„EILANDEN-NIEUWS
TRIUMPH
TRIOMFEERENDE
1CENT
VIRGINIA
EENS
GEPROBEERD
ALTIJD
GEPREFEREERD
De Familie Geuzenkamp
HOHVG'sKEUKEHSTROOPcetsMzm^/
2e BLAD - ZATERDAG 1 OCTOBER 1938 - No. 977
BINNENLAND
ff
VERVOLGVERHAAL
door MEVAHOR.--------
Chr. Weakblid op Ger. Grondslag voor d« Zuid-HoU. en Zeeuwscht Eilanden.
Ultgav* van de N.V. .Ellanden-nleuws* Mlddelharnla. Tel. 17, Giro 1S7930, PostbuiS
De critieke internaiio,naI« toestand, doe;t
2ich O|0k in ons land gjevoielen Rede
van Dir. CoJSjn. De militaire en tco'
nnmische maatreigjelein dier regeeting
Die gjenomen maatregelen geenszins epp
inleiding tot algenneen^ mobilisatie, ali^
leen een teeken van paraatheid en Waak'
zaamheid Niet hamsteren!
De spanningen en de oorlogs«dreiging die
tot op dit oogenblik dat wij dit schrijven in
Europa heerschen, doen hun invloed ook in
ons land hevig gevoelen.
Wij hebben onze lezers nummer voor
nummer van den internatioinalein toestand
op de hoogte gehouden, momenteel (Done
derdag) is de wereld in afwachting, wat de
contecentie van de vier groote M'og|e|nd'»
heden, Engeland, Frankrijk en Italië met
Duit.schland, zal opleveren. Wij hopen de
uitslag van deze confeirentie die hWen te
München wordt gehouden, voor het afdruk*
kan van ons Blad mede te deelen.
Vanzelfsprekend heeft ook ons land maat*
regelen getroffen, om, indien dit oinvejn*
hoopt noodig zou woeden, onze grenzen te
beveiligen.
Reeds in het begin van de weeftf zijn im
verband met den internatioinalen polities
ken toestand de grenstroepen Versterkt ge*
WOirden en de betrokkenen hiertoe ander
de wapenen geroepen. M'tfjst waren dit
o,udere lichtingen, waaruit troepen zijn gef
recruteerd van verschillende Wapens, voor*
namelijk infanterie en luchtveld*artillerie:.
Ook op andeiT gebied heeft onze regeering
maatregelen getroffen, die Woensdagavond
in een voor de radio gehouden
reide van Dr. Oolijin.
onze Minister*President, nader zijm toegei-
lich((. In deze rede heeft Dir'. Colijn dja
Nederlandsche bevolking aangespoord rus*
tig te zijn en de toelkomst in^ kalin yeiy
trouwen af te wachten. Hij klemde zich
vast aan de hoop, dat het den, leiders der
volken te elfder ure nog zal gelukkein, een
uitweg' te vinden, die ojis den vredle b'e«»
waart. De Minister achtte den toestand niet
zonder ernstig gevaar, al is dit voor Neder*
land niet zoo critiek als in 1914^. Totem
richtte het aanvallende leger zich naarhe(t
Westen e n bestond er dus voor o^njS lamd
een direct gevaar om in den oorlog te
worden betrokken. Thans is dit gevaar vol^
gens den Staatsman Dr. Colijin niet aam'
wezig. De gewapende actie, aldus sprelker,
als men er toe overgaat, richt zich thans
in Oostelijke richting en dat vermindert
voor ons althans het onmiddellijke'
gevaar.
M'et de mogelijkheid dat een getwaptend'
conflict uitbreekt al behoeft Nedert*
land geen schending vaw haar groimdgebieidl
te duchten zijn de volgende maatrege^lein
genomenI
1. Die dienstplichtigen, ingedeeld bij' diei
16 grensbataljons rijn in werkelijken dienist
opgeroepen, ter versterking van de grensbe*
veihging
2. Tenzij een ontspanning in den poli'
tieken toestand mocht intreden, zal KedieMi
de vóór*mobilisatie worden afgekondigd.
3. Teneinde de noodige wettelijke maat*
reigelen te kunnen toepassen, is de
„toestand van oorlogsgevaar
„giepiDOiclauileerd.
Ook zijn,, zooals Dr. Colijn verder in
zijn rede betoogde, economische maatrefee^
len getroffen, om het volkomen overbodigieil
„,hamsferen" tegen te gaan. Tweei wetsomti*
werpen zijn by de Tweede Kamer ingediend.
die betrekking hebben op de distributie van
levensmiddelen en de prijsstijging daar van.
Uitvoerverboden zijn uitgevaardigd voor
een reeks artikelen; een ecö,nomdschle det*
fensicraad is ingesteld, die de noodiglei ecol*
nomische maatregelen zal voorbereiden; een
aantal wetsontwerpen zijn ingedienid o.a.:
een vorderingswet tot het opvorderen van
goederen, een schepien*uitvaerwet, ©en sdie-
penvorderingswet, een oorlogszee* en lucht--
verzekeringswet en een bodlem*productiewet.
Dr. Colijn heeft zijn toespraak. Waarvan
we hier de hoofdinhoud hebben weergie>»'
geven, besloten, met dank te brengen aa»
den eersten Minister van Groot*Brittanië,
die den eersten stap deed. Waarvan wij allen
hopen, dat deze te München rijn bekroniög
vinden zal."
Aan tijd ontbreekt het ons land aller*
minst niet, om onze grens*beWaking in orde
te brengen. i
De militaire medewerker van h'eit N. v.
d. D. deelt medei, dat de reglejering door
de internationale omstandigheden genoodt*
zaakt is, de regeling van den dienstplicht
te Wijzigen. Het contingent is daartoe uitge*
breid en de oefenfijd voor onberedten troee»
pen verlengd tot 11 maanden. Diienteng»i|=
yo\gÈ is thans te allen tijde ongevec): de
helft van de jaarlichting met voldoende ge>«
oefendheid beschikbaar. Van de infanterie;
is deze helft georganiseerd in 4 bataljons,
die over het algemeen in de nabijheid van
(de grens gelegerd rijn.
De veiligheidsmaatregel, die de regeering
heeft genomen, is nog zeer beperkt. De opl»
roeping gaat niet verder, dan het nauw)*
keurig vastgestelde aantal. Zij is individuF<
eel uitgereikt en betre|ft in het algemeen
de manschappen van ongeveer eein zestaJ
der oudste lichtigen (28—33*jarigen.)
De grensbeveiliging hlee^ft tot taak om
b,.v. materieele hindernissen te maken in
de toegangen tot ons land. De opmarsch vatn
een indringer zou, door de gunstige ligging
ernstig worden vertraagd, door b.v. wegen
te Ooupeeren, <iaarin mijnen aan te brelni^en,
overgangen van wateren te verniefe» en dei*
gelijke dingen meer. Zoo'n vertraging bij
een aanval is van groote beteekleinis, om
alsdan een sterke linie achter onze groote ri*
vieren te vormen.
Nu zal dit alles, naar onze zienswijzei
slechts ,op bescheiden schaal Worden toege)*
past. Noode zal de regeering naar de groot*
ste sterkte, de algeheele mobilisatie, grijpen.
Immers al volgt op een mobilisatie geen
oorlog, kost dit 's*Rijiks Schatkist enorme
sommen gelds. Wat thans gebeurd is niet
eens een inleiding tot eem algeheele mobii»
lisatie, maar alleen te beschouwen als eien
gerechtvaardigd streven naar paraatheid en
waakzaamheid.
Wij hopen van harte, dat het niet verder
behoeft te komen!
De ministers kwamen deze week iederen
dag bijeen om den algemeenen toestand te
bespreken. Ook heeft de ministe!r!*president
H.M. de Koningin te Soestdijk bezocht, om
Haar voor te lichten omtrent de genomen
en eventueel te neimen maatregelen.
In onze groote steden was het vriji kalm.
Voor de dagblad*bureaux en aan de stations
waar men het vertrek van de opgeroepenen
gadesloeg was veel belangstelling.
De luchtbescherming heeft alle mogelijke
maatregelen genomen; het opstellen van
luchtafweergeschut, het prob'eeren van sirei*
ne's, het graven van sChuilloopgraven enz'.
De bevolking rag dit over het algemeen
vrij' rustig; aan.
De telefoon in ons land is op sommige
tijdstippen zoowel locaal ab internationaal
zeer belast geweest. Men zag zich genood*
zaakt tot beperking van den duur delr ge*
sprekken over te gaan. Buitenlandsche get-
sprekken met Londen, Stockholm, Brussel
en Weenen mochten max. slechts 6 minute»
duren. Vooral op de lijnen Amsterdam,
Utrecht, Den Haag, Rotterdam, was het
zoo druk, dat slechts gesprekken van 3 mi*
nuten werden toegestaan.
Terwijl wij dit schrijven is het volgende
bericht doorgekomen:
De voiorzorgsmiaairegelen der
Reigleering.
De rejgieering schprt beslissing inf
zstke vOiOrimobiUsatie op.
's,*GRAVENHAGE, 29 Sept. Tot op
hedenmiddag is het door den minister*pre-
sident dr. H. Colijn, gisteravond in zijn
Tadio*rede voorwaardelijk aangekondigde te
legram ten behoeve van de voor*mobilisatief
nog niet uitgezonden.
Hieruit leiden wij af, dat de regeejring
in de gisteren als gevolg van de aangekonr
digde staatsliedenconferentie te M'ünchlein
ingetreden ontspanning in Europa aanlei^
ding heeft gevonden om de beslissing ter
zake op te schorten, totdat zich met eenigf
meerdere duidelijkheid zal afteiekenen hoe
de internationale situatie zich verder ontj-
Wikkelt. i
Vertrek met grpot veriof uitgesteld.
Inlljiving van dienstplichtigen
eveneens.
Bij Koninklijk Besluit is bepaald, dat dej
voor eerste oefening of voor herhalingis*
oefeningen in werkelijken dieinst zijnde
dienstplichtigen, die na 29 September in
aanmerking zouden komen voor groot ven*
lof tot nader order in werSceïijken dienst
blijven.
De maatregel geldt n ie f voor de gro'e^«
pen van dienstplichtigen, ten aanzien van
welke de minister van Defensie zulks b'ö»
paalt.
Het besluit is genomen op grond vaji
de overweging, „dat de politieke spanning
tusschen sommige staten in Europa het
noodzakelijk maakt maatregelen te treffen
ter beveiliging van de landsgrenzen
om bovendien te beschikken over e'en groo*
ter aantal geoefende troepen."
Voorts maakt de minister van Defensie
het volgende bekend:
Zooals reeds werd meegedejelld, is de op*
komst voor herhalingsoefeningen vam dienst*
plichtigen, behoorende tot de Koninklijke
landmacht, die op of na 29 September
in werkelijken dienst moeten komejn, tot
nader order uitgesteld.
Het vooraanstaande is thans ook van toet»
passing verklaard voor officieren,, onder*
officieren,, korporaals en soldaten, die be*
hooren tot het reserve* en overige personeel
der Koninklijke landmacht. J
Eveneens worden tot nader order uitge(*
steld' de inlijving van dienstplichtigen en de
opkomst van dienstplichtigen, die reeds zijn
ingelijfd, doch wegens het verstrijken van
verleend uitstel enz. de eerste oefening nog
moeten volbrengen. Dat laatste in afwijking
van de geldende voorschriften.
Al het vorengenoemde personeel volgt
vanzelfsprekend bij voor,»mobilisatie en bij
algemeene mobilisatie zïjh bestemming, zoo*
als in de lastgeving in het zakboeJkje is
aangegeven.
Voor de zeemilitie blijft de oproe*
ping voor herhalingsoefeningen voorshandls
gehandhaafd.
Tweede Kamer bijleen om nood:
wetten aan te nemien.
De Tweede Kamer is Donderdag bijeent»
gekomen om de voorgestelde negen nood*
Wetten en tvvee suppletoire; begtootingen,
beoogende de militaire en economische weer*
kracht van ons volk te Versterken aan te
nemen.
Alle wetsontwerpen zijn er zonder slag
of stoot doorgegaan, behoudens een paar
tegenstemmers op sommige punten.
Waarover zouden de ministers Colijn en Van Dijk het wel gehad
hebben toen zij elkander op het Voorhout te Den Haag ontmoet*
ten? Natuurlijk over: den toestand.
De Tweede Kamer gaf in haar gehjeel
de volle steun en medewerking aan de re
geering.
Eerst sprak de heer Rost van Tonnin*
gen N.S.B., welke verheugd was over de
spoedbehandeling en toezei dat de N'.S.
B.„ de regeering terzij zou staan.
De communist de Visser ontpopte
zich ook als voorstander der miliaire bevei*
ligings*maatregelen alleen was hij tegen db
suppl. defensiebegrootiiig ad f 100 millioen.
De heer v. Houten (chr. dem.) hield
oorlog voor zonde; hij was voor de eoon'
mische maatregelen,, niet voor de militaire.
De heer A I b a r d a (s.d.a.p.) had ernsti*
ge bezwaren tegen de buitenlandsche poli*
tiek van dit kabinet, maar daar wlilde hij
nu niet over praten. Het was nu, de'tijd
te doen dat dringend noodzakelijk was.
De Staatk. Ger. Ds. Kersten en Ds.
Zandt, stelden zich ten volle achter de
regeering betreffende de genomen militaire
en econom. maatregelei\, al Waren zij om
principieele redenen tegen de oorlogszee.
ltichtvaart*v erzekeringswet.
Bij het defensie,*crediet ad 100 millioen
betoogde minister van Diijk, dat de regeering
niet aansprakelijk kan worden gesteld voor
bedrijfsschade en verlies van Werkkring.
Met dit crediet zal zoo zuinig mogelijk
worden gewerkt.
Behalve de wijziging van de LandbouWj»
crisiswet, is duur der aangenomen wetsi*
voorstellen bepaald tot 1 Maart 1939,
en zullen de noodmaatregelen gebon*
den zijn aan „de tegenwoordige omj»
standigheden."
I D|e E|e{rst|e Kamer
kwam Donderdagavond negen uur bijeen
en vergaderde tot bijna elf uur. Alle ont*
werpen zijn z.h.s. aangenomen.
,,Niet hamsteren!"
Dr. Colijn heeft in zijn rede zeer teirecht
gewezen om vooral niet te hamsteren. Dat
was noodig, want dit nieuwe werkwoord,
dat voor den oorlog van 1914 niet in 0)ns
woordenboek voorkwam, wordt sinds de
p,orlogs*crisis is begonnen, metterdaad toe
gepast. Men slaat van alles in, zeep, koffie,
thee, rijst, kaas en meer andere artikeleni.
Er waren winkels, die geien onsje thee, geen
stukje zeep meer in voorraad haddeni..
Onafwendbaar zou dit tot prijsverhoo*
ging stijgen, wanneer de regeering hiertege,*»
geen maatregelen nam.
Het inslaan van zooveel goederen is niet
alleen onnoodig, maar ook zeer nadeeMg.
Het publiek weet de gekochte goederen
mieestal niet goed te bewarem, zoodat er
veel bederft. - - -
De Vereeniging van GroiOtwinkelbedrijV
ven in Levensmiddelen heeft onder haar
afnemers een kennisgeving verspreid. Waan»
in zij er op wijst dat het niet in hun eigen
eigen en in het belang van de geCtneencchap
is, om zooveel goederen in te slaan'. Zij
richtte het verzoek tot alle consumenteïi
Hamster niet. Hamsteren is dom en onf«
vaderlandslievend.
VERSCHILLENDE BERICHTEN.
Inwerkin^gtreding va,n de pachtwet.
Naar wij vernemen, zal de Pachtwet niet,
zooals de bedoeling was, op 1 October a.s.
in werking treden, aangezien miem e'r 'niet
in geslaagd is de voorbereidingen tijdig gei»
reed te krijgen.
De samenstelling van de Pachtkamers (in
totaal 62) heeft veel tijd in beslag genomeji.
Intusschen is men hiermede toch zoover
gevorderd, dat binnen niet te langen tijidi
een ofiicieele publicatie omtrent den datum
van inwerkingtreding der Pachtwet kan
worden tegemoet gezien.
OoisprcnkclIJlE historische gegevena vr|f be
werkt, vin het leven van dan kleinen boer van
voor 30 jiar. Antenriricht voorbehouden.
15.
Een klein handeltje begonnen, dat zich
langzamerhand heeft uitgebreid' zoodat Aal'
ders nu tot de flinkste zakenlieden van het
dorp behoort Bij het doen van zaken is
viouw Aalders niet achtergebleven.
Integendeel de bloei van de zaak is zie*
ker voor een niet gering deel', aan haar
te danken.
Ze scherpt haar man op en houdt de ad*
ministratie bij. Men heeft liever met haar
man dan met haar te doen.
De menschen vam het dWp drukken het
uit door te zeggen: „Vrouw Aalders heeft
de broek aan."
Hoe het riji,- de ruim vijjfi en ve^t^tigf»
jarige v,roiUW maakt een flinke, indtuk op'
wie met haar in aanmerking komt.
En wie nauwkeurig met haar kennis heeft
genxaakt moet wel erketmen, dat ze oen
flinke vrouw is en dat ze niettegenstaande
haar wat al te zakelijke opvattingen toch
niet ongevoelig is voor het leed en de ai*'
moe'de van anderen. Maar aan menschep,
die wel kunnen maar niet Willen betalen
'daar heeft ze een grooten afkeer van ein dat
verheelt ze dan ook niet. Wie echter door
P'mstandig'heden niet kunnen betalen, daar
heeft ze wel ge'du'ld mee en djit èle niet
fcarig is waar geholpen moet worden, daar
zouden de armmeesters van het dorp van
kunnen getuigen. En tegenover deze vrouw
komt nu vrouw Geuzekamp te zitten.
Onwillekeurig moet ze aan de nog niet
betaalde rekening denken en dat doet haar
blozen als ze door vrouw Aalders wordt
aangesproken.
Nog enkele andere vrouwen zijn ook van
de partij. Het duurt niet lang' of het gesprek
der vrouwen is in vollen gjang en langza*
merhiand raakt vrouw Geuzenkamp haar
beschroomdheid wat kwijt. Na de kleine
bezichtigd te hebben en het om strijd jals
een flink kind' geprezen te heibben komen
de dorpsnieuwtjes aan de beurt.
Wie er zooai ziek zijn, de sterfgevallen
en de geboorten van de laatste tijd, met dle(
omstandigheden waaronder die hebben plaats
gehad.
Familierelaties, of die en die een zuster
of broer van deze of gene vrouwl of man
is. of dat het slechts verdere faniillle is en.
meer dergelijke dagehjksche gesprekken hou*
den de vrouwen geiruimen tijd bezig.
Dan komt het gesprek over de tijdsom*»
standigheden, op de vooruitzichten voor d'e
landbouw, want daar moet het heele dorp
van leven. De slechte aardappelen van het
ji^orige jaar worden ook niet ver^etenj en
'dit geeft vrouw Koenderik' aanleiding om
te zeggen: „Ja wij hadden ook erge slechte.
Ze Waren voor de varkens nog niet om te
eten. Zoo spekkig waren ze. Ze lagen als
glazen bollen op de schotel. Zulke glazen*
makers willen we niet eten had mijn man
gezegd. En daarom hebben We twaalf mud
uit Friesland laten komen. Diie waren wal
lekker. Maar toen lustten we onze eigen
aardappels heelemaal niet meer, zoodat we
later er nog wel vijf mud hadden baj b4'
steld".
Vrouw Koenderik had het gezegd op een
beetje verheven toon. Alsof ze er mktes
l>ronken wilde, dat ze dat hadden kunnen
'doen. Nu dat ze het wel kond«fn doen dat
was wel bekend. Maar het was van vrouw
Koenderik ook bekend, dat ze niet erg
nauwgezet huishield en dat ze er niet tegein
op zag om niettegenstaande haar ruim in*
komen nog schuld te maken.
Haar mededeelingen over de aardappel*
len worden da^n ook vrijwel genegeerd,
alleen vrouw Aalders zegt langs haar neus
weg: „Ja, Wie het breed heeft, kan het
breed laten hangen".
Dat er zoo weinig' notitie van haar woott»
den wordt genomen ergert vrouw Koen*
deririk. Ze had gemeend, dat de anderen
met eenig ontzag naar haar zouden pi^'
luisterd hebben en dat haar mededeeling
aanleiding zou geweest zijn om er waf op
door te praten. Zeker konden ze het niet
verdragen, omdat haar man maar arbeiider
Was en de anderen behoorden tot de burgterlj
of tot de kleine boertjes. Ja, die hadden
heel wat verbeelding en dadhten dat zie
meer waren dan de arbeiders. Daar had
je vrouw Geuzenkamp, z© Wist zeker dat
die niet van de eene week in del anderei
wist te komen. En toch' dat mensCh
scheen zich ook heel wat te verbeelden-
Achtte zich zeker ook meer dan zij, vrouw
Koenderink.
Maar ze zou zich niet op zij laten zetten
en plots viel ze uit: „Ja, dat ku,nnen mef»*
schen niet verdragen, dat wij arbeiders dure
aardappelen eten; de arbeiders al hebben
ze het veel beter dan de kleinle boertjes|
zijn nu eenmaal in het veracht. Waiarom
zouden we ze niet koopen, we konden, ze
toch betalen. Mtenigeen, die voor ons ari»
beidersmenschen den neus ophaalt zit on*
der de schulden, al doen ze Zich nog zoo
netjes voor."
Die opmerking van vrouw Koenderink
was geheel ongegrond. Geen der vrouwen
had zich iets tegenover haar te verwijteni.
Met even groote hartelijkheid was ze be*
handeld als de anderen.
Het o'ntg'ing vrouw Aalders niet, dat
vrouw Geuzenkamp verbleekte en er stil
van werd. Inderdaad gevoelde vrouw' Geul*
zenkainp dat zij door vrouw Koenderink
bedoeld werd.
En Waarom? Zij had toch niet de minsta
aanleiding gegeven tot deze schimp.
Zou het dan algemeen bekend zijn, dat ze
schulden hadden?
Och schuld hebben wat was dat toch
naar. Was ze dat tofch eens tö boveni.
Maar zou ze het ooit te boven k'omeln?
Met schrik dacht ze aan het doosje ïn
het schuifje van het kabinet, dat den laaH^
Sten tijd niet vermeerderd maar verminderd
was. En dan die andere schulden. Bij de
ambachtslieden, bij den koolboer, nog Wat
winkelschuld. Ddt laatste wist zelfs haar
man niet precies. Waarom zou ze haar
man er mee bezwaren? Ondanks de aan*
wezigheid van de andere vrouwen liet ze
haar gedachten den vrijen loop.
Ze was er niet bij.
Ze hoorde niet wat de anderen verder
bepraatten maar zat maar stil voor zich tq
kijken.
Vrouw Aalders merkte het wel op. Ze
had innig medelijden met vrouw Geuzen*
kamp. Van niet willen, was bij haar ge,en
sprake. Zuinig en oppassend als geen ander.
Zich het eten uit den mond sparen om
een ander maar te kunnen betalen. Zij zou
haar helpen. Zeker was vrouw Geuzenkamp
niet op haar gemak omdat zij ook nog e|en
postje van Geuzenkamp te Vorderen hadden.
(Wordt vervolgd.)
