„EILANDEN-NIEUWS"
ROOK
TRJÜMPH
DE BESTE
1 CENT
SIGARET
Simon Gieke
2e 81AD - ZATERDAG 29 APRIL 1939 - No. 1036
BINNENLAND
SPRUTOL
Marktberichten
Zomersproeten
De mijnenveger „Willem van der Zaan" is voor het houden van een
technische proeftocht naar de Noordzee vertrokken.
De ketter van Scherpenisse
Cbr. Weekblad op Ger. Grondslag voor de Zuid-HoU. en Zeeuwsche Eilanden.
Uitgave van de N.V. .Ellanden-nieuws' Middelharnls. Tel 17. Giro 167930, Postbut 8
Nog iets over de verkiezing. Bewa-
peninig Verdediging van Ned. Indië
in d© Eerste Kamer Hoe e.v. gedis-
trutfeleerd zal worden - Proeven met
regeeringsbrood Afzonderlijke dienst
voor Werkverrulming Nederland
krijgt register-accountants. Varia.
Sedert ons vorig overzicht hebben vre nu
een volledige kijk kunnen krijgen, op de
uitslag der verkiezingen. De liberale Partij
vverd zooals wij Dinsdagavond reeds heb
ben meegedeeld met nog een zetel winst
verrast, ten koste der A.R. De liberalen en
Christelijk Historischen zijn dan ook de
groote overwinnaars in den stembusstrijd
te noemen. Voor de A.R. Is dit minder
prettig, want de huidige liberalen, onder
den knappen 35-jarigen aanvoerder Prof.
Telders, moet vian de coalitie-politiek die
de A.R. voert, momenteel niet zooveel heb
ben. Naar aanleiding van een congres-rede,
door genoemden professor gehouden, ver
weet de A.R.-pers de liberalen van antipa
pisme!
Nu is hetj echter met de winst der libe
ralen niet zoo hevig, als de vette koppen in
de groote pers ons trachten iets te maken.
Het is waar, dat hun stemmencijfer sinds
de Kamerverkiezing van '37 aardig is bij
gekomen en 3 zetels winst is een aardige
vooruitgang. Wanneer we echter teruggaan
tot de Prov. Staten-verkiezing van 1935
komt men tot ietwat andere gedachten.
Toen verloren de liberalen van hun 58 ze
tels er'eventjes 25! Ongetwijfeld heeft de
N.S.B, daar een groot aantal van in de
wacht gesleepti want de 44 zetels die de
N.S.P. kreeg, moesten toch hier oif daar
vandaan komen. Als men nu ziet dat de li-
bealen slechtjs 3 zetels terugkrijgen, is die
„groote" winst toch nog maar betrekkelijk
Het totaal-percentage dat zij zijn .geste
gen is 0.11 procent, zoodat er wel andere
partyen te noemen zijn, die in feite méér
winst hebben geboekt!
We gaan daar echter in dit overzichtje
niet verder op in.
Men legt mij daar juist het artikel van
onzen Waarnemer op tafel, dte ons ook een
beschouwing over de vei4tiezing geeft.
Alleen nog dit, dat wel duidelijk gebleken
is, dat men in Nederland nog geen behoef
te gevoeld aan een dictator. Men heeft
Mussert netjes in zijn hlaten staan.
De huidige dictatoren zijn onbetrouwbare
grootheden, dat heeft de geschiedenis bewe
zen Van Herr Mussert is óók niet veel te
wachten. Van dien kant noemt men b.v. de
maatregelen die onze regeering neemt t.o.
der grensbeveiliging, een politieke manoeu
vre. Ja natuurlijk: men zou het land maar
voor genten en meeuwen open willen laten,
dan had men immers de meeste kans!
Het Is wijs, dat onze regeering de noodi-
ge maatregelen treft. Tot voor kort was
dat zeer onvoldoende, waarom hierop van
zekere zijde in de kamer terdege werd ge
wezen. Die noodzaak wordt wel aangevoeld
want alle vertegenwoordigers der diverse
volksgroepen, met uitzondering van een
heel enkele zijn het met de getroffen rege
ling eens. Zelfs de S.D.A.P. die vroeger met
een gebroken geweertje op hun revers lie
pen, stemmen er mee in. Ook al is het, dat
ons volk daardoor grootere lasten zal wor
den opgelegd. Want dat kan natuurlijk nieti
uitbleven.
Deze week heeift de Eerste Kamer verga
dert]:, De vterdedlging van Ned. Indië had
hierbij de bijzondere aandacht der heeren:
zoo werd het pleit gevoerd voor den aan
bouw van twee of drie slagschepen; voor
uitbreiding van het aantal onderzeeboo
ten, de aanleg van een nieuwe vloatbasis,
daar die te Soerabaja onvoldoende moet wor
den geacht. Men drong ook aan op uitbrei
ding van het aantjal watervliegtuigen en
verder op samenwerking van alle deelen der
weermacht en op de instelling van een im
periale staf, om die samenwerking tot haar
recht te doen komen. Sommige leden acht
ten zware kruisers noodig en naast ver-
stierking van de zee- en de luchtvloot ook
versterking van de Indische landmacht. Be
treurd werd wel de onvermijdelijkheid van
de groote uitgaven hiervoor, maar gezien
de dreigende gevaren, achtte men, dat dit
offer diende te worden gebracht. Zou Ned.
Indië de kosten de uitgaven aan defensie
bedragen een derde van het totaal niet
kunnen dra,gen, dan zou het Moederland bij
moeten springen.
Tot heden waren de kosten van defensie
in Nederland z«lf niet hoog. Dultschland
kost het 20 25% van het totaalinkomen.
Engeland 11% en Nederland 5%. Gerekend
naar anderelanden was het dus niet veeli
liever gezegd „te laag'." Nu zullen we den
kelijk wel andere cijfers onder de oogen
krijgen.
Men blijft, ofschoon de toestand heden niet
zoo spannend genoemd kan worden als voor
enkele weken, paraat. Zooals medegedeeld
overweegt de regeering de dienstplichtigen,
wder zaken groote schade zouden hebben,
of aan den dienstplicht geheel ten onder
gaan, te vervangen door werkloozen. Nu
zal dit o.i. niet zoo gemakkelijk zijn hier
in de juiste lijn te treffen. Neem b.v. dat er
een werklooze is, die misschien op het punt
staat werk te krijgen, en voor vervanging
wordt opgeroepen, voor hem is het terug-
keeren in de gewone maatschappelijke werk
kring, plots afgesneden. Voor hem is het
ei,genlijk net zoo erg, als voor die zaken
man. Er kleven tal van bezwaren aan, die
met een pennestreek niet zijn op te lossen.
Daarom is regeeren ook zoo moeilijk. Men
moet op alles bedacht ztjn.
Regeeren is vooruitzien. Zoo kijkt men
vooruit, als het eens mobilisatie of oorlog
werd, hoe het dan zou moeten met de dis
tributie van onze levensmiddelen. Men
heeft daarvoor ook nu reeds een systeem
uitgedacht, vastgelegd in de Distributiewet
1939 en getoetst aan de ervaringen van
19141918. In '\i kort komt het hierop neer.
a. Indien een tekort aan een bepaald
artikel dreigt te ontstaan, zullen de beschik
bare hoeveelheden daarvan zooveel moge
lijk gelijk over alle consumenten worden
verdeeld, met inachtneming van bepaalde
behoeften en seizoeninvloeden.
b. Daarbij zullen de bestaande organen
van handel en verkeer zooveel mogelijk
worden ingeschakeld.
Alle consumenten zullen een op naam ge
stelde distributie-stamkaart ontvangen, die
recht geeft op distributie-bonboekjes, met
diverse bonnen. De minister maakt op ge
zette tijden bekend dat bij de winkeliers
een bepaalde hoeveelheid van dit of dat ar
tikel zal gekocht kunnen worden; de rant
soeneering aan de winkeliers zelf zal zijn
naar een bepaald percentage van de norma
le omzet.
De geheele regeling zal via één centrale
organisatie geschieden; de taak der gemeen
ten zal alleen van administratieven aard
zijn, zoodat die niet als in 1916 zullen wor
den belast met de distributie van goede
ren.
De rcigeering neemt ook proeven met
brood.
Reeds tijdens de spannende Septemberda
gen van het vorige jaar, zijn van regee-
ringswege proeven genomen met de samen
stelling van brood, dat in tijd van oorlog
als een van de dan te nemen distributle-
maatregelen, het brood van normale samen
stelling dient te vervangen. Een aantal
Haagsche bakkerijen heeft sedertdien der
gelijke proeven genomen en momenteel is,
in opdracht van de regeering, een der
grootste Haagsche bakkerijen bezig met
de vervaardiging van broad, dat in hoofd
taak tarwe bevat, maar rogge en aardap
pelmeel als aanvullende ingrediënten heeft.
Het brood wordt afgeleverd aan een aantal
personen, die op vragenlijsten hun bevin
dingen dienen meide te deelen.
Een afzonderlijke dienst voor
Werikverrulming.
De regeeringspersdienst meldt:
In de memorie van toelichting tot het
onlangs ingediende wetsontwerp tot verhoo
ging van het Werkfondscrediet, met 30
millioen gulden, is medegedeeld, dat een ge
wijzigde organisa,#e van de werkverrul-
mingsaangelegenheden in het leven zou
worden geroepen. Het ligt in de bedoeling,
voor de taak, die tot nog toe door het Werk
fonds en de departemente werkverschaf-
fingsafdeeling is verricht, een meer zelif-
standig bedrijf in het leven te roepen onder
de verantwoordelijkheid van den minister
van Sociale Zaken. Dit lichaam zal de ver
schillende onderdeelen in onderling verband
regelen, terwijl de leiding zich uitsluitend
zal bezighouden met deze tak van over
heidszorg, welke uit de werkloosheidssfeer
zooveel mogelijk wordt losgemaakt.
Daar echter voor het oprichten van zulk
een bedrijf een wettelijke voorziening wordt
vereischt en 't gewichtige belang der werk-
loosheidsbestrijidlng door middel van uit
voering van werken, het overgaan tot 't
centraliseeren der desbetreffende bemoeiin
gen onder een uitsluitend daarmee belaste
leiding raadzaam maakt, wordt, In aifwach-
tlng van de totstandbrenging der bedoelde
wettelijke regeling, deze taak inmiddels
toevertrouwd aan een dienst voor de werk-
verruiming door het bevorderen van werken
Het Koninklijk besluit, waarop deze dienst
rust, is thans tot stand gekomen.
De instelling van deze dienst met de daar
aan toegekende taak heeft tengevolge, dat
de afdeeling werkverschaffing en steun-
verleenlng ten departemente, zooals zij
thans bestaat, zal worden opgeheven en het
in die afdeeling gelegen, organisatorisch
verband van de werkverschaffing met de
steunverleenlng w^ordt losgemaakt. Tevens
vervalt hiermede, uiteraard, de functie van
het hoofd dezer afdeeling, den directeur-ge
neraal van de werkverschaffing en steun
verleenlng. Voorts wordt door deze reor-
ganlsatie de directeur-generaal van de ar
beid, die tot nog toe tevens was belast met
de leiding van het Werkfonds, ontheven van
de tljdroovende arbeid dezer leiding en aan
zijn eigenlijke functie wederom geheel te
ruggegeven.
KORTE BEBICHTEjüT.
Generaal Snijders in Ziekenhuis.
Generaal Snijders is in het Ziekenhuis
te Hilversum opgenomen, tot het ondergaan
van een operatie. Hoewel er geen reden
moet zijn tot directe ongerustheid vormt
de hooge leeftijd een factor, die de genees-
heeren met zorg vervuld.
Nederland krijgt register-accountants.
Een wetsontwerp is ingediend tot rcige-
ling van het accountantswezen. In groote
trekken komt de regeling hierop neer, dat
een openbaar accoutants-reglster wordt in
gesteld, waarin zij worden ingeschreven, die
voldoen aan de bij deze wet gestelde eischen
van bekwaamheid en betrouwbaarheid en
zich onderwerpen aan te stellen regelen van
toezicht en tucht.
Hij, die in het register staat ingeschre
ven, is bevoegd, den titel van register-ac
countant te voeren.
verdwijnen spoedig door 'n pof
Bij alle Drogisten
LEVERING VAN OVERGEBLEVEN
ZAAITARWE NA 1 AUGUSTUS 1939.
In verband met de mogelijkheid, dat de
telers dit jaar eea gedeelte van de winieir^
tarwe zullen willen bewaren voor zaai in
de» komenden herfst, terwijl later zou kun<>
men blijken, dtt deze tarwe niet of slechts
gedeeltelijk noodig zal zijn geweest en ze het
overschot dï^rdoor na den gestelden uiteTsi
stem leveringsdatum van 1 Augustus nog
'zoudeni willen terugljeveren, is de voljgen*
de levering getroffen:
Indien een teler een gedeelte van zijn
tarwe Oogst 1938 wil bestemmen voor uit*
zaai voor Oogst I94O, moet hij dit kwaiv
tum allereerst vrijvragen bij den Secretaris
van het Djstnci, zooals steeidis gebruikelijk
is gewee'st.
Blijkt nu later, dat hiji deze vrijigevraagde
tarwe niet of slechts gedeeltelijk voor zaai
heeft, dan kan hij dit restant al"
leen dan aan de Organisatie leveren, in»
dien is voldaan aan de volgende voort*
waacden.
a. De Secretaris van het District moet aan
de Organisatie verklaren, dat dezie taxf
we ,deel uitmaakt van de partij, die(
destijdts door den teler voor zaai is
vrijgevTiagid.
b. De Opzichter moet volgens een ter
plaatse ingesteld onderzoek' verklaren,
dat de tarwe inderdaad tairwe van oogst
1938 is.
c. Uit de admindstratie van den teler moet
blijken, dat deze tarwe voor zaai is
vrijgevriagd' e n overgebleven is.
Het DügelijksCh Bestuur zal op dergelijke
aanvragen, die aan de onder punt a, b en c
gestelde vereischten voldoen, toestaan deze'
alsnog aan de Organisatie te leveren tegen
den Oogstprijs van Oogst 1938 (richt»
prijs van 12—17 Juni 1938), zoolang de
Organisatie zelf nog in de gelegenheid is de»
ze tarwe voor Oogst 1938 aan de Nederl.
Tarwe»Cenrtrale als V.I.T.A. of T.C.»tarwe te
leveren. Kan dit niet meer dan geldt de
prijsschï.al van Oogst 1939 van het tijd»
stip van levering.
Hoe later de indevering plaats vindt hoe
geringer de kans, dat nog met Oogst 1938
kan worden meegeleverd.
Zij, die dus zaaitarwe willen behouden,
moeten deze in ieder geval voor 1 Augustus
hebben vrijgevraagd.
Het bekende: Help U zélve
Kan óók worden toegepast
Als U en dat is vé.éM. noodig
Uwe wollen dekens wasoht.
Het bekende koude Persllsop,
Dat zoo véle wOnd'ren doet,
Wascht ook Uwe wollen dekens
Vlug, voordeellg, helder, goed.
CUnge Doorenbos.
ETTEN. 26 April 1939.
De aanvoer op de heden te Leur gehou»
den veemarkt bedroeg 381 stuks.
De aanvoer van melkvee was voldoende
de handel matig en de prijzen eej^i weinig
dalende.
De aan\oer van muntig vee was iets min»
der, de handel traag en de prijzien onver»
ai^ierd.
De aanvoer van jong vee was iets korter,
de handel tamelijk en prijshoudendl
De aanvoer van vet vee was ruimer, de
hantd'el vlug en de prij'zen als vor. week.
De aanvoer van biggen was grooter, de
handel levendig en de prij'zen onveranderd.
Prijzen: Kalfk'oeien van fl«)—260; kalf
vaarzen van f 130—240; melkkoeien vanaf
f 150—270; mager vee van f115—180; gras»
kalveren van f 35—100; Vet vee van f 0.30
f|0.37 per K.G. levend gewicht; biggen
van f 1519 en schapen (lammeren) van
f4-f7.
Nutsspaarbamk Middelharnis-Sonunelsdijk.
Volgens de laatst samengestlde Balans per
31 December 1938 is het tegoed van Inleg»
gers sinds 31 December 1937 gestegen van
f 312751.77 tot f 327937.3.
Aan de gewone reserve weid f 2976.18
toegevoegd, waarna deze thans f 14615,94
groot is.
In eftecten is belegd f 144136.25, in eerste
hypotheken f 127025.in onderhandsche
leeningen aan polders en waterschappen f
80159.06, terwijl op 31 December f 11062.47
Jn Kas aanweiig was en het tegoed bij den
Kassier f 26280.61 bedroeg.
De Nutsspaarban kis lid' van den Neder»
landschen Spaarbankbond', die jaarlijks con
trole uitoefent.
HET BESTUUR:
A. A. MIJS, Voor'zitter
A. W. KOLFF, Secr.»pewningm.
T. C. NIPUIS
P. J. GROENENDIJK
C. F ARENDS
Verkoop van Kalverschetsen en/of,
Bigigenmerken.
Aan belanghebbenden wordt ter kennis
gebracht, dat ia het vervolg streng tal wor»
(den gelet op hen, die jaar in jaar uit hun
schetsen en»of biggenmerken verhandelen.
Het ligt in de bedoeling om aan hen),
die hun toewijzingen niet benutten (dus
verkoopen), waarme^de vaststaat, dat ze geen
bona-fide fokkers zijn, in het vervolg geen
kalveren en»of biggen meer toe te wijzen.
De Districtscommissie.
TWEEDE DEEL.
De verdrijving van de Spanjaarden van
onze eilanden.
Door MEVAHOB.
Naar een oud dagboek.
Auteursrechten voorbehouden.
8.
Met blijdschap hoorde de vrouw haar man
zoo spreken. Gelukkig dat er geen grond
voor haar achterdeur was. Op voorstel van
Lievenszoon begaf zijn vrouw zich nu ter
ruste. Het was niet noodig dat ze beiden
den nacht wakende doorbrachten. Als er
iets met den zieke opdeed kon ze toch zoo
bij de hand zijn.
Zoo bleef Lievenszoon den heelen nacht
waken bö de zieke.
Reeds was het morgenlicht aangebroken
en reeds was vrouw Lievenszoon weer btj
de hand, toen de zieke nog altijd sliep.
Toch leek het dat hig niet lang meer zou
slapen. Nu en dan werd zijn rustige adem
haling even onderbroken en maakte hij met
het hoofd een lichte beweging.
Toen dan ook vrouw Lievenszoon de gor-
dflnen van de bedstede open schoof en het
licht in de bedstede scheen opende hfl zijn
oogen, om ze weer dadelijk te sluiten.
Lievenszoon en zijn vrouw bleven bij de
bedstede. Ze wilden er bij zijn, als hij wak
ker werd. Lang behoefde ze niet meer te
wachten. Eenlge malen zuchtte de man
diep, toen opende hij zijn oogen en hoorden
ze zacht vragen: ,,Waar ben ik?"
In hetzelfde oogenblik boog Lievenszoon
zich over hem heen en antwoordde: ,,Wee3
gerust, je bent bij vrienden."
Hier man, je bent zwaar ziek geweest,
drink wat;"
Met eenlge moeite daarbij door Lievens
zoon geholpen gelukte het den zieke wat te
doen drinken.
Hoe dankbaar had hij daarbtj vrouw Lie
venszoon aangekeken en het was haar niet
ontgaan, dat tranen zijn oogen vulden.
„Dank om Gods wil," zoo fluisterde hij.
Weer had h^j zijn oogen gesloten, maar
een poosje later opende hij ze en vroeg hij
nauwelijks vestaanbaar: ,,Zljn de vrienden
gered?" Vrouw Lievenszoon wist, daar ze
de vraag begreep, niet beter te doen, dan
een ontwijkend antwoord te geven door te
zeggen: „Rust maar alles is in orde."
Werkelijk sloot de zieke de oogen en leek
het of hg bij vernieuwing In slaap zou ko
men.
Lievenszoon en zijn vrouw begrepen wel,
dat hoe nieuwsgierig ze ook waren ze nog
eenig geduld moesten hebben om naar zijn
naam te vragen; Toch zagen ze wel, dat de
man niet sUep, maar dat z^jn vermoeid
hart zich met iets bezig hield, dat hem in
spanning hield.
Eenlj^e oofenbllkken later vroeg hij: „Is
Voshole aan de Spanjaarden ontkomen?"
Weer waren Lievenszoon en zijn vrouw,
daar ze de gebeurtenissen niet kenden niet
in staat oh hierop een afdoend antwoord te
geven maar uit de geheele toedracht der
zaak meenden ze gerust te kunnen zeggen:
„Ja, ze zijn allen ontkomen."
Dit antwoord scheen den man op te luch
ten.
De zorgelijke trek verdween geleidelijk
van zijn gelaat en na een poosje was hij
weer in slaap gevallen.
De schipper en zijn vrouw verwijderden
zich nu van het bed, hoe wel de vrouw
zorg droeg op het minste gerucht bij de
hand te kunnen z\jn. Wat was de man nog
zwak.
Alles wat hem vermoeien kon moesten
ze voorkomen.
Doodelljk zwak was hij nog.
Alleen een zorgvuldige verpleging zou
middellijk hem in 't leven kunnen houden.
Als de koorts nu maar niet meer terug
kwam. En de koorts kwam niet meer terug.
Langzaam aan bij haarbreedjes tegelijk
knapte hij op. Na eenlge dagen was hij
zoover, dat vrouw Lievenszoon een gesprek
met hem kon houden en ze te weten kon
komen, wie de man was, die op zoo'n on
verwachte en ongedachte wijze haar huis
was binnengebracht. Och, onze lezers heb
ben het al lang begrepen. Het was Simon
Gieke, de ketter van Scherpenisse, die zoo
ternauwernood aan de lagen van den waard
van Scherpenisse en aan de Spaansche beu
len was ontkomen.
Met veel moeite had men hem aan boord
van het schip van Maartenszeen kunnen
brengen. Het had geschenen of hij er opge
bracht was om spoedig te sterven.
Geen heelkundige hulp was bij de hand.
De man leek door bloedverlies te zullen
sterven. Men moest van den nood een deugd
maken en zoo goed mogelijk het bloeden
trachten te stelpen. Maartenszeen legde zoo
goed hij kon een noodverband aan, daardoor
minderde het bloeden wel wat maar het was
duidelijk dat spoedig een heelmeester hulp
moest bieden.
Doorvaren naar Engeland beteekende den
dood voor Simon.
Daarom had Maartenszeen den Veerschen
schipper gepraald.
Hij kende Lievenszoon wel en wdst, dat hij
niet te vergeefs een beroep op zijn hulp
zou doen! Maar er moest spoedig gehandeld
worden,
Twee schepen waren uit het Lodljker gat
hem gevolgd. Maartenszeen vertrouwde die
schepen niet, want hij die toch zoo ervaren
was op het water wist ze niet ,thuis te bren
gen.
Zoo was Simon Gieke in allerijl aan boord
van den Veerschen schiper gebracht.
Dat Maartenszeen niet te vergeefs een
beroep op Lievenszoon had gedaan hebben
We uit het voorgaande kunnen zien.
Langzaam waren aanvankelijk zijn krach
ten toegenomen, maar na verloop van eenl
ge dagen namen zijn krachten verwonderlijk
snel toe,
zgn ijzersterk gestel deed alch toen gel
den en na verloop van een dag of tien kon
hij het bed verlaten.
Wat een innerlijke blijdschap had vrouw
Lievenszoon mogen maken allereerst toen
door Simons herstel haar geloof was ge
sterkt en later toen ze mocht vernemen,
dat deze man een gekende des Heeren was.
Wat nauwe geestelijke banden werden
gelegd tusschen Simon, vrouw Lievenszoon,
den bakker en de schlppersknecht en nog
eenlge anderen van 's Heeren volk meer die
in alle stilte ten huize van Lievenszoon sa
menkwamen.
En Simon Gieke?
Och hij moest de leidingen des Heeren in
verwondering aanbidden.
In deze tijden van onzegbare vervolging
had de Heere een veilige schuilplaats hem
verleend.
Hij had op het eiland Tholen willen blij
ven.
's Heeren wegen waren hooger geweest
dan de zijne.
Hij moest het erkeimen als hij het be
dacht, dat hij mogelijk daar veiligheid zou
hebben kunnen vinden.
Hij had er willen blijven ter wille van de
vele stille belijders.
Maar hij zag het nu ook wel in, dat het
haast onmogelijk zou geweest zijn. Immers
toen hij het eiland verliet zwierven de
Spaansche soldaten belust op het bloed der
belijders door het eiland rond. Ook hij zou
aan hun handen niet ontkomen kunnen.
(Wordt v«rvolgd.)
