CnQWEEKBLADÖpGED.GR()nD51A6vöÖRDlZUID-HOaEnZEEUWJ^^ EHAHDEn
N.Y. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „EILANDEN-NIEUWS"
Veerd ienst
Aardschokken in Nederland
en België.
10e Jaargang
WOENSDAG 15 JUNI 1938
No. 946
De zaak yan den ex-burgemeester
van Ouddorp voor den
Hoogen Raad.
Nieuwe Tonge
I Als U gaat verven
I Prima Glans- en Grondverven
|M VAN LOON, v.h.J.deKorte|
Ingezonden stukken
Stavenisse - Ouwerkerk
Hebt ge U doorgezeten op de fiets?
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDEN" 18e JAARGANG
Hoe ontwikkelt zich ons
onderwijs wat de rich
tingen betreft?
Jaar
Jaar
Chr.
pniuwiiiuwiHHiiiwiniiitiiHiiiuiuniiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
I vraagt dan niet allereerst naar I
I de prijs, doch wel naar k w a-
I lit e it. Wij leveren tot ieders
s tevredenheid.
g en valt de prijs altijd nog mee.
1 Ook in Vernissen en Kwasten 1
1 ruim gesorteerd.
Waterleiding
Passagierstarief f 0.75 per
persoon. Gezelschappen
reductie.
Veerdienst Stavenisse
Noord Beveland.
Aanbevelend.
M. BOOMSLUITER
Tel. 14 Stavenisse
Advertentle^tills 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst*
attayiigen en aanbiedingen van 16 regels 80 Boek'aan'
kondigjng 10 cent per regel Contracten belangrgk lager.
UITGAVE VAN
Gevestigd te MiddeUiaimb Frins Hendrikstr. 122 C Giro 167930 i Fostboz 8 Tel. 17.
Bjlkanfoor voor Zeeland: St, MaartensdJük, Markt, Telef. 59.
Abonnementsprijs 85 cent pet 3 maanden bQ vooruitbetafing.
Versch^nt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderljikc nummers 5 cent Buitenland 8 gulden ptx jaar
Het is een zeer interessante bezigheid, aan
de hand der verschillende statistieken na
te gaan, hoe het openbaar en bijzonder
onderwijs en bij dit laatste weer de Chris»
telijk^ en Roomsche scholen zich in de loop
der laatste eeuw ontwikkeld hebben. Men
weet, dat 100 jaar geleden bijna alle kin»
deren op de openbare school gingen, om*
dat het aantal bijzondere scholen (die g&'
heel uit eigen middelen gedreven moesten
worden) nog zeer gering wais. In 1857
waren er in heel Nederland nog slechts'
'50 Christelijke scholen, in 1937 was dit
aantlat geklommen tot 1900. In 1845 gi|ng
84 «/o' van alle kinderen op een openbare
school en slechts 16 "/o op een bijzondere,
terwijl bij de laatste nog vele neutrale bij*
zondere scholen waren, die principieel op
één lijn zijn te stellen met een openbarei
school. Hec geheele proces wordt duidelijk'
door de volgende tabellen, waarvan de eer*
ste het totale leerlingenaantal en de laatste
de percentages daarvan aangeeft.
Openb.
Chr.
R.K.
1857
320.000
10.000
60.000
1900
510.000
100.000
130.000
1915
570.000
180.000
220.000
1931
440.000
300.000
440.000
1937
360.000
300.00Ö
460.0)0
Openb.
R.K.
1857
82 0/0
3 ,o/o:
16 ,0/0,
1900
69 ,0/0'
14 o/o
18 o/o.
1915
59 »/o
19 o/o
23 o/o
1931.
36.7 »/o
25.2 o/o:
36.6 0/0
3937
31.9 .0/0
25.9 o/o
40.6 o/o'
Uit deze cijters vallen de volgende con»
clusies te trekken:
1. Het Openbaar Onderwijs, dat 80 jaar
geleden nog schier de alleenheerschappij
bezat, heeït gedurende die tijd een cata*
strophale teruggang doorgemaakt, die nog
ndt tot staan gekomen is. Het laatste
jaar verloren dei Openbare scholen nog
7000 leerlingen. Op het oogenblik gaat nog
niet het derde deel der Nederlandsche jeugd
op de „neutrale" staatsscholen. Het aantal
leerlingen ervan is reeds 100.000 lager dan
dat der Roomsche scholein en nadert zoo
langzamerhand dat der Christelijke scho*
len. Uïl deze geweldige teruggang blijkt
intusschen, dat ons volk zich in overgroote
meerderheid van de openbare school heeft
a%ewend, daar nu twee derde dfeel der kin*
deren de bijzondere school bezoekt. De,
bewering der vrijzinnigen van eertijds, dat
ons volk zoo aan de openbare school ge*
hecht was, blijkt totaal onwaar geweest te
zijn. Door middel van de staatsmacht en
de staatsdwang is destijds de Openbare
school kunstmatig in een bevooirrechte po'
sitie gehouden.
Eigenaardig is echter, dat het percentage
dergencn, die geacht kunnen worden met
het openbaar onderwijs eensgeestes te zijn,
m.a.w., die principieel tot de linkerzijde
kunnen worden gerekend, grooter is dan
32 o/o. Aan de hand der verkiezingsuiü»
slagen kan het gevoeglijk zeker op 40 o/o
worden gesteld. De Openbare School blijft
dus een flink eind beneden haar aanhang
in het land. Wat hiervan de oorzaak' kan
zijn? We gelooven niet, dat het hierin
zit, dat een zoo^ groot aantal kinderen van
vrijzinnigen of socialisten op de Chr. School
gaat. We weten wel, dat dit aantal in som*
mige plaatsen niet onaanzienlijk' is, doch'
er staat tegenover, dat misschien evenveel
kinderen van rechtzinilig Protestantsche
ouders nog steeds op de Openbare Scholen
gaan. De verklaring moet veeleer gezocht
worden in het feit, dat de geboorten in
vrijzinnige kringen zoo ontzaglijk terug*
löopen, zoodat de hnksche groepen, wat
de jeugd betreft, in een zeer ongunstige
positie komen. Het laat zich daarom aanzien,
dat de teruggang der Openbare School voor*
loopig nog niet tot stilstand zal komen,
daar èn het geringe gebooitecij'jfer èn de
overgangen naar Chr. scholen, welkfe nog
zeer goed mogelijk zijn, dit zullen verhin*
deren.
2. Het Prol. Christelijk onderwijs, dat
het laatste jaar nog met 600 leerlingen
vooruitgang, nadert het punt, dat het vrijwel
alle kinderen, die öp haar scholen thuisbe*
hooren, heeft overgenomen. Momenteel is
het no5 zoover niet, maar lang k'an dit
niet meer duren. Het was natuurlijk! te
voorzien, dat de gestadige teruggang der
Openbare en de toename van de Bijzondere
schoien eenmaal moest eindigen, n.l. dan,
ak de verhouding dei diverse groepen
zich óp, schoolgebied zou hebben geconso*
lideerd. Hel percentage van dit onderwijs
(26) konrt ook vrijwel overeen met de getal*
sterkte van ons Prot. Christelijk' volks*
deel, die op ruim een vierde der bevolking
kan worden geschat. Toch zijn er nog ver*
scheidene gemeenten, waar door stichting
van een Chr. school het totale aantal kan
worden opgevoerd. Het is daarom niet on*
mogelijk, dat door het hoogere geboortecijf
£er in deze kringen en nieuwe schooi^»
stichting het percentage van het Chr. On*
derwiji nog enkele punten stijgt.
3. Het Roomsch^Katholiek onderwijls heeft
evenals het Christelijk een groofe vlucht ge*
nomen, vooral na de financiëele gelijk^*
stelling. De macht der Kerk. die zoowel de
schoolstichting zelve als de plaatsing der
Roomsche kinderen op eigen scholen verge*
makkelijkt, is hier van groote beteekenis.
Dat van de 100 Nederlandsche kinderen er
ruim 10 een Roomsche school bezoekten,
bewijst wel de geweldige groei van del
machtspositie van het Katbolicisme. Wat hier
opvalt, is het verschijnsel juist tegenge*
steld met heit openbaar onderwijs dat
het percentage der kinderen grooter is dan
het totaalpercentage der Roomschen. Op het
oogenblik kan met vrij groote zekerheid
worden gezegd, dat het aantal Roomschen
in ons land ongeveer 37 a 38 o/o zal bedra*
gen. Bij de politieke verkiezingen behalen
zij echter maar 29 o/o der stemmen, doordat
velen blijkbaar op de S.D'.A.P. of op andere
partijen hun stem uitbrengen. Het zeer
hooge geboortecijfer bij de Roomschen ver*
'klaart, hoe het mogejlijk is, dat zij meer
kinderen op hun scholen hebben dan men
uit hun verhoudingscijfer zou concludeeren.
Bekend is, dat op Roomschei scholen het
aantal kinderen uit één gqzin in vele ge*
vallen gemiddeld 4 bedraagt, terwijl dit o p
Chrisiciijke scholen veelal de 2 niet halen
kan. Het' is op het oogenblik zelfs zóó,
dat van de 100 wettig geboren kinderen
er 45 een Roomschen vader hebben f Blijft
deze stijging zoo doorgaan, dan zal, zooals
Mr. Terpstra dezer dagen opmerkte,
(Over 20 jaar de meerderheid der
geborenen Roomsch zijki en binnen
afzienbaren tijd ook de meerderheid
van ons volk!
Dat de Roomsche scholen het laatste jaar
met 7000 leerlingen vermeerderden, behoeft
dus niet te verwonderen. Bij deze groep is
voorloopig nog een flinke stijging te ver*
wachten want wel dringen het neo malthu*
sianisme en vooral het in Roomsche kringen
gepropageerde oginisme hier door, zoodat
het geboortecijfer er op de duur minder
stijgen zal, doch de uitwerking hiervan
zal zich misschien pas over een tiental
jaren doen gevoelen.
ZIJN STRAF BEHOUDEN.
De Hooge Raad verwierp heden over*
eenkomstig de conclusie van den Procu*
Teur*Generaal het Cassatieberoep van den
oud^burgemeester van Ouddorp dhr. G.
du S., die door het Haagsche Gerechtshof
is veroordeeld tot een voorwaardelijke
gevangenisstraf met een proeftij'd van 3
jaren, wegens verduistering in de jaren
19301936 van gelden welke waren be*
stemd voor bij'dragen op pensioenen of
ongevallenrenten aan eenige ingezetenen,
hun destijds toegekend dloor het Konink*
ïijke Naiionale Steuncomité en welke hij
als burgemeester ter uitbetaling had ont*
vangen. In eersten aanleg had de recht*
bank te Rotterdam hem tot een onvoor*
waardelijke ge,vangenisstraf van zes maan*
den veroordeeld.
DE NIEUWE AARDAPPELEN=OOGST.
Geringe beschotten.
In de streek EnkhuizenGrootebroek
is men begonnen de nieuwe aardappelen
te oogsten.
Het gewas der vroege aard^pelen is niet
alleen laat, maar ook de stand is buitejnge*
woon slecht. Door nachtvorsten, koude en
storm, is de oogst voor 50 pCt. vernietigd.
Zelfs zijn er oppervlakten aan te wijteen,
waarvan de oogst geen 25 pCt. van het
normaic zal bedragen.
Uit het buitenland worden ook minder
goede opbrengsten gemeld.
DE COLORADO«KEVER OP HET
EILANDi THOLEN GECONSTATEERDi?
St. Maartensdijk', Dinsdag.
In een uiepveld van den heer P. Man*
neke is onder deze gemeente de Coloradoi»
kever geconstateerd.
Dpor de atdeeling der ZL.M. zal in een te
beleggen vergadering worden besproken, de
mogelijkheid tot beperking of uitroeiing
van den kever.
RaadsverSiadering op 'Vrijdag 10 Juni
des n.m'. 3 uur.
De 'Voorzitter, Burgemeester Sterk'opent
met gebed. Notulen worden gelezen en
vastgesteld.
Ingekomen stukken:
Eenige goedgekeurde raadsbesluiten o.m.
terugzending begrooting dienstjaar 1938, met
de bemerken dat zuinigheid moet betracht,
o,.m. ten opzichte van het Arm wezen. Er is
6000 gulden uitgegeven, wat wel wat veel
wordt genoemd. l
Aanvrage om ontheffing schoolgeld door
dhr. Les. Wordt ontheffing verleend, om
dat de leerling 1 Mei de school heeft ver*
laten.
Schreven van Ged. Staten, houdende goed
keuring uitbreidingsplan der gemeente met
bebo:U'wings«voorschriïten. Alles is nu in
kannen en kruiken. i
De heer TIJL: Dus nu kan er nïfijÊ
meer klakkeloos gebouwd worden?
De VOORZ.: Men heeft zich aan de
voorschrifien te houden.
Adres van Thomas van Rossum welke"
zich in de gemeente heeft gevestigd als
schilder, mcc het verzoek om in aanmerking
te komen voor werkzaamheden voor de ge*
meente.
Wordt besloten hem op de lijst te plaat*
sen. In 1942 zal hij aan de beurt zijn.
Dankbetuiging van Mej. Boot wegens
benoeming tot onderwijzeres; idem van de
leden der commissie tot wering van school*
verzuim; idem van den heer H. Roodzant
volontair ter secretarie. I
B. en W. wordt gemachtigd de vereischte
af* en overschrijvingen te doen.
Ingevoerd zal worden de extra steun B.
vooT werkloozen. Er zullen 47 werkloozen
in aanmerking komen voor f5.70. 'Voorts
wordt ook een besluit genomen de B. en C.
boeren er van te laten, profiteeren, wat
de minister heeft mogelijk gemaakt. Dfe B.*
boeren zouden f 1.50 en de C.*boeren f 3.
ontvangen. Dit wordt geheel gedragen door
het Departement van Econ. Zaken. Er zijn
er echter volgens den 'Voorz. momenteel
geen, die er voor iii aanmerking komen.
Vaststelling gemeente*verordtening op de
begraairechten. Het uur van begraven zal
nu inplaats van 1012 uur van 124 uur
plaats hebben. Tegelijkertijd wordt dit ook
in de politie*veTordening gewijzigd.
'Vaststelling pensioensgrondslag van den
nu overieden heer Stabij op f2670.—.
In de rondvraag wijst de he,er TIJL, op
een boom in de Wentinckstraat die scheef
staat en geschoord dient te worden.
De heer ZWEERUS zou bij benoemingen
van hec onderwijzend personeel de geheele
voordracht op de agenda zien geplaatst.
Hieraan zal worden voldaan.
Dte heer ZWEERUS spreekt nog over de
steunregeling inzake de aftrek derde uien.
De huidige regeling vindt hij niet goed.
Hij zou wuien dat de gezamenlijke ge*
meente besturen de bezwaren daarover naar
voren brachten bij het Departement.
Die VOORZ. vindt dit in de eerste
plaats het werk' van de vakbonden. Veel
arbeiders zijn het met deze regeling eens.
De heer ZWEERUS: Ja, de arbeiders die
vast werk hebbe'n! Maar die hebben er
niet mee te maken.
De VOORZ.: Het Departement is over*
tuigd, dat er gebreken aan kleven. Met den
controleur hebben wij de zaak' grondig be*
keken en naar zijn en onze meening was
dit nog de beste oplossing.
De heer ZWEERUS: De vorige regeling
was mooier. Nu wordt de huid verkocht eer
de beer geschoten is.
'De heer TIJL: Neem aan, dat het alles
kroef is en de menschen niets verdienen?
De heer ZWEERUS Het laatste restje
moed wordt er bij de arbeiders uit*
gvhaald.
De VOORZ.: Bij gevallen als door de
heer Tijl benoemd, zal het DIepartement
zich altijd laten vinden.
'Dan beslocen zitting.
I KERKRING4 OUDE TONGE
I TELEFOON 52
illllllllHIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIUIIIIIIIIUIUIHW^
Buiten verani\(oordelijkheid der redactie
Wattóeiding Het geeft te kennen een
leiding van water, en mede desaelfs leiding
en voorziening, hoe zulks ook zij'.
Voorzeker, op ons eiland werkt en wordt
voorzien in bovenstaande.
Maar Drinkwater leiding geeft iets
méér te kennen.
De 'benaming hiervan kennein we.
Het kan zlijn dat wïj ook het hiiiddel be*
zitten. Maar tóch, w'ij' kennen aan drink'wa*
ter zeker eenige dingen toe, weUde wijl mis*
sen in de drinkwatervoorziening Goieree
en Overflakkee.
Goed dat die er is, en jammer, dat ze
er zlóió is. In en buiten het eiland kent
men haar; goed en kwaad gerucht gingi
over haar henen vanaf Noardsingel, van»"
uit Cachot tot elders en overal zlal memi
ivWien, dat Goeree en Ove|rfla,kkee. eeni
bezitting heeft. Niet ,geërfd. Sucöessierech*
ten met deszelfs onkosten zJij]n er niet. Het
is een Stichting. Op aanleg komep'
dus Stidhtingskosten. t
Weten doe ik het niet, maar gezien het
feit, dat er h o o g*b e v o e g d e functiona*
rissen ziijin, mogen w'ij! aannemen, dat dlei
kosten minimum zljln.
Alles is dus uiterst zorgvuldig behan*
deld.
Wél hef ik geen loftrompet otp alle
serenades, maar, z'ou in dezen zulks nog
niet gesdhied zlijh, dan mo,ge het verzuil^
wiorden hersteld. i
Cum laude de opzidhters.
Maar met al hun inspanning, met hun
In Nederland allelen schade, ih het
buitenland enkele dooden en g'e<
wonden.
Oorsprong in ZuidsWestsBelgië.
Zaterdagmiddag te 12.18 uur is men, vrij*
wel in geheel 'Nederland, opgeschrikt door
een Wij hevige aard^trilling, die eenige
seconden aanhield. Overal schudden gebou*
wen, trilden de vensters, bewogen deuren en
op enkele plaatsen vielen spiegels en schil*
derïjen van den muur. Duizenden verlieten
angstig hun wordng om op straat de veilig*
heid, die men binnens kamers bedreigd achfe»
te, te zoeken. Gelukkig hebben geen per!*
soonlijke ongelukken in ons land plaats
gehad.
Uw huid of voeten stukgeloopen Purol verzacht en geneest. Tube 45 et. Doos 60 en 30 et.
arbeid, 2!óó belangeloos, vól oipoffering
zij zijn mensch. Zij moeten afgaan op
voorlidhting. Dezie voorUchting steunt oip
benekening. Wij voor ons hebblön er geen
snars verstand van. Berekening moet juist
iijn, maar zij kan falen.
Er zlijm er die berekend hebben, dat voior
jaJT'en in bet verschiet voldoiepde drink»
water was. Oud*diiecteur Blokhuis noemde
ook een. termijn, ik' meen tot 1940. Bersooiv*
liijfc ken ik er, die Op eigm ervaring steu*'
nend, van meet af aan verklaarden, dat
het, niet wat water betreft, maar ten ojp*
ziclhte van voldoende drinkwater
Spaak moest loopen. Maarbuiten dezb
staan de rapiporten. Daar alleen moet die
stichting op afgaan.
Tot voor onlangs Ihadden we goed
dr ink'wat er. Wel niet geschikt voor
alk huishoudeljijk gebruik, maar goed
dlinkwjater. i i
En nu, 't kan zlijln dat het drinkwater
is, niets minder dan te voren, maar vije's
van kleur. Net of 't slootwater is.
Wijl missen helderheid en reinheid van
kleur. Ik voor mij vind het een vjes gioiedje.
Tóch kan het onschadeliijk zijn!
Nu graaft men een nieuw kanaal.
Of het helpen zal? Ik heb nog niemand
gesproken die het gelooft. Water heeft de
eigensdiap van „toevloeieto". Er is niet
meer dan ©en zekere hoeveelheid x ver*
deeld' over één of tien wellen' i. Wél naar
den afstand en oppervlakte in tij'dsduur
variant, maar er is X water.
Is die hoeveelheid voldoende tot een
d a g e 1 ij k s gebruik van X, gedeeld door
AB? Het is berekend. Zijl dit juist,
laten w'ij ons dan over tijdeUjke afwijking
niet verontrusten.
Ontegenzeggelijk', het is een vies zaakje
als je hetnat beziet. Maarelders is
het ook wel wat.
Er rijn er nu die weigeren te betalen.
Zij mefenen slootwater of aeewater voor
dririkwatex geleverd ta krijlgen. Mensdhen,
vermieen je in rechten te worden benadbeld,
kies dan een andere weg. Ik voor mijl z|oiu
een tegenstander zij'n van gezamenllijkie
actie. Veel liever zodht ik het 'bij de re*
geering gedaan te krijlgen, dat ons kle^-»
ne eiland in dezen vermindering van
lasten verkrijgt.
't Is todh héél wat. Enkele guldens per
week in handen, en dan voor leen kwartje
per week belast. Ik doel hier op de armerd
bevolking. Ik w eet dat zl'ij «n wi|ijj
allen inbtegrdpen, in dezen te zWaar
belast ziijn. De regeering moet willens oi?
niet, komen tot meer uniflormiiH)e|i|t |Va;n ia^.
rieven voor ekcfriciteiit, waterleiding e.d.'
Eenerzijds jammer. Anderzijds zijn er nog
kwader stelsels. Dus ik adht het nu
reieds en allang in de Iïj(n, tot iulkls tfe;
komen. *kHeb slechts de bel geluid. Wie
vat het ter hand?
1 Met dank;
T.
In Nederland was vooral in het Westen
van de lijn Amsterdam*Utrecht*Venlo, het
verschijnsel zeer goed waarneembaar. Alles
k'wam in lichtgplvende beweging.
Op de Z u i d*H olIandscH'en
Zeipuwsche eilanden is het in alle
dorpen sterk gevoeld, hét was alsofalles
schudde en heen en Weer schoof. Arbeidera
die op hei land lagen te wijeden, meenden
dat zij onwel werden. Toen het zich bij
tusschen poozen van een 1 seconde her*
haalde, begrepen zij, dat het een aardbeving
moest zijn. i i
Het Kon. Ned. Meteor. Instituut, me^
wie we ons Zaterdag direct in verbaridingi
hebben gesteld, had honderdlen telefoonge*
sprekKen te verwerken. Men constateerde
toen reeds een techinsche aardbeving, ruw
geschat op 200 K.M. afstand. Later is ko*
men vasi te staan dat de oorsprong in
Zuidf'West*België, bij' de Fransche grens
(de streek van Doornik) moest liggen.
Naar uit de berichten valt op te makfen,
is de stad Gent en ook Kortrijk zwaar ge*
teisterd. Ook zijn er enkele dooden te bfe*
treuren.
Te St. Aman'dsberg (België) Keeft
een man, die door de aardschok van dq
wijs was, zich voor een wagen geworpen. Hij
was op slag dood. I
Te K o I tr dj fc zijn tal van daken ve'r*
nield. De pannen liggen als gezaaid op de
straten. Een man, die voor het venster stond,
werd naar buiten geslingerd en kwam een
been te breken.
Te Kriuiish OU them Werd een man,
die zich in een in aanbouw zijbd huis be*
vond, tengevolge van het instojten van
een muur gedood.
Vele personen werden meer óf minder
ejckwetsi.
!Hoe de dielren reageerdeti,
Eenige minuten voor de trilling ont*
stond, stootten de dieren in dien dierentuin
te Berchem bij Brussel, eigenaardige klagende
geluiden uit. Terstond nadat de aardschok
gevoeld was, kwamen de dieren tot rust.
Zaterdagmiddag flauw'e nabevingen
Zondag om 14 uwe 16 een sterkere
nabeving getigistr«rd.
Het Kon. Meteor. Instituut te De Bilt
heeft Zaterdagmiddag een lichte nabeving
gerjgistneerd en Zondagmiddag een iets
sterkere nabeving. De laatste is op vele
plaatsen op ons eiland Goeree, Overfl^ktee
en ook op de andere eilanden duidelijk
gevoeld. De beving van Zondag hield on*
geveer drie minuten aan en was twintig maal
zoo zwak als de hoofdbeweging van Zater*
dagmiddag 12.18 uur, doch driemaal zoo
sterk als de nabeving van Zaterdagmiddag
14.10 uur.
United Press, meldt, dat zoowel te Parij^s
als te Londen ook aajdschokken zijn gevoeld
