CmWEEKBLADÖpGED.GROnDSU^GvöÖRDlZUID-H0aEnZCClJW3^^ EILAnDEM N.V. ÜITGEVERSMAATSCHAPPU „EILANDEN-NIEÜWS" Het Tsjecho-Slowaaksch probleem. Hitler blijft eischen. He Jaargang WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1938 No. 976 Indrukken uit den Raad van Middelharnis WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDEN" 18e JAARGANG Hoofdpijn, Kiespijn. Sen"m'e?blj altijd een poeder of cachet van Mijnhardt. aan BUITENLAND Vóór 1 October a.s. wil hij Sudetenland bij Duitsch land zien. CAMEE PASTILLES Verpakt in fraaie goud-Bonbonnières Prijs f. 1.- en 50 et. IIAnDErUIIEUWS UITGAVE VAN Advertenlie^^ 20 cent pet regel. Recl«mes 40 et.; Dtenst* aan vragen en aanbiedingen van 16 regels 80 et.; Boek'aan' kondiging 10 cent per regel Contracten belangi^ lager. Gcvestilgd te Middelhaxnis Prins Hendiikstr. 122 C Giro 167930 i Postboz 8 Tel. 17. Bijkantoor voor Zeeland: St. Maartensdiypk, Markt, Telef. 59. Abonnementspi^s 85 cent per 3 maanden bQ vooruitbetalijig. Verschgnt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per weelc. Afzonderlijke nummers 5 cent Buitenland B juldexi "SUs jaaz %tf II. Al is Tsjechof'Slowakije als staat nog slechts 20 jaar oud, de daarin wonende V;ol« ken hebben vanzelfsprekend een eeu-wieni* oude geschiedenis. Zooals we reeds mee'd!e)et= den, kwamen in de tijd der Volksverhuizing de Tsjechen in Bohemen en vonden er eeii» door de Germaansche stammen vrijwel vep" laten gebied. Omstreeks 870 werden deze heidensche Slaven gechristianiseerd door dfe arbeid der Evangeliepieldik^rs CyriHus en M'ethodïus en kort daarna erkenden zij den Keizer van het Heilige Roomsche Rijk als hun heer. De Slowaken kwamen al spoedig onder de heerschappij der Hongaren. Van* af 900 ongeveer begon de germaniseerendle, invloed der Duitsche Keizers op de Tsjechen De geestelijkheid' der toen nog aBeenheier'* schende Roomsche Kerk was overwegend Duifsch en ook de in 1348 te Praag" gestich«< te universiteit was voor 't grootste deel in Duitsche handen. Ook de strijd van den bei» kenden martelaar Johannes Huss, die iri 1415 te Constanz werd verbrand en van de naar hun genoemde Hussieten in de oorlog van 1419 tot 1436 was behalve een gods^* dienststrijd niet minder een strijd' van de. Tsjechen tegen het Duitsche element, dat door Keizer Sigismund zeer werd begun* stigd. Huss is daarom nog a|ltijd één van de nationale helden der Tsjechen. Gedurende een ee,uw was Bohemen toen tamelijk vrij' en zelfstandig, dOch in 1526 geraakten de Tsjechen onder de heerschappij! der Habs* burgers, die in Weenen zetelden en zie zijn daarondeir gebleven tot 191?! toel Wel heb* ben ze meermalen gepoogd hun zelfstan* digheid te heroveren, b.v. in 1618, toen met de Boheemsche^ opstand de Dertigjarige oor<» log begon, welke ook in hun land ve^* schfrikkelijke verwoestingen aanrichtte en db bevolking tot een derde terugbracht. Zij verloren echter zoowel op nationaal als op godsdienstig gebied het pleit en langzaf» merhand werd het Tsjechische element te* ruggedrongen en het Duitsche versterkt. De Tsjechische taal verloor terrein en die germaniseering ging gestadig voort, mede met behulp van vele Duitsche immigranten. Vanuit Weenen werd door de Roomsche Keizers ook voortdurend gewerkt aan de kathohseering van Bohemen, welke zoo in* tens werd doorgevoerd, 'dat in het land van Huss in 1780 nog slechts 50.000 niet*Katho* lieken waren. De Tsjechen zuchtten eeuwen* lang onder Duitsche en Roomsdhe druk en als zij de kans schoon zageji, poogdenj zij tot opstand te geraken. Zjoo probeerden zij in het bekende reivolutiejaar 1848 bet Oostenrijksche juk van zich af te schudden dbch Praag werd onderwipipen. En ondelr de lange regeering van Keizer Frans Jozel, die van 1848 tot 1916 de kronen van.O(os<' tenrijk en Hongarije droeg, werd het vjoor hen niet beter. Bohemen werd vanuit Wee<« nen en Slowakije vanuit Bud'apest geregeerd', doch de onderdrukking vernietigde niet de vrijheidszin van het volk' en men ho|opte, dat 'de dag; der bevrijding nog e'ens zou aanbreken. In de jaren voor de werield(ooriog werd de regeering te Weenen wat ,soepie|ïer. Er kwam een vrije pers, Tsjechische scholen en een eig|en Universiteit. Ook dte politie^ ke organisatie begon zich baan te briekenl. Reeds in de laatste decennia der 19e eejuW begon de bevrijdingsactie der Tsjechen zich op politiek gebied te ép^ri. gelden. Het was met name de latene President van Tsjecho* Slowakije Thomas Masarijfc, die de grond* legger is geworden van dfe Staat en dien men met recht de naam van Pr!esid|enf!i' Bevrijder heeft g'eschonken. Deze Thomlas Masarijk, die van Slowaak* sche afkomst was, werd' in 1850 in M'oravie geboren wit arme ouders. Hij studeerde en werd op 32»'jarige leeftijd' professor aan de Tsjechische hoogeschool te Praag, wat hij tot in 1914 gebleven is. In 1891 werd hij dbor de Jong*Tsjechen, die voor de onaf* hankeüjikheid van Bohemen ijverden, tot hd van het Oostenrijksche parlement gjekozfen. Bij het jiitbreken van de wereldoorlog kwa* men de Tsjechen voor een moeilijk vraag* stuk te staan. Zij voelden er niets volor in het Oostenrijksche leger te vechten, want een overwinning van dat land zou hu» leeid nog verzwaren. Bovendien moesten ze dan tegen hun Slavische rasgenooten, de Russen en Serviërs, strijden. In Weenen begreep men dit blijkbaar en daarom liet men int Augustus 1914 een groot aantal Tsjechische en Slowaaksche leiders arresteeren. Masa* rijk slaagde erin te vluchten ^n kwam in Italië en Zwitserland, later in Londen, Hyl werkte nu in het buiteinland krachtigi aan de vrijWlfing van zijiti land Hij!, die; reeds in zjjn jeugd' het |jden ziijbs volks had gezien, had er steeds naar gestreefd Bohemen en Slowakije vrij te maken. Eerst meende hij', dat dit kon in een federatieve Oostenrijksche staat, doch gedurende de oorlog kwam hij meer en meer tot d«( overtuiging, dat een geheel onafhankelijke Tsjecho*Slowaaksche Staat het ideaal moest zijn. Voor de verwezelijkingi daarvan was echter noodig de volledige uiteenspatting der Oostenrijksch*Hongaarsche monarchie. Bij een overwinning der Geallieerden zou deze echter zeer waarschijnlijk zijn endaar* om kozen de Tsjechische leiders in de Wereldoorlog de zijde der Entente. De vriend en medewerker van Masarijk was Ednard Ben,esj, die tevens zijn schoon* zoon werd. Deze bekwame diplomaat, thans president van het zoo bedreigde land, werd in 1884 geboren. Hij studeerde te Praag O'.a. bij prof. Masarijk en ging in 1905 naai Parijs, waar hij verder studeerde. Dat ook zijn belangstelling toen reeds uitging naar de vrijwording van zijn volk, blijkt wel uit de -titel van zijn dissertatie, waarop hij' in 1907 te Dyon promoveerde: „Het Oosten* rijksche vraagstuk en de Tsjechische kwes' tie". Hij vertoefde ook een jaar in Berlijn en werd in 1912 lector te Pr'aiag!. Toen de oorlog uitbrak', organiseerde hij een inlichtingendienst, die Masarijk', Welke in het buitenland woonde, op de hoogte hield en maakte ook zelf menige buitenland* sche reis. Het werd een geheime revolutio* naire beweging, ook' aan het front. Duizen?» den Tsjechische en Slowaaksche soldaten liepen, vooral in het Oosten, naai den vijand over en vormden er in Rusland Tsjeschische legioenen. Het benoodigde geld voor de actie kwam voornamelijk ,uit Ame* rika van rijke landgenooten. Langzamer* hand werd het echter ook voor Benesj in Praag te gevaarlijk en daarom vluchtte hiji in 1915 naar Zwitserland, waar hij zich bij Masarijk voegde. Zijn vrouw» de dochter werd gearresteerd en bracht 2 jaar in de gevangenis doorl Masarijk, Benesj en Stefanik, de derde in het driemanschap, een vUegerofficier stich* ten nu te Parijs een Tsjechische Nationale Raad, waarvan Masarijk voorzitter en Benesj secretaris werd. Ddt orgaan had de leiding in de nationale strijd en vertegenwoordigde de Tsjechen bij' de Entente*mogiendhed'en. Deze gingen nu onder de gestadigde beïn* vloeding van Benesj, die al spoedig als de diplomaat optrad, begrijpen, dat Oostenrijk Hongarije moest uiteenvallen. En zooals de beroemde pianist Paderewski in die tijd het pleit voerde voor een nieuwe Poolsche Staat, zoo pleitten Benesj en Masarijk voor hun Tsjechen en Slowaken. Intusschen waren er in Rusland na de revolutie van 1917 aldaar Tsjechische ba* taljons achter het front gevormd, die doox Siberië heen naar het Westfront wilden. Zij opereerden tegen de Sovjets, namen miet 5.1000 man Samara aan de Wolga in en met 15.000 man Wladiwöstok, de Russische Oorlogshaven in Siberië tegenover Japan. Zij waren toen in Siberië de baas. Velen zijn er gesneuveld en gestorven en na ve^ avonturen bereikte na den oorlog een deel van hen het vaderland. Nog voor de wapenstilstand werd geslo* iin, proclameerden Masarijk en Benesj op 28 October 1918 te Parijs de vrije Tsjecho* Slowaaksche Staat. Het genoemde drieman* schap vormde de voorloopige regeerin^. Tien dagen tevoren had' President Wilson geëischt, dat Oostenrijk aan zijn volken h.^i zelfbeschikkingsrecht zou geven. Dit Was de doodsteek voor de Habsburgsche monarchie. Een, paar dagen later brak in Oostenrijk de revolutie uit; Keizer Karel legde de kroon neer en Oiostenrijk werkt een republiek, terwijl de andere volken stre* den voor hun grenzen. Polen en Ruthenem twisten ons om een deel van Galicïë; Tsjechen en Hongaren raakten slaags icn zoo giscte het geweldig in de o,udie monar* chie. Het was de overgang naar de riieuwie tijd. De ballingen konden nu naar hun land ter.ugkeeren; Benesj bleef echter nog bijna een jaar in Parijs om daajr als vertejgenf» woordiger van T.S. nu Minister van Buitenlandsche Zaken aanwezig te zijtn bij de vredesonderhandelingen. Op 14 November 1928 kwam dfe Nationale Vergadering te Praag bijeen onder voorzit* terschap van Dr. Kramar. Deze beloofde den Diuitschers rechtsgelijkheid. Masarijfc, die toen nog in Amerika vertoefdjei, werd met algemeene stemmen tot eersten Presi* dent der Republiek gekozen. Hij heeft dit hooge ambt, dat hij' in het laatst van Dej* cember 1918 aanvaardde, bekleed tot De* cember 1935, dus 17 jaren lang. Toen meende hij vanwege zijn hoogje puderdom bijl Was toen 85 jaar t t-e moieteto altreden. Zijn vriend Benesj W^xd Op zijn verzoek tot zijn opvolger gekozen. In 1937 is hij, betreurd door het gansche volk, dat hem vereerde als een vader des vaderf lands, gestorven. Over de grenzen van de nieuw» Staat was men bet niet dadelijk eiens. Beneisj wilde de historische grenzen van Bohej» men, M'oravie, Silezië en Slowakije;. Dfe SiudetensDuitsdhjeris veTla^;g{die»: echten aan* jslinitjnig bij Oo'sftonrïjk! (niet bij Duitschland dusi waartoe zij trouwens nimmer hebben behoord.) Bij de vrede van Saint*Geimain moest Oostenrijk de onafhankelijkheid er» kennen van Tsjecho*Slowakije en werden door de Parijsche heeren de grenien van dit land vastgesteld, zooals ze nu 20 jaren geweest zij'n. Het land der Sudeten*Diuittf schers werd' niet bij Duitschland gevoegd, omdat: Ie. deze gebieden nömmer deel hiebben uitgemaakt van het Doütsche Rijfe. 2e. deze streken met hun steenkolen en ertsen en industrie voor T.*S. nood* zakelijk waren als aanvulling vpor de Tsjechische landbouwgebieden. 3e;. het land anders strategisch in een onhoudbare positie verkeeren zou, daar de natuurlijke verdedigingslinies loopen over de omringende gebergten. Hongarije, dat als o'^erwonnen land werd behandeld, verloor grcmte stukken, die door Slowaken werden bewoond, benevens 750.0CO Hongaren, welke nu haar het moederland terugwillen. De grenzeè van de nieuwe staat Polen werden ethnqgrafisch vastgesteld, doch tijdens de Pooïsch*Russische oorlog in 1820 veroverden dei Tsjechen het gebied van Teschen, zoodat é;en 80 a 100 duizend Polen onder de Tsjecbische regeering kwa* men te staan, die nu' evtn^xscis docw hun moederland worden ppgeëischt. Engeland en Frankrijk schiepen ten' Z. van Duitschland een staat, die in Midden*Europa een slagt* boom moest vormen (tegen een mogelijke toekomstige expansie ;der Duitschers. Het blijkt nu echter wel, dat T.S. niet in staat i\ de opmarsch van het Derde Rijk' tegen te houden, omdat het uit al te heterjOgene bestanddeelen bestaat en de 'Westersche mogendheden hun eigen creatuur in de steek laten op het moment, dat het zijn functie zou moeten vervullen. ^IjfWordt vervolgd.) Mijnhardi's Poed«rs per stuk 8 er. Doos4.'>ct Cachets, genaamd „Mijnhardtjes" 2st, 10 et Doos 50 et. Onder de vroede vaderen van Mieneerse's Raad heerschte langen tijd paix en vrede. De vertegenwoordigers der verschillenda groepen vogelen van diverse pluimagie vergaderden vele malen in de grootste eenstemmigheid. pn ook Vrijdagmiddag zou dat naar alle Waarschijnlijkheid weer het geval geweest zijn, ware het niet, dat de S.D|.A.Pi.*fractie^ zooveel tijd voor zich had opgeeischt. De schriftelijke vragen van genoemde fractie, eerder in ons Blad aangekondigd, kSvamen op het groene laken en op ietf* wat tergende wijse rezen daaruit tal van vragen. Het uithoudings*veTmogen van den heer V. d. Slik, was bewonderingswaardig nog bewonderingswaardiger de kalmte van den Voorzitter, die de vragen beantwoordde. Totdat de vrager uit zijn rol viel, en de ware gedaante van dezen roodf'ge;* plekten vogel voor den dag kwam. Op echte S.D.A.P.*wij'ze werd het: „ik wil en ik zal" en zag de Voorzitter zich| wel genoodzaakt de vreedzame dialoog te beëindigen. Die maat liep over toen de heprf v. d|. Slik het Waterleiding*kantoor van „oplich* ting" beschuldigde en toen toen is, om het met Jaq. Perk te zeggen: „het zwijfeend zwerk uiteengeborsten." De vredesduif was de raadzaal uitgevlogen; de humor van de heer Jan van der M'eide vermocht niet, een andere sfeer te schlelpplen. Dfe pinet Was er af. Desalniettemin liet de geheele Raad de S.D.A.P. in de kou staan. Geen wonder ook, de ingediende voorstel* len, welke werkverruiming' beoogden, waren grootendeels als propaganda bedoeld voor de S.Di.A.P. Het moest voorkomen, alsof zij de menschen waren, die voor werkverrui* ming zouden zorgen, en alsof dit den ajv deren heeren nu eigenlijk' koud Uet. De heer v. d. Slik' kon echter weten, dat alles wat hij naar voren bracht de volle aandacht van B. en W. had eni in ooide?:* zoek voor uitvoering is. Nieuwe aspecten werden door hem niet geopend. Ook niet de middelen aangewezen, waaruit dit alles betaald zou kunnen worden. De heer v. d. 'Slik kon óók wete/n,i daü het initiatief tot demping of overbrugging der binnenkaai niet van hem' uitging, maar dat reeds lang; te voren door andej^e leden een vraag om een kostenberekening is ia* gediend. Men had hem wat je noemt „door" en inplaats van lauweren te oogsten, heeft hij schromelijk gefaudeerd. Ten opzichte van het geval de Man, die door de Waterleidings*MaatschappiJ zou zijn „opgelicht" heeft hij geen waardige politiek gevoerd. Slimmer zou zijn geweest, wanneer de verongelijkte had gerequestreerd, dan zou die zaak misschien meer officieel zijn behandeld. Nog j)robeerde hij een andere kwesti|e ter tafel te brengen, n.I. die der kojlenf' tremmers aan de gasfabriek, maar hij^ zag wel dat hij van tactiek moest veranderen. Terecht voegde de heer Vermaas hem toe, dat hij de zJken meer vertroefaeldte dan v(ei{« helderde. Nu is in troebel water, goed visschen. Maar in dit geval moest de S.Di.A.F(. met een leege kaar huistoe. Bijl alle pO|Utiek verschil dat er bij raads* leden is, is samenwerking goed mogeHjk. Dat is meer dan eens bewezen. M'aari dan moet men niet een deel opeischen dat men niet toekomt, niet met andermans veeren pronken en vooral geen insiauaties lan* ceeren ook al is men vo%e(nB art. 53 der gemeentewet onschendbaar. Het prestige van den Raad is een kost* baar goed, in het belang der gemeenschap en der goede samenwerking is hiet gfef^ wenscht, dat die tactiek wordt gevolgd dat ten allen tijde en bij alle verschil, dit pres* tige wordt bewaard. -"ZACHT VAN SMAAK - PRUS 70 cl OVERZICHT Sinds Vrijdag, toen ons buitenlandsch' Overzicht werd geplaatst is de politieke he* mei in het buitenland, nog zwaar bewolkt gebleven. De spanning is niet va» de lucht af. Hoewel het onderhoud te Godesberg vol* gens Chamberlain „geen volkomen misluk* king" kon worden genoemd blijft de oor* logsdreiging tot heden boven Europa hangen Bij de laatste besprekingen die Chamber* lain met Hitler heeft gevoerd, heeft deizei zich bereid verklaard, de ontruimingi van het Sudetenland, binnen de door Duitsch* land gewenschte termijn te ondersteunea. Het Diuilsche memoK^ndum aan Praa^. Aan Praag is door Duitschland een mei* morandum overhandigd, dat luidt als volgt: 1. Terugtrekking van alle Tsjechische strijdkrachten, politie, gendarmerie, douane* beambten en grenswachten uit de te ont* ruimen gebieden. Dit gebied moet op 1 October aan' Duitschland worden overgedragen. 2. Het ontruimde gebied moet in zijn ttf genwoordigen toestand worden overgedraf gen, d.w.z. zonder dat de militaire, econo,» mische of verkeersinrichtingen, vernield of onbruikbaar gemaakt zijn. 3. De Duitsche regeering gaat ermede ao' coord, dat een gevolmachtigde vertegenwoor* diger van de Tsjecho*Slowaaksche regeering en het leger wordt toegevoegd aan het hoofd kwartier van de Duitsche militaire strijd* krachten, om de bijzonderheden van de wijze van uitvoering der evacuatie te regCF» len. 4. De Tsjecho*Slowaaksche regeering moet onmiddellijk alle Sudeten*Duitschers die waar dan ook op het gebied van den Tsjechen* Slowaakschen staat dienst doen bij de miU^ taire strijdkrachten of bij de politie, ontslaan en toestaan, huiswaarts te keeren. 5. De Tsjecho*Slowaaksche regeering moet alle politieke gevangenen van Diuitsch ras vrijlaten. 6. De Duitsche regeering is bereid toe te staan dat voor 25 November uiterlijk een volksstemming wordt gehouden in nog nader vast te stellen gebieden. 7. Veranderingen in de nieuwe grens De aangewezen verpakking voor op reis en in den auto. voortvloeiende uit de volksstemmingen moe^ ten door een Duitsch*Tsjechische of een internationale commissie worden geregeld. 8. De volksstemming zelf moet geschiej» den onder toezicht van een intecaationalej commissie. 9. Duitschland stelt voor, dat een gezag' hebbende Duitsch*Tsjechische commissie wordt ingesteld, voor de regeling van alle verdere details. 10. Gedurende de volksstemming moeten beide partijen haar militaire strijdkrachten uit de gebieden terugtrekken. Praagi wijist Hitlm' eischen van de hand. De eischen in dit memorandum aan Tsje» cho*Slowakije gesteld, gaan dus veel verder, dan de voorwaarden, welke reeds vroeger waren aanvaardt. Chamberlain moet voor zij'n vertrek uit Godesberg aan Hitler hebben doen weten, dat hij aan de regeering van Tsjecha Slow wakije de aanvaarding dezer nieuwe voor* stellen niet zou kunnen aanbevelen. MiabiUsatie der Tsjechien. Vrijdagavond is de regeering van Tsjecho* Slowakije bijeengekomen en heeft besloten tot algemeene mobilisatie. Praag heeft intusschen aan de ministers van Engeland en Frankrijk doen weten, dat zij er niet in kan toestemmein, zich ta onderwerpen aan de door Hitler in het me* morandum gestelde eischen. Ieder voelt dus, dat de toestand nog zeer gespannen blijft. Op het mobilisatie bevel van Tsjecho*Slowakijje heeft Hitler niet direct met de wapenen geantwoordt, waardoor hij min of meer een be,ste kans heeft laten voorbijgaan. Zou het tot müi* tair geweld komen, zal hij de 'Tsjechen zwaar verschanst vinden, en bovendien zou het niet zoo lang duren, of Tsjecho*Slowaw kije zou hulp krijgen. Meer dan ooit is dus de toestand critiek. M'ussohni heeft intusschen een rede ge* houden, waarin hij zei, dat hij niet kon in* denken dat de volkeren van Europa zich op elkaar zouden storten. Ook President Roosevelt uit Amerika heeft aan Hitler in een zeer lang] telegram den vrede bepleit. Met klem vroeg hij na* mens 130 millioen Americanen om de on* derhandelingen voort te zetten om daardoor de geschillen tot een oplossing te brengen. Gro|ote Riedle valn Hitfer. Zondag heeft Hitler aangekondigd, Maandag tegen 8.20 uur Amsterdamsche tijd een groote rede te zullen houden in het Sportpaleis te Berlijn, welke over alle Duitsche zendiers zou worden verbreid. In spanning heeft geheel Europa, om niet te zeggen de geheele Wefcield de nede van den Rijkskanselier tegemoet gezien. In deze geruchtmakende rede heeft Hitler herhaald, dat hij de overdracht van het Su^' deten*Duitsche gebied voor 1 October blijft eischen. „Wanneer Benesj den Sudeten*Duitl* „schers niet voor dien datum de vrijheid „geeft, dan zullen wij de vrijheid haf len," aldus de Führer. Deze eisch, die hij nu stelde, zoo zeide hij, was üjn laatste terrioriale eisch in Europa. (Let wel: in Europa, zouden dan de koloniën aan de beurt zijn?) Sprekende over de strekking van zijn hier* bovengenoemd memorandum, verklaarde Hit* Ier, dat dit slechts beoogde den modus aan te geven, waarop de door den president der Tsjecho*Slowaaksche repubhek gedane toezeggingen vervuld kunnen worden. In zijn redevoering werden voorts twee andere belangrijke punten naar voien ge* bracht en wel om a. heit „Britsche legi* oen," oudstrijders uit den wereldoorlog de orde en veiligheid te laten handhaven in do bezette gebieden, dus niet door Diuitsche troepen; b. dat hij toezei om hét overge* schoten brok Tsjecho*Slowakije te garandee<« ren, als inderdaad alle minderheden kwes* ties waren opgelost.

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 1938 | | pagina 1