CmWEEKBLADÖpGED-GDOriDSlAG vöÖRDEZUID-HOI11riZEClJW3Ct1 EHAHDEM
Bertels'
Opfokvoeder
STICHTELIJKE
OVERDENKING
9e Jaarjiang
ZATERDAG 13 MAART 1957
No. 820
N.V. Uitgeversmaa.tschappij «Eilanden-nieuws
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
EERSTE BLAD
Uit het Kijkvenster
Muziek
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDEN" - 18c JAARGANG
Uitgaan en aanschouwen.
Maak er goede iegsters van
door ze te voederen met
Vraag bij Uw leverancier
Bertels' Oliefabrieken N.V. A'dam
Voornaamsfc inhoud
niEuws
Advertentie-prijs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Oienst-
aanvragen eo raanbledingen van 1—6 regels 80 et.; Boek-aan
kondiging 10 cent per regel Contracten belangrijk lage:
>n.
;er|
»t
UITGAVE VAN
Gevestigd te Mlddelharnls - Prins Hendrl\str. 122 C. Giro 167930 Postbos 8 Tel. 17
Abonneraents-prijs 85 cent per 3 maanden bij vooruitbetaling.
Verscliijnt lederen Woensdag én Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Buitenland 8 gulden per jaar
„Gaat uit en aanschouwt, gij doch»'
teren Sions, den Kor.ing Salomo."
Hooglied 3 11a.
Zij. die jn dit schriftwoord toeg«spro*-
ken worden met het: „gij dochteren Sions",
zijn de door den Heere levend gemaakten,
de door den Heiligen Geest wedergeboren'
nen, 't zij uit het Jodendom of uit het'hei*
dendom, gelijk Salomo's uitverkoren 'bruid
uit Egypte was geroepen, en het met de
gansche Kerk die zal zalig worden, verne-'
men mocht: Hoor o dochter, en neig uW
oor, verlaat uw volk en uws vaders huis.
Deze krachtdadige, onwederstandelijlké
roeping is het groote mysterie dat geen
vleesch en bloed kan verklaren en dat
geen natuurlijk onderwijs ons schenken
kan.
Het is het groote heilgaheim, dat
Psalm 25 bezingt;
't Heilgeheim wordt aan zijn vrinden,
Naar Zijii vreêvej-bond getoond.
De wijze spreekt: hoe kunnen deze din^»
gen geschieden? en God de Heere spreekt,
en het zal z'ijn, dat de dooden hooren zulia
len de stem de.s Zoons Gods en hoorende
zullen leven.
Voor de instorting van dit nieuwe leven
is de mensch, ook met zijn Godsdienst;
dood in zonden en mi^aa,i.;,i.
Een aanrakingspunt is in hem^ niet, in
Adams val ligt hij dood in de zonden en
dood in de misdadenl.
Welk eeuwig wonder, door God in eeuwi*
ge Hefde uitgedadht, te mogen ervaren,,
niets in of aan het creatuur, dat in Adaml
Mjn Maker een vijand werd, maar sledhts
alleen eeuwige vrijknachtige liefde. Zware
woorden, zegt het nab'ijkomend werk, maar
ze kunnen het slechts tenaderen deze,
woorden, want de Heere maakt er 'daad*
zaken van.
Aan deze levendmaking door den Heili«
gen Geest ligt nu alles vast, en daaromi
het'ben onze oude beproefde vaderen er
zóó den klemtoon op laten vallen, niemand
haasteHjk de handen op. te leggen, en dat
niet om hierin hard te handelen. Integen*
deel. Zij deden dit om' met een Iiefde'«oog
gade te mogen slaan, of zulks naWjlco»
mend werk of dat het de zuivere- bear^i
'beiding des Geeètes was.
Het levend gemaakt Sionskind iheeft
daar zelf ook behoefte aan, of het des
Heeren stem vernemen modht: „Vleesdh
en bloed heeft u dit niet geopenbaard,
maar Mijn Vader, die in de Hemelen is".
Gelijk nu bïj het kind, in de natuurt
lijke geboorte groei en opwassen ervaren
moet worden, alzoo ook in de geestelijke
geboorte.
De hier aangesprokenen zijn nog zwak»'
ke en onkundige geloovigen.
Maar wat ze he'bhen mogen gelooven,
was een waar geloof, hierin waren ze kin:»
deren die niet liegen zouden; ze geloofden:
ze hadden tegen een heilig, re :htvaardig
maar ook tegen een goeddoend Gcd gezon*
digd; ze hadden de hel rechtvaardig ver>»
diend; ze onderteekenden biij' den aanvang
hun vonnis, dat ze een welgevallen namen
in de straf huntier ongerechtigheid, en als
ze dan door geestelijke, 'bevindelijke bear»*
btiding eens gelooven mochten; De Heere
schaamde zich hunner niet, welk een won*
der! hoe mateloos groot.
Nu, dezen Sionsdochteren klinkt het
tegen: l
„Uw Heilzon is aan 't dagen".
Immers van dien Salomo weten zSj niet
en 't ligt nochtans in het eeuwig raads*
besluit vast, dat allen die het van den
Vader gehoord en geleerd hebben, tot Hem
tot dien Salomo, tot dien beteren Salomo
komen zullen, maar alleen door een be*
vindelijke kennis.
Mijin medereiziger naar de eeuwigheid,
onderzoek u zelf nauw, ja zeer nauw, of
ge er aldus geestelijke kennis aan Jj«bt
ontvangen, opdat het niet eenmaal ver^
nomen zal worden: Ik heb u nooit ge
kend.
Deze dochteren werden toegesproken,
gelijk de Heere het voor Zich Zelf gehou»'
den heeft om Zich aan Zijn Sion bekend
te maken door Woord en Geest, alzoo ook
hier: Ze worden toegeroepen: Gaat uit en
aanschouwt.
Dui eerst uitgaan. De eisch van dit uit*
gaan ligt op elk schepsel, geteekend met
het sacrament des Heiligen Doops' en hoe*
wel van zich zelf nooit willende of
kunnende volbrengen, zal die eisdhj;
waar God geen onrecht doet, krachtens
Zijn onkreukbaar recht, het cteatuur hier»'
onder geboren, het doen hooren, voortui
levende op het breede pad des verderfs en
daarop stervende: Gij hebt niet gewild, en
sdhrikkelijk zal het zijn te vallen in de
handen des levenden Gods.
Uitgaan, en toch het eindoel niet be*
reikende.
'n Gansche schare van die ongelukkigen
is ons geteekend: Ezau, Orpa, Loths vrouw
Demas. Des Heilands woordenverklaren
het: Alle plant, die Mïj'n Hemelsche Vader
niet geplant heeft, zal uitgeroeid worden'.
't Is het uitgaan In eigen kracht. Bijl
hce velen 'bleek het te ziijn morgen wolken^
niets blijvends achterlatende.
Eenzijdige weldaad als dit bevel, als gift
geschonken w'ordt. Dan is dit uitgaan een
leviensdaad, met geen wootaien te'-verkla""
ren, maar in daden zich openbarende.
Dit is pracücaal 'Werk. Er is een uit*
gaan uit zonden, uit zondige gezelschap*
pen, uit de verzekeringen van de goden der
eeuw, maar ook bij verdere leiding en ni^
dere ontdekking des Heiligen Geestes, een
uitgaan uit zioh zelf, uit eigen grondend
en daarom volgt er „aanschouwt".
Aanschouwen is met oplettendheid, met
nauwkeurigheid zien.
Door des Geestes bediening wOrdt in het
zaligmakend geloof, het oog des geloofs
geschonken, om te mogen zien eenerz'ijds
dat Gods heilige deugden geen gemeen»
schap toelaten, hoewel zulk een ziel van
de goedertierenheden Gods gesmaakt heeft
in den lokkenstij'd, maar Bethel zal gaan
over Achprs dal, miaar dan ook anderzüjds,
als er een „aanschouwen geschonken wordt
op den Eenige, in wien hulpe is besteld.
Hier komt b'ijfconderlijk onderscheid open*
baar tussdhen waar en schijb»'Christenidom.
Het nablijkomend werk, neemt dit alles
aan, eigent het zich aelf toe en dezulken
zijn de grootste vijajidien, met soMjhgods*
dienst, van het bevindelijk werk door des
Geestes 'bfearbeiding.
Hier loopt de lijki der sdheiding: Een
iegelijk, -die het van den Vader gehoord
en geleerd heeft, zal tot Mij komen. „Z a 1"
en zoo zullen ze den Koning aansdhou*'
wen. O! dan is er een hartelijke, dringen*
de biegeerte den Heere Jezus te mogen lee*
ren kennen, bSj; den aanvang en bij den
voortgang in dierb'aarheid, gepastheid en
noodzakelijkheid.
Ds. V. B.
(Wordt Vervolgd)
Teekentn van vooruitgang? Oude
schrijvers Justus Venneer's Bedes
en bankdag piedikatiën Zij kije
Ice» zelfs gieneformeerd Boom en
paaL
Indien wij in handel en btedrijf alle ver*
sdhiijtaselen tesamen bezien, is het nie|t
tegen te spreken, dat w^ij op een punt ge*
komen ziijn, waarop men mag vertrouwen
dat de algemeene achteruitgang tot staan
is gekomen. Aller hoop is nu, dat spoedig
va,n «enigen vooruitgang kan worden gt"
sproken. De diverse gegevens over de
maand Januari hebben dien indruk beves*
tigdi; het wachten is nu op de dijfers en
andere berichten over de maand Februari.
In de zeescheepvaart is merkbare verblete*
ring ingetireden. De vrachtprijzen zijn op*
gelooipen, vooral die van het vervoer van
en naar Zuid*Amerika, zijl ihet ook, dat
men in scheepvaartkringen met eenige vrees
bezet is, dat deze gunstige vradhtprij'ieni
wei eens spoedig konden dalen. De ge*
weldige oorlogstoerustingen in de groote
landen van Europa he'Hben de prijzen van
alle metalen alsmede van brandstoffen doen
rijlzen. Allidht vloeit hier voor velen winst
voort en die winst is het die weer in staat
stelt ook anderen iets te laten verdienen.
Uit Twente, het groote centrumi van
textiel*nïj'verheid, komen mede gunstige be*
richten. Het aantal werkloozen daalt daar
sterk. Een ieder kan zich indenken hoezeer
vermeerderde bedrijvigheid weer het geld
doet rollen. Ook Rotterdam, onze groote
havenstad zag zijn ondersteunde werkloo*
zen dalen. Het aantal door de Gemeente on*
dersteunide niet*werkloozen, de gewone be»
hoeftigen dus, onderging echter nog een
stijging. De vrees is gewettigd, dat de dui*
zinder, werkloozen zonder speciale vakkennis
niet allen meer aan den arbfeid zullen kun*
nen gaan. Intusschen moge dat vraagstuk
tot later bewaard worden; maar al te veel
is in het verledlen gebleken, dat wij; het
maatschappelijk leven in al zijn uitingen
nog weinig kennen, zoodat vele bereke*
ningen „van te voren" verloren gingen.
Indien het waar mag z)ijh dat ons vergund
wordt tot betere omstandigheden te komen,
past ons daarvoor erkenteKjikheid jegens
God, Die alle dingen in Zijn hand heeft en
Die ons goede en kwade tijden beschikt
naar Zijn ondoorgrondelijken raad. Zien
wiiji ook op ons volk in zijn geheel, dan
heeft de tot heden ondervonden crisis ons
nog niet tot die algemeene verootmoediging
gebracht, waardoor een wederkeeren tot de
inzettingen en rechten des Heeren wordt
geboren. Wie bijvoorbeeld bekend is met
Justes Vermeer's Bede» en Dankpredicatiën,
zaï verstaan wat hier bedoeld wordt.
Zoo is Waarnemer alweer beland bïj de
,yOude?'sdhnijivertjes". Zoni^er met de oud*
vaders afgoderij te willen plegen, is er toch
iets waar gelegen in het gezegde: „het moe;»
ten al erg goede nieuwen zijn, die het de|
ouden verbeteren". Het volk, dat naar een
bevindelijke jpirediking zoekt, en die niet
kan bekomen, vindt nog al eens smaak
bjij de ouden, bij overjarig koren. Dat is
een gereformeerd volk, gereformeerd van
binnen uit! Door weinigen bfegrepen.
Nog dezer dagen las <!ik de ontboezeming
van e en predikant over idie mensöhen, die
zoo gaarne het oude vasthouden; aldus:
zij' zijn gereformeerd gekleed, ilj spreken
gereformeerd, ja zij Kijken ook gereformeerd;
zij! zijin tegen al 'bet nieuwe!
Welnu, is er van het nieuwe zooveel heil
te verwachten? Ofschoon geen onzer eeni*
gen hinder ondervindt van de taal van zïjn
bijbel, zïjn de theologen van onzen tijid
maar bezig ons die statenvertaling uit de
hand te rukken om er hun nieuw' en on*
verstaasnbaar product voor in de plaats te
schuiven. Gezwegen nog van de filosofie,
die op de kansel wordt gebracht om met
behulp van de wijsbegeerte, vrucht van
verstandsontwikkeUng, de Heilige Sdhrift te
verklaren Niet' is dan veiliger dan om .aist
zulke gereformeercl*achtige preeken een oud*
vadertje op te slaan, dan wordt het verschil
pas openbaar, 't Is gansdh onbiegrijlpelijk',
zoo sprak onlangs een dominé tot zïjii
catedhisant, die niet meer blij hem „kerkte"
't:is gansdh onbegr'ijpelijk, zoo gauw als
jullie het werkelijk ernstig met den Gods»
dienst gaat nemen, blij'f je bij iriiji uit de
Kerk weg. 't Is voor zulke predikanten vaak
onaangenaam. Maar ter zake. Dat de hier
bedqelde lieden „gereformeerd kfijk'en" zou
ik niet durven zeggen. Maar gereformeerd'
gekleed, nu, ik mag het wel. De vermaning,
dat wïj ons voor wereldgelijkvormigheid
zuUeti. wachten, heeft veel van haar klem
verloren. De eenvoud in het kleed is maar
al te zeer zoek. Als er dan lieden zïjii, wier
eenvoudigheid ons opvalt, dan mag er voor
hen wei eerbied zijn in dien zin, dat zij
daarin het merkteeken des christens vertoo*
nen, wiens lot immers niet in deze wereld
ligt. Hoe 'tidaarbinnen gesteld is, laat ik
nu daar. De moed evenwel om de mode te
trotseeren bthoort ëer geprezen dan ge*
laakt te worden. Als wij met de wereld op
goeden voel willen leven, vinden wij! vol*
doende redenen en teksten. Ge hoort dan,
dat het niet in de kleeding zit, niet in het
a^eknipt dameshaar, niet in vrome vormen
enzoovoort. Waar „hét" dan wel in zit,
verneemt ge doorgaans niet, en dat is todh^
ook naar het zeggen van deze lieden, het
voornaamste. i
De boom buigt altijld een beetje mede;
een paal die wel erg stevig lijkt, bTeekt af,;
zoo zegt men. Ik laat dat „toen" zeggen.
Onb'ui;.^a;ünheid is noodig in het belijden
en het beleven. Toen deze btiigseigenschap
in de Nederlandsche Kerk al spoedig lu
de Reformatie oipen'baar werd, is het verval
der Kerk aangevangen. Wie in onze dagen
buigzaam is wordt in alle richtingen heen
en weer geduwd. Dat de Kerk nog' is zóó
ze is moet zeker niet worden toegeschre/ven
aan de 'buigers, aan de ja*knikkende broe*
diers en zusters. Neen, de voor Gods waar*
'heid 'palstaande vaderen hebben rijken zegen
nagelaten. Zij' het ook, .dat men de „paal"
brak. 't Zou wat. D'an bleef toch de be*
leden waarheid, al telde zij ook een be*
lijder minder.
Voor dit maal genoeg.
WAARNEMER.
DE COMMUNISTEN.
DE VOS PREEKT DE PASSIE.
De communisten willen strijden voor de
democratie. Let wel. Ze passeft 'tie laatste
tijldEin ©en andere taktjek toe. Maar in bes
ginsel zïjn ze niet veranderd: Rood
b'Mjft rood, 'vergeet dat niet. t Is alleen
maar veandering van methode als gevolg
van de dreiging van het fascisme. Het we*
reldcommunisme verandert nu van tactiek
en wil nu wel met de burgerlijke partij|en
zich verbinden. Hun begeerten gaan uit tot
dat gemeenschapplpelijk verweer, naar soda*
listen, naar liberalen, naar roomsdhen, ja
zelfs naar de Christelijke partijen. Alle niet»
fascistische groepen deelen in de lonken van
communistisdhe iijde. Vriendelijke woorden
komen nu over die lippen van die barre
monden, die .z'woeren bij revolutie, bij
massa*actie enz. iHier moge volgen een
citaat uit een der jongste „Tribune" artit*
kelen.
„De Nederlandsche Communisten verber*
gen het geen oogenblik, dat de Marxistische
levensbeschouwing, die ze aanhangen, on*"
godsdienstig is. Maar dat heeft met een
vervolging van dien godsdienst niets te ma*
k^n. (In Rusland ook niet. Red.). En w'iji
tarten de fasdstisdhe schreeuwers tegen het
communisme, om aan te toonen, dat wij ook
maar met één woond tot zulk een vervolging
zouden hebben o'pgeroepeu, of een enkele
daad tot uitvoering van een dergelij'k voor*
nemen hebben verricht. (Nu daar hébben
ze in Rusland anders hun deel wel van ge*
had. De dooden spreken niet. Daar wordt
men zelfs, zoo het rood iets anders gekleurd
is tegen den muur gephiatst en doodgescho<*
ten, zooals dezer dagen, de Trotskisten ten
deel viel. Red.)
Nederland heeft een traditie van vrijheid
van goidsdienst en van geweten niet al*
leen voor geloovigen, maar ook voor vrij*
denkers!en van verdraagzaamheid tus*
sdhen de rassen. Dit is een goede traiditie,
(gevaarlijk als de com'munisten het er zoo
voor opnemen Red.) die niet verloren mag
gaan, hoe de fascisten ook razen. En daarom
schrijft de C.P.N. (Com'munistische Partij,'
Nederland) in haar program': ,,Wijl verwer*
pen elke vorm van geloofsvervolging en
streven naar gemeenschappelijk verweer, te
zamen met de geloovige Nederlanders, (wat
gevaarlijke liefde. Red.) tegen de kerken en
rassenvervolging. Waaraan het fasdsme zidh
sdhuldig maakt. De C.P.N, waarborgt barer*
zijlds de absolute inachtneming van de in
Nederland traditioneele vriijheid van góds*'
idiemst en geweten, en de rechtsgehjikheid
en verdiaagzaamiheid tusschen de rassen."
Ons, dunkt, al te doorzichtig voor wie zich
op de hoogte heeft gesteld van de beginselen
der communisten en die kennis heeft ge*
nomer. van hun practijken.
DE PSALMEN
VI.
Het is heel 'begrijpelijkdat verschillende
musid, aangetrokken door Lutheriaansdhe
opvatting van de wij'ze waarop men de kerk*
zang moet ontwikkelen, ook de psalmen op
die manier gaarne zagen ingevoerd. Het is
hetzelfde wrijlvingspunt als er tussdhen Cal*
vijh en Bourgeois 'biestond; de kunst contra
prindpe. Als groote 'baanbreker voor het
meerstemmig psalmgezang geldt Claude
Goudimel. In 1505 te Besan?on gebtoren
heeft deze zich bekwaamd tot een vermaard
contrapuntist. Hij' heeft z'n muzikale op*
leiding gdhad van Josquin (in artikel VII
over het Gregoriaansch kerkgezang 25 April
1936 genoemd). AanvankeHjk was Goudi*
mei Roomsdh, maar ging in 1562 tot de
Gereformeerde kerk over. Hiji werd de eerste
Fransche protestantsohe kerkmuziek com*'
ponist. Met als materiaal de psalmberijming
van Marot en Bèze en de reeds hier'bijl
ingevoerde melodieën deed hïj' eenige bun*
dels vierstemmige psalmen uitkomen die uit
muz;ikaal oogpunt bezien op zeer hoog peil
stonden. Zij waren geschreven-in de oude
motetvorm met de melodie in de tenor. De
harmoT.iën zijn welluidend en meesterrijk
gevonden en vooral de vereenvoudigde be»
werking van 1565 btevatte geen moeilijik!*
heden voor de zangers. Langen tijd heeft
men gemeend dat ook' de^ melodieën aan
Goudimel moeten toegeschreven worden,
de hier voorafgaande wteenzetting g,eeft
het thans geldende inzicht weer. In Frank*
rijk, Zwitserland en Duitsohland zij-n Gou*
dimel's psalmbewferkingen tot in de 18de
eeuw in gebruik geweest. Ook de DWtsdhe
Luthersche Kerk heeft er eenige in haar
liederenboeken overgenomen: Psalm 8,42y
134, 140, 32 en 84.
De tijden van vervolging en hjuen waren
voor de Fransdhe protestanten aangebïoken
en in den Barthelomeusnacht, waarin zoo
vele geloovigen op laffe ïWijze zij'n ver*
moord, vond ook de Hugenoot Claude Gou*
demel de dood. Te Lyon, 24 Augustus 1572
viel hij als martelaar voor zijn geloof en
z'ijln lijk werd in de Sane geworpen. Een
andere Fransdhe 'psalm'bewerker is Claude
Ie Jeune (1528—1602). Hoewel diens werk
in geen geval minder was dan dat van
Goudimel, heeft de uitgave daarvan, door
zijn zuster verzorgd, niet zoo'n verbrei*i
ding gevonden.
In Duitsohland werd door Dr. Atbrosius
Lo'bwaser (1515—1585) professor in de rech*
ten in Königsbérg, de berijkning van Marot
en Bèze vertaald. Eenige Duitsche toon*
kunstenaars hebbén zijln „psalter" getoon*
zet, zooals Johann Crüger (1598166g)
„Psalmodia sacra" voor de Domgemeinde in
Berlin (1658), Hermann Schein en Seht
Calvisius. Naast, LobWaser werd nog een
andere berijlm'ing idtgegeven, die van Cor*
nelius Becker, hoogleeraar in de theologie
(15611604). Vele componisten gaven aan
deze de voorkeur zooals Schütz die alle
psalmen van Becker van muziek voorzag,
"natuurlijk meerstemmig!
Johannes Stapfer (17191801) hoogleeraar
te Bonn vertaalde de psalmen metrisch zoo*
dat deze op de wijze van Goudimel konden
worden gezongen.
Nikolai Gomolka (1539*1609) een Poolsdh
musicus is de geene die in Polen hetzelfde
werk heeft verricht als Goudimel. Op reeds
bestaande Wijze werden de psalmen die door
den dichter Jan Kochanowski waren berijmd
UIT HET KIJKVENSTER: Teek^nen, van
vooruitgang?
Driesiir: De Communis(«n. De Vos peeeki
zijjtt passie.
Muziek: De Psalme» IV.
Binnenland: Twee Ned^rlaadschei koopvaar:
dijachepen in de SpaaHsche wateren aang^:
houden. Protest van de NedetL Regjeieijn^
Buiteriland: Van het Spaiuische oortog$:
front.
Gemeenteraad Oude Tonge Jaarverslag
Lighallen Middelharnis.
Gemengd nieuws.
Suikerbietejngarantie Waatisohuwiing aan
suikerbietentelers. (2e Blad)
UIT ZEELAND: Raadsindruldcen Stavenisse,
Gemeenteraad PocrÉvIiet PIaate|eiliij|!;
Nieuws.
