CH(UVEEK&lADÖpGED.GP0nDSIA6 wÖRDËZUID-HOIlInZCEU^^ EHAHDEn
AKKERTJE
Wie
N.V. UiïGEVERSMAATSCHAPPIJ „EiLANDEN-NIEUWS"
DE REORGANISATIE IN
DE SYNODE.
DE THOOLSCHE BRUG
De Familie Geiizenkamp
lie Jaargang
WOENSDAG 17 AUGUSTUS 1938
No, 964
Rechtzaken
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE E IL A N D E N" 1 8e JAARGANG
Neem dadelijk 'n
en die migraine trekt weg!
Binnen 'n kwartier voelt Ge U als her
boren. Ge hebt Uw dag gered! Wer
ken verrassend snel. Onschadelijk I
Per koker van 13 stuks -12 stuivers.
Per doos van 2 stuks - 2 stuivers.
GARANTIE ^^J^X^^léiêËl^
VERVOLGVERHAAL
door MEVAHOR.---------
zich vanaf heden abonneert
ontvangt dit blad tot en met
I OCTOBER GRATIS!
Advertenücprip 20 cent per regel. Reclunes 40 et.; Dienst*
sum vragen en aanbiedingea van 1—6 regels 80 ei.; Boek^aan^
kondiging 10 cent per r^el Contracten belangq|k lager.
UITGAVE VAN
fiE8
Gevestigd te MlddeSiamls Prins Hendrikstr. 122 G Giro 167930 i Footboz 8 Tel. 17.
Bjjkantoor voor Zeeland: St. Maartensdjik, Markt, Telef. 59.
Abonnementsptfls 85 cent per 3 maanden 1^ TOoruitbetaHng.
Vei3ch|Int lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per «eek.
A{^onder'^jke nummers 5 cent Buitenland Sgulden per jaar
Het is met de zoo langzainierhand beroemd
geworden reorganisatiie«voorstellen, waar*
over we in ons blad uitvoerig) geschreven
hebben, wel zeer eig:enaaTdig geloopen. Na"
dat ze in Januari door de Synode met
10 tegen 9 stemmen Voorloopig waren aan"»
genomen, moesten de Provinciale Kerkbes=
Sturen en de Classicale vergaderingen er
hun advies (considera,ties) over geven. Wat
de eerste betreft, was de stemming aldus,
dait 21 leden voorstanders bleken en '34
tegenstanders. In de Classicale vergaderingen
waren er 900 vóór* en 1450 tegenstemmers.
Deze cijfers zijn ontleend aan het officieele
rapport der commissie en wijken tamelijk
veel af van de indertijd gepubliceerde. Wij
meenden toen reeds, dat het aantal voor=
standers dat der tegenstanders niet zoo
dicht kon benaderen, gezien het feit, dat
alle modernen, bijna alle gereformieerden,
de meerderheijd der ethischen en een aan=<
tal confessioneelen tegen waren». Volgens
dis. opgave zouden toen eigenlijk de gere"»
formeerden de doorslag hebben gegeven,
daar zij miet hun, laat ons zeggen, 300
sUemmen de weegschaal konden doen om"»
slaan. Thans blijkt, dat het aantal voor»^
standers beduidend minder is geweest en
dat een flinke meerderheid in de kerk, zij'
het op verschillende gronden, deze reor*'
ganisatie niet wenschte. Ook' de geamen»^
dieerde voorstellen, zoowel van de Reorga:»
niSatiesCommissie en van Prof. Brouwer
als die Van de groep^Lingbeek, kond'e|r^
slechts een grootere of kleinere minderheid
van stemmen halen.
Die rapporteerende Commissie heeft in een
uitvoerig en helder overzicht de verschik
lende meeningen in» de kerk samengevat. Zij-
constateerde, dat een deel der kerk (cte
modernen) geen bindirg wil aan oude
of nieuwe belijdenisschriften, doch dat dit
juist door anderen (de gereformeerden) als
een tekort wordt aangevoeld, „daar men
de drie FormuUeren van Eenigheïd liever
veilig geborgen dan in een nieww geestelijk
strijdgewoel, waarin men de leiding niet
had, betrokken zag." Voorts stelde de com^*
missie vast, dat de scheidingslijn van vóór*
en tegenstanders dwars door alle richtingen
heenging. Geheel is dit niet; daar althans
de modernen wel unaniem tegen hebben
gestemd. Maar van de overige richtingen
geldt inderdaad, dat in haar boezem geen
eensgezindheid bestond omtrent dit o»twerp,
ja zelfs dat er binnen de groepen fel gestre*
den werd tusschen vóór* en tegensta»^
ders. Waar er dus zoo weinig eenstemmig*
beid over heerschte en de groote meerdleir*
heid er zich tegen had verklaard, stelde
de Commissie aan de Synode voor:
a. dit ontwerp niet aan te nemen».
'b. de reorganisatie in handen te geven»
van de Algemeene Synodale Commis*
sie en de 6 kerkelijke hoogleeraren
om te overleggen, wat gedaan kan
worden om de wenschen der kerk in*
zake verandering der kerkelijke inrich*
ting tot haar recht te doen komen.
Over deze conclusie had een korte be*
spreking plaats. De groote promotor der
reorganisatie, prof. Haitjema, zei hierbij,
dat hij het oordeel der kerk niet naasjt
zich mocht neerleggen en daarom zou hij
als voorstander toch voor de conclusie moe*
ten stemmen, zij het met droefheid. Een
lichtpunt vond hij, dat de meerderheid de
zaak der reorganisatie aan de orde wil hou*
den en dat ook de conclusie zulks uit*
sprclekt. Hij stelde een kleine wijtiging
daarin voor, uitsprekende, dat een reorga*
nisatie wordt gewenscht, die het karakter
der kerk ook in haar kerkorde doet uit*
komen.
Alle 19 leden der Synode voerden nai de
prae^adviseurs kort het woord. Daarbij bleek,
dat wel een 12*tal het met de invoegiing
van prof. Haitjema eens was. Toen er even*
wel werd gestemd, werd de ongewijzigde
conclusie aangenomen met 14 tegen» 5 stem*
men. De laatste waren van de engere geest*
verwanten van den Groiainger professor,
die daarmee wilden uitspreken, dat zij liever
de conclusie gewijzigd hadden gezien, zonder
nochtans voor aannemiTi»g van het ontwerp
te stemmen.
Zoo heeft dus eigenlijk de Synode mi^t
algie|meen,e stemmen deze reorganisatie afge*
wezen. Natuurlijk beteekent dit niet, dat
alle leden persoonlijk ertegen waren. Men»
verwierp het voorstel unaniem, omdat de
kerk het verworpen had. Indien echter
de leden zich persoonlijk hadden kunmen
uitspreken over hun eigen meenii^, dan
zou, dunkt ons, de stemverhouding zoodanig
zijn geweest, dat minstens een 9*tal vóór
had gestemd, gehoord hun uitlatingen bij de
besprekingen. Intusschen was het van» de
voorstanders zeer juist gezien, dat zij tegen
een groote meerderheid in hun zin niet
konden doordrijven. Inzonderheid moet het
echter voor prof. Haitjema wel een hard
gelag zijn gewfeest, tegen de voorstellen
te hebben moeten stemmen.
Wij behoeven wel niet meer te zeggen,
dat de verwerping ons verheugt, omdat
wij van een reorganisatie niets goeds ver*
wachten voor de Hervormde Kerk en zeker
niet voor de Gereformeerde gezindheid daar*
in. Toch zullen we op onze hoede moeten
blijven, daar de reorganisatie aan de orde
blijft en de confessioneel*ethische voor»
standers ervan niet zullen rusten voor da
kerk in hun geest is vernieuwd. Er zullen
dus andere reorganisatie*voorstellen komen,
iuit denzelfden geest geboren, met een nog
grooter compromis=*karakter en derhalve ver*
weirpelijker nog dan dit. Want voor ons
staat het vast en we hebben dit in onze
airtikelenserie over dit onderwerp duidelijk
aangetoond, dat de Teorganisatie*methode
in het algemeen, afgezien dus van de
reglementaire verschillen tusschen de diverse
voorstellen, niet kan leiden tot een hersteJl
di^r Hervormde Kerk' in Gereformeerd^
zin en tot een bevredigende opldssi!ti<j
van het kerkelijk probleem.
Dte Thoolsche brug' II.
Vorige keer zeiden we, dat er behalve de
veren in Zeeland nog een rivierovergang
is, waar hooge tarieven betaald moeten
woixlen, en wel de Thoolsche brug. Met
opzet zeg ik „Thoolsche brug," in onder*
scheid met b.v. „de brug bij N^ïnegen,"
om duidelijk te doen uitkomen dat het gaaf
over een brug die eigendom is van de ge*
meente Tholen.
In vroegere tijden was het nogal eens
gebruikelijk dat een stad of landstreek
van den Landheer een bepaald recht, «em
privilege, ontving voor bewezen diensten
of om weerstand te kunnen bieden aan de
gevolgen van bijzondere rampen.
Zoo ontving de stad Tholen, om ik weet
niet welke reden, van d'en Landheer Fi*
lips van Bourgondië in 1462 het recht om
een veerdienst uit te oefenen. Dit veer*
reicht werd uitsluitend aan Tholen ver*
leend. Niemand anders mocht of mag daar
een ander veertje exploiteeren.
De geheele winst, die het veer opleverde,
was natuurlijk voor de gemeente.
Zoo werd door de loop der eeuwen het
Thoolsche veer geëxploiteerd. Al vele tien*
tallen jaren geleden kWam het plan ter
sprake een vaste oeververbinding te be*
vorderen. Eenvoudig afdammen, zooals bij
St. Filipsland en Zuid Beveland, scheen
niet wenschelijk. Daartegen verzetten zich
de waterstaatkundige toestand, zoowel als de
visscherij. Indien dus de gedachte werkelijk*
heid zou worden, moest een brug gebouwd.
In overleg met andere autoriteiten werd'
dan ook door de gemeente een fonds ge*
vormd, een brugfonds, hetwelk ontstond,
doordat de gemeente bereid was zich met
'i 7000.jaarlijks van de winst tevreden te
stellen, en de meerdere winst te reserVeeren.
Veel overleg zou echter nog gepleegd
moe ..en, voor men over. de brug zou kun*
nen. Zou het Rijk'., de Provinde en het
alchterland te zamen werken? Zou men
subsidie geven? Altemaal vragen, die gefor*
ceerd beantwoord werden door de gemeen*
te Tholen, nadat in de Kerstweek van 1925
een bus in de rivier liep, en menschen
jammerlijk om het leven kwamen.
De gemeenteraad nam het kloek besluit,
voor eigen rekening, zonder eenig sub'sidÜle,
een brug te bouwen. Toen de Minister
van Waterstaat zijn goedkeuring aan dat
plan hechtte; heeft hij aan het gemeente*
bestuur voorgesteld van dat oude veerpechl;
afstand te dóen, dan zou hij bevorderen
het recht tot het heffen van bruggeld
bij de wet. De gemeente is daar evenwel
niet op ingegaan, en dientengevolge is het
veerrecht omgezet in een brugrecht,| wat
volgens de Verenwet mogelijk is.
Daarmee was de zaak nog niet af.
Het geldende veertarief moest worden
aangevuld door de Provinciale Staten van
N. Brabant en Zeeland, zou het mogelijk
zijn de brug te financieeren.
Het personentarief moest van 7V2 cent
op 10 cent gebracht, en zoo naar verhouding
moest alles verhoogd worden. Nadat de
Besturen den betrokken provincies de be*
sluiten daartoe voor 5 jaar hadden geno*
men, werd met de bouw der brug begonnen,
en 10 October 1928 had de opening plaats^
Ongetwijfeld waren toen bijna alle passan»
ten verheugd. De kleinigheid' die op de
brug meer moest betaaldworden dan op
het veer, telde men niet. Geen omgle*
makken meer en geen gevaren, 't Was een
groote verbetering. Maar in deze zelfde tijd
werden de tollen op de wegen afgekocht,
bruggen tolvrij gemaakt en nieiuwe zonder
Jol gebouwd.
Van lieverlee rezen de bezwaren tegen het
hooge tarief, en verschillende actie,'s wer*
den ondernomen, om de tarieven te ver*
minderen.
De eenige serieuze poging daartoe werd
in 1933 ondernomen door een deputatie uit
Ged. Staten van Zeeland, onder leiding
van den Commissaris der Koningin. Te
St. Maartensdijk werd een conferentie ge*
houden met de dageHjksche besturen dter
gemeenten op het eiland Tholen, Door db
deputatie werd hun voorgesteld aan de ge*
meentebesturen, dat iedere gemeente per
jaar f 0.25 per inwoner zou bijdragen. De
Provincie zou dan f5000 per jaar geven.
Van de Provincie N. Brabant zou dan
ook een bijdrage gevraagd worden, evenals
Van de gemeenten Halsteren en 'B. op
Zoom en van het RjiJt. Het zoodoende
verkregen bedrag zoju dan aan Tholen
kunnen worden afgedragen tot verlaging der
taitieven. Edochde gemeentebesturen van
het eiland hebben eenparig geweigerd', oip
welke weigering het geheele plan is ge*
strand.
(Diaarop werden de tarieven in de Zomer*
zitting van 1933 opnieuw voor 5 jaar vast*
gesteld. Wel werd eenige verlaging aange*
bracht v.n. op auto's en fietsen, doch de
over het geheel genomen hooge tarieven
werden tot 1938 weer vastgelegd.
KANTONGERECHT TE SOMMELSDIJK.
Vrijdag 12 Aug. 1938.
Terecht staat:
C. de V., koopvrouw, overtreding woon-
wagenwet veroordeeld tot 6 gld. subs. 6d.
J. V., landarbeider te Achthulzen, Hem
is ten laste gelegd dat hij in Goeree dronken
is geweest.
Het wettig en overtuigend bewijs wordt
geacht niet te zijn geleverd, wordt vrijge
sproken i
P. F. K., niet verschenen f 1.50 sub Id.h.
A. B., zonder beroep te Stad aan 't Ha
ringvliet, heeft zijn hond buiten laten loo-
pen, welke door zijn geblaf de omwonenden
heeft gehinderd.
Verdachte is door den Burgemeester schrif
telijk en door de veldwachter mondeling
gewaarschuwd.
Eisch 10 gld. »ubs. 10 d.h.
Uitspraak 5 gld. subs. 5 d.h.
De zaak tegen W. V., kassier te Oolt-
gensplaat wordt aangehouden tot 9 Sept. a.s.
A., niet versch. 3 gld. 3 d.h.
M. S. heeft een wapenstok in bezit gehad,
Eisch 15 gld. subs. 15 d.h.
Veroordeeld tot 10 gld. subs. 10 d.h. en
verbeurdverklaring van de wapenstok.
Adr. T., droeg te Midd^lhamis een wa
penstok bij zich.
Eisch 15 gld. 15 d.h.
Uitspraak 10 gld. 10 d.h. en verbeuird-
verklaring van de wapenstok.
F. de W., niet verschenen, heeft door een
vechtpartij de openb. orde verstoort.
Het O.M.: Verdachte heeft z'ch ten zeerste
misdragen bij een muziekuitvoering, hij heeft
het programma verstoort waardoor de men
schen de zaal verlieten.
Na flink bier te hebben gedronken, heeft
hij ook nog acht glazen gebroken.
Veroordeeld tot 15 gld. subs. 15 d.h.
L. H. K., landbouwer te Den Bommel,
heeft op verboden terrein geloopen.
Veroordeeld tot 6 gld. subs. 6 d.h.
J. V. d. M. 4 gld .subs. 4 d.h.
Jac. V. O., landbouwkWcbt te Ooltgens^"
plaat, heeft een zak met grond naar de tram
gegooid en daarbij een ruit gebroken.
Verdachte heeft de schade reeds vergoed,,
wat hem f 15.heeft gekost.
Eisch 15 gld. subs. 15 d.h.
Uitspraak 10 gld. subs. 10 d.h.
P. M., metselaar te Sommelsdijk heeft bij
lelen opgraving van de openb. weg n»elt
voor verlichting zorg gedragen.
Verdachte ontkent het hem ten laste gfe*
legde, zijn broer was uitvoerder van het
weifk'.
Eisch 25 gld. subs. 25 d.h.
Uitspraak 20 gld. subs. 20 d.h.
S. H., nieit verschenen, op de provinciale
weg met zijn rijwiel niet rechts gehouden'.
3 gld, 3 d.h.
P. P., autohandelaar te Oude Tonge geen
voor* en achterlicht op zijn auto, 2 maal 3
gld. boete subs. 2 maal' 3 d.h.
J. V., niet verschenen, zonder achter*
licbt op zijn rijwiel. 3 gld. 3 d.h.
J. W. K., met auto gereden zonder
rijbewijs 10 gld. subs. 10 d.h.
J. H., winkelier, te N. Tonge op den
iöpenb. weg een trekhond die kreupel was
aan «en bakfiets laten trekken.
Eisch 15 gld. subs. 15 d.h.
Uitspraak 10 gld. subs. 10 d.h.
Th. J. V. T., op de Zuidhollan'dsche stroo*
mem gevischt zonder visch consent 4gld^
4 d.h;
A. V., veiligheid verkeer in gevaar g€*
bracht, heeft het portier van zijn auto
.onvoorzichtig geopend waardoor voorbij*
ganger werd geraakt.
5 gld. 5 d.h.
Jac. W. R., met rijwiel gereden zonder
voor* en achterlicht 2 maal' 3 gld. subs.
2 maal 3 d.h,
Oorspronkelijk historische gegevens Vrij be
werkt, van het leven van den kleinen boer van
voor 30 jaar. Auteursrecht voorbehouden.
iSiOTnaiiin»U!i'!iii;<«uuiin!«iuiiiiiiu«9SiiiUin!wuiiiiin!Wiitt
3. i
't Werk zou weer beginnen.
„Vandaag hebben we toch mooi weer,
vader, zeide Kees. 't Wordt warm, ik kan
mijn vest ook wel uit doen."
Vader keek eens naar de lucht. Neen,
zei hij we houden geen droog weer. Daar*
voor zijn er te veel meeuwen binnendijkls,,
en <le wind krimpt tegen de zlon iw.
Ik geloof niet, dat we het er zonder regen
afbrengen. Dit zeggend nam vader de lucht
nog eens op. Ge«n wolkje was er nog te
zien. Maar het blauw van de lucht werd
zoo licht, zoo waterachtig.
„'k Gelopf zeker," zei vader, dat er weer
regen komt.
Onderwijl was de arbeid weer "begonnen.
De kinde|)ren spraakzamer nu, snapten over
alles en nog wat. Hun opgewekte kindart»
stemmen verdreven bij vader de zwaarmoe*
d'igei gedachten.
„Hé, de' zon is weg," zei Kees opeens;.
De' zon was al een poosje achter een dikke
wolkenbank, di,e uit het Zuiden was komen
opzetten verdwenen, maar zoo druk' waren
zei aan den arbeid geweest, dat ze 'tnietl
gemerkt hadden.
Vader keek op van zijn werk en zei: „Nu
zal ik eerst helpen oprapen, want je kun*
niet weten, wat het weer doet."
Gedurig keken de kinderen naar de lucht,
't Zuiden en Oosten was geheel zwart. Een
inktzwarte, rand stak fel af tegen de lood*
grijze lucht. „Dat is een zware bui, zei
vader. Dat kon wel eens noodweer worden.
't Viel de kinderen op dat vader, deztan
keer meer haast had dan anders. Ze zagen
eerst niet wat vader zag. 'tHeele Zuiden
was angsvallig om aan te zien. Een inJkt*
zwarte bank met daaronder een ang|stig
gele lucht. En een beweging dat er in die
donkere wolkenkrab zat.
„Juist een lucht voor hikkestaarten(l)
pverlegde" vader bij zich zelf. De a,ndere
menschen in den polder begotwien het land
te verlaten in grooten haast en vader wacht*
te ook niet tot alles opgeraapt was.
„Kom, 'tis meer dan tijd, zei hij. „Laten
we maar gaan schuilen bij de naaste boer."
In minder dan geen tijd hadden ze het land
verlaten om in de schuur schuiling te zoe*
ken. Daar troffen ze zeker wel een twintig
menschen aan, die ook schuiüng zochten.
„'k'Heb nog zelden, zoo'n dreggende lucht
gezien Geuzenkamp, wat denk jij er van,"
zei een der arbeiders.
„Ik Vind het een gevaarlijke lucht, sprak
deze, 't is wel een wonder, dat je geen on*
weer hoort, want van morgen broeide het
reeds en dan heb je in zoon wakke tijd(2)
haast altijd onweer.
De boer, die ook op den dorschvloer
was gekomen, zei: „'tValt me wel uit de
hand, de barometer is veel verbeterd," wat
een van de schuilders, de oude Simon van
da Kraak voor zich deed brommen, 't Weeir
komt niet uit den baromefjer."
Zijn gebrom werd niet beantwoord, want
plotseling wezen enkele handen door 't ge*
opende klinket(3) naar buiten en zeide:
„Een hikkestaart." Allen drongen naar bui*
ten. En werkelijk uit de donkere rand
daalde als een reusachtige slurf naar de zee.
Ze konden zien, hoe de slurf het water
,iuit de zee opzoog. Alfen keken na^r het
natj.iurverschijnsel. Neen er was er niet een
maar ze telden er wel vijf.
Nu eens waren de hozen lang, dan weer
korter, 't Was een schrikaanjagend natuur*
vei-schijnsel. Niet minder dan vijf! hikke*
staarten tegelijk. Zelfs de oude Simon van
de Kraak, die in den regel heit alWjd nog
erger had beleefd, zooa,ls hij altijd beweerde,
moest toegeven, dat hij zOoiets nog nooit
had beleefd. i
„Wij krijgen er zoo goed als niets van,
zei Geuzenkamp. 't zakt langs de zee door
't Zuidoosten Brabant in."
En zoo was het ook.
't Was duidelijk te zien, dat die bui af*
zakte.
„In de Poortvlietsche poMer en Scha*
[kerlO', daar is wel een hikkestaart uitgte*
regend," meende de boer. De regen had
hier niets te beteekenen en de haaist^g*
sten maakten zich gereed om weer aan hun
werk te gaan.
Nu de bui. niet zoo meer de belangstel'
ling had liepen de gesprekken over de toe*
stand in den landbouw. De la^e beschot*
iten waren het onderwerp Van de gesprek*
ken, de een vertelde al van zoo wteini^
en een ander had nog minider en zoo had'
iedereen wat op te merken, maar daar was
men het wel over eens, dat over hiet algle*
meen van een misgewas moest worden ge*
sproken. En daarbij kwam, dat ze zoo goed
als onverkoopbaar waren. Er was op de
Donderdagsche beurs wel Veel gevraag naar
smakelijke bonten en blauwen, maar wie
had die? Zoo goed als niemand. Als men
al een monster meegaf, wat baatte het, men
wist toch wel zoo goed als zeker, dat zie
afgekeurd werden. En dait was ook geen
wonder. Ei was geen smaak aan.
„Ja, zoo vertelde de boer, ik heb voor
me zelf niet eens behoorlijke aardappelen.
Eigenheimers heb ik' niet verbouwd, maar
ik wil' toch een behoorlijke eeta^rdappel
hebben, daarom zal ik mijn wintervoorraad
luit Friesland laten komen, ze zijn wel duur,
aes giulden franco aan de kaai, maar ik wil
ifceniminste een lekkere aardappel hebben!,.
anders is de middagpot me niets waard."
Dat vonden de anderen ook' wel, maar
om zulke diire aardappelen te laten komen
daar konden.ze niet aan denten. Ze moes*
ten er hun maal maat mee doen.
De meesten waren vertrokken en ook de
Geuzenkamps waren naar het land terugge'
keierd en weer yverig aan den arbeid ge*
trokken, maar het- duurde niet lang of
heit luiden van twaalf uur drong tot hen
door. Door de bui was de tij'd voorbijl
voor ze er erg in hadden. Ze hadden nog
niet veel gedaan. Het hoopje groote, aard*
appelen was erg kleiii. Die hoop kriel
was grooter dan de grooten en poters sa*
men. Dat zag er treurig uit. T0|t kwart
voor een hield vader door. Nu was het
POk Voor hen tijd om te schaften. Naar huis
te gaan was te ver. Nu kon de knapz'ak
verder leeggemaakt worden en gerust wor*
den.
(Wordt vervolgd.)
(1) hikkestaarten is wind en waterhoozen.
(2) wakke tijd is periode van veel nat
weer.
(3) klinket is klein deurtje in de groote
mendeuren. i
