CmWEEK&IADöpGED.GR0nD5IA6vöÖRDlZUID-H0UBÏZEEl^^
Oorlog om Danzig?
N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „EILANDEN-NIEUWS"
Raad te Nieuwe Tonge
12e Jaargang
WOENSDAG 19 JULI 1939
No. 1058
Eeo nagalm der Verkiezingen.
cQuxJollet3leep Unjsvmag
18e jaargang
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDE.>I"
UITGAVE VAN
OOK U KAN EEN PRACHTIG
HORLOGE WINNEN MET DEZE
In memoriam J. van der Koogh
niEUWS
Gevestigd te Middelhamis Prins Hendrikstr. 122 C Giro 167930 Postbox 8 o Tel. 17.
Advertentie'prijs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst*
aanvragen en aanbiedingen van 1—6 regels 80 et.; Boekmaan-
kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager.
Bijkantoor voor Zeeland: St. Maartenaaijk Markt, Telef. 59.
Abonnementsprijs 90 cent per 3 maandenbij vooruitbetaling.
Verschijnt iederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlijke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per jaar
^■■■■■■■■^■■■■■■^■■■■■■H^MRaBHHH
De laatste weken neemt de internatio
nale spanning wederom onrustbarend toe.
De Polen staan voor het feit, dat de stad
Danzig door de Duitschers versterkt wordt
en verwachten ieder oogenblik een g-efor-
ceerde aansluiting bij Duitschland. Enge
land en Frankrijk hebben de onafhankelijk
heid van Polen gegarandeerd em zijn gehou
den, dit land bij te staan, ook wanneer
het om de Danziger kwestie in een oorlog
met Duitschland gewikkeld wordt. De be
wapening en de legersterkten worden ge
weldig opgevoerd en de partijen staan scherp
tegenover elkaar, zoodat het wel uitgesloten
moet worden geacht, dat top het kritieke
moment evenals verleden jaar een vredev
stichter kan en zal optreden, althans Cham
berlain niet en vrie zal het anders zijn?
De vraag moet worden gesteld: is het
wel waarlijk de moeite waard, om Danzlg
een wereldoorlog te ontketenen, die de
welvaart en de beschaving radicaal vernie
tigen zal en overwinnaars en overwonnen en
gelgkelijk zal ruïneereni? Het is geen won
der, dat velen deze vraag ontkennend be
antwoorden en in ieder geval deze concessie
nog maar willen doen aan Hitler in de
hoop, dat hij dan verzadigd is. Daarom wil
len we in het kort uiteenzetfien, waarom
het hier eigenlijk gaat en waarom Danzig
een casus belli kan worden in de contro-
vers der mogendheden.
Danzig zelf is een stad van on,geveer
250.00 inwoners aan de Oostzee bij de mond
van de Poolsche rivier de Weichsel. Vroe
ger was het de hoofdstad van de Prui
sische provincie West-Pruisen. Het, bestond
en bestaat voor een aanzienlek deel van
handel en scheepvaart en het is daarvoor
bijna geheel op Polen aangewezen, dat het
achterland van Danzig vormt. Indien de
Poolsche handel niet meer over Danzig
ging, zou dit een arme en bgna doode stad
wordeni. Het moeilijke van het probleem is
echter, dat deze invoerhaven van Polen
sedert vele eeuwen Duitsch is geweest en
ook tot aan de vrede van Versailles in 1909
een deel van Duitschland uitmaakte. Vóór
de wereldoorlog bestond Polen als staat
echter nog niet. Wel hebben de Polen vroe
ger een Koninkrijk gevormd, maar sedert
anderhalve eeuw was dit ondergegaan en
het land verdeelt tusschen Rusland, Oosten-
rijk-Hongarije en Duitschland. Daar de Po
len zeer vrijheidlievend zijn, hebben zij ge
durende die tijden van onderdrukking voort
durend pogingen gedaan om hun. vrijheid te
herwinnen, hetgeen echter pas geluikté in
1918, toen door de ineenstorting van Duitsch
land en Oostenrijk en de revolutie in Rus
land het uur der bevrijding sloeg. Op de
conferentie van Versailles, waar door Clé-
menceau. Lloyd George en Wilson de nieu
we kaart van Europa werd vastgesteld,
werd de republiek Polen afgebakend, een
land, 12 maal zoo g^oot als Nederland en
met 34 millioen Inwoners. Hoewel het oude
Polen nog tweemaal Zoo groot was, vielen
bij de herschepping van deze staat de aar-
drtjkakundige grenzen niet precies samen
met de e^hnografische, want ook een groot
aantal Duitschers en eenige millioenen
Oekraïners behooren er nu bij. Om aan de
staat een uitweg naar de Oostzee te geveni,
werd toen de z.g. Poolsche corridor gescha
pen; een groot stuk van Duitsch West-
Pruisen werd bij Polen gevoegd, waardoor
de Duitsche pnovincie in Oost-Pruisen met
de hoofdstad Koningsbergen geheel geïso
leerd kwam te liggen en door Poolsch ge
bied van het Vaderland gescheiden werd.
Op deze wijze werd Duitschland verminkt,
hetgeen ook de bedoeling was, want het
Rijk van Willem II moet in zijn macht,
kon het zijn voorgoed, worden gekortwiekt.
Zoo heeft men te Versailles ook de Danzi-
ger kwestie op een voor Duitschland nadee-
lige wijze opgelost.
Terwille van Polen mocht Danzig met
omgeving niet bjj Duitschland blgven. Maar
omdat de bevolking van deze staat voor
95% Duitsch is, was het ook bezwaarlijk
ze bij Polen te voegen. Men heeft toen Dan
zig geplaatst als vrije staat onder de be
scherming van de Volkenbond en deze is er
vertegenwoordigd door een Hoogen Com
missaris. Danzig is dus een zelfstandi,ge
staat, maar economisch van Polen aifhan-
kelijk, waarmee het door een tolunie ver
bonden is. De Poolsche belangen worden
er behartigd door een commisslsaris-gene-
raal van dat land. Ook vertegenwoordigt,
althans volgens art. 104 van het Vredes-
tractaat, Polen de vrije staat in het buitenr
land en beschikt het over de haven, de wa
ter- en spoorwegen. Dezen worden beheerd
door een commissie van 5 Danzigers en 5
Polen, onder voorzitterschap van een Zwit
ser. Ook de huidige Volkenbondscommissa
ris, prof. Burchhardt, is een Zwitser. De
vrijstaat wordt geregeerd door een Senaat,
bestaande uit 12 personen, waarvan de veel
genoemde Greiser de voorzitter is.
Sedert de aanvang van het Hitler-regime
in 1933 zijn de moeilijkheden gerezen. De
Duitsche bevolking van de vrijstaat werd
met alle mogelijke en onmogelijke midde
len nat.-socialistjsch gemaakt en het Be
stuur der stad kwam geheel in handen der
nazi's. Daar deze politieke beweging sterk
nationalistisch is en de Duitschers zich on
der invloed ervan als het meest superieure
ras ter wereld beschouwen, dat in de toe
komst geroepen is om de rol van Engeland
over te nemen als wereldstaat, ligt het
voor de hand, dat allereerst de vereeniging
van alle Duitschers op het program staat en
voorts het kapotslaan van de regelingen
van Versailles en de suprematie over Euro
pa. Na Oostenrijk, het Sudetenland, Tsje
chië en Memel werd derhalve nu de kwestie
van Danzig en de corridor acuut. Hitler's
politieke actie gaat in een ijzingswekkend
snel tempo en de ééne verovering is nog
niet achter de rug of hij slaat op een ande
re plaats wederom zijn slag. Indien er dan
ook in Duitschland een normale regeering
gebleven was. zou het oorlogsgevaar niet
ontstaan zijn en zouden niet met gewald
de ééne staat na de andere van de kaart
zijn geschrapt. Dan zouden ook Mussolini
en Japan niet zoo brutaal zijn gaan optre
den. En daarom, de oorzaak van het feit,
dat er nu 3 landen zijn, die heel de wereld
terroriseeren, ligt schier uitsluitend in de
verschijning van de nazi-dictatuur, die naar
onze vaste overtuiging tevens de oorzaak
zal worden van de volslagen ruïneering van
beschaving en welvaart over de heele we
reld.
In tusschen staan we voor de vraag: Is
Danzig een wereldoorlog waard Zullen En
geland en Frankrijk waarlijk Polen bij
springen op het kritieke moment en als
zij het doen, is dat dan niet ontzettend on
verantwoordelijk? Bij het beantwoorden de
zer vraag mogen we niet ons gevoel laten
spreken. Dat zegt immers: ten koste van
alles geen oorlog en zeker niet om een stad,
die eigenlijk Duitsch is. Maar er staan hier
andere en hoogere dingen op het spel. Het
gaat hier om Polen. Zonder Danzig als
vrije stad met Poolsche rechten en zonder
uitweg naar zee is dit land half gewurgd
en heeft Duitschland het bijna even volko
men in zijn macht als het door de overwel
diging van het Sudetenland Tsjecho-Slowa-
kije lam sloeg. Wel met dit verschil, dat
Hitler met Polen militair zal moeten afre
kenen, want dit volk. is zeer strijdlustig en
het leger is uitnemend uitgerust. Maar de
vrijheid van Danzig en het behoud van de
corridor zijn voor Polen een levenskwestie.
En omdat Engeland en Frankrijk hun laat
ste bolwerk in Oost-Europa, dat in staat
is, zich tegen Hitler te verzetten, niet wil
len prijsgeven, hebben zij aan Polen de ga
rantie gegeven, dat zij het bij een bedrei
ging zijner onafhankelijkheid militair zullen
steunen. Men moet dit dus niet zóó zien,
dat Engeland speciaal voor het Poolsche
volk gaat vechten, maar blijkens de uitla
tingen van Chamberlain zal het niet langer
dulden, dat Hitler met wapengeweld het
ééne land na het andere terneerslaat. Dit
is n.l. zeker: wanneer Duitschland erin
slaagt Polen eronder te krijgen, dan be-
teekent dit de oppermacht van Hitler over
geheel Midden, en Oost-Europa, want dan
liggen automatisch ook de Balkan-staten
aan zijn voeten. En dit heeft tot gevolg,
dat de andere Staten van Europa, waaron
der ook Nederland, onder voortdurende drei
ging komen te staan en althans economisch
en cultureel onder zulk een zware druk ko
men, dat hun vrijheid, ook al blijven ze als
staat afhankelijk, slechts op papier meer
bestaat.
Van Engelsch-Fransch standpunt uit
en wij sluiten ons daarbij aan is het dus
zeker noo,dig, de periode der toegevingen
definitief af te sluiten en Hitler nu maar
rondweg te plaatsen vor het dilemma: in
binden of oorlog. Er is geen andere weg.
Chamberlain's geduld en goed vertrouwen
zijn door den dictator van Berchtesgaden
schandelijk beschaamd. Men vergete toch
niet en dat wordt in onze kringen te
veel gedaan dat de geestesgesteldheid
van nat. socialisme en fascisme diametraal
tegenovergesteld is aan die van het Chris
tendom, zelfs aan die van het humanisme.
Men peilt die mentaliteit nog steeds niet
goed. Het is een geei^t van barbarie, van ge
weld, van haat en vergelding, van macht
en onderdrukking, van bloed en oorlog. En
de actie van deze ideologie, die gansche vol
ken vrijwillig of gedwongen in haar greep
heeft, kan slechts neergeslagen worden
door een macht, die sterker is dan zij. Alle
geredeneer en geconfereer, alle toegeving
en vredelievendheid is tegenover dit systeem
niet alleen machteloos, maar zelfs onver
antwoordelijk en gevaarlijk. Het is wel
vreeselijk dit te moeten constateeren, maar
we behoeven onszelf niet het tegendeel wijs
te maken. En het teekent wel zeer scherp
de verdwazing en het satanische in het drtj
ven der dictatoren, dat zij op deze wijze
de wereld willens en wetens naar de onder
gang voeren.
De internationale verhoudingen zijn thans
dus wel scherp toegespitst. De heele wereld
wacht in spanning af, hoe dit drama zich
zal ontknoopen. Naar de mensch gespro-"
ken, hangt dit af van één man. Indien Hit
ler de meening is toegedaan, dat hij met
zijn "bondgenooten in staat zal zijn Polen, En
geland en Frankrijk tè overwinnen en
in hun grootheidswaan koesteren dergelijke
dictatoren gemakkelijk deze gedachte
dan staat oorlog voor de deur. Want dat
deze drie landen thans zullen terugwijken,
lijkt ons uitgesloten. Ze zijn daarvoor te
ver gegaan. Doen zij het dan ligt de heele
wereld aan Hitler's voeten en kan hij de
geheele aarde beschouwen als Duitsche
„Lebensraum."
Men schrijft ons uit het eiland Tholen:
De stemmingen zijn weer achter den rug
en de activiteit van de politieke motoren is
weer voor een tijdlang stilgelegd. Wel komt
er even beweging als met '41 de Tweede
Kamer wordt hernieuwd, maar voor het
platteland is zoo'n verkiezing niet direct
zoo aantrekkelijk, omdat de er bij betrok
ken personen slechts bij name uit de dag-
bladlectuur of vaak in het geheel niet be
kend zijn.
De stembus voor den gemeenteraad ver
oorzaakt uit den aard der zaak meer span
ning en wrijving, Qrci&&\. de hartstochten
veelal worden opgezweept door een dik
wijls zeer felle pamfletten-campagne.
En voor de Provinciale Staten vindt men
onder de diverse candidaten tal van namen
die van meer nabij bekend zijn, en daardoor
een zekere warmte veroorzaken, te meer
als ook districtsgenooten in het strijdperk
treden.
Voor wat ons eiland betreft heeft even
wel de Christ. Hist, lijst daarop een schril
le uitzondering gemaakt.
Van alle deelen onzer geografisch zeer
verspreide provincie, kwamen daarop per
sonen voor, maar het eiland Tholen schit
terde door een volslagen absenteïsme.
Als men z'n oor te luisteren legt naar de
oorz'aak van dit hiaat op die lijst, dan hoort
men, dat het bestuur, nadat ter betreffende
vergadering geen namen naar voren waren
gebracht, de opdracht kreeg, zelf maar eens
uit te zien.
Maar blijkbaar is het bij een uitzien ge
bleven, want het resultaat was nihil en de
verontschuldiging leek op een „non pas
sumus," er mee willende zeggen: wij kun
nen niet een candidaat naar voren bren
gen; er vrilde niemand zich beschikbaar
stellen. Nu behoort na zoo'n verklaring het
lo,gisch gevolg te wezen, dat men zich er
bij neerlegt. Niet waar, als elke poging
mislukte, dan is inderdaad dit de eenige
uitweg.
Maar een andere vraag is of alles in
het, werk gesteld is.
Want als men slechts enkelen uit de
hoogere regionen polst, die er blijkbaar
niets voor voelen om op een lijst met hun
naam te prijken, meestijds met de gedachte
het twintigtal dat daarop geplaatst wordt,
te completeeren, dan getuigt het weliswaar
niet, van een al te hooge aandrang om zich
voor de algemeene zaak -beschikbaar te
willen stellen., maar zeker ook niet van een
ruim inzicht van het bestuur, dat zich al
leen heeft blind gestaard op den elite-kring,
inplaats van zijn bemoeiingen verder uit te
strekken en de eischen iets soepeler te stel
len.
Het heeft echter het „laisser allez laissez
faire" gehuldigd op eene wijze die nu fu
neste gevolgen heeft gehad.
Als het bestuur zijn plicht 'was nageko
men en aan de afdeelingsvergadering had
medegedeeld, dat het in zijn pogen niet was
geslaagd en dus de gegeven opdracht niet
kon volbrengen, dan was wellicht in de iet
wat, lagere sferen nog wel iemand gevon
den kunnen worden, die minder uit ijdelheid
of ijverzucht, noch uit pretentie niettemin
zijn naam had willen leenen om althans
daardoor de legendarische naam van ons
goede eiland Tholen, dat het, ook in dezen
een vergeten eiland zou zijn, te straffen.
Maar het bestuur heeft de fatale datum
laten verstrijken, en, met ledige handen
staande, een prachtige kans laten voorbij
gaan om een rechtstreeksche vertegen-
woordigin,g van ons eiland in onze staten-
,zaal voor deze richting te bevorderen en
mogelijk te maken. Want die kans was er
Inderdaad. De Chr. Hist, afgevaardigde
voor het district Tholen, woonachtig in
Noord-Beveland, wenschte geen hernieuwing
van zijn mandaa^i. Daar was dus heel veel
voor te zeggen dat nu aan het eiland Tho
len de beurt was om een vertegenwoordi
ger uit zQn midden voor te dragen.
Elke week stellen wij 30 fraaie Zwitserse dames-
of heren-horloges beschikbaar voor de verbruikers
van Lux Toilet Zeep, de ongeëvenaarde toiletzeep,
die „vermoeide huid" voorkomt.
Al wat U te doen heeft is het volgende:
Beschrijf in hoogstens 30 woorden Uw ervaring ever
Lux Toilet Zeep voor de verzorging van het gelaat.
Frankeer Uw inzending als brief en vermeld duidelijk
Uw naam en adres. Adresseer aan; Lux Toilet Zeep
prijsvraag, postbus No. 7, Rotterdam en voeg bij
Uw inzending drie buitenomslagen van Lux Toilet
Zeep. U kan zo vaak inzenden als U wil, indien
U bij elke'inzending 3 omslagen voegt. Op de
uitslag is geen beroep mogelijk en briefwisseling
hierover kan niet worden gevoerd. Alle inzen
dingen worden ons eigendom en kunnen door
ons naar goeddunken worden gebruikt.
LUX TOILET ZEEP
o\*°^^°!:;etbesC'
TEGEN VERMOEIDE HUID^
iTs.w9-oas'
En daar was nu te gereeder aanleiding toe,
omdat voor het district Tholen van het
drietal rechtstrekkende vertegenwoordigers
uit de anti-rev. partij, de Vrijheidsbond en
de Staatk. Ger. partij, de beide eerstbe^-
doelden niet, zouden wederkeeren.
Maar de onmacht van het Chr.-Hist, eiland
Tholen heeft Noord-Beveland zeer practisch
benut om een jonge kracht af te vaardigen
waarvan het, menschelijkerwijze gespro
ken, te voorzien is, dat diens zit|;ingsduur
voor een langen tijd vrijwel verzekerd is
en Tholen dus als figurant kan medeloopen.
DR. COLIJN CONFEEEEKT
NOG STEEDS.
Dr. H. Colijn heeft Zaterdag zijn confe
renties inzake de samenstelling van een
nieuw kabinet voortgezet. In den ochtend
heeft dr. Colijn het r.k. Eerste Kamerlid
prof. dr. J. A. Barge ontvangen. Zaterdag
middag had de kabinetsformateur een be
spreking met mr. H. H. A. Sluijs, oud-pro-
cureur-generaal bij het gerechtshof te
Leeuwarden.
Daar mr. Sluis zich weinig op politiek
terrein heeft bewogen, ziet men in deze be
spreking een aanwijzing, dat dr. Colijn een
zaken-kabinet wü vormen, waarin mr. Sluis
als minister van Justitie wordt genoemd.
Mr. Sluis heeft kortgeleden wegens het
bereiken van den zeventigjarigen leeftijd
zijn functie van procureur-generaal neerge
legd. Hij is de liberale richting toegedaan.
In het laatst der vorige week overleed,
tijdens een bootreis naar Noorwegen, op 70-
jarigen leeftijd, de heer J. van der Koogh
uit, Rijswijk (Z.H.)
De heer van der Koogh is een geboren
Middelharnisser, en heeft alhier vele func-
t,ies bekleedt. Van 1906 tot 20 Juli 1917
was hij raadslid, waarvan sinds 9 Sept. 1915
1917 Wethouder. Voorts is hij Voorzitter
geweest van den Polder het, Oudeland te
Middelharnis en Voorzitter van den Plak-
keeschen Boerenbond, welke hij mede heeft
helpen oprichten. Ongetvrijfeld zullen in de
jaarvergadering van genoemden Bond op
Woensdag a.s. woorden van nagedachtenis
aan den overledene worden gewijd.
Ook was de heer v. d. Koogh Voorzitter
van de Landbouw-Vereen. „Landbouwbe-
lang" te Middelharnis-Sommelsdijk. De
overledene had hier vrij veel eigendommen,
land en boerderijen, en was een zeer ge
ziene persoonlijkheid. Met hem is dan ook
een zeer eminent, mensch heen gegaan.
In de oorlogsjaren was de heer v. d.
Koogh regeeringscommissaris voor Zuid-
Holland voor "het verleenen van consenten,
Hij was oud-voorzitter van de Hollandsche
Maatschappij voor Landbouw, voorts be
stuurslid en voorzitter van het kaascontro-
lestation Zuid-Holland van het botercon-
trolestation Zuid-Holland en het kaascon-
trolestation Zuid-Holland en Brabant, voor
zitter van het controlestation van melkpro
ducten en commissaris van de Centrale
Landbouwonderlinge.
De overledene was officier in de orde van
Oranje-Na.ssau en Officier in de Kroonorde
van België.
Een legaa.t aan ide gemeente Xoot
ondeirhotiia graven. Over die straat-
belasting Verbetering Schoolplein
aangenomen Over muzieSk en .gym
nastiek.
Openljare raaidsvergaideriiiig op Vrijdag
14 Juli des n.m. 3 uur.
Aanwezig alle leden,
Burgemeester Sterk opent met gebed no
tulen worden vastgesteld.
Ingekomen stukken:
Ged. Si^aten berichten ontvangst raadsbe
sluit wijziging politieverordening, idem wij
ziging bouwverordenng.
Procesverbaal opname kas en boeken gem.
ontvanger en die yan Burgerlijk Armbe
stuur.
Van Ged. Staten een schrijven over de
verkeersborden max, snelheid 30 k.m., hou
dende mededeeling, dat de bestaande bor
den moeten vervallen. De nieuwe zouden
kunnen gesteld op 20 K.M., maar wanneer
de Verkeerswet in werking treedt wordt
de verkeerssnelheid in de kommen der ge
meenten 45 K.M.
B. en W. acht het beter nu al borden aan
te schaffen op 45 K.M. wat bij de wet is
geregeld.
De heer TUL: Er bestaat een max. snel
heid van 20 K.M., maar men rijdt toch al
50 K.M.
De VOORZ.: Er is wel eens een proces
verbaal opgemaakt, maar de boete was ge
ring.
De heer GEBRAAD: Het is te hard fei
telijk!
De VOORZ. vindt dit ook, maar het wordt
nu eenmaal bij de wet zoo geregeld. Men
kan alleen procesverbaal opmaken als men
het verkeer in gevaar brengt.
Wordt goedgevonden.
A.an dhr. H. Sneep wordt een half jaar
afschrijving hondenbelasting verleend.
Vaststelling kohier straatbelasting in op
brengst 'f 4329.
Wordt goedgevonden.
Het kohier der hondenbelasting wordt
vastgesteld op f 216.50.
De familie G. Breesnee legateeren aan de
,gemeente een bedrag van f 15.00 voor on
derhoud van de graven van ,dhr. en mevr.
G. Breesnee. Dit legaat wordt aanvaardt en
zal belegd worden in Nederl. Staatspapie-
ren.
Voorstel tot aansluiting Prov. Brandweer
bond om te komen tot onderlinge hulp ver
leening bij brand.
De Ver. Ned. Gemeenten heeft gezamen
lijk met de Prov. Brandweerbond samenge
werkt. Reeds zijn vele gemeenten aange
sloten en verwacht wordt dat vóór Nieuw
jaar alle gemeenten zijn aangesloten.
De VOORZ. deelt de tarieven mede. Een