Ct1DWEEKUADSpGED.GD0nDSIAG vöÖRDËZUID-HOainZEEUWJCHE EHAnOEM
Afstand van Tsjecho-Slowakije
aan Duitschland?
N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „EIUNDEN-NIEÜWS"
Het Tsjecho-Slowaaksch
probleem.
lie Jaargang
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1938
No, 974
Zomertijd eindigt
2 October.
Gbamberlain zal Woensdag op^
nieaw met Hitler confereeren.
Prinses Juliana
gaat vooruit.
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDEN" 18e JAARGANG
Rheumatische pijnen
Engelsche en Fransche Ministers besluiten aan
Hitlers' eisciien tegemoet te Icomen.
niEuws
UITGAVE VAN
Gevestigd t« MlcKIelIuimls n Prins HendtiJatt. 122 C Giro 167930 Fostbox 8 Td. 17,
Bjükanfooi vooi Zeeland: St. Maartensdök, Markt, Telef. 59.
Advertentie^ri|i 20 cent pet tegel. Reclames 40 et.; Dienst*
aJuiTtagen en aanlriedingen yan 1—6 tegels 80 <t.; Boek»aaii*
fcoadi^ing 10 oent pet tegel Contracten belaiigi|{k lag».
Abonnementspi^s 85 cent pet 3 maanden bQ Tootuitlwtalïng.
Vetschgnt iedeien Woensdag en 2^aterdag 2 maal fcr week,
Afzomderljike nammert 5 cent Buitenland S^den pvt jaar
7.500.000 Tsjechen
is 510/0
3.300.000 Duitschers
is 220/0
2.300.000 Slowaken
is 160/0
750.000 Hongaren
is 50/0
550.000 Ruthenen
is 4»/o
200.000 Joden
is ruim lo/o
en 80.000 Polen
is ruim Va'/o
Zoo men ziet, wordt TsjechöfSlowakije
dus niet Zooal's Nederlian'd!, dioor ééne nai»
tionaliteit bewoond, doch als we de Joden
uitschakelen, die overal ©en eocoeptloneefe
positie innemen, door 61 De Tsjechen kun»»
oen als het hoofdvolk worden aanjgemerkt,-
zij vormen de kern der bevolking. Doch
daar zij slechts ongeveer de heljft d&c bei?
vfllking uitmaken en de aiidete heïft be^
sta;at uit nationaüteijten, die in meerdere
of mindere mate zich achteruitgezet gevoelen
door de Tsjechen, is er van een bevriedii*
gende verhouding allerminst sprake.
Reeds in de 5e eeuw kwamen Slavische
volken in het land, die vanuit het Oostenl
ten tijde der Volksverhuizing M!idd'en«Eu»
Topai binnentrokken en ook een groot deel
van Duitschland tot de Elbe bezetten.
Zij vestigden zich ook in Bohemen, het
kemland der Tsjecho^Slowaafcsche republiek,
da,t aan drie zijden door geber^tien van
DuitschLand gescheiden is. Naar één dezer
gebei^ten, de Sudeten, worden dt in T.cS.
wonende Duitschers gemakshalve allen Su"
deten»Duitschers genoemd. De Slowakea, de
Polen en de Ruthenen of Karpathen='Russen
behooren evenals de Tsjechen tot het Sla*
vische ras, hetwelk ook Oost^Europai, n.1.
Rusland, bewoont benevens Joego^Slavië en
Bulgarije op de Balkan. De Duitschers be<«
hooren tot het Germaansche ras, terwijl de
750.000 Hongaren noch Germaansch, noch
Slavisch zijn, doch tot het Mongoolsdhe ras
behooren. Zoo blijkt dus deze Staat een
drietal rassen en een bestal nationaliteiten;
te herbergen. Het verschil tusschen dezei
volksgroepen zit hoofdzakelijk in de taal
en in de cultuur. Van alle Slavische volken
Zijn de Tsjechen het verst naar het Westen
gedrongen en zij wonen nu reeds eeuwen^
lang temidden vaai een woelSge DwitBcha
volfozee. I
De Slow^klen zijta aan de Tsjechen nauw
Verwant. Het Slowaaksch is een dialect van
de Tsjechische taal en het verschil ertosschen
Js zelfs minder groot dan dW tusschen de
verschillende dialecten in onze Nederlapd*'
sche provincies. Wat de cultuur betreft, staat
Slowakije op een veel lager peü dan de
Tsjechische landen. Historisch is dit hieruit
te verklaren, dat het vóór de Vriijwording
evenals Bohemen tot de Oostenrijksch^Honi*
gaarsche monarchie behoorde, doch waar
Bohemen door Oostenrijk geregeerd werd',
ressorteerde Slowaldje onder Hongarije, welks
1.
Het land Tsjecho<=Sl|owakije, dat op dit
oogenblik in het dqntrum der wereldbei»
langstelling staat, omdat daar de; bran.cbtof
is opgehoopt voor een mogelijk Europeesch
conflict, is een republiek, welker geboorte
dat^rt van na de wereldoiorliog. Het is
één der jongste staten van Europa en vieit
dit jaar zijn twintigjarig bestaan. In grootte
is het 140.000 fcm2. pf 4 maal "Niederland,
terwijl het een totale bevolking' heeft van
bijnai 15 milljoen ziiejlen. Die lijggiing iln'
CentraaloEuropa is zeer ongunstig, wat de
nabuurlanden betreft. In het Noorden, Wes^*
ten en na de annexatie van Oostenrijk' ook
in het Zuiden grenst het aan D'uitschlandI,
welk machtig land het als het ware in een
ij'zeten greep kan omspannen, terwijl in
het Oostelijk deel in het N. de gren's
loiopt van Polen en in het Z. die met Hon»<
garije en een heel klein dieel van Roemejnië.
Daar Polen en Hongarije een Duitschge-»
zindo en veelszins anti^Tsjechiscbe politielk
voeten, is het land dus schier aan aijis
zijden omringd door hede of halive vijan"
den. Ook de vorm van het land is zooda»^
nig, dat zij strategisch als zeer ongunstig
moet worden beschouwd. TsjechooSlowakije
is lang 1000 km. van de West* tot de
Oostpunt en wordt naar het Oosten
steeds smaller. De 2800 km. lange grenslijki
is vanzelfsprekend in tijd van oorlog be<=
zwaarlijk afdoende te verdedigen.
Wnt de bevolking betreft, deze is zeer ge"
mengd. Eigenlijk is de Tsjecho<^Slowaaksche
Staat een conglomeraat van verschil'lemide
volkeren, die op de vredesconfereintie van
Versailles in 1918 en 1919 in één Staats*
verband werden samengebracht, doch die idt
jethnologisch en historisch oogpunt be»'
schouwd, weinig bij elkander passen. Etó
saïnenstellïng der bevojking is, naar de na*
tionaliteiten, ak volgt:
regeering er met alle middefcn naar streiefd'ej
de bevolking cultureel achterlijk te houden,
van onderwijs verstoken liet blijven en in
sterke mate poogde te magyariseieren, d.w.z'.
onder Hongaaische invloeden te brengen,
ook zelfs wat de taal betreft. Zoo is SlSpf
wakije in vele opzichten achter bij de
Tsjechen. Omdat zij echter als het broeder*
volk van deze kunnen worden beschouwd'
en de vrijheidskamp tegen dé Habsburgera
door hen werd meegestreden, wonden zij
ajangemerkt als met de Tsjechen tezamen
vormende de hoofdbestanddeelen van dé
Staiat en komt zulks ook uit in de naam
Tsjecho*Slowakije. Tezamen vormen zij bijsna
tien millioen zielen, das twee derde deel dep
bevolking. Eigenlijk zijta. de Slowaken dus
niet als een minderheid te beschouwe)n.
Wel de andere volken, die sasmea één derde
deel uitmaken.
Deze laatste bestaan, zooaljs we zagen,
uit Sudeten*Duifschers, Hongaren, Ruthenen
en Polen. Wat de Diuitschers aangaat, deze
bewonen hoofdzakelijk de grensgebieden van
Bohemen, dus langs Duitschland. In West)*
Bohemen wonen er 850.000, in Noord*
Bohemen 930.000, in SEezië 320.000 en in
iZuid*Bohemen ^30.000, tezamen 2.300.00.0
De anderen, ongeveer 1 millioen, woaien
verspreid, ook in M'oraivië. Zo|o zijn er
Dluitsche gebieden, die geheel door Tsjechen
zijh omringd, zooals Trebova met 57.000
Diuitschers. In Slowakije komen de Duitj*
schers echter nergens boven ^o/o doch ook
in Bohemen komen vele gebieden voor,
w'aar de Diuitschers met de Tsjechen aeejr
vermengd zijn. Het percentage Diuitschers
varieert dus zeer steife en zij vormen,
Wat hun grondgebied betreft, geen afgesloten^
geheel. Ook in Praag, de hoofdstad' van
Tsjecho*Slowakije met 900.000 inwoners, zijn
42.000 Duitschers. Indien men dus het zelf*
beschikkingsrecht of zelfs a«ton|omie zou
willen toepassen, zouden weer nieuwe min*
derheden ontstaan op vele plaatsen, die het
onder een Duitsche en nationaal*socialistif
sche dictatuur zeker niet zoo goed zouden
hebben als nu de Duitschers on4ei|r dta
Tsjechen. Deze vormen een vijfde deel on*
geveer van de totale Staatsbevoüking en
hebben, zooals we nader zuUen zien, heusCh
niet over een slechte behandeling te klage'»^
Wat de Hongawn betreft, deze zijn in
1919 bij de vrede van Saint*Germain en
Trianon die de Oostenrijksch*Hongaarsche
monarchie liquideerde, van hun eigen volk
afgescheurd en bij Tsjecho*Slowakij« ge»"
voegd. Hongarije werd toen geweldig ver*
minkt, het moest aan T.S. een gebied alf*
staan 2 maal zoo groot als Nederland met
31/2 millioen inwoners. Dit waren hoofdza*
keiijk Slowaken, doch ook 750.000 volksge*
nooten, die uit de aard' der zaak' zich' in die
nieuwe staat niet thuis gevoelden en dit ook
steeds op ondubbelzinnige wijze hebben
doen blijken. Daar het echter de bedoeling
Was van Clémenoeau en IJ^yd George
de Habsburgsche monarchie definitief te
doen uiteenvallen en te/n Zuiden van!
Dluitschland een sta^t te schepppen, die
kon meehelpen dit land eromder te houdbnl,
werden de grenzen van Tsjecho*Slowakije
meer bepaald door politieke en strateg'i*
sche dan door nationaliteitsoverwegSngen,.
Het resultaat hiervan was evenwel}, dat de
Hongaarsche volksgroep evenals de Duit*
sche een permanente vrijmakingsactie voer*
de en thans hartgrondig hoopt op de oirider*
gang van Tsjech;Oi*Slowakije.
De Rtttheimen of Karpathen*Russen, een
soort Oekraïners, bewonen het uiterste Oos«
ten des lands. Ze tellen ruim' een h'ajlf
millioen en zijn in hun uithoek sociaal en
cultureel'het achterlijkste gedeelte der gehee*
Ie bevolking. De Hongaren, waaronder ze
vóór 1918 ressorteerden, hadden er zich nJm*
mer mee bemoeid. Toen de Tsjecho*Sloi*
waaksche Staat geformeerd wer'd, vroegen
zij zelf te mogen aansluiten. Ze kregen di»
reet autonomie en de regeering te Praag
heeft voor hun sociale opheffing onge*
twijfeld zeer veel gedaan.
De Joden tenslotte zijii ook in T.*S. goed
vertegenwoordigd. De meesten wonen in het
verre Oosten, in het Karpathengebied, doch
in Praag wonen er ook 60.000. Na 1933,
toen de anti*semietische actie van Hitler
in Duitschalnd begon, zijn zeer velen naar
T,*S. gevlucht, zoodat dit land' evenals
Nederland, Frankrijk, Zwitserland en En^*
geland een beduidend aantal Joodsche immi*
granten herbergt.
Uit het voorgaande zal gebleken zijn, dat
Tsjecho*Sk)wakije een staalkaart van national*
üteiten vertoont, waarvan eigenlijk slechts
één, n.l. de Tsjechen, een in aUe opzichten
bevredigende positie Inneemt. Indeiidaad vor*
men zij de kern, waarop de Staat steunt en
vooral in oor%>gstijd zal zulks het geval
zijn, daar het leger door hen wordt ^nge*
voerd'.
Voor wij' tot een beschouwing overgaan
van de historische ontwikkeling des landb
en de huidige situatie bezien, dienen w'e
ter nadere oriëntatie nog iets te zeggjen
over de politieke en kerkelijke verhoudin*
gen. Wat de eerste betreft, in het parliei*
ment, dat volgens algemeeji en evenredig
kiesrecht wordt samengesteld en waarin alle
nationaliteiten gelijkelijk deelen, zijn een
groot aantal partijen vertegenwoordigd. T.*S.
is een zeer democratisch land en kent gt&a
fascistische onderdrukkingsmethodén. In dte
Tweede Kamer hebben zitting (behalve een
aantal kleine partijen):
45 republikeinen, hberale democraten, lei*
der de minister^president Hodza.
38 sociaal*democraten.
28 nationaal*socialisten, niet te verwar*
ren met de Duitsche naiZi's, want zij zijn
meest Tsjechische democraten; de president
Benesj behoort tot hen.
22 van de Katholieke Tsjechische Volks*
partij.
22 van de Katholieke Slowaaksche Volks*
partij, die naar autonomie streeft en waar*
van tot voor enkele weken nu wijlen de
priester Hlinka de leideir was.
30 communisten d.i. lOo/o; van het totaal'.
46 Sudeten*Duitschers of Henleinisten.
Behalve de Slowaaksche Volkspartij en
de communisten werken al deze partijen
mee aan de regeering des lanifc. Zelfs del
Duitschers hebben vertegenwoordigers in het
Ministerie gehad, dodi de "laatste jaren is,
zooals we nader zullen zien, vooral onder
de invloed van de gebeurtenissen in Diuifisch
land, hun houding gewijzigd en staan zij in
felle oppositie tegen de regeering van Praag.
Sedert de annexatie van Oostenrijk ver*
langen zij autonomjiié en gedurende de
laatste dagen zelfs de „Anschlusz" bij
Duitschland.
(Wordt vervolgd.)
Mljnhardfjes doen deze snel verdwijaen.
12 stuks 50 et
Die igebeuttenissen sinds Vrijdag.
Zooals men wieiet is de IMinister President
Chamberlain Vrijdag j.l. naar Londen terug==
gereisd om aan zijn kabinet rapport uit te
brengen over zijn conferentie met deïi;
Führer Ajdolf Hitler te Berchtesgaden.
Een officieel bericht over !dit rapport is
niet bekend gewoirden, alleen is zooveel uit*
gelekt, dat Hitler aan Chamberlain duidelijk
heeft voorgesteld wat de oplossing zou moe*
ten Worden. Hij is tegenover Chamberlain
duidelijker geweest, dan in iijn rede te
Neurenberg.
Chamberlain heeft infusschen ook' van
Lord Rundman vernomen met welke facto*
ren rekening dient gehouden te worden,^
Men weet dat Lord Runciman wdcen dte rol
van bemiddelaai heeft gespeeld en dus wefl
eenig idee heeft, hoe de toestand' in Tsjecho*
Slowakije is.
Chamberlain nu, heeft Zaterdag langdu*
rig met zijn kabinet geconfereerd. Diie lange
duur der bijeenkomst bewijst wel, hoe ern*
stig de situatie is. Het eenige dat bekend
werd was, dat de Fransche ministers weT»"
den uitgenoodigd naar Loniden te komem;
voor een bespreking van de internationale!
complicaties van het vraagstuk en deszelfis
oplossing. Als Chamberlain naar Hitler te*
rugkeert, moet hij voUedïg op de hoogte
zijn, van de opinie zoowel van de Fransche
als de Britsche regeering.
Het spreekt vanzelf, dat daarbij de opinie
van Praag ook van groot belang zal zijn.
De Tsjechische regeering wil geen pief»
bisciet aanvaarden, terwijl Mussolini heeft
georeerd dat een plebisciet de eienige op*
lossing zou zijn.
Men begrijpt hieruit wel, hoe moeilijk dt
conferentie van de Fransche en Britschei
vertegenwoordigers worden zOu.
D|e Fransche Ministers te Lopden.
Zondag even voor half tien zijn Dialadier,
de Fransche premier en Bonnet, minister
van buitenlandsche zaken, per vliegtuig op
Croydon aangekomen. Even elf uur zijn
de besprekingen met de Engelsche ministers
begonnen, welke tot twaalf uur 's*nachts zijn
voortgezet. Eerst Maandagochtend 8 uur zijn
de Fransche staatslieden met de Air France
naar hun land teruggekeerd.
Na afloop der besprekingen te Londen
werd het volgende communiqué verspreid:
„Na uitvoerige bespreking van den
„huldigen nationalen toestand, zijln de
„vertegenwoordigers van de Britsche en
„Fransche regeering het volkomen eens
„over de politiek', die gevoerd müeti
„worden om een vreedzame regeling
„van het TsjeCho*Slowaaksche vraagstuk
„te bevorderen.
„De beide regeeringen hopen, dat bet
„daarna mogelijk zal zSj'n, een meer al*
„gemeene regeling in het belang van
„den Europeeschen vrede te overwet*
„gen." 1
Hoewel officieele Engelsche en Fransche
kringen geweigerd hebben meedeelingen te
verstrekken, meent de speciale correspondent
van Havas te Londen toch als resultaat mee
te kunnen deelen, i
dat Engeland en Frankrijk eeai' afstand
aan Duitschland zuUen bepleiten van de
Sudeten'duitsche gebieden met een over*
wegend' Duitsche bevolking, waartegen*
over dan voortaan de zelfstandigheid
van Tsjecho*Slowakije zou worden ge»
waarborgd door Duitschland, Polen,
Hongarije en Roemenië, de vier landen,
die de republiek omringen, benevens
Engeland, Frankrijk en Italië.
Op grond hiervan zou Tsjecho*Slot*
wakije moeten afzien van de bestaande
verdragen met Frankrijk en de Sowjet*
De Fransche ministerraad is onder voor*
zitterschap van president Lebrun bijeenge*
komen. Daladier en Bonnet hebben daar
verslag gedaan van de onderhanidelingein te
Londen gevoerd. Na afloop werd besloten:
aan Hitlers eischen tegemoet te komen, en
de voorstellen in overeenstemming met de
Britsche regeering goed te keuren.
TsjechioloWaaksche regjeering wekt
lop tot kalimie.
Naar uit Praag wordt gemeld heeft de
Tsjecholowaaksche regeering het volgende
beroep op de natie gedaan:
„De Fransche en Engelsche miidsters
hebben gisteren hun besprekingen be*
sloten met een gemeenschappelijk' voor*
stel. De TsjechoslowaakSche regeering
•verzoekt de openbare meening, de inlich*
tingen, welke ,omtrent dit punt gepubli*
ceerd zullen worden, met kalmte in ont*
vangst te nemen, zich bewust van het
feit, dat alle constitutioneele factoren
de president van de republiek en de
regeering, zoowel als de volksvertegen*
woordigers, voortdurend in beweging
blijven en voeling blijven houden met
alle regeeringen van de bevriende staten.
„De regeering zal den toestand en d'e
resultaten van de Fransch*Engelsche be*
sprekingen bestudeeren van den gezichts*
hoek uit van de waarachtige levensbe*
langen van den Tsjechoslowaakschen
staat. I
„De regeering zal alleen in staat zijn
deze belangen te waarborgen, als zij den
steun behoudt van de openbare meening,
van haar stipte tucht en haar waardige
kalmte.
„Wij verzoeken allen burgers in deze
stonden hun volledig vertrouwen te be*
houden in de verantwoordelijke factoren,
die handelen in volledige eendracht en
in het volle besef van het wezlenlijkb
welzijn van den staat en de natie, zoo*
wel als van den waarborg voor zijn
toekomst; en zulks in den zin van de
laatste betuigingen van den presidexit
van de republiek' en den minister*pre|*
sident."
l 1
Die tede v^in M^ssjolini
Zooals wij daareven reeds hebben aange*
stipt, heeft MussoHni te Triest Zondag*
ochtend een rede gehouden, waarin hij een
volksstemming de oplossing acht. De rede
van den duce was zeer gematigd', ook' was er
een mildere houding in merkbaar aan*
gaande de anti*Joodsche politiek. Mtoslo*
lini was blijkbaar zeer onder den indruk'
van de ernst van de situatie. Hij hoopte dat
een vreedzame oplossing zou wlorden be*
pp ttunister Vim biE(n«nliaindsche ssiJefi
Jieielt in een circulaire aian de giemieeinie'''
bestuten et aan herinnetd dat de ver*
yrioSging toet één lUut vap den wle!tt^
lijken tijld 2al eindigen den tw'eeden Oc'
to.be* a,s., te drie uut in den voormiddag;.
reikt, maar mocht dat onverhoopt niet het
geval zijn, dan heeft Italië reeds zijh hoiW
ding bepaald. M.a.w., dan Zal ItaUë aan de
zijde van Duitschland staan.
heeft op de rede van Mussolini een ^eeistj»
driftig commentaar gegeven.
Hitler heeft aan een vert. van de „Daily
Mail" verklaard, dat aan de Tsjechische
moeilijkheden nu voor goed een einde dient
te worden gemaakt. Hij noemde het een
kankergezwel, dat het geheeje Europeesche
organisme vergiftigd.
Hodzja wees een volbsstemiminjgj af.
In een radiorede heeft Hodzja de minister
president van Tsjecho*SIowakije verklaard
ieder denkbeeld van een volksstemming af
te wijzen. Hij hield rekening met de moge*
Ujkheid van een nog ernstiger crisis in de
komende dagen en verbergde niet, dat
mogelijk binnen zeer korten tijd oorlog
wordt verwacht waartoe alles i.n gereedheid'
is gebracht.
Het gaat er bij 'de andere landen ov'er
den vrede te redden, maar voor Tsjecho,»
Slov^akije loopt het over een waardige toe*
komst van het land te verzekeren.
Gaat men de grenzen besnijden en trekt
men daarin door, dan is bet niet onmjoge*
lijk, dat Tsjecho*SlowakiJe van de weireldi*
kaart verdwijnt. Juist omdat het daarMn
gaat is de toestand zoo ingrijpende
Thans te Godesb^
Vermoedelijk aanstaande Woensdag Zal
Chamberlain opnieuw met Hitler conferee*
ren. Die conferentie zal thans gehouden
Woirden te Godesberg, daar Hitler „the
old man" een eind z,al tegemoet reizen. Mle|n
meenc in bevoegde kringen, dat die confe*
rentie twee dagen zal duren. Uiterlijk Dony
derdagavond' zal dus de wereld' weten, weUtè
beslissingen genomen zijn en wfat dit vooir
Europa zal teweeg brengen.
Npg vetmöeiid als gitvolg Vaffl klootte
1 WaotsChij'nlijl: 'deze week naat
S^estdijk.
DEN HAAG, 19 September. Men
meldt ons van officieele zijde, dat de g^
zondheidstoestand van Prinses Juliana steeds
vooruitgaande is.
Toch gevoelt H.K.H, zich, tengevolge van
de hooge koorts in de eerste d'agen der
ziekte, nog vermoeid. 1 I
De behandelende geneesheer acht het waar
schijnlijk, dat het vertrek naar Soestdijik
deze week zal kunnen plaats vindent.
Gedurende de eerstvolgende weklen zal
H.K.H, ook dan nog grootere inspaflningein
moeten vermijden.
Uitviojging vaiU Nedetlandsche student
te Zütich. 1^
Zurich, Donderdag.
In Zwitscherse technische kringen bestaat
groote belangstelling voor een uitvinding
van een Nederlandschen student aan de
technische hoogeschool te Zurich, waai^Jp
korten tijd geleden een Zwitschers patent
is verleend. Deze uitvinding heeft betr.^
king op een „proces en appaj-aat tot hei
opwekken en overbrengen van warmte". Dfe
zopgenaamde detonatieve verbranding, een
in een benzine*motor zeer ongewenschte
verschijning. Waarvan dan ook op ander ge*
bied nog geen productief gebruik kon wor*
den gemaakt, zqu volgens deze uitvinding
op rationele wijze gebruikt worden vojOir,
het Opwekken van hoge warmte. Ged'urendie
een jaar zijn reeds goed geslaagd^ -proevtói
met een/ntoidel van het apparaat genomem.
