CmWEEKEMADÖpGED.GR0nD&IA6 vöSEmEZUID-HOairiZEEUW^ EHAHDEn
N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ „EILANDEN-NIEÜWS"
EERSTE BLAD
STICHTELIJKE
OVERDENKING
9e Jaargang
ZATERDAG 17 APRIL 1937
No. 829
Dit nummer bestaat uit 2 bladen>
Uit het Kijkvenster
Muziek
De bakermat van President
Roosevelt Tholen
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDEN"
18e JAARGANG
Blijdschap en Vermaan.
VERBODEN TE R.OOKEN MENEER
ZELFS RUPE TABAKI"
r
Advertentieprijs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst»
aanvragen en aanbiedingen van 16 regels 80 et.; Boek=>aan*
kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lager.
UITGAVE VAN
Gevestigd te Middelharnis Prins Hendrikstr. 122 C o Giro 167930 Postbox 8 Tel. 17.
Abonnementsprijs 85 cent per 3 maanden bij vooruitbetaling.
Verschijnt iederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlijke nummers 5 cent Buitenland 8 gulden per jaar
Dewelke, daar gekomen zlijnde, en
de genade Gods ziende, werd verlïlijd,
en vermaande hen allen, dat zij met
,een voornemen des harten 'bij den
Heere zouden blijven.
Handel. 11 23.
O, wat groot gena vordert de bekeering
eens zondaars. Wordt de schepping van he*
mei en aarde in de HeiliJ;e Schrift genaamd
een werk van Gods vinger, de b'ekeering
eens zondaars 'n Werk van Zijnen arm. In
de schepping aller dingen was geen tegen*
stand. Hij sprak en het was er. Maar komt
de Heere aan het hart eens zondaars, daar is
alles tegen. Met vijandsdhap en ongeloof
bezet, wil de zondaar van God niet we"
ten. Wat groote genade moet dan ver#
tieerlij'kt om den wederwilUge te trekken
en hem te overreden; om de overbeelp»
sdhende macht des on,geloofs en dervij*
andschap neer te werpen eïi hem te doen,
roepen: „Heere, wat wilt Gij dat ik doen
zal?' En voeg hier dan nog blijv dat de
Heere, Die «en heilig. Goid is, dez,e Zijh«i
genade niet kan verheerlijken, tenzïj! Zijn
heilig recht genoeg gedaan zïj.^Hiju kan
zicihzelven niet verloochenen. De Heilige
Geest zou nooit in de harten van arme
zondaren woning kunnen maken, ware
Christus niet gekomen om te lijden en te
sterven Daarom de inwoning des Gees*
tes rust op het Borgwirk Christi.
Die genade zag Barnab'as. God had
Zijne" gena groot gemaakt. Zij blonk uit
naar buiten. Het ging te Antiochië; als te
Jeruzalem. Een van hart en een van
zin, door eenzelfden Geest geleid, wan*
delde men in de liefde, Was het wondier
dat Barna'bas veiljl'ijd was? Diat hijl zidh
verlustigde in het werk Gods. De blijd»'
schap van Gods volk is niet gelijk die van
de wereld. Diie is in de zonde en tegen het
werk Gods gekant. Maar zal dan ook ver=<
dorren Maar de blij|dschap van Gods volk
is in den Heere. Dat is eene gegronde,
eene heiligende en wezenlijke blij^dSchaip,
Hoe springt Gods volk op van vreugde,
als de Heere Zijne gena vetfheerlijlkt in sxi'
deren. Als Hij nieuwe uitspruitelingen
verwekt. Genade is mededeelzaam, is zoo
gunnend. Neen, het is geen vrucht van de
genade Gods, als we aan het btedillen,
gaan en uit de hoogte anderen oordeelen
waarin de Heere Zijne gena heeft vers»
heerlijkt. Hoeveel kwaad heeft het al
veroorzaakt, dat de ééne van Gods kin*
deren meer wilde zijn dan de andere. Hoe
moest de Heere Jezus het in Zijne disci*
pelen bestraffen. Moest niet Paulus kla*
gen: „zij zoeken allen het hunne, niet het*
geen van Christus Jezus is?"
Barnabas verblijdde zich en vermaan*
de hen allen, dat zij met een voornemen
des harten bSji den Heere zouden blijven.
Neen, die vermaning is rdet ongegrond.
Vloeide ook niet uit wantrouwen, maar
uit liefde. Het is het vermaan van Chris*
tus: „blijft in Mij en Ik in U". Neen, dat
wil niet zeggen, dat er een afval der hei*
ligen is. Hij', Die het goede werk bfegint, zal
het voleindigen. Maar er dreigen zoovele
gevaren, waardoor het werk der genade
schade lijdt. Waar God Zij^e gena ver*
heerlijkt, wordt de ziel ingewikkeld in
den geestelijken strijd. Velen zijn de
vijanden, daaitlij' madhtig. Wie van Gods
volk vifeet dat niet, die min of meer ge*
oefend zijn in den weg der gena. Wat doet
alleen staande blijven. Wat doet opwassen
m de gena en kennis van Chri;stus? Is het
niet waartoe Barnab^as als een getrouw-
dienstknecht vermaant? Hoeveel gevaren
dreigen Hoe zouden we kunnen spreken
van Satans verzoekingen, van de verlei*
dingen der wereld en wat nog het ergste
is, ons bedriegelijk hart. Wie zou de
afdwalingen verstaan
Bij den Heere te blijven, een bestendige
en blijvende gemeenschap gelijk een rank
in den wijnstok blij'ft. Laten wij' het kort
mogen zeggen: dat gedurig verkeeren .in
afhankelijkheid van in onderworpenhei,d
aan, en vertrouwen oip den Heere met een
volkomen hart. Een zich gedurig overge*
ven en toevertrouwen aan Zijne leicüngi.
Acih, Werd het eens meer beoefend.
Hoe droevig, die van de genade Gods
vreemd blijft Wien alles zal ontvallen als
de eeuwigjheid zich opent. Ach, zondaar
modht ge nog leeren buigen voor God.
Dat dit getuigenis zijn kradht mocht
doen op de harten van Gods volk. Neen,
dit vermaan is nog niet over'bbdig gew'or*
den. Werd het meer betracht, de breuke
Sions ware Spoediger geheeld. Mocht de
Heere Zijnen Geest nog uitstorten. Straks
is geen vermaan meer noodig. Daar zal
geen vijand meer kwellen; geen verwijl*
dering meer zijn, maar eeuwige storelooze
vreugde en blijdschap in God;
DSjBI,
CRISIS BIJ DE SOCIALISTEN.
De socialisten verkeeren in een crisis*toe*
stand
Al gedurende vele jaren.
De socialisten brokkelen af. Aan de eene
zijde komt het tascisme aan zijn vesitei
knagen en doet het socialisme in een storten,
zooals in Duitscihland en Italië. Aan de an*
'dèïè zïjde dringt het cóHimunisme op en
vernietigt het socialisme. Dat ziet ge in
Rusland en Frankrijk, ja overal waar het
socialisme wortel schoot. Ook in ons land.
De communisten staan gereed om de socia»»
listen te vervangen. Zoo staat het met de
positie van de socialisten. Over het algemeen
vertoioni het socialisme het beeld van de
hulpeloosheid.
Oorzaak daarvan is dat hun wetensdhalpte
peMjk fundament is wegigeslagen*
Wat Marx, de vader van het socialisme
leerde blijkt onhoudbaar; blijkt een mis<»
rekening te zijn. En nu ziet men bij de
socialisten tweeërlei gebeuren. Een gedqelte
van hen klemt zich vast aan de stellingen
van Marx, inzonderheid de klassestrijd en
het internationalisme. Een ander deel heeft
die beginselen al lang als ballast /over
Woord gezet. Het naburige België toont
daarvan een duidelijk beeld, uitkomende in
twee vooraanstaande socialisten.
Daar heb je Van der Velde, zeker altijd
nog de voornaamste leider. Hij schrijft: „Ik
ben boven alles Marxist Hij die van het
Marxisme afziet, die den klassestrijd niet
meer aanvaardt, en de beginselen van het
internatioriahsme verloochent, is geen lid
meer va i de socialistische pai'i;ij(, Diaar staat
tegenover Spaak, ook een bekena socialist,
vroeger zeer links staande. Die verklaart
o.m. Voor de klassestrijd, is in de sociale
ontwikkeling geen [plaats meer. Van de
revolutionaire algemeene werkstaking wil
SipaaU ook niet meer weten. Voor het geluk
van eeii volk zijn noodig: orde, gezag en
verantwoordelijkheid, volgens de heer Spaak.
Dat alleen oeconomisdhe faütoren het leven
zouden beheerscheR is volgens hem onjuist.
Ook geestelijke factoren oefenen groote in*
vloed uit, zoo leert Spaak. Dat blijft over
van het socialisme, tweespalt en verdeeld*
heid. Daarin openbaart ziCh de crisis van
het socialisme. Dat kan ook niet anders<
Het socialisme heeft geleefd van de mis*
standen Als het op de opbouw aankomt,
dan blijken de Marxistische stellingen on*
''bruikbaar
De groote istaid met 600.000 inwio:
ners De rooide invloed op den
jplattelanider Annexatie van ge»
meenten Het lot van Fern's
Suze en Jan Onrust oipi fcomst
Onder de honderden feiten en voorvallen
die 1de laatste weken de algemeene aan*
dacht vroegen behoort ook dit, dat de
groote stad Rotterdam 600.000 inwoners telt.
De bevolkingstoename was de laatste jaren
minder dan gewoonlijk. In goede tijden
modht men rekenen op 10.000 stedelingen
méér iper jaar. Dat cijfer werd niet meer
bereikt. Maar ziet, door de annexatie van
Bernis, Hoogvliet en een gedeelte van Poor*
tugaal is men spoedig tot 600.000 zielen
geraakt en de zeshondeudduizendste, een
pas geboren jongske heeft van het Gemeen*
teb'estuur een Spaarbankboekje mat f250.
en van vele zakenlieden allerlei gesdhenken
gekregen.
Gelijk w'ij reeds meermalen opmerkten,
heeft de groote stad haar bezwaren; dit is
echter geen reden om met bijizondere mid*
delen dien groei tegen te gaan. Trouwens,
de Gemeentebesturen zien de bevolkingstoe*
name maar al te gaarne. Is een college van
B. en W. rood geteint, dan ziet het in de
samenvoeging van gemeenten een heerlijk
ideaal. In de groote menscihenmassa immers
gaat de eenvoudige. Christelijk opgevoede
bbitenman geheel schuil, ja hij ondergaat
den invloed van de in de groote steden
zoo op den voorgrond tredende socialistische
levensbeschouwing. Zoo wordt menig jplat*
telandarbeider, in de stad gekomen door
vestiging of door annexatie van zijn dorp
meegevoerd in den" stroom van roode vak*
bonden. De betrekkelijk hooge loonen oêfe*
nen hier ook grooten invloed uit en
de olpvoeding welke de man in kwestie ont*
vangen heeft, sipreekt ook een woordje mede
Is het met die opvoeding maar zoo, zoo
geweest; dan overheersdht al sipoedig het
materieele, het stoffelijke. Onkunde om*
trent oorsprong, b'eginsel en doel der mar*
xistisdhe bonden doen er dan het slot aan
toe. Vandaar, dat samenvoeging van ge*
meenten en het verstevigen van de „arbei*
derbteweging" voor de rooikens hand in
hand gaan. f
Nu is die vergrooting eener gemeente
dikwijls noodig en dan mag men haar niet
beletten. Toen Rotterdam b.v. in Pernis ha*
vens deed aanleggen en zelfs Iplannen had
er nóg grootere te graven, maakte het kleine
Pernis bezwaar om de kosten van bewaking
van die havens en gebouwen te dragen.J
Teredht. Dat was voor zulk een dorp
niet aan te betalen. Zoo .was de anexatie
een natuurlijk gevolg van den drang tot
verdere uitbïeiding van ^^tterdam.
Ja', Rotterdami had groote iplannen. De
ingetreden crisis heeft al veel daarvan naar
den achtergrond gedrongen. Maar in de
roode en andere vooruitstrevende hoofdjes
was het voornemen gerijpt het geheele dorp
Pfrnis af te breken en het grondgebied van
Pernis tot één groote ipetroleumhaven te
maken! Het is niet onmogelijk dat het er
nóg toe komt, maar voorloolpig is dat plan
van de baan. Jan ter Laan en Arie en Suze
en hoe zij verders genaamd mogen, zijn,
voelden zich gestreeld door de gedachte,
dat straks heel zoo'n negorij tot één
groote plas zou zijn gemaakt! De Pernissers
konden veel beter eldeij wonen, meenden
zij. En, stedelingen geworden, zouden z!j in
de Voorrechten der stad deelen: hooger loon,
complete sociale gemeentelijke zorg; hooger
btlasting vanzelf is dat-een aanhangsel
bij Werkloosheid redht op beteren steun
dan Pernis ooit had gedroomd, enz. Ziedaar
wat aan die plattelandsbewoners in uitzidht
zicht werd gesteld. Want, hoe kan een
mensch nu gelukkig zijh blij een weekloon
van 12 of 15 gulden?
En dan, van armoe klomipen aan!
Wie draagt er nu klompen? Volgens Marx
hangt iemands geestelijke welstand af van
zijn stoffeEjke welvaart. Blijkt het nu, dat
ondanks hooge loonen en sociale zorgen
de menschen van pure ontevredenheid en
landerigheid nóg niet te regeeren zïjn, wel*
nu, dan mqet aan de verlangens maar
verder voldaan worden. Zoo draait men in
een noodlottigen cirkel rond, omdat het
Koninkrijk Gods en Zijn gerechtigheid niet
in de eerste plaats gezodht en gevon*
den werden. Geloof In Gods voorzienigheid
brengt mede dankbaarheid en tevredenheid.
Dat zijn echter klanken die in de imodermie'
vakbeweging en in de S.D.A.P. niet verstaan
worden.
En nu is de Overheid een madhtige
steun om de sociaUstisdhe droomen te ver*
vullen. Van met dwang afgeperst belasting*
geld b.v. bouwt men dan groote, onverkoo'p*
bare blokken Woningen zonder alcoof voor
den arbeider. Dat er een ipaar ton per blok
per jaar wordt toegelegd, hindert niet. De
Gemeente is geen huisjesmelkiei, die de huur*
ders uitbui*^. Wel knijpt de Gemeente den
huisbaas uit als een citroen, om hem dan,
met zijn eigen belastinggeld te beConcuree*
ren Ja, voor huisvesting heb ik Suze
in haar beste jaren men|igmaal hooren
pleiten, en ook hoorde ik haar sissen en
blazen als een booze poes, wanneer haar
roode idealen werden becretiseerd. Daar
voegde Jan ter Laan dan een oor^beleedi*
gend gebrom aan toe dat de grootste trek*
hond hem beniijüde. Mag een mensch zich
dan niet gelukkig prijzien als hij' na zulk een
concert weer tot zijn eigen stulpje mag in*
keereti om rust te vinden en nieuwe kradh»
ten voor een volgende bijeenkomst? Het
leven van de „meneer van de krant" is
heusch 'niet be'nijdenswaard.' Maar laat mij
niet klagen. Elk vak heeft z'ijn schaduw*
kanten. De laatste ^veken gaat het nog al.
't Is tarrelijk rustig om mij heen. Tot mijn
eigen veAazing! Want er zijn tijden, dat
de Waarnemei geen woord op pa'pier kan
zetten of er breekt een storm boven zijn
hoofd los. En dan de lachende derden!
Wat een deege! „Heb die daar ef&ntjes voor
zijn broek gekrege?". Maar de Waarnemer
is grootmoedig; hij Spaart velen. En de Kijk*
vensterrubriek wordt niet met booze be*
doelingen in elkander gezet.
Voor zoover wij in ons modern, ge*
haast leven nog van rust mogen sipreken,
zaï die spoedig worden verstoord. De ver*
kiezingen zijn op komst. Met den dag
sSijgt nu de warmte, die door de vele
wrijvingen ontstaat. Gij meent, dat het U
niet bijzondei interesseert, maar hoe nader
de stemdag komt hoe meer g^ij! er over denkt,
dat 't toch moeilijk is, geen partij te kiezen
Van 't eene woord komt het andere; ook de
tegenpartij laat zich niét onbetuigd. Hoe
aangenaam als zonen van 't zelfde huis ook
in dezen als broeders mogen samenwonen
en 't liefdevuur niet wordt gedoofd. Helaas,
de verwacihtiiigen zijin niet hoog gespanj*
nen. Efraim en Juda trekken op elkaar
los; en dat moet nog Vijï weken zoo door
gaan! In stede van elkander ook in het
minste te verdragen, schijnen zij' elkander
zoo min mogelijk te verdragen.
t Beginsel 'is 'waard, dat er voor gestre*
den worde. Geen halfheid hier, geen on*
zeker geluid. Maar het zij een waardige
strijd.
Moge al wat persoonlijk is uit den kamp
der geesten geweerd Mij'ven.
Wij leven in een tijd der ontbinding
en versdheuring. Van toenadering hoort
ge niet, wei van scheidingen tot in het-
oneindige. Wij praten er wel over, maar
wij verbeteren ons niet. Zoude het soms
komen daardoor, dat ons klagen over Jo*
zef's verbreking niet een levende klacht is?
WAARNEMER
DE PSALMEN.
XI.
De nieuwe berijiming komt tot stand.
Van vele zijden werd dus aangedrongen
olp een nieuwe officieele berijming. Dei
invloed van Datheen, eerst als algemeen
erkend, begon te minderen, al staat het
vast dat zijn bferijming ook nog tijdens
de 18de eeuw een Goddelijke oorsiprong
werd toegekend, vandaar dat zooals uit hef
vervolg ook zal blijken, het invoenen van
een andere berijming niet btipaald op rol*
letjes is verlooipen. Geschriften verschenen
en werden met de tijd schenper van taal.
Juvenalis GlauCcomastix is de sdhrijiver van:
„Datheeninana of ophelderingen en aanmer*
kingen over de vermaarde Psalmberijmingen
van Petrus Dathenus; uit oude en geloof*
waardige gedenkstukken, echte handsohrif*
ten en onderscheidene leeringen der 'be*
roemste geleerden verzamelt" (1758). Hef*
figer is de ütel van een pennenvrucht welke
Andreas Andriessen in 1764 in het licht gaf;
Aanmerkingen op de Psalmberijmingen var
Petrus Dathenus; in welke uit het algemeen
gebrek van taal* en dichtkunde, onhebbelijke
wantaal van psalm tot psalm voorkomende
en ongelijkvormigheid aan den tekst. Ver*
schenen bij Pieker Gillissen, Jeroen van der
Sande en Adriaan de Vin te Middelbiurg.
Werkelijk, de toestand waarin het psalm*
gezang verkeerde, was onhoudbaar te noe*
men. In een artikel over de ■Wijze, waarop
men zong en het gebruik van het orgel tij*
dens den eeredienst zal hierop nader in*
gegaan worden.
Doch het was niet alleen de schuld van
Datheen's psalmen, maar in even groote
mate die der organisten, voorzangers en ge*
meente'eden. Ontegenzeggelijk voelt men de
gewrongenheid tusschen tekst en melodie,
een euvel wat tot op zekere hoogte ook
thans nog aanwezig is.
Op Statenverzoek kwamen op 12 Januari
1773 op het Mauritshuis 9 predikanten bij*
een om een nieuwe psalmb^undel samen te
stellen. Met biuifengewone toewiijiding |n
ijver hebben deze heeren zich van hun
'Olpdradht gekweten. Na 121 zittingen waren
iij met deze arbeid gereed en toen was
het 19 Juli 1773. Op 30 September verscheen
de eerjte druk en op 1 Jan. 1775 was diJ
bWjming bijna algemeen in gebruik geno*
men. Op welke wijze de literaire verande*
ringen zijn tot stand gekomen, welke bron*
nen aan de hervormers ten dienste stonden,
hierover zoo dadelijk. i
De invoering van de nieuwe berijming
had niet overal een vlot verlooip en is
zelfs oorzaak tot ernstige onregelmatigheden.
Igieworden te Vlaardingen en Maassluis, iets
Wat men van het HoUandsdhe temperament
niet zou verWadhten. Een in 1775 te Dord*(
recht verschenen geschrift „Brieven van een
vriend aan zijn vriend. Wegens het berugte»
voorgevallene in het psalmgezang der Geret!,
NIEMEIJERs STERTABAK VAN 5T0T15 G. R HALF OW
Gemeente te Vlaardingen" geeft hierovelr
een uitvoerig relaas.
Laat ons nu nagaan op welke manier de
cVolmmissie tot de resultaten gekomen isi
welke hebben geleid 'tot het totstandkomen!
van „Het Boek der Psalmen benevens eeniga
gelzangen door last van de Hoog Mog. Heö*
ren Staten Generaal der Vereenigde NedierJ
landen, uit drie berijimingen, in het jaafl
,1773 gekozen met de noodige daarin ge*,
maakte veranderingen.
In het jaar 1762 heeft de classis Walche>^
ren een voorstel gedaan om de Datheensche
blqt|ijiming te vervangen door een weikei
o^ffictieel zou, worden samengesteld.
De motie werd begeleid door een raad*
geving welke later ter harte is genomen: n.il
om uit de berijming van Joh. Eusebius Voet
van Hendrik Ghijsen en v.h. genootschap.
Laus Deo, Salus popiulo, een literaire keu*
ze te maken, zoonoodig daarin aangebiradht
eenige wijzigingen naar het inzicht van du,
,yc|ommissarissen tot de verbeteringen deö
.Rijtópsalmen". l
F. A. BERNARD!.
Alsof de inspectietocht van enkele jaren
her naar het stadje Tholen, om de graven in
oogenschouw te nemen van de voorzatejn
van de familie „Roosevelit", de presidenten'
der Vereenigde Staten in Noo4d*Ame,riJsa<
de speurzin heeft gaande gemaakt naar den
oorsprong dier voorvaderlijke Hollanders,
wordt thans op een vrij' opvallende wijze
Oud Vossemeer aangewezen als de bakermat
van dien belangrijken Stam in de Nieuwe
Wereld.
Nu wagen we ons geenszins aan de be*
twisting van dit primeurschap, omdat dit
wellicht zou kunnen worden uitgelegd aïs
niet vrij te zijn van chauvinisme, doCh laten
eenvoudig de geschiedenis spreken.
In oeroude tijden, in de helft der 16e
eeuw, toen het eiland Tiholen althans
voor zoover men 't dit althans kon noemen
uit verscheidene eilandjes bestonld en
doorsneden werd van even zoovele grootie
wateren als 't thans nog wordt aangetroffeiv
met tal van waterleidingen tot afvoer van
het overtollige polderwater der landerijen,
bevond zich in den omtrek van het Striën,
tusschen Poortvliet, waaronder het nu res*
sorteert, en Tholen, een soort van reede in
verbinding met de Oosterschelde, waar vaak
vele schepen ankerden.
Nu W3S reede in de volksspraak synoniem
met „roode", len we vinden dat treffend te*
rug in den naam van den polder „Rooland"
onder Tholen, die nog beter bekend is on*
der de benaming van het Roioiland"<
en hoewel meer binnenwaarts gelegen, op
bescheidener sdhaal ook een ankerpjaats
voor binnenvaartuigen bood. Alhoewel deze
aanduiding niet op de roode kleur ^kon
viiijzen, is de natuur daarbij als 't ware te
hulp gekomen door 'het welig doen tieren
van de wilde klaproos op de gronden vóót
de Striënsche reede, dat aan 'het geheel het
aanzien van een rood of rose veld gaf.
Toen daar ver in de tweede helft van de
16e eeuw een belending op dien grond ge*
sticht werd, kreeg de bewonef, door den
volksmond vereenzelvigd met de-plaats der.
vestiging, de zeer begrijpelijke bijnaam „Op
't Roosevelt". Dat was Cornells Joris op
't Roosevelt.
De bakermat van de „Roosevelt's", ligt
dus op de meest aannemelijke wijze op dat
hoefje tusschen Striën en Tholen.
Deze Comelis Joris op 't Roosevelt wordt
onder dien naam in de geschiedblajderen in
1575 reeds genoemd als voogd over de wees*
