CmWEEK&IADöpGED.GR0nD5IA6vöÖRDlZUID-H0UBÏZEEl^^ Oorlog om Danzig? N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „EILANDEN-NIEUWS" Raad te Nieuwe Tonge 12e Jaargang WOENSDAG 19 JULI 1939 No. 1058 Eeo nagalm der Verkiezingen. cQuxJollet3leep Unjsvmag 18e jaargang WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDE.>I" UITGAVE VAN OOK U KAN EEN PRACHTIG HORLOGE WINNEN MET DEZE In memoriam J. van der Koogh niEUWS Gevestigd te Middelhamis Prins Hendrikstr. 122 C Giro 167930 Postbox 8 o Tel. 17. Advertentie'prijs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst* aanvragen en aanbiedingen van 1—6 regels 80 et.; Boekmaan- kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager. Bijkantoor voor Zeeland: St. Maartenaaijk Markt, Telef. 59. Abonnementsprijs 90 cent per 3 maandenbij vooruitbetaling. Verschijnt iederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week. Afzonderlijke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per jaar ^■■■■■■■■^■■■■■■^■■■■■■H^MRaBHHH De laatste weken neemt de internatio nale spanning wederom onrustbarend toe. De Polen staan voor het feit, dat de stad Danzig door de Duitschers versterkt wordt en verwachten ieder oogenblik een g-efor- ceerde aansluiting bij Duitschland. Enge land en Frankrijk hebben de onafhankelijk heid van Polen gegarandeerd em zijn gehou den, dit land bij te staan, ook wanneer het om de Danziger kwestie in een oorlog met Duitschland gewikkeld wordt. De be wapening en de legersterkten worden ge weldig opgevoerd en de partijen staan scherp tegenover elkaar, zoodat het wel uitgesloten moet worden geacht, dat top het kritieke moment evenals verleden jaar een vredev stichter kan en zal optreden, althans Cham berlain niet en vrie zal het anders zijn? De vraag moet worden gesteld: is het wel waarlijk de moeite waard, om Danzlg een wereldoorlog te ontketenen, die de welvaart en de beschaving radicaal vernie tigen zal en overwinnaars en overwonnen en gelgkelijk zal ruïneereni? Het is geen won der, dat velen deze vraag ontkennend be antwoorden en in ieder geval deze concessie nog maar willen doen aan Hitler in de hoop, dat hij dan verzadigd is. Daarom wil len we in het kort uiteenzetfien, waarom het hier eigenlijk gaat en waarom Danzig een casus belli kan worden in de contro- vers der mogendheden. Danzig zelf is een stad van on,geveer 250.00 inwoners aan de Oostzee bij de mond van de Poolsche rivier de Weichsel. Vroe ger was het de hoofdstad van de Prui sische provincie West-Pruisen. Het, bestond en bestaat voor een aanzienlek deel van handel en scheepvaart en het is daarvoor bijna geheel op Polen aangewezen, dat het achterland van Danzig vormt. Indien de Poolsche handel niet meer over Danzig ging, zou dit een arme en bgna doode stad wordeni. Het moeilijke van het probleem is echter, dat deze invoerhaven van Polen sedert vele eeuwen Duitsch is geweest en ook tot aan de vrede van Versailles in 1909 een deel van Duitschland uitmaakte. Vóór de wereldoorlog bestond Polen als staat echter nog niet. Wel hebben de Polen vroe ger een Koninkrijk gevormd, maar sedert anderhalve eeuw was dit ondergegaan en het land verdeelt tusschen Rusland, Oosten- rijk-Hongarije en Duitschland. Daar de Po len zeer vrijheidlievend zijn, hebben zij ge durende die tijden van onderdrukking voort durend pogingen gedaan om hun. vrijheid te herwinnen, hetgeen echter pas geluikté in 1918, toen door de ineenstorting van Duitsch land en Oostenrijk en de revolutie in Rus land het uur der bevrijding sloeg. Op de conferentie van Versailles, waar door Clé- menceau. Lloyd George en Wilson de nieu we kaart van Europa werd vastgesteld, werd de republiek Polen afgebakend, een land, 12 maal zoo g^oot als Nederland en met 34 millioen Inwoners. Hoewel het oude Polen nog tweemaal Zoo groot was, vielen bij de herschepping van deze staat de aar- drtjkakundige grenzen niet precies samen met de e^hnografische, want ook een groot aantal Duitschers en eenige millioenen Oekraïners behooren er nu bij. Om aan de staat een uitweg naar de Oostzee te geveni, werd toen de z.g. Poolsche corridor gescha pen; een groot stuk van Duitsch West- Pruisen werd bij Polen gevoegd, waardoor de Duitsche pnovincie in Oost-Pruisen met de hoofdstad Koningsbergen geheel geïso leerd kwam te liggen en door Poolsch ge bied van het Vaderland gescheiden werd. Op deze wijze werd Duitschland verminkt, hetgeen ook de bedoeling was, want het Rijk van Willem II moet in zijn macht, kon het zijn voorgoed, worden gekortwiekt. Zoo heeft men te Versailles ook de Danzi- ger kwestie op een voor Duitschland nadee- lige wijze opgelost. Terwille van Polen mocht Danzig met omgeving niet bjj Duitschland blgven. Maar omdat de bevolking van deze staat voor 95% Duitsch is, was het ook bezwaarlijk ze bij Polen te voegen. Men heeft toen Dan zig geplaatst als vrije staat onder de be scherming van de Volkenbond en deze is er vertegenwoordigd door een Hoogen Com missaris. Danzig is dus een zelfstandi,ge staat, maar economisch van Polen aifhan- kelijk, waarmee het door een tolunie ver bonden is. De Poolsche belangen worden er behartigd door een commisslsaris-gene- raal van dat land. Ook vertegenwoordigt, althans volgens art. 104 van het Vredes- tractaat, Polen de vrije staat in het buitenr land en beschikt het over de haven, de wa ter- en spoorwegen. Dezen worden beheerd door een commissie van 5 Danzigers en 5 Polen, onder voorzitterschap van een Zwit ser. Ook de huidige Volkenbondscommissa ris, prof. Burchhardt, is een Zwitser. De vrijstaat wordt geregeerd door een Senaat, bestaande uit 12 personen, waarvan de veel genoemde Greiser de voorzitter is. Sedert de aanvang van het Hitler-regime in 1933 zijn de moeilijkheden gerezen. De Duitsche bevolking van de vrijstaat werd met alle mogelijke en onmogelijke midde len nat.-socialistjsch gemaakt en het Be stuur der stad kwam geheel in handen der nazi's. Daar deze politieke beweging sterk nationalistisch is en de Duitschers zich on der invloed ervan als het meest superieure ras ter wereld beschouwen, dat in de toe komst geroepen is om de rol van Engeland over te nemen als wereldstaat, ligt het voor de hand, dat allereerst de vereeniging van alle Duitschers op het program staat en voorts het kapotslaan van de regelingen van Versailles en de suprematie over Euro pa. Na Oostenrijk, het Sudetenland, Tsje chië en Memel werd derhalve nu de kwestie van Danzig en de corridor acuut. Hitler's politieke actie gaat in een ijzingswekkend snel tempo en de ééne verovering is nog niet achter de rug of hij slaat op een ande re plaats wederom zijn slag. Indien er dan ook in Duitschland een normale regeering gebleven was. zou het oorlogsgevaar niet ontstaan zijn en zouden niet met gewald de ééne staat na de andere van de kaart zijn geschrapt. Dan zouden ook Mussolini en Japan niet zoo brutaal zijn gaan optre den. En daarom, de oorzaak van het feit, dat er nu 3 landen zijn, die heel de wereld terroriseeren, ligt schier uitsluitend in de verschijning van de nazi-dictatuur, die naar onze vaste overtuiging tevens de oorzaak zal worden van de volslagen ruïneering van beschaving en welvaart over de heele we reld. In tusschen staan we voor de vraag: Is Danzig een wereldoorlog waard Zullen En geland en Frankrijk waarlijk Polen bij springen op het kritieke moment en als zij het doen, is dat dan niet ontzettend on verantwoordelijk? Bij het beantwoorden de zer vraag mogen we niet ons gevoel laten spreken. Dat zegt immers: ten koste van alles geen oorlog en zeker niet om een stad, die eigenlijk Duitsch is. Maar er staan hier andere en hoogere dingen op het spel. Het gaat hier om Polen. Zonder Danzig als vrije stad met Poolsche rechten en zonder uitweg naar zee is dit land half gewurgd en heeft Duitschland het bijna even volko men in zijn macht als het door de overwel diging van het Sudetenland Tsjecho-Slowa- kije lam sloeg. Wel met dit verschil, dat Hitler met Polen militair zal moeten afre kenen, want dit volk. is zeer strijdlustig en het leger is uitnemend uitgerust. Maar de vrijheid van Danzig en het behoud van de corridor zijn voor Polen een levenskwestie. En omdat Engeland en Frankrijk hun laat ste bolwerk in Oost-Europa, dat in staat is, zich tegen Hitler te verzetten, niet wil len prijsgeven, hebben zij aan Polen de ga rantie gegeven, dat zij het bij een bedrei ging zijner onafhankelijkheid militair zullen steunen. Men moet dit dus niet zóó zien, dat Engeland speciaal voor het Poolsche volk gaat vechten, maar blijkens de uitla tingen van Chamberlain zal het niet langer dulden, dat Hitler met wapengeweld het ééne land na het andere terneerslaat. Dit is n.l. zeker: wanneer Duitschland erin slaagt Polen eronder te krijgen, dan be- teekent dit de oppermacht van Hitler over geheel Midden, en Oost-Europa, want dan liggen automatisch ook de Balkan-staten aan zijn voeten. En dit heeft tot gevolg, dat de andere Staten van Europa, waaron der ook Nederland, onder voortdurende drei ging komen te staan en althans economisch en cultureel onder zulk een zware druk ko men, dat hun vrijheid, ook al blijven ze als staat afhankelijk, slechts op papier meer bestaat. Van Engelsch-Fransch standpunt uit en wij sluiten ons daarbij aan is het dus zeker noo,dig, de periode der toegevingen definitief af te sluiten en Hitler nu maar rondweg te plaatsen vor het dilemma: in binden of oorlog. Er is geen andere weg. Chamberlain's geduld en goed vertrouwen zijn door den dictator van Berchtesgaden schandelijk beschaamd. Men vergete toch niet en dat wordt in onze kringen te veel gedaan dat de geestesgesteldheid van nat. socialisme en fascisme diametraal tegenovergesteld is aan die van het Chris tendom, zelfs aan die van het humanisme. Men peilt die mentaliteit nog steeds niet goed. Het is een geei^t van barbarie, van ge weld, van haat en vergelding, van macht en onderdrukking, van bloed en oorlog. En de actie van deze ideologie, die gansche vol ken vrijwillig of gedwongen in haar greep heeft, kan slechts neergeslagen worden door een macht, die sterker is dan zij. Alle geredeneer en geconfereer, alle toegeving en vredelievendheid is tegenover dit systeem niet alleen machteloos, maar zelfs onver antwoordelijk en gevaarlijk. Het is wel vreeselijk dit te moeten constateeren, maar we behoeven onszelf niet het tegendeel wijs te maken. En het teekent wel zeer scherp de verdwazing en het satanische in het drtj ven der dictatoren, dat zij op deze wijze de wereld willens en wetens naar de onder gang voeren. De internationale verhoudingen zijn thans dus wel scherp toegespitst. De heele wereld wacht in spanning af, hoe dit drama zich zal ontknoopen. Naar de mensch gespro-" ken, hangt dit af van één man. Indien Hit ler de meening is toegedaan, dat hij met zijn "bondgenooten in staat zal zijn Polen, En geland en Frankrijk tè overwinnen en in hun grootheidswaan koesteren dergelijke dictatoren gemakkelijk deze gedachte dan staat oorlog voor de deur. Want dat deze drie landen thans zullen terugwijken, lijkt ons uitgesloten. Ze zijn daarvoor te ver gegaan. Doen zij het dan ligt de heele wereld aan Hitler's voeten en kan hij de geheele aarde beschouwen als Duitsche „Lebensraum." Men schrijft ons uit het eiland Tholen: De stemmingen zijn weer achter den rug en de activiteit van de politieke motoren is weer voor een tijdlang stilgelegd. Wel komt er even beweging als met '41 de Tweede Kamer wordt hernieuwd, maar voor het platteland is zoo'n verkiezing niet direct zoo aantrekkelijk, omdat de er bij betrok ken personen slechts bij name uit de dag- bladlectuur of vaak in het geheel niet be kend zijn. De stembus voor den gemeenteraad ver oorzaakt uit den aard der zaak meer span ning en wrijving, Qrci&&\. de hartstochten veelal worden opgezweept door een dik wijls zeer felle pamfletten-campagne. En voor de Provinciale Staten vindt men onder de diverse candidaten tal van namen die van meer nabij bekend zijn, en daardoor een zekere warmte veroorzaken, te meer als ook districtsgenooten in het strijdperk treden. Voor wat ons eiland betreft heeft even wel de Christ. Hist, lijst daarop een schril le uitzondering gemaakt. Van alle deelen onzer geografisch zeer verspreide provincie, kwamen daarop per sonen voor, maar het eiland Tholen schit terde door een volslagen absenteïsme. Als men z'n oor te luisteren legt naar de oorz'aak van dit hiaat op die lijst, dan hoort men, dat het bestuur, nadat ter betreffende vergadering geen namen naar voren waren gebracht, de opdracht kreeg, zelf maar eens uit te zien. Maar blijkbaar is het bij een uitzien ge bleven, want het resultaat was nihil en de verontschuldiging leek op een „non pas sumus," er mee willende zeggen: wij kun nen niet een candidaat naar voren bren gen; er vrilde niemand zich beschikbaar stellen. Nu behoort na zoo'n verklaring het lo,gisch gevolg te wezen, dat men zich er bij neerlegt. Niet waar, als elke poging mislukte, dan is inderdaad dit de eenige uitweg. Maar een andere vraag is of alles in het, werk gesteld is. Want als men slechts enkelen uit de hoogere regionen polst, die er blijkbaar niets voor voelen om op een lijst met hun naam te prijken, meestijds met de gedachte het twintigtal dat daarop geplaatst wordt, te completeeren, dan getuigt het weliswaar niet, van een al te hooge aandrang om zich voor de algemeene zaak -beschikbaar te willen stellen., maar zeker ook niet van een ruim inzicht van het bestuur, dat zich al leen heeft blind gestaard op den elite-kring, inplaats van zijn bemoeiingen verder uit te strekken en de eischen iets soepeler te stel len. Het heeft echter het „laisser allez laissez faire" gehuldigd op eene wijze die nu fu neste gevolgen heeft gehad. Als het bestuur zijn plicht 'was nageko men en aan de afdeelingsvergadering had medegedeeld, dat het in zijn pogen niet was geslaagd en dus de gegeven opdracht niet kon volbrengen, dan was wellicht in de iet wat, lagere sferen nog wel iemand gevon den kunnen worden, die minder uit ijdelheid of ijverzucht, noch uit pretentie niettemin zijn naam had willen leenen om althans daardoor de legendarische naam van ons goede eiland Tholen, dat het, ook in dezen een vergeten eiland zou zijn, te straffen. Maar het bestuur heeft de fatale datum laten verstrijken, en, met ledige handen staande, een prachtige kans laten voorbij gaan om een rechtstreeksche vertegen- woordigin,g van ons eiland in onze staten- ,zaal voor deze richting te bevorderen en mogelijk te maken. Want die kans was er Inderdaad. De Chr. Hist, afgevaardigde voor het district Tholen, woonachtig in Noord-Beveland, wenschte geen hernieuwing van zijn mandaa^i. Daar was dus heel veel voor te zeggen dat nu aan het eiland Tho len de beurt was om een vertegenwoordi ger uit zQn midden voor te dragen. Elke week stellen wij 30 fraaie Zwitserse dames- of heren-horloges beschikbaar voor de verbruikers van Lux Toilet Zeep, de ongeëvenaarde toiletzeep, die „vermoeide huid" voorkomt. Al wat U te doen heeft is het volgende: Beschrijf in hoogstens 30 woorden Uw ervaring ever Lux Toilet Zeep voor de verzorging van het gelaat. Frankeer Uw inzending als brief en vermeld duidelijk Uw naam en adres. Adresseer aan; Lux Toilet Zeep prijsvraag, postbus No. 7, Rotterdam en voeg bij Uw inzending drie buitenomslagen van Lux Toilet Zeep. U kan zo vaak inzenden als U wil, indien U bij elke'inzending 3 omslagen voegt. Op de uitslag is geen beroep mogelijk en briefwisseling hierover kan niet worden gevoerd. Alle inzen dingen worden ons eigendom en kunnen door ons naar goeddunken worden gebruikt. LUX TOILET ZEEP o\*°^^°!:;etbesC' TEGEN VERMOEIDE HUID^ iTs.w9-oas' En daar was nu te gereeder aanleiding toe, omdat voor het district Tholen van het drietal rechtstrekkende vertegenwoordigers uit de anti-rev. partij, de Vrijheidsbond en de Staatk. Ger. partij, de beide eerstbe^- doelden niet, zouden wederkeeren. Maar de onmacht van het Chr.-Hist, eiland Tholen heeft Noord-Beveland zeer practisch benut om een jonge kracht af te vaardigen waarvan het, menschelijkerwijze gespro ken, te voorzien is, dat diens zit|;ingsduur voor een langen tijd vrijwel verzekerd is en Tholen dus als figurant kan medeloopen. DR. COLIJN CONFEEEEKT NOG STEEDS. Dr. H. Colijn heeft Zaterdag zijn confe renties inzake de samenstelling van een nieuw kabinet voortgezet. In den ochtend heeft dr. Colijn het r.k. Eerste Kamerlid prof. dr. J. A. Barge ontvangen. Zaterdag middag had de kabinetsformateur een be spreking met mr. H. H. A. Sluijs, oud-pro- cureur-generaal bij het gerechtshof te Leeuwarden. Daar mr. Sluis zich weinig op politiek terrein heeft bewogen, ziet men in deze be spreking een aanwijzing, dat dr. Colijn een zaken-kabinet wü vormen, waarin mr. Sluis als minister van Justitie wordt genoemd. Mr. Sluis heeft kortgeleden wegens het bereiken van den zeventigjarigen leeftijd zijn functie van procureur-generaal neerge legd. Hij is de liberale richting toegedaan. In het laatst der vorige week overleed, tijdens een bootreis naar Noorwegen, op 70- jarigen leeftijd, de heer J. van der Koogh uit, Rijswijk (Z.H.) De heer van der Koogh is een geboren Middelharnisser, en heeft alhier vele func- t,ies bekleedt. Van 1906 tot 20 Juli 1917 was hij raadslid, waarvan sinds 9 Sept. 1915 1917 Wethouder. Voorts is hij Voorzitter geweest van den Polder het, Oudeland te Middelharnis en Voorzitter van den Plak- keeschen Boerenbond, welke hij mede heeft helpen oprichten. Ongetvrijfeld zullen in de jaarvergadering van genoemden Bond op Woensdag a.s. woorden van nagedachtenis aan den overledene worden gewijd. Ook was de heer v. d. Koogh Voorzitter van de Landbouw-Vereen. „Landbouwbe- lang" te Middelharnis-Sommelsdijk. De overledene had hier vrij veel eigendommen, land en boerderijen, en was een zeer ge ziene persoonlijkheid. Met hem is dan ook een zeer eminent, mensch heen gegaan. In de oorlogsjaren was de heer v. d. Koogh regeeringscommissaris voor Zuid- Holland voor "het verleenen van consenten, Hij was oud-voorzitter van de Hollandsche Maatschappij voor Landbouw, voorts be stuurslid en voorzitter van het kaascontro- lestation Zuid-Holland van het botercon- trolestation Zuid-Holland en het kaascon- trolestation Zuid-Holland en Brabant, voor zitter van het controlestation van melkpro ducten en commissaris van de Centrale Landbouwonderlinge. De overledene was officier in de orde van Oranje-Na.ssau en Officier in de Kroonorde van België. Een legaa.t aan ide gemeente Xoot ondeirhotiia graven. Over die straat- belasting Verbetering Schoolplein aangenomen Over muzieSk en .gym nastiek. Openljare raaidsvergaideriiiig op Vrijdag 14 Juli des n.m. 3 uur. Aanwezig alle leden, Burgemeester Sterk opent met gebed no tulen worden vastgesteld. Ingekomen stukken: Ged. Si^aten berichten ontvangst raadsbe sluit wijziging politieverordening, idem wij ziging bouwverordenng. Procesverbaal opname kas en boeken gem. ontvanger en die yan Burgerlijk Armbe stuur. Van Ged. Staten een schrijven over de verkeersborden max, snelheid 30 k.m., hou dende mededeeling, dat de bestaande bor den moeten vervallen. De nieuwe zouden kunnen gesteld op 20 K.M., maar wanneer de Verkeerswet in werking treedt wordt de verkeerssnelheid in de kommen der ge meenten 45 K.M. B. en W. acht het beter nu al borden aan te schaffen op 45 K.M. wat bij de wet is geregeld. De heer TUL: Er bestaat een max. snel heid van 20 K.M., maar men rijdt toch al 50 K.M. De VOORZ.: Er is wel eens een proces verbaal opgemaakt, maar de boete was ge ring. De heer GEBRAAD: Het is te hard fei telijk! De VOORZ. vindt dit ook, maar het wordt nu eenmaal bij de wet zoo geregeld. Men kan alleen procesverbaal opmaken als men het verkeer in gevaar brengt. Wordt goedgevonden. A.an dhr. H. Sneep wordt een half jaar afschrijving hondenbelasting verleend. Vaststelling kohier straatbelasting in op brengst 'f 4329. Wordt goedgevonden. Het kohier der hondenbelasting wordt vastgesteld op f 216.50. De familie G. Breesnee legateeren aan de ,gemeente een bedrag van f 15.00 voor on derhoud van de graven van ,dhr. en mevr. G. Breesnee. Dit legaat wordt aanvaardt en zal belegd worden in Nederl. Staatspapie- ren. Voorstel tot aansluiting Prov. Brandweer bond om te komen tot onderlinge hulp ver leening bij brand. De Ver. Ned. Gemeenten heeft gezamen lijk met de Prov. Brandweerbond samenge werkt. Reeds zijn vele gemeenten aange sloten en verwacht wordt dat vóór Nieuw jaar alle gemeenten zijn aangesloten. De VOORZ. deelt de tarieven mede. Een

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1939 | | pagina 1