CHQWECK&LADÖpGED.GD0nD5IA6 vöÖRDlZUID-HOUEnZEEl^^ EHAHDEn
«"«f^ TRiUMPH
N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „EILANDEN-NIEÜWS"
HERVORMINGSDAG
de 1 cent sigaret die over
alle aridere triörrifeert
Gemeenteraad MELISSANT
10e Jaargang
ZATERDAG 30 OCTOBER 1937
No. 884
Uit het Kijkvenster
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDEN" 18e JAARGANG
niEuws
Advertentieprijs 20 cent per regel. R-ccIames 40 et.; Dienst'
aanvragen en aanbiedingen van 16 regels 80 et.; Boek'aan*
kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager.
UITGAVE VAN
Gevestigd te Middelhamis Prins Hendrikstr. 122 C Giro 167930 Postbox 8 Tel. 17.
Abonnementsprijs 85 cent per 3 maanden by vooruitbetaling.
Verscibu(jnt iederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlijke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per jaar
31 OCTOBER 1517 31 OCTOBER 1937
31 October is de gedenkdag van de
Hervorming.
Het was 31 October 1517 dat Luther zijn
bekende stellingen aansloeg aan de slotkerk
te Wittenberg.
Het daarmee opnam voor de waarheid van
's Heeren Woord tegen de anti=<Bij''belsche
Roomsche leer. De strijd tussdien licht
en donker bletrad hiermede het publieke
terrein. Van zoo menige zielestrijd gestre''
den in de stille studeerkamer van zoo
velen wién het licht in de duisternis was
opgegaan, werd nu de strijd gekamlpt in
het ipublieke leven.
Een strijd, een 'bange worsteling tusschen
het licht van 's Heeren Woord en de duis«
terheid van "het afgodisdie pausdom.
Een strijd die velen b'racht op de sdhavot^»
ten en brandstapels vanwege hun belijdenis
van 's Heeren Getuigenis. Hoe velen werden
gekerkerd, geworgd, verdronken, veArand,»
ja op andere onmenschellijke wijze ter dood'
gebracht, alleen omdat ze Gods geboden
stelden boven menschelijke instellingen. In=<
zonderheid ook in ons land. Werden er in
de regeeringsjaren van Karel V in deze
landen niet vijiÖigi duiz«in|d om het geloof
ter dood gjeb'racht? En onder de regeering
van Philips II? In een zestal jaren ktan een
barbaarsche Alva zich er op beroemen meer
dan adittién duizend mensdhen door bfeulsx
handen te hebben omgebracht. Hebben niet
nog vele a ndere duizenden oip velerlei wijze
hun leven moeten laten omdat ze de zaak
der Hervorming waren toegedaan? „Op een
veertigjarig martelaarsschaip volgde een tadh=
tigjarige krijg". Groen van Prinsterer blz.
119 en t.ajp. „In 1521 werden de geschriften
van Luther., ook de vertaling der Bijbels
verboden op doodstraf; doch men versmaadt
den dood voor de schriften, waarin het
eeuwige leven wordt gezocht. In 1522 wor<
den Inquisiteurs benoemd. In 1523 te Brus*
sel twee monniken, omdat zij Christus als
den algenoegzamen Heiland beleden, ver^»
brand: aan den paal gebonden, herhaalden
z'ij' nog toen het vuur aangebracht werd,
de 12 artikelen des geloofs en straks daarna
den lofzang, „wij' loven U, o God! wij!
prijzen Uwen Naam'', die zij elkander,
vers voor vers, beurt om beurt, toezongen,
totdat de vlam de stemi en 't leven verstikte
1525: Jan de Bakker, «ud 27 jaren, in 's
Hage verbrand. Aan den paal riep hij'
„de dood-is verslonden in d'overwinning
Chiisti" 'en daarna „Heere Jezus, ver*
geef het hun, want zij' vreten niet wat
zij doen": ten leste: „O Jezus Christjus!,
Zone Gods, gedenk imljner,, ontferm U vniy
ner". Groen v. Prinsterer blz. 104 en verder:
„De Chk-isteren w"aren ter dood gaande';
blijdelijik en vriijtaioediglijk', alsof ze ter
bruiloft of tot een heerlijke of blijde feesten
zouden gaan, en ter dood gaande, zongen
Psalmen, Lofzangen en geestelEjke liede*'
kens, onderwezen het volk in haar Religie,
en vermaanden ze van de Roomsche Kerk te
wijken, scheldende (d.i. noemende) de
Roomsche Kerk voor een anti^Christelijke
Kerk en voor een moordkuil, den Paus
voor den Antichrist, en gebruikten alle
middelen om 't volk daaraf' te trekken en,
voor haar "idolingen, als 'tvenijin der zielen,
te wachten; en zoo hierdoor en door andere
middelen dagelijks meer en meer tot hun.
Religie getogen en van de Roomsche aft»
getrokken worden, zoo werd dfe vervolging
ook dagelijks grooter en grooter."
En welk was hun misdaad? Geen enkete
Ze versierden hun btelijdenis met een God*
zaligi leven. i f
Het hebbfen van of het lezen in 's Hee*
ren Woord was genoegzame grond tot
marteling, schavot en dood.
Omi 's Heeren Woord. De Hervorming
bracht dien grootsten aller sdhatten tot het
volk. De Hervottninig, is die berwegjng des
vo'lks, gjewerkt door 's Heeïpn Geest die
het volfc weer deeld belfij'dein en bfefevein hei
Getuigenis des Heeren,
Dat was waaromi men de uiterste vervol*
ging van de Roomsche Kerk moest uitstaan.
En dat niet alleen. „Van de.dagen der Re<»
formatie af vloeit dan bok de vuü'gi^ij'ze
stroom van dezen laster, waarmede inzon«
derheid door de Jezuïten de nagedachtenis
onzer Reformatie is bezoedeld." Wat de
Bolsee's en de Cochlaüssen in dit opzicht
hebben gepresteerd, laat in uw adhibaren
kring zich zelfs nauwelijks weder verhalen.
Luther zou vrucht zijn geweest van ver*
boden omgang zijiier moeder met den dui»
vel; hij' zou reeds als kind zulk een satanisch
karakter hebben vertoond, dat zijin moeder
berouw had, hem- niet in de wieg te hebben
gesmoord; als monnik in het klooster zou
bij' door den duivel zijn bezeten en na in
allerlei ongereohtigheid geleefd te hebben
zou hij! zijn leven geëindigd helAien met
zichzelf op te hangten aan een stijl van zijn
ledikant, waarna alle duivelen in ravens
gestalte hem uitgeleide zouden gedaan heb*
ben bij zijn begrafenis. Calvlijin zou in zijn
jeugd wegens de schandelijke ontucht ge*
brandmerkt uit Frankrijk hebben moeten
^luchten, te Geneve als een tyran zijn o!p*
getreden, die in wreedheid en zedeloosheid
Nero evenaarde en in vertwjj&ling gestor*
ven zijai tengevolge van die walgelijke
ziekte, die vrucht en straf van <Je zonde
der wellust is". Dr. H. H. Kuyper in
Het zedelijke karakter der Reformatie ge*
handhaafd fegenoyer Rome, biz. 7.
Zoo handelde en lasterde de duisternis, het
Roomsche Pausdom, tegen het licht der
Goddelijke waarheid, zoo heerlijik en god*
zalig beleden en btel'eefd door de Hervor*
mers en de Hervormden.
En Terden de Hervormers in de beruchte
Borromaüsencycliek in 1910 door den Paus
niet gescholden als ,,al noeniden ze zidizelf
„iherstellers van de oude tucht," in waar*
heid bedervers der Kerk waren geweest,
hoogmoedige en opstandige menschen, op
wie het v/oord der Apostelen van toepassing
was: vijanden van het buis van Chrjjtus,
aardschgezinden, wier God hun buik was".
Evenwel in spijt van schavot en btand*
stapel, van laster en verdachtmiaking, was het
Werk Ides Heeren in de Hervorming tot
uiting komend, niet te vex'bteken.
Helaas door den loop der eeuwen is de
afval niet uitgebleven.
ReiEonstrantisme, rationalism een revolutie
kwamen uit dien afval op. De zonen der
Reformatie gingen vaak het gezegende werk'
def Reformatie in het gezicht slaan.
Het werk der Reformatie, in het aan het
volk weergeven van 's Heeren Wpord als
maatstaf voor leer en leven, voor kerk en
staat is door de ver^basterde zonen bfekni'b*
beid in zijn bfeteekenis en verlaagd tot een
kerkstrijd om' meer of minder zuiverheid. Ja
zelfs in verminking der belijdenis. Evenwel
zoolang er een volk is dat den Heere vreest,
dat leven wil biji en uit Gods Woord, zal
met dankbaarheid de hervormingsdag her*
dacht worden. i f
Tot schaamte van het verbasterde nage*
slacht, dat de historie' vergeet en dat roemt
in een eenheid met Rome, waartusschen
slechts kerkmuren scheiding maken, maar
dat ontmoet zal worden in den hemel. De
waardij van de Hervorming bestaat in 's
Heeren Woord, de weg der zaligheid tot het
volk te hebbfen gebracht. Dat ons volk
die kostelijke gave, 's Heere% Woord moge
achten en waardeeren en het stellen moge
tot een maatstaf van alle leven.
üi
V Eenige cijfers van de b'egroottng
van het Landbouwcrisisfomds.
Een groot deel voior diei ambteinaren
De begrooting voor het Landbouwcrisii.
fonds is tegelijk met de Rijksbegrooting in*
gediend.
Voor 1937 bedroeg deze begrooting 177
millioen gulden.
Het einddjfer voor de begrooting 1938
bedraagt f 131.940.000. Een vermindering
dus van ongeveer f 45.000.000.
Deze verlaging is een gevolg van de de*
preciatie van den gulden en van de markt*
prijsverhooging ingetreden sedert het mid*
den van het vorige jaar. In de begrooting
van 1937 werd rekening gehouden met
een tarweopbrengst van 475000 ton en op
de begrooting van 1938 is gerekend op een
tarweopbrengst van 360.000 ton. Alzoo een
aanzienlijke daling wordt verwacht van de
uitzaai van tarwe in 1938. De richtprijs
wordt gesteld op f 10 per 100 k.g. wat,
cirtfa f 0.15 hooger is dan de richtprijs
over 1937. De oipbrengst vanj de 5 olpcieinten
(tot voor kort wiaten het 10 oipc^ntem) o|pi
de rundveesacclijlns woildt ipirosmiemorie' g|e=
l^aamld, dat wil zeggeiii,, idat er nieiis vooi
uitgetrokken; wordt. In de toelichting wordt
er oip gewfezen, dat vermoedelijk in 1938
deze opcenten niet meer zullen worden
Sjehevein.
De 'besteding van de steungelden zal
zlij'n: Voor de zuivel f78.000.000, tuinbouw
11.000.000 en suikerbietensteun £8.000.000
De overige millïoenen gaan naar de steun
voor kleine boeren, consumptieaardappelen,
vlas, fabrieksaardappelen, varkens, visscherij',
turf en pluimvee.
En' voor de amUellijke cointrölje 12 mil^
lioen gulden. Dus de aidministrat^e en de
atribiieniarij is in grootte de twieeide post opi
de begrooting. Ruim; 9 o/o van de totale
begrooting. Van iedere f 10.di» het volk
tooet apbren(gen gaat er dus ongeveer f 1.
njiar de ambtenarij. De ambtenaren vergen
dus de tiende peinning: van dè-steungielden.
Dus niet alleen groote inbreuk oip de vrij:
heid«ni^ maar bovendiein ook nogi zeer diuur.
Verlies vanj de vrijheid ieri koste nog van
schatten gelds.
Een crisis in de crisis Dte Ame«'
rikaansche beurzen in grooten nood
Het rijke Amerika Het wereldbe*
stier. Ordenii^.
Er is een nieuwe schok door de wereld
gegaan, die de vrees deed opkomeiia. dat
de finantieele ineenstorting van 1929, die
ons de z.g. crisistoestanden bracht, zich
heihaalde. Een paar wtkeri geleden toch
zijn aaïi de NeW Yorksche beurs alle
aandeelen en de goederen zoo sterk in
waarde gedaald, dat weer enorme verliezen
zijn geleden. Deze ineenstorting vanwaar*
den plantte zich uiteraard over alle beur*
zen van Amerika en Europa voort. Men
kan zich de angst voorstellen die in finan*
tieele kringen heerschte nu men zoo ont*
nuchterd werd. De prijzen van koper en
staal, ja van alle metaleji, waren zeer
opgeloopen, er werd druk gekocht omdat
er een rijzende markt was. In de munt
werd druk gespeculeerd, waarbij de onrust
in Europa en Azië de koersen deed op
en neerspringen. Er werd soms verloren,
maar doorgaans verdiend. Want de aandee*
lenspeculant heeft belang bij wisselende toe*
standen. Het afspringen van een conferentie
der groote Mogendheden bijvoorbeeld, doet
direct de koersen dalen. Velen koopen dan
op lagen koers, om na ekele dagen of we*"
ken, als de situatie weer even opklaart en
de koersen rijzen, te verkoopen met winst.
De speculant is terdege onderscheiden Van
den koopman (en passant.) f
In Amerika breekt zich ook, evenals in
Europa, nieuw inzicht baan. De geweldige
neergang, die nu reeds 7 a 8 jaren aan^
houdt, doet bezinnen op middelen om zoo
iets voor de toekomst voorgoed uit te slui*
ten. De wereldhandel in het algemeen is,
dat valt niet te ontkennen, maar al te zeer
op winst bedacht geweest. Men heeft voort**
gebracht, geproduceerd, zonder zich af te
vragen of aan al de levensmiddelen en fa*
brikaten wel behoefte was. Al dadelijk
moeten wij vastleggen, dat het tot heden
een onmogelijkheid gebleken is om het juiste
verbruik van goederen willene op orde bren*
gen, ordenen, zoo dat genoemd wordt,
meen^n dat het besturen van geheel de
wereld een kwestie van organisatie is, maar
tot heden is het nog bij woorden, veel
woorden gebleven. Dat kan ook niet anders,
omdat er zoovele verborgen oorzaken zijn
die het wel en wee der vplkerlen bepalen,
dat een nietig mensch die niet kan over*i
zien, laat staan ze naar zijn zin regelen.
God de Heere laat Zich het wereldbestier
niet ontwringen. Dat is voor ons, dwaze
menschen, maar goed ook.
Zooals in 1929 is ook nu onlangs in
Amerika de daling begonnen. Op de we*
reldhandel hebben de toestanden in Amerika
nog immer overwegenden invloed. De ar*
beldersstand in Amerika nu heeft uit de el*
lende der laatste jaren de les getrokken,
dat hij zich meer moet laten gelden. Nu
schijnen vooral de arbeiders der vele spoor*
wegmaatschappijen in Amerika op meer loon
te hebben aangedrongen. De spoorwegen
wilden daar alleen aan voldoen, als zij de
tarieven mogein verhoogen. Dat wil de
democraat*president Roosevelt niet. Dteze is
juist doende de groote winsten der maat*'
schappijen door zware belastingen te treffen.
Welnu, zeiden de spoorwegen, als wij geen
hoogere tarieven mogen invoeren, houden
wij op met bestellen van materiaal. En dat
is wel van zoo grooten invloed in dat groote
Amerika, dat door dezen stilstand van or'
ders direct staal, koper tin, kortom alle
metaal in prijs daalde. Het eene product
sleept het andere mede naar beneden ett-
daar begon de afbraak, der prijzen en koer'
sen, die heel de geldhandel nerveus maik^
te. Er zijn geruchten dat Roosevelt al in'^
bindt, omdat hij ziet, dat er zoodoende nieu*
we ellende voor de deur staat.
Zonderling werelddeel, dat Amerika! Lang
heeft de meening geheerscht, dat in Amerika
alles mogelijk was. Wie naar Amerika ging
en werkte, werd wel rijk'. Sedert jaren ech*
ter is deze roem verloren. Men betaalde
er hooge loonen en had er geen sociale
wetten. Uit het verdiejide loon moest de
arbeider maar zelve voor den ouden dag
sparen. Steeds meer bleek dit een hersenl*
schim; de arbeider in het algemeen leefde
van wat hij verdiende, zoodat, toen de
groote crisis kwam, de arbeider geen centje
bleek bewaard te hebben. Tegen wil en dank
komt hij nu voor rekening van den staat.
Men rekent in Amerika blijvend op wel drie
millioen werkloozen, „onvolwaardigen," zoo
men zegt. Die onvolwaardige is ook de man
van 45 jaar. Want de techniek is in Amerika
zóó vooruitgegaan, dat de 45*jarige arbeider
er niet meer in W|aarde is men heeft
liever jongere menschen aan het werk en dia(
zijn er voldoende. Als men dergelijke dingen
van betrouwbare correspondenten verneemt,
wordt het U droef te moede. Al wat ge
ziet en hoort is wel zeer geschikt om
den mensch met beschaamde kaken te zetten.
Als wij ons beroemen op de techniek, blijkt
die tot Sen ondergang van de welvaart
te voeren. Wanneer de beschaving de groot*
ste vlucht neemt, ligt de scha)nüe eener
menschonteerende oorlog in Spanje en Chi*
na vóór ons.
Die wereld is wel zeer beroerd. Allerwe*
gen zint men op uitkomst. Op orde in den
chaos. Ook in ons land is de roep om orde*
ning groot. Er klinken in dat koor ver«*
schillende steramen, .maar hierin komen zij
overeen; wij willen iets anders dan wij tot
nu toe hebben beleefd. De Roomsche ecoi*
nomic zal binnenkort j>roeven gaan leveren.
Reeds eipkele jaren geleden stond voor
den Waarnemer vast, dat wij naar andere
toestanden zouden gedreven worden. Dat
met name opeenvolgende regeeringen in
Nederland handel en industrie, die men
met Staatsgeld te hulp gekomen was,''niet
meer zouden loslaten. De jaren stellen mij
in het gelijk. De crisis maatregelen zullen
wel niet meer worden opgeheven. Ordening
zit in de lucht. Dfe vestigingswet, die er
nu is, geeft de Regeering de macht voor
sommige takken van handel en verkeer het
openen van nieuwe zaken te verbieden.
Voor zuivelproducten, groentenhandel en
'bakkerijen is het verbod reeds gevallen.
Nu komen de kruideniers en dringen aan
op een vestigingsverbod, ja zij gaan nog
verder en eischen, dat, als er nieuwe win«
kels bijkomen, de eigenaars hun vakbekwaam
heid en hun soliditeit moeten bewijzen.
De eischen voor vakbekwaamheid heeft de
Bond nog niet omschreven, maar voor soli'
diteit denkt men aan een b'edrijfskapitaaltje
van zeyen duizend gulden. Zoo zou
het is zoover nog niet het kruideniersvak
alleen voor beiniddelden openstaan.
Het valt niet te ontkennen dat het be**
drijfsleven zijn schaduwzijden toont. Het is
echter buitengewoon moeilijk hier in te
grijpen, omdat dan een matige bron van
welvaart voor velen direct wordt gesloten.
Laten wij eerlijk bekennen dat wïj onwijs
zijn als het er om gaat, de gangen na te
speuren van den zegen, dien God nog in
onze bedrijven gelaten heeft. Juist omdat de
geleerdste man den oorsprong der welvaart
niet precies kan aangeven, wordt zoo spoe*'
dig ftoor maatregelen die bron van bestaan
beschadigd. Gaan wij den weg van ordening
op en ik ben zeker, dat wij dien opgaan
dan moeten wij durven stellen, dat wij
niet alleen in Nederland maar overal el*
ders, dat is in geheel de wereld, alles
tot in kleinigheden toe zullen regelen. A&i
gedacht nu of de mensch ooit in staat zal
zijn Gods wereld te bestieren geweldige
gedachte leert de toestand van oorlog
en toerusting tot oorlog om ons heen ons
wel, wat wij van de samenwerking der vol*
keren te verwachten hebben. Als het geloof
in Gods Voorzienigheid plaats moet maken
voor onze zucht tot ordelijkheid, dan is de
uitkomst niet twijfelachtig. i
WAARNEMER.
Vergadering van de gemeenteraad te
MELISSANT, op Djnsdag 26 October
1937, nam. 2.M uur.
Alle leden aanwezig. I
Opening met gebed door den Edelachtb.
Heer Burgemeester Visscher.
Notulen na lezen goedgekeurd en getee'
kend.
Punt 2: Ingekomen stukken.
A. Procesverbaal opname kas en boeken
van de gemeente ontvanger In kas was
f 1829.26. Een en ander is in orde bevonden.
B. Van Ged. Staten ingekomen goed*
keuring van een Raadsbesluit.
C. Van Ged. Staten inzake een toevoe*
ging in de strafverordening.
Punt 3: Rekening Keuringsdienst van
Waren over 1936.
iDte Balans, Verlies en Winstrekening
worden overgelegd.
Dit stuk gaat zonder bespreking onder
de hamer door.
Punt 4: Aanvulling overeenkomst met
de Bank van Ned. Gemeenten.
In verband met de abnormale toestand
op de geldmarkt, heeft de Bank voor haar
credit*saldi eenige wijziging in haar rente
aangebracht.
'Wordt voor kennisgeving aangenomen.
Punt 5: Aansluiting bij de Fraude On*
derlinge van de Vereeniging Nederl. Ge'
meenten in vei?band de vervallen wet re*
gelende de borgstelling gemeente ambtena'
ren.
B. en W. stellen voor tot deelname.
Het verzekerde bedrag is ongeveer £370.0
De premie zal ongeveer f 18 bedragen.
Die heer v. ROSSUM: Ik weet heel
goed dat we tot deelname als 't ware ge*'
dwongen worden. Toch kan ik mijn stem
er niet aan geven omdat het een |ver*'
slechtering is en ook omdat ik principieele
bezwaren tegen verzekeren heb.
Met de stem van dhr. van Rossum tegen
wordt tot deelname besloten.
Punt 6: Armenrekening 1936.
Uitgaven
Ontvangsten
f 8880.911/2'
f 8434.891/2
Nadeelig saldo f 446.02
De commissie adviseert tot goedkeuring
in besloten zitting wil dhr. Vogelaar, de
woordvoerder der commissie er nog iets
van zeggen.
De heer v. ROSSUM: Dhr. Vogelaar
loopt wat vooruit, dat komt bij punt 8 ter
sprake.
Punt 7: Gemeente begrooting 1938.
De heer VOGELAARDe commissie heeft
de begrooting nagezien.
Zij brengt dank aan de secretaris voor
de medewerking.
Verschillende punten wilde de commissie
nog even bespreken. 1
A. no, 13 Verlaging belasting biljarts
Het voorstel van B. en W. was met 50 ,0/0
te verlagen.
De commissie stelt voor 25 "/o te verlagen.
De heer VOGELAAR: De reden die de
commissie heeft om niet met het voorstel
van B. en W. mee te gaan is dat zij het
biljarten zooals het hier avond aan avond
plaats heeft niet in de hand te werken.
De VOORZ.: Dan had de commissie
voor moeten stellen de belasting te ver*
dubbelen, B. en W. waren van meening
dat de tijdsomstandigheden van dien aard
zijn dal' het redelijk was die bedrijv4ni[
die toch al zwaar belast zijn, wat te ont*
lasten. Willen we werkelijk helpen dan
moeten we 50 "/o verminderen, anders heeft
het geen effect.
De heer v. ROSSUM: Hier staat brengen
van 20 op lOgld., maar volgens de secretaris
zou het komen van 60 op 30 gld., dan maakt
het wel degelijk verschil.
De verschillende caféhouders schijnen niet
te klagen te hebben over bezoek en gebruik
van de biljarts, daarom heeft de commissie
gemeent dat 25 "/o verlaging voldoende was.
iDe VOORZ.Door lagere consumptie prij
zen en minder 'bezoek door de tijdsom*'
standigheden zijn de inkomsten lager..
