CI1RWEEK&IADSpGED.GD0nD5IAG ^oRDlZUID-HOIlSiZEEUW^ EHATIDEn
N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPU „EILANDEN-NIEDWS"
'Koningin Wilhelmina
1898-1938.
1 Limonade
De internationale toestand blijft gespannen.
lie Jaargang
WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1938
No. 972
MYANLOON,v.hJ.deKofle
i Tsjecho-Slowaakscb
i Probleem. i
Het geval van Kinderverlamming
te Dirksland.
Luchtballon bij Sommelsdijk
gedaald.
OFFICIEELE CRISISPÜBLICATIES
Rook- en
Pruimtabak
50 Sigaren 87^|2 et.
VERBRUGGE
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDEN" - 18e JAARGANG
UITGAVE VAN
UU VoiieDhoven's flesscheo Bier
g Volgende Hoofdartikelen zullen g
g handelen over het o
w Onze abonné's zal ongetwijfeld
8 dit zeer urgente vraagstuk inte- 8
(3 resseeren. m
Buitenland.
De rede van Hitler laat mogelijkheid voor
onderhandelingen open.
Geen concrete maatregelen aangekondigd.
Zelfbeschikkingsrecht voor de Sudeten-Duitschers geëischt
€AMEM-PMSTaiES
Verpakt in fraaie goud-Bonbonnières
Prijs f. 1.- en 50 et.
OUDE SMAAK
15 en 20 cf. per half pond
MIDDELHARNIS
iiAnoEn
Gevestigd te Middelluinib Prins Hendtikstr. 122 G Giro 167930 i Fo«tbox 8 k Td. 17,
Bükantoor voor Zeeland: St. Maartensdök, Markt, Telef. 59.
Advcrtentie*pi4i^ 20 cent per regel. Rechmes 40 et.; Dienst»
aanvragen en aanbiedingen van 1—6 regels 80 et.; Boelcaaa'
kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager.
Abonnementspifs 85 cent per 5 maanden bj vooruitbetaling,
Venchynt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderljjke nummers 5 cent Buitenland SguMeu pvr jaar
iiimiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
III. I
Wanneer we een vergelijking maken tus<
schen de toesfanden in 1898 en die in 1938,
dan worden we getroffen door een groote
tegenstelling op alle geWed. Bij de aan*
vang der koninklijke regeerperiode, die nog
juist in de 19e eeuw viel, was het staat*
kundig en maatschappelijk leven geheel ain»
ders geconstrueerd dan thans. Geweldige ver*
anderingen hebbeo zich voltrokken in dit
tijdsgewricht, zooals door Mïnister^President
Dr. H. Colijn in zijn schoon* rede in de
herdenkingssamenkomst te Amsterdam j.l.
Dinsdag op heldere Wijze is aangetoond.
We willen in dit slotartikel hierop nog
eens me. nadruk de aandacht vestigen,.
Op internationaal gebied Was het in 1898
rustig. Wel vertoonden zich reeds de symp*
tomen van het nadereind conflict tusschen
Engeland en de Zuid'Afrikaansche repu*
blieken, maar ondanks de stamverwantschap
leek hel niet waarschijnlijk, dat wij in die
strijd betrokken zouden worden. Duitsch*
land vertoonde toen ook al wel dezeMde
militaristische en oorlogszuchtige neigingen,
zij het in mindere mate, als nu, doch van
een dergelijke spanning tusschen de volkejn
dar geheele wereld als we thans belfeven,
was geen sprake. Het jubileum der Ko'
ningin valt op een tijdsfip, dat naar aller
onbestemd gevoelen elk oogenbUk de ver*
schril^kelijkste van alle oorlogen kan los«
breken. De internationale situatie is mo^
menteel zóó, dat de feestvreugde plotseling
zou kunnen omslaan iti de diepste bekom*
mexing om het lot van ons eigen land en
volk. Nu- een drietal volken voortgaat de
gansche wereld te terrodseeren. kan een uit»
barsting niet uitblijven en zal uiteindelijk,
hoe vreeselijk het ook moge zijn, het zwaard
moeten beslissen ovex de vraag, of Europa
en de wereld in de toekomst in vrijheid en
vrede zullen leven dan wel of zij zullen
ovei"weldigd worden door de krankzinnige
en fanatieke ooirlogsdrijver'ij der moderne ti*
■rannen.
In ons eigen vaderla;nd is, Gode zij dank,
gedurende de laatste 40 jaren onze constitu*
tioneel gewaarborgde vrijheid ten volle ge*
handhaafd. Daarom is het zoo goed, dat er
bij dit jubileum nadrukkelijk op gewezen
wordt en het' is op velerlei wijze ook'
gedaan dat, waar andere volken kwamein
te zuchten onder tirannieke macht, dlie
hen naar de ondergang voeren zal, ons
volk onder de regeering onzer Oiainje*
vorstin in vrijheid mocht blijven leven en
er zeker van is, dat zij nimmer uit eer*
zucht of machtsbegeerte onze rechten e,n
vrijheden zal aanranden of ons land zal
storten in één of ander inlternationaal
avontuur. Het is door Minister Colijn zoo
kernachtig gezegd in zijn rede in de Nieuwe,
kerk: „Ons volk bezit het onweerstaanbaar
geloof, dat zijn rechten en vrijheden nergens
veiligpr zijn dan in de handen van Uwe
Majesteit als petsoion en als draagster van
de beste Or,anjetradities." En het is bij dit
jubileum een vreugde te kunnen consta*
teeren, dat de overweldigende meeirderheid'
van ons volk zich ervan bewust is, dat in
onze constifutioneele monarchie onder de
dynastie van Oranje, die eenmaal ons volk
met Gods hulp vrij maakte van buitenland*
sche dwinglandij, de beste waarborg is ge*
legen voor de handhaving onzer aloude
volksvrijheden. Dat thans vele sociaal*demo*
craten ook al blijven ze marxistisch in
beginsel volmondig erkennen, dat Oranje
de schuts is onzer historische rechten en
privilegiën, is in de grond der zaak een
schoone hulde a,an het beleid onzer Ko*
ningin. f
In ons nationaal politieke leven zijn
sedert 1898 ingrijpende wijzigingen gekomen,
met name in de parlementaire verhouding
en invloed der verschillende partijen. Toefci
onze Koningin de troon beklom, was het
aantal socialisten in de Tweede Kamer nog
slechts 7 en Troelstra was nog in zijn op*
komst. De liberalen hadden nog een ge*
weldige macht; al ging hun invloed gestadig
achteruit, zij hadden toch nog de beschik*
king over een 40 Kamerzetels. Daartegenover
stond de coalitie onder leiding van Kuijpet,
Schaepman en Lohman, die in 1901 het re*
geerkasteel veroverde. Het liberalismei is
in deze periode definitief ondergejgaan en
het socialisme nam een geweldige vlucht,
zopdat het ongeveer een vierde deel van
ons volk onder zijn roode vaan-verzameld
heeft, al heeft het nog geen kans gekr&«
gen deel te nemen aan de reigee(rilig des
lands.
De rechtsche partijen hebben in de ver*
loopen 40 jaren een buitengewone invloed'
gehad op het landsbestuur, doordat gedu*
rende meer dan 25 jaar rechtsche ministe*
ties het land regeerden.
De Koningin heeft zich al die tijd een
waarlijk constitutioneele vorstin betoond'.
Nimmer is Zij haar bevoegdheden te bui*
ten gegaan en steeds heeft zij de grondwet
geëerbiedigd. Dit beteekent geenszins, dat
zij geen invloed op de regeering des lajids
heeft uitgeoefend, zooals velen hebben ge*
meend en nog meenen. Onze KrOmi|ngitn
is een zeer krachtige persoonlijkheid, die op
kritieke oogenblikken met haar raadslieden
overweegt, wat in 's lands belang gedaan
moet worden. De oorlogsjaren hebben dat
overtuigend bewezen, omdat de MSnisterS
omtrent dergelijke zaken geheimhouding moe
ten betrachten. Mien meene dus niet, dat êe
Koningin slechts in naam het volk regeert
en slechts als sierlijk ornament dienst doet.
Met eerbiediging van de constitutie voert
zij lezamen met de Ministers de landsre*
geering en dat zij niet steeds maar automa*
tisch alles onderteekent, wat de Ministers
haar voorleggen, dat zouden dezen kunnen
getuigen als zij spreken mochten. Wijlen
Minister Treub heeft hierop in één zijner
geschriften gewezen en daar hij in het be*
gin van de oorlog minister was, kon hij uit
ervaring getuigen, dat de Koningin haar
hooge ambt geenszins als een sinecure op*
vait, doch dit met b'uiteng.ïwone toewijding
en liefde, met groot inzicht en ini|tia,tief
■vervult. i
We zouden natuurlijk nog over allerlei
terreinen kunnen schrijven en de tegiensi'elP'
lingen tusschen 1898 en 1938 accenteeren,
welke inderdaad groot en vele zijn. Maar
We zouden dan te wijdloopig worden en
bovendien, het is in deze weken iln gedenk»»
boeken, tijdschriften en krantenartikelen zoo
uitvoerig behandeld, dat het veelszins over*
bodig genoemd kan worden. Het is hier
niet de plaats om over de veranderingen te
schrijven in de landbouw, de ind'ustrie, de
koloniën en last not least kerk ön|
godsdienst. Het zou ons alles te ver voe*
ren. In vele opzichten is er van groote
vooruitgang sprake. Techniek, wetenschap',
kunst en onderwijs kwamen tot groote ont*
wikkeling. In de maafschappelijke positie van
de arbeidende stand kwam, verg'eleken met
4ö jaren terug, een zeer gropte ver|bletee
ring. De sociale toestanden zijn, afgezien
van de werkloosheid, zeer veel gunstiger
gitworden. Wat echter de Kerkelijk*godadien'
stige ontwikkeling aangaat, deze vertoont
een minder gunstig beeld. Al is mi'sschien
'de algemeene religiositeit van ons voilk'
grooter dan men denken zou, dit is zeker,
dat de dienst des Heeren in groot verval is,
dat godsdienstzin naar de Schriften aan de
groote meerderheid van ons volk vreemd is
en dat het aantal onkerkelijken gestadig toe*
neemt. In dit opzicht is er overvloedige
reden tot ernstige bezorgdheid over dki
toekomst van ons volk. Wereldzin en emain*
cipatie van de kerk nemen hand over hand
toe en allerlei anti*christelijke stroomingen
woelen voort in het volksleven. Wij mogen
echter dankbaar zijn, dat de Heere ons een
Koningin gegeven heeft, die zich niet
schaamt, voor den Christus en voor haar
persoonlijk geloof ook in het openbaar uit
te komen. Al zijn er in ons Koninkl'ijk
Huis dingen, die ons Gereformeerde volk
betreurt; al is onze Koningin in haar
godsdienstige opvattingen niet spedfiek*ge*
reformeerd, doch meer ethisch georiënteerd,
al heeft met name het Prinselijk Paar een
opvatting van de Zondag, die wij gaarne
meer. m overeenstemming; met de Schrift,'
en met de grondtoon van ons volk'ska*
rakter zagen; wij mogen toch dankbaar
zijn want het kon ook zoojveel anders
wezen. Wie zegt ons, dat we nimmer een
Roomschen vorst zullen krijgen of één, die
zich voor de zaken van de godsdienst niet
interesseert? Laten wij daarom God danken,
dat Hij ons in Zijne groote genade eenj
Koningin schonk, die zich in haar zware
taak afhankelijk weet van Hem, bij' Wiens
gratie zij regeert en die, naar wij' zonden
tegenspraak te ontmoeten meenidn te mo*
gen zeggen, gedurende de 40 jaren harer
regeering door den Heere tot een rijke zegen
is gesteld voor ons gansche volk.
Limonade Gazeuse 2 Liter &25 denf
Limonade Siropen in diverse
prijzen len kwaliteiten.
Ab de inmaak komt, gebruik
dan onze INMAAK.BRANDEWIJN
Verder steeds uit voorraad Ie*
verba.ir alle soorten WIJNEN
en LIKEUREN.
KERKRING 4 OUDE TONGE
TELEFOON 52
lllMUIIIIIIIIHiHIIilllllillllllllllllinillUIIIIIlllUUIIIIIHIIHillUtllllHIIHIiyillilUIOIli
Gelukkig geen nieuwe gevallen.
Het vorige week alhier geconstateeirdel
geval van „vermoedelijke" kinderverlamming
is bij nader onderzoek gebleken „werkelijk"
kinderverlamming te zijn. Het betreft hier
een jongetje van bijna 3; jaar, cvp één na het
jongste uit een gezin van 6 kinderen.
Nadat Zaterdag de ziekte officieel kon
Worden vastgesteld is het patientje Zaltrdag*
middag naar een inrichting te Leidem overge*
bracht.
Alle scholen zijn nog tot nader order
gesloten.
Tot heden deden zi:h alhier gelukkig
geen nieuwe gevallen voor.
Zaterdagmiddag omstreeks twee uur daalde
bij het Kraaijensteinsche gors te Sommelsdijk
een luchtballon, bestuurd door den ballon*
vaarder G. L. Cormière uit Parijs. Als pas»
sagiier was aan boord de 25*jarige Di. A,
F. Wal'hout, lid van de Haagsche ballon*
club, i
De ballon was Zaterdag om ruim één uur
te Schiedam opgestegen als attractie bij de
feesten daar. De bedoeling was oorspronke*
lijk, in Zeeland te dalen doch daar de wind
draaide, dreigde de ballon naar zee af te
drijven, zoodat besloten werd op Overflak*
kee te landen.
De mand sloeg bü de landing zoo hevig
tegen den dijk', dat de 64*jarige Cormière
lichte kneuzingen opliep. Om halfzes ver*
trokken de ballonvaarders per tram naar
Schiedam. Voor de landing was veel belang*
stelling.
Van den mede*inzittende de heer An"«
dré Walhouf adspirant*b'allonvoerder, wo*
nende te Delft, ontvingen wij bericht, hou*
dende verzoek, den bewoners van Som*
melsdijk en Middelharnis hartelijk dank
te zeggen voor de hulpvaardigheid bij de
daling betoond.
'Ook de commandant van de gedaalde
ballon „Rexona," de heer Cormière uit
Parijs, die voor de eerste maal in Holland
was opgestegen, was aangenaam getroffen
door de welwillendheid der eilandbewoners
en vroeg eveneens zijn hartelijk dank te
willen overbrengen.
Zooals men uit ons Buitenlandsch Over*
zicht van Vrijdag heeft kunnen vernemen,
is de internationale toestand zeer gespan*
nen. Sinds het afdrukken van ons laatste
nummer is die toestand nog critieker ge*
worden.
Het Sudeten*vraagstuk wordt meer en
meer toegespitst, de ontwikkeling der g^
beurtenissen kon ieder oogenblik het ergste
doen vreezen en een midden Europeeschen
oorlog doen losbranden.
Minister Goring heeft voor het arbeids*
front een felle rede gehoudein, waarin hi|
o.m. verklaarde dat Duitschland tegen elke
blokkade beveiligd is. Ten opzichte van
Tsjecho*Slowakije zeide hij dat het onduld*
.baar was. dat een .,„volfc zonder ailtuur,"
zich zóó Jegens een „groot beschaafd' volk"
kon gedragen.
Het valt te begrijpen, dat dei^elijk'e uit*
drukkingen de nervositeit jn de omliggende
Staten zeer deden stijgen.
De president van Tsjechoslowakije, de
heer Benesj heeft in een radiorede op be*
schaafde en kalmeerende wijze de' bevolking
toegesproken.
Engeland heeft Duitschland gewaarschuwd
dat de pogingen voor minnelijke schikking
dienen te worden voortgezet; tegelijker*
tijd heeft de Britsche regeering er op ger
wezen, dat wanneer van Duitsche züde
gepoogd zou worden tot een gewelddadige
oplossing' van het probleem te komen, en
met name wanneer de integriteit van Frank
rijk daarbij bedreigd zou worden Enge
land onvoorwaardelijk aan de
zijde van Frankr!ijik zou staan,
G a IV i n bekend om zijn sympathieke
houding t.o. Duitschland heeft in de „O'b*
server" waarschuwend tot Hitler gesproken
en gezegd, dat iedere poging, om met geweld
in de Tsjecho*Slowaaksche kwestie een op*
lossing te brengen, alsmede iedere poging
om dit land te verminken, onvermijdelijk
^-een wereldoorlog tengevolge zou hebben
waaraan Groot*Brittanië zal deelnemen.
Met algemeene spanning heeft mejn
we zouden zeggen over heel de werefld'
uitgezien naar de rede van Hitler., die t^gen
Maandag 8.40 uur was aangekondigd en op
het N.S.D.A.P. congres te Neurenberg zou
worden uitgesproken. Mtn verwachtte dat
zij beslissende woorden inzake de Tsjecho*
slowaaksche problemtn zou kunnen bei«
vatten. Helaas is de wereld uit de rede van
Hitler, waarvan we enkele uitspraken zullen
laten volgen, niet veel wijzer gewor*.
den. Althans valt er niet uit op te maken,
dat de critieke periode voor Europa voor!
bij IS, veeleer schijnt het, dat de spannin.^
voorloopig zal aanhouden.
Maatregelen heeft Hitler niet aangekon*
digd, en dat is juist het bedenkelijke van
de heele kwestie. Nog' altijd wordt een
plotselinge actje van Duitschland gevreesd.
Hitler elscht zelfbeschikkingsrecht
voor de SudetentDuitscheirs.
„Kunnen zij geen recht verkrijgen
dan ztdlen wij het hun veir=
schaffen."
Nadat Hitler in zijn met spanning ver*
beide rede gewezen had hoe Duitschland
groot geworden was kwam hij tot het vraag*
Stuk der Sudeten*Diuitschers in Tsjechoi*
Slowakije. De voornaamste eischen die hij'
Stelde wa* het zelfbeschikkingsrecht voor
de 31/2 millioen Duitschers die in Tsjecho
Slowakije wonen en beëindiging van de
ondet<drukking, waaraan zij naar Duitsche
opvatting zijn blootgesteld. Duitschland zal
niet eindeloos dulden aldus betoogde
Hitler dat de Sudeten*Duitschers worden
vervolgd. Ik wil In Europa geen tweelde
Palestina laten ontstaan, riep Hitler uit, de
Arabieren zijn wellicht weerloos en verla*
ten, de Sudeten*Dultschers zullen dat nim*
mer zijn.
Dan gaf Hitler een opsomming van de
grensversterking en verdere defensi'epmaatro»
gelen. Aan den vestinggordel werken op
diverse punten 278.000, 84.000 en 100.000
man.
Tegelgk noemde Hitler het Duitsche Rijk
een rijk des Vredes met Polen werd eön
verdrag gesloten; om den eeuwigen strijd
met Frankrijk te beëindigen is afstand ge*
daan van Elzas Lotharingen, met Engeland is
een vlootverdrag gesloten. Aan al die rege*
lingen wil Duitschland zich houden, aldus
Hitler.
Wij zullen echter aldus Hitler, niet toe*
laten, dat de Duitschers in Tsjecho Slowakije
verdrukt worden. Diie 31/3- millioen Duit*
schers zijn door God geschapen en de Al*
machtige heeft dat niet gedaan opdat zij
in een door Versailles gebouwden staat aan
een vreemde macht zouden uitgeltóverdi
worden.
En hij heeft de 7 millioen Tsjechen niet
geschapen om als voogden op te treden van
31/2 millioen Duitschers en nog veel minder
om hen te onderdrukken en te kwellen.
Deze toestanden zijn onduldbaar. In naam
De oangewezen verpakking voor op
reis en in den auto.
van het zelfbeschikkingsrecht worden dt
Duitschers van hun levensrechten en hun
zelfbeschikkingsrecht beroofd. Economisch
worden die menschen volgens een vast
plan geruïneerd en langzaam uitgeroeid.
f JEem dreigjemleinf?
Hitler verklaarde den vertegenwoor*
d'igers der democratiën (onder groot ge*
juich der toehoorders) dat, wanneer de
Sudeten*Duitschers niet zelf voor recht
en hulp kunnen zorgen, zij dit beidq
van Duitschland zouden krijgen. Aan
de rechteloosheid van die menschen
moet een einde komen. (Gejuich.) Ik
heb dat reeds ondubbelzinnig in mijn
rede van 22 Febr. j.l. gezegd. Het Duit*
sche Rijk zal de onderdrukking en ver*
volging van deze 31/2 millioen Dui'f
schers niet meer dulden."
Dat zijn de hoofdpunten uit de rede van
Hitler.
Te Londen beschouwd men de na*
druk leggen op het zelfbeschikkingsrecht
der Sudeten*Duitschers, als het begin eener
Duitsche campagne voor een^ plebisciet als
oplossing van het geschil.
Te Rome heeft men de rede met een
gevoel van opluchting beluisterd, daar men
er niets voor voelt, dait Italië ter wille
van Tsjecho*Slowakije in oorlog' moet gaan.
De algemeene indruk is hier, dat Hitler die]
mogelijkheid van verdere onderhandelingeM,
heeft open willen laten.
Zoo denkt men er ook over te Wials*
h i n g t on. Diaar is de indruk dat Hiltler
door deze rede de spanning heeft doen ver*
minderen.
Te Geneve meent men, dat Hitler
geen concrete maatregelen tegen de Tsjechen
heeft aangekondigd omdat men geen geweld
wil, doch door de zekere miaite van spanning
die hij laat voortbestaan, zoekt te verkrijgen
wat hij eigenlijk wenscht.
Deze laatste gedachte lijkt ook ons niet
zoo onzeker. Doordat geen directe maat»
regelen zijn aangekondigd, is weliswaar da
spanning ietwat verminderd, maar al is het
onmiddellijk oorlogsgevaar afgewend' blijft
het niettemin een pijnlijke gedachte voor
heel Europa hoe het verloop en de oplos*
sing van deze kwestie zal zijn.
Het blijft tot op heden een situatie vol
gevaren, te midden waarvan gansch Europa
ge^vapend staat, beducht voor een mogelijk
incident, dat in een oogenbltk een gehiefej
werelddeel in brand kan zetten.
VGravenhage, 9 Sept. 1938.
STEUNVERGOEDiING VELDBOONEN.
De Nederlandsche Akkerbouw*Centrale
maakt bekend, dat de steunvergoeding voor
veldboonen van den oogst 1938, welke vol*
doen aan de kwaliteitseischen en Jn hed
tijdvak 5 t.m. 10 September 1938 zijn ge*
denatureerd door telers of handelaren f 1.25
per 100 kg. zal bedragen.
