colgn, dat hij de
eerste keer van meening was niet te gaan
in de richting zonder kathoUeken. Dit bleek
onmogelijk en toen vroeg hij ontheflfing. Dr.
Kooien slaagde hierin ook niet, bij de twee
de opdracht van Dr. Colijn moest hij gaan
in ,de richting van een programkabinet.
Amerikaansch vlootbezoek aan Rotterdam. De schepen aan de Kade. Links de krui
ser „Trenton" en rechts de „Jacob Jones".
omdat toen ook mislukte katholieken op te
nemen. Zij deelden de finantieele inzichten
van dr. Colijn niet en waren niet bereid de
consequenties te dragen aldus s.pr. Wij zijn
op een hellend finantieel vlak. aldus Dr.
Colijn, alle krachten moeten ingespannen
om den deplorabelen budgetairen toestand
te verbeteren. Met dezen inzet staat of valt
het Kabinet.
Bij de replieken diende Mr. Deckers een
motie in van den volgenden inhoud:
de Kamer, overwegende, dat de ka
binetsformatie niet geleiid heeft tot
het optreden van leen kabinet, dalt
de noodiige waarborgen bldflt, voor
een dleiugdélijke .behartiging van het
landsbelang in gemeen overleg met
d© Staten-Generaal, keiurt het op-
tredien van dllt kabindt af, en gaat
over tot d© oude van den dag.
Het nienüwe Kabinet Colijn valt,
na twee dagen «ptreflen.
De voorlezing van deze motie verwekte
veel beroering. De motie werd gesteund
door de S.D.A.P. en de communisten en aan
genomen met 55 te,gen 27 stemmen. Vóór
stemden de katholieken, sociaal-dem., v.d.,
communisten, chr. democraten. Tegen: A.R.
C,H., laberaléii, St'aatÊr'Gëref. en Nat. So
cialisten.
Naar wij vernemen, heeft het kabinet be
sloten aan H.M. de Koningin het ontslag
der Ministers kan bieden. Na twee dagen
optreden is dus het vijfde Kabinet gevallen.
Wat nu?
Het ligt voor de hand, waar een parle
mentaire meerderheid het aiftreden van dit
Kabinet heeft veroorzaakt, een vertegen
woordiger van de grootste fractie van deze
meerderheid, n.l. de Roomschen, met de op
dracht zal worden belast. Gaat het door
dan zouden' we krij,gen een rood-roomsch
Kabinet. Komt het zoover, dan zal zulk een
regeeiring ons verder naar den ondergang
voeren. Of Hare Majesteit moest het aan
durven, om het ontsla.g der ministers niet
te accepteeren. Dan moest het Kabinet aan
blijven.
Het is wel .droevig dat in dezen veelbe
wogen tijd van internationale spanningen,
wij in zulke omstandigheden verkeeren. Het
prestige van ons land naar buiten uit, wordt
er niet door verhoogd. Als het zoo doorgaat
liggen we bloot voor de dictatuur. Andere
landen zijn ons hierin ten voorbeeld. Dat
komt er van als men God en Zijn Geboden
verlaat. Daarop is meer dan eens in deze
kolommen gewezen.
BELOONDE IJVER.
ZOEKT NAAR DEN COLORADOKEVER!
Voor den aanvang der in Mei en Juni
van dit jaar gehouden examens ter verkrij
ging van het middenstandsdiploma alge-
meene handelskennis, werd bekend ge
maakt, dat de Minister van Economische
Zaken besloten had een zilveren medaille
uit te loven aan hem of Tiaar die het beste
examen zou a(fleg,gen. Bij gelijkheid van
cijfers zou deze medaille worden toegekend
aan wie onder ,de moeilijkste omstandig
heden zou hebben gestudeerd.
Na zorgvuldige schifting onder de dui
zenden geslaagden is gebleken, ,dat deze
unieke, onderscheiding moet worden toege
kend aan den heer A. J. van Dijk, geboren
7 Aug. 1909, wonende te Schouwerzijl (Gr.)
Deze candidaat, een werklooze bakkers
knecht, komt voort uit een behoeftig gezin
met tien kinderen. Hij heeft de lagere
school niet geheel kunnen doorloopen, want
op zijn twaalfde jaar reeds moest hij het
zijne er toe bijdragen om in de behoeften
van het groote veedrijvers-gezin te voor
zien. In zijn zestien,de levensjaar stond zijn
vader hem toe een vak te gaan leeren en
de jongeling koos dat van bakker. Hij bleef
in dit bedrijf werkzaam totdat hij in April
van .dit jaar buiten betrekking geraakte.
Na de lagere school heeft hij geen ander
onderwijs meer genoten, dan dat, benoodigd
voor het thans behaalde diploma. Voor het
bezoeken van den cursus moest hij telkens
28 K.M. per rijwiel afle,ggen. Ten gevolge
van zijn dagelijksche werkzaamheden,
moest hij op ongelegen tijden studeeren. Hij
behoorde tot de ijverigste leerlingen en
bleek over een goed verstand te beschikken.
Van Dijk heeft zijn lessen zelf moeten
bekostigen uit zijn weekloon, want zijn
moeder, die reeds eenige jaren weduwe is,
was niet in staat iets bij te dragen.
OUDE MAN VERDRONKEN.
De 82-jarige J. V., wonende te W e l s u m
bij Olst, is door de duisternis misleid te wa
ter geraakt en verdronken.
en u zult 's morgens uit bed springen,
gereed om bergen te verzetten.
lederen dag moet uw lever een liter lever-
gal in uw ingewanden doen vloeien. Wanneer
deze stroom van lever-gal onvoldoende is, ver
teert uw voedsel niet, het bederft, u voelt u
opgeblazen, u raakt verstopt. Uw lichaam is
vergiftigd, u voelt u beroerd en ellendig, u
ziet alles zwart.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lap.
middelen. U moet CARTER'S LEVER-PIL
LETJES nemen om deze liter lever-gal vrij te
doen vloeien en u zult u een geheel ander mensch
voelen. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on
overtroffen om de lever-gal te doen vloeien.
Eischt Carter's Lever-Pilletjes bij apothekers
en drogisten, f. 0.7B.
De Plantenziektenkundigen Dienst richt
nogmaals tot allen, die aardappels teelen,
dus zoowel tot de land- en tuinbouwers, die
dit als bedrijf doen, als tot hen, die op klei
ne perceeltjes voor eigen gebruik verbou
wen, met het dringende verzoek zeer nauw-
keu?iig op hun gewas toe te zien, opdat
elk geval van aanwezigheid van .den Colo-
radokever of van larven van dit insect,
wordt opgemerkt en .gemeld.
Wij staan er in ons land, met betrekking
tot den Coloradokever, dit jaar tot nu toe
gunstiger voor dan in 1938. Het insect is
wel op verschillende plaatsen gevonden,
maar het aantal vindplaatsen en het aantal
kevers of larven op elke vindplaats is ge
ringer. Het verspreidings,gebied is onge
veer gelijk aan dat van het vorige jaar en
omvat de provinciën Limburg, Noord-Bra-
bant en Zeeland en het Zuidelijk deel van
Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland.
De Plantenziektenkundige Dienst heeft de
overtuiging, dat als alle aardappel verbou
wers hun plicht doen en den Coloradokever
in hun gewas opsporen en de vindplaatsen
melden, wij met de uitroeiing van het in
sect dit jaar zeer ver zullen brengen. Hij
doet .daarom een dringend beroep op allen,
om hun medewerking te verleenen en daar
door er toe me.de te werken om de nadeeli-
ge gevolgen, ,die de aanwezigheid van het
insect voor .onzen uitvoerhandel van aard
appelen, groenten en andere producten met
zich brengt, in belangrijke mate te vermin
deren.
De bespuiting met loodarsenaat van alle
aardappelvelden in het ge.deelte van ons
land ten Zuiden van den Rijn, de Lek en de
Nieuwe Maas heeft hierbij ongetwijfeld
gunstig gewerkt en dit efifect zal verhoogd
worden als de derde bespuiting, die in de
perio.de van 11-22 Juli valt, ook zor.gvuldig
wordt uitgevoerd. Maar daarnaast blijft het
noodig, overal nauwkeurig op het aardap
pelgewas toe te ^ien en van elke aanwezig
heid' van kever of larven onmiddellijk aan
gifte te doen, opdat daar ter plaatse nog
meer afdoende maatregelen tot uitroeiing
genomen kunnen worden. Dit geldt zoowel
voor het gedeelte van ons land ten Zuiden
van Rijn, Lek en Nieuwe Maas, als voor het
gedeelte ten Noorden daarvan, want tenslot
te blijft verspreiding van het insect over
eenige afstand mogelijk.
Aardappeltelers, laten wij .den gunstigen
toestand, waarin wij thans ten aanzien van
den Coloradokever verkeeren, volledig be
nutten en naar algeheele uitroeiing streven.
Het spreekt vanzelf, dat deze alleen met
medewerking van allen bereikt .kan worden.
Let .dus op Uw aardappelgewas en ook op
aardappelopslag, dat in andere gewassen
aanwezig kan zijn.
ZOEKT NAAR DEN COtORADO-KEVER.'
TWEEDE DEEL.
De veidïryiving van de S.pan]aarden van
onze eUand)en.
Door AIEVAHOR.
Naar een oud dagboek.
Auteursrechten voorbehouden.
28.
De jager, die gewoon was in de vrfle
natuur, zomer en winter, door te brengen
en het ingespannen jagersleven te leiden
had behoefte aan een ander leven. Maar
eerst moesten zijn krachten weer terugge
keerd zijn.
Hoe goed hij ook vooruitgegaan was, toch
was hij nog lang niet de oude en als hij
een wandeling van een uur had volbracht,
dan was hij volkomen uitgeput.
Dien nacht werd te Veere in spanning
doorgebracht.
Zoowel door de vrienden van de vrij
heid als door baljuw RoUé en zfln aanhang.
Beide partijen hadden hun maatregelen
genomen en beiden verwachten met span
ning het aanbreken van den nieuwen dag,
de dag die beslissend zou zijn voor Veere,
't Zou zijn Veere, vrij, voor den Prins, oif.
Veere onder de tirannie van de Spanjaar
den met een schrikkel^ke dreiging van
Spaansche wraak.
Beide partijen keken uit naar het Zuiden.
Vandaar moest de hulp komen.
De dag was aangebroken. Maar nog wa
ren ,geen soldaten in zicht.
Van af de wallen kon men ver in Zuide
lijke richting zien.
Maar geen enkele soldaat had zich no.g
vertoond.
De spanning bij de vrienden der vrij
heid werd onhoudbaar.
Hoe later het werd, hoe meer men begon
te vreezen, dat er van Vllssingen geen hulp
zou komen, of dat ze te laat zou komen.
Menige stille zHcht werd tot den Heere
geslaakt om hulp en uitkomst.
Maar ook ,de partij van baljuw Rollé ver
keerde in groote spanning.
Waarom lieten de hulptroepen uit Mid
delburg zoo lang op zich wachten
Tot plotseling om ongeveer tien uur een
trompettigsignaal van den toren klonk. Dit
was het sein om de komst van de hulpben
den uit Middelburg aan te kondigen.
De torenwachter had ze zien aankomen
en rapporteerde een oogenblik later dat ze
over een uur te Veere konden aankomen.
Groote opluchting bij de partij van bal
juw RoUé, maar diepe verslagenheid bij
de vrienden der vrijheid. De zaak was ver
loren zoo het scheen.
Nog weinige oogenblikken en de Span
jaarden zouden Veere bezetten. Wat dat
beteekende kon men wel nagaan. Dat be-
teekende moord, roof en .doodslag.
Wie kan maakte zich gereed om door een
overhaaste vlucht het leven te redden.
Want men kende de Spaansche wreedheid.
Br zou geen pardon worden gegeven. In
allerijl brachten ,de meesten alles in orde
om te vluchten.
Men gou aan boord .gaan van het schip
van Lievenszoon. 't Was een zware slag.
Hoe hoopvol was alles geweest.
Veere zonder bloedstorting en bezetting
van .de Geuzen ingenomen. De dag der vrij
heid was aangebroken. Hoe kort had het
geduurd.
Diepe verslagenheid heerschte onder deze
mannen. Alles moesten .ze over eenige oogen
(blikken achter laten.
Sommigen, pas eenige dagen uit balling
schap teruggekeerd moesten opnieuvv^ weer
in ballingschap gaan.
En hoe vlug en overijld moest het ge
beuren. Maar juist op het oogenblik, dat
men zich gereed maakte tot vluchten werd
de kreet gehoord. ,,De Geuzen, de Geuzen,
zijn voor de stad."
Naar de wallen gesneld. En ja. 't was
geen loos alarm geweest.
Reeds waren ze bezig z^ch aan het Zui
derhoofd te ontschepen, reeds stelden ze zich
in slagorde om zich te werpen op de Spaan
sche troepen, die reeds tot Zanddijk op tien
minuten van de stad waren voortgemar-
cheerd.
Vanwaar waren de Geuzen zoo onverwacht
en zoo op het uiterste oogenblik gekomen?
Arjaan was geheel uitgeput te Vllssin
gen gekomen.
Dadelijk was hij biJ den .gouverneur van
Vllssingen en Walcheren jonker Tserarets
toegelaten. Nadat deze den brief van van
Cuyk had gelezen en hij zich nader door Ar
jaan had laten inlichten had hij een .krijgs
raad belegd met de voornaamste kapiteins,
die toen te Vllssingen aanwezig waren.
Het besluit was gevallen om Veere te
helpen.
De uitvoering werd opgedragen aan kapi
tein Jacob Simonsz de Rijk.
Met het aanbreken van den dag zou men
optrekken. Niet zooals Arjaan verwachtte
over land. neeen van over zee zou men Vee
re ter hulp snellen. Zoo werden in den
vroegen morgen de mannen van het ven
del van Jacob Simonsz de Rijk ingescheept.
Ook Arjaan begaf zich aan boord.
Dat waren mannen van stavast. Die
opmerking moest Arjaan wel voor zich zelf
maken.
Onverschrokken mannen.
Mannen, die het gevaar niet vreesden.
Die den .dood in de oogen durfden te zien.
Met zulke mannen was wat uit te richten.
Arjaan zag ze naast kapitein de Rijke
bij de mast staande aan boord komen. Zul
ke krijgshaftige mannen had hij nog nooit
gezien. Groote onverschrokkenheid was op
hun gelaat te lezen.
In goede orde begaven ze zich aan boord.
Tot aan de tanden gewapend.
Met vuurroeren en lansen.
En aan hun middel een vreeselijfte strijd
bijl en een lang mes, het vreeselijke matro-
zenmes.
En wat za,gen 2e et uit.
Neen geen uniforme kleeding.
Er waren er bij, die zich bedekt hadden
met pijen van monniken zooveel mogelijk
tot een kleed vervormd.
Er waren er bij met vreeselijke littee-
.kens.
Van sommigen, was het geheele gelaat
één groot litteeken.
Enkelen misten hun neus, nog weer anderen
hadden inplaats van ooren slechts littee-
kens over gehouden.
Er waren er bij met één oog, met één
arm, ja met één been. Zulk een .troep scheep
te zich in om Veere te hulp te gaan snel
len.
't Waren mannen in den strijd gehard en
gestaald. Met een onvergetelijken haat te
gen Alva en de Spanjaarden.
In hun lichamen ,de litteekens dragend
opgeloopen in zwaren strijd.
Mannen, voor een groot deel als ballingen
omzwervend.
Die door Alva en zijn schrikbewind wa
ren verjaagd van huis en hof. Velen in
hun lichamen de sporen vertoonend van
vreeselijke martelingen geleden op de pijn
bank der inquisitie. Menigeen van hen had
zich slechts door .de vlucht uit een of an
deren kerker van het schavot of van den
brandstapel kunnen redden. Er waren er
bij, die als Boschgeuzen een wanhopigen
strijd met Alva's soldaten hadden gestre'
den in de Zuidelijke Nederlanden,
