CHQ.WEEKBLADopGED.GnonDSIAG v5oRDlZUID-H0LLEriZEEUW3CI1E EILAHDEn
EEN DAG
GRATIS
KOOPEN
Bervoeti
EERSTE BLAD
STICHTELIJKE
OVERDENKING
1 J U LI
8e Iaart{an<
ZATERDAG 20 JUNI 1936
No. 746
Uit het Kïjkvenster
Muziek
WAARIN SEDERT 1 NOVEMBER 1935 OPGENOMEN HET BLAD „ONZE EILANDEN"
18e JAARGANG
aanvragen en -aanbiedingen van 1-6 regels 80 et.; Boek-aan-I N.V. UitgeVerStliaatSChappij «Eilanden-nieUWS"
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
IL
In dit Schriftge
deelte valt de nadruk op .Zijns
Zoons," door den dood Zijns Zoons.
Hierin vervulling Ziet hoe groote
liefde ons de Vader gegeven beeft,
opdat wij kinderen Gods genaamd
zouden kunnen worden. Liefde,
onui'sprekelijk groot, voot de in
in het Vaderhartliggenden, doch uit
Zijn gemeenschap gevallenen, opdat
gij door dien Zoon in dezen lijdens
weg, in Zijn dood, weer in die ge
meenschap zouden hersteld worden.
Voor hen wilde deze gezegende
Borg uirroepen: ,Het is volbracht*
Werd uit de zijde van den eersten
Adam de vrouw geformeerd, zoo
zou uit de dooi^stoken zijde van
dezen tweeden Adam, waaruit bloed
en water vloeide, de geestelijke
kerk gebouwd worden. In dat Of
fer verzoend De schuld des volks
uit het boek gedaan, en alzoo «ver
zoend zijnde."
Het kapitaal is dus aangebracht.
Hiervan echter moet levenservaring
geschonken worden.
Daarom moest Johannes' toe
spraak geschieden.Ik ben dood
geweest, dood geworden, om te
verdienen als de eenige oorzaak
der zaligheid, maar ook «levend
geworden" en zulks om genadiglijk
toe te passen.
Hierin ligt voor de kerke Gods,
hoe jammerlijk verdeeld, gescheurd
verstrooid in deze kommervolle
dagen, de oorzake van haar be
houd.
Het woord van den apostel komt
hierin uit: ,Ja, wat meer zegt, die
ook opgewekt is, door lucht en
wolken is doorgegaan als de eeu-
wiglevende, om gaven uit te deelen
opdat wedcrhoorig^n bij hem zou
den wonen. .Behouden worden door
Zijn leven en dit veel meer," zulks
wil zeggen voor wie Hg' verwierf,
past Hij toe. Daar blijft geen klauw
achter. De Hem van den Vader ge-
gevenen, het Hem toegezegde erf
deel, zij zullen door de bediening
des H Geestes, die van den Va
der en den Zoon uitgaat, het ,veel
meer* in hun behoudenis ervaren.
Het nabijkomend Christendom haat
dit behouden worden. De mensch
in zijn natuurstaat, met vormelijken,
eigenwilligrn godsdienst meent te
hebben, denkt te zijn rijk en ver
rijkt, geen gebrek hebbende, is
Avondmaalganger. en weet niet dat
hij is .arm en jammerlijk, blinden
naakt."
Wat is het wonder der ievend-
making groot, voor hem of voor
haar, als het uur der minne aan
breekt, en er gezien wordt wat nog
nimmer werd geweten.
Niet dat men behouden is, maar
dat 'men verloren ligt, dat de eeu
wigheid wacht en dat den God
onzes levens, schandelijk is de rug
toegekeerd, Die heilig en recht
vaardig is, maar ook goeddoende
Zich niet onbetuigd liet. Als de in
nerlijke ervaring wordt ondervon
den, dien God te hebben belee-
digd .Behouden worden," wonder
lijke weg. Verloren gaan in eigen
schatting, behouden worden uit het
wonder van het souvereine welbe
hagen. Hellevaart van zelfkennis
hemelvaart van verlossing. Nu sluit
dit woord .worden* alle misschien
buiten.
Maar o, hoe leert de kerke Gods
dit langs wondervolle wegen. Wat
zijn dat meevallers. Zalig te wor
den omdat God het wil. en dat in
dien eenigen Naam onderden he
mel tot zaligheid geschonken.
Jacob liefgehad, Ezau gehaat, op,
dat het voornemen Gods, dat naar
de verkiezing Is, vast blijve.
Paulus schrijft: .Wg* 't Zijn de
zulken, die moeten zeggen«Waar
om was dat op mij gemunt, daar
zoovelrn gaan verloren, dien Gij
geen ontferming gunt.' Die het
Paulus niet gewonnen geven.Mij,
den grootste der zondaren.' Want
immers dit alleen zign de groote
menschen. die de Heere maakt de
grootsten der zondaren, de minaten
der heiligen, de onwaardigsten der
apostelen.
Ruin te verhinderd ons verder
door te gaan. We moeten afbreken
Nu krijgt de kerk, die behouden
zal worden, noodzakelijk kennis,
dat ze er uitzichzelf nooit kan ko
men, en zal die Middelaar aan hun
'ielsoog ontdekt worden, niet als
Een, Dien zij nemen, maar Die aan
hen moet geopenbaard worden, als
dat groote mysterie Zalige weldaad
als ze des Heeren alwetendheid
mogen inroepen, geen genomen,
geen gedroomden, maar een gege
ven, door de H. Geest geopenbaar-
den Zaligmaker. Als zij nu uit den
wilden oliifboom krachtig worden
uitgesneden, zullen ze dien Midde
laar moeten worden ingelijfd. Dit
is alles tegen vleesch en bloed, tegen
den gang, uit een gebroken werk*-
verbond. Echter, ze zullen behou
den worden. Ontledigd, ontdekt,
geen grond meer in bidden, in er
varing, hoe zalig ook, slechts één
fundament. Behouden worden, ach
ter den dood het leven, achter het
verloren behoud. Hij is voor hen
geworden tot wijsheid, rechtvaar
dig making. heiligmaking en volko
men verlossing. Behouden worden,
bekommerde kerk, bevestigd volk,
't is worden, eens zal de volkomen
heid ervaren worden. O, wat zal
het groot zijn, als het geloof zal zijn
overgegaan in aanschouwen en de
Koning Zich in al Zijn schoonheid
zal openbaren en het Sion zich
eeuwig zal mogen verlustigen in
het Wezen Gods.
Onbekeerde medereizigers, het
getal is nog niet vol; vraagt neg
met de lippen, dat ge van die wel
daad deelgenoot moogt wordenen
de Heere schenke u het ware nood-
geschrei De helft zou u niet zijn
aangezegd I
DUURT NOG
TOT EN MET
Waarom zoudt
ook U niet tot
de gelukkigen
behooren
Voornaamste inhoud l
Advertentie prijs 20 cent per regel. Reclames 40 et.; Dienst- I UITGAVE VAN
It-ndlging 10 c«nt per regel Contracten belangrijk lager I Gevestigd te Middiitiarnis - Prins Hendriitstr, 122 C, Giro 167930 Postbox 8 Tel. 17
Abonnementt-prijs 85 cent per 3 maanden bij vooruitbetaling
Verschijnt lederen Woensdag en Zaterdag 2 maal per week.
Afzonderlijke nummers S cent. Buitenland 8 gulden per jaar
VIJANDEN VERZOEND.
Want indien wij vijanden zijnde, met
God verzoend zijn door den dood zijns
Zoons, veel meer zullen wij verzoend
zijnde behouden worden door zijn
leven.
Romeinen 5: 10.
(SLOT)
Ds. V. B.
De aanstaande Groildwiet^erzieniiig.
Het MinistericCoIijn wil van de om<
stalndigheid, dat in 1937 de gewone vier^
ja|arlij!ks«3he verkiezingen -voor de Tweede;
Kamer moeten plaats hebten, gebruik ma*
ken om tegelijk leen herziening der Grondwet
te bewerkstelligen. Het had in Januari
een commissie benoemd onder voorzitt|ers4
scjhap van Minister de Wilde, die de Re»"
geering rapiport moest uitbrengen en wets»'
voorstellen moest doen. Ddt raipiport is.
nu dezer dagen gepubliceerd; bet zal door
de Regeering bestudeerd worden en deze
zal vermoedelijk dit najaar voorstellen bij
de Staten.'Generaal indienen. De mogelijks»
heid is niet uitgesloten, dat in verband
hiermee de verkiezigen het volgend jaar
begin Juli, zooals gewoonlijk, doch vroes^
ger iullen worden gehouden.
De voorstellen der commissie komen in
hoofdzaak op het volgende neer:
1. Dei vrijheid van druk^pers wordt in
zjoöverre beknot, dat de mogelij!kheid ge^»
O'pvend wordt om het verschijnen van be*
paalde uitgaven tijdelijk te verbieden, n.l.
die, welke een grove inbteuk maken op.
dei openbare orde.
2. Het inkomen der Koningin wordt
voortaan gewijzigd door een gewone wet,
die met tweederde meerderheid is aangeno*
men.
3. Voortaan zal ook de Gemaal der Ko'
ningin en die der Kroonprinses een rijks<«
inkomen ontvangen van i 200.000.
4. De sdiadeloosstelling van de Tweede
Kjaatiörleden wordt verlaagd van f 5000
bip fl 4000 en hun (pensioen van f 150 op
f. 120 iper zittingsjaar. Wijziging moet even*
eens bij gewone wet kunnen g^chieden met
tweederde meerderheid.
5. De mogelijkheid wordt geopend minis<<
ters te benoemen ionder portefeuille, d.w.z.
die niet aan het hoofd staan van een de*
partement.
6. De evenredige vertegenwoordiging zal
soepeler worden toegepast, in de kieswet.
Zoodat de wiskundige evenredigheid niet
zoo dicht mogelijk behoeft benaderd te wor*
den. M.a.w. de kleine partgen moeten uit*
geschakeld kunnen worden.
7. Revolutionnaire vertegenwoordigers moe
ten van hun lidmaatschaip vervallen kunnen
worden verklaard.
Dit zïjn de hoofdpunten der voorgestelde
wijzigingen. Ongetwijfeld :SJn er voorstellen
Mj, die onze onverdeelde instemming kun*
nen hebben. Over de vraag, of ze niet ver*
der behoorden te gaan en in hoeverre we
ze moeten afwijfeen, hcypen We te zijner tijd
nog gelegenheid te hebben ons uit .te;
spreken.
Die&tal van de armen. Boekencion'
tróle. Misplaatst verlrauwien. Den
Haag doet van rich sp'reken. De
zwaar belaste ezel. De hooge amb*
tenaren en hun moraliteit.
Als wij in de bladen een enkele maal ver*
meld vinden, dat menschen, die een liefda*
dige vereeniging besturen,zich daarvoor
rijkelijk laten betalen, vervult ons dat met
afkeer. Zoo eenigszins mogelijk verwadhten
wij', dat wat wij voor de armen geven, ook
aan de armen ten goede komt.
Enkele dagen geleden is in^Den Haag ont*
dekt, dat de Penningmeester der Hervormde
diaconie*stidhtingen geld verduisterd heeft
tot een bedrag van 71000 gulden. Dat is
nog erger dan zich voor den arbeid laten
beloonen, dat is diefstal.
Verwonderlijk te hooren, dat de commis*
sie, benoemd tot het naz' n der rekening,
jaaT in jaar uit alles in orde oevonden heeft.
Beter gezegd, de boeken in orde bevonden
heeft. Want ot de bezittingen, effecten en
kasgeld er wel waren, schijnt nfet te zijn
bekeken. En nu ziji kijken is er 70 mill,e
zoek.
Het is wel zeer te betreuren, dat derge*
lijke fraude eerst na jaren Wordt ontdekt.
De verloren som wordt er des te grooter
om, en de kans, dat de ontrouwe kassier
het nog kan aanzuiveren, des te kleiner.
Door gebrekkige controle werkt men on*
eerlijkheid in de hand en kunnen wij: van
onzen besten vriend een dief maken.
Een leelijk geval voor de broeders*diake*
nen daar in de hofstad. Hunne controle*
commissies hebben zich leelijk bij den neus
laten nemen. Ja, 'tis ook zoo moeilijk, niet*
waar, als reeds jarenlang in de beste har*
monie, Mj een sigaar en een vriendschappe*
lijk praatje de rekening is nagezien, op eens
te gaan vragen: en laat mij de effecten nu
eens zien en het baar geld en de hypotheek
bewijzen! Toch is zulk vragen de plicht
van de controleerende leden. Steekt ex
wantrouwen in? Wel neen; controle zou
geen controle zijn, als alles niet even werd
nagegaan. Dus de penningmeester, die im*
mers gaarne verantwoord is, zal alle stukken
beslist willen op tafel brengen, een werk,
waar overigens wel enkele uren mede ge*
moeid zijn. En als hij soms tot zulk een
nieuv,- commissiehd zegt: u sdMjnt mdji niet
te vertrouwen dan moet hem onder het
oog gebracht worden: ten eerste, dat zulk
een opmerking in zijn mond hoogst onge*
past is; ten tweede, dat het hier niet gaat
over vertrouwen, want dat al 'dat vertrou*
wen al menigeen in de gevangenis heeft ge*
bracht en ten derde, dat ook een commisy
sielid zijn verantwoording heeft te dragen
en zich het in hem gesteld vertrouweni
evenzeer moet waardig otonen als de pen*
ningmeester zich het zijne. Aan dat contro*
leeren van een administratie moet ge Uw
beste vriend durven verliezen; 't is hard,
maar waar.
En nu kan zich het geval voordoen, dat
de administratie zöo omvangrijk en inge*
wikkeld is, dat een commissie er vrijwel
geen hoogte van kan krijgen. Dan behoort
men die controle aan vakmenschen op te
dragen, al kost dit dan ook eenig geld.
Maar, en ziiedaar wat nog al eens vergeten
wordt, dat accountantsraipport behoort dan
nog eens mèt dien accountant te worden
doorgewerkt, opdat de commissie er mede
de verantwoording voor kan op zich nemen.
Het veronachtzamen van deze eerste be*
ginselen van bestuursbeleid, heeft al heel
wat materieele en moreele schade gebracht.
Het Haagsche geval is weer leerzjaam.
Den Haag, die schoone stad, doet nog al
van zich spreken. Heb ik er lang geleden
al eens aanmerking op gemaakt, dat de
Eerste Kamer des avonds vergaderingen van
5 of 10 %iinuten houdt, en dit toch ook
een kleine 800 gulden kost. Men heeft zidh
aan 't Waarnemertje niet gestoord en de
zaak is nog dezelfde. Zou men soms zeggen:
dat sommetje kan 't land tódh niet redden
Maar dan :ïjn de heeren leelijk abuis. Want
als ik die sommetjes eens optel, en nog
Zooveel andere sommetjes die ik weet, er
bij' sjongen wat een bedrag krijg ik dan.
Je zöudt er haast de belasting met een half
procentje mee verlagen. Dan haalde mijn
kleine winkelier ook weer even adem. 't
Heeft er veel van ot de laatste cent bij den
Ontvanger en de heeren van de omzetbe*
lasting gebtacht moet worden. Voor vier
stukken bakvet wordt mijn bakkertje een
navordering van f 12.50 opgelegd waar
moet het vandaan komen, mijnheer. De con*
currentie is al zoo scherp en de menschen
hebben geen geld meer om te koopen.
Ik lees, dat de Provinciale Staten van
Z.*Holland op de idee zïjn gekomen, de
leden van Gedeputeerde Staten een we*
duwe* en weezenpensioen toe te kennen.
De wet, die gemaakt was om opeenstalpeling
van pensioenen tegen te gaan, noemt dit
weduwe^- en weezenpensioen en ziet, het
zal er moeten komen! De ezel kan nog
wel zwaarder belast worden eer zijn rug*
gegraat doorbreekt; zoo schijnt men er
over te denken. Het volk is nog niet vol*
doende uitgeperst. En het argument er
voor? Ach, in andere provincies genie*
te.T. zij hefc ook, dus dan mag het hier ook
wel. Het zal door de Staten wel aanvaard
worden; dat staat ro^'aal, nietwaar? Alleen
een bekrompen mannetje gaat aan zulk een
voorstel zitten peuteren. In den Haag doen
we Haagsch. Het zij zoo. Het einde zal
van dit alles de last wel dragen, de Staat van
openbare schulden van Rijk, Provincies en
Gemeenten zal ons over onzen rijkdom
niet in het onzekere laten.
De hooge Haagsche ambtenaren deden
ook van zich spreken, maar niet in gunsti*
gen zin. Een complot van zedeloozen is
ontdekt, tot in de hoogste kringen toe en
zal nu berecht moeten worden, 't Is wel
een ontnuchtering, dat zulk een walgelijk,
menschonteerend kwaad onder de hoogste
landsdienaren gevonden werd.' En datn moe*
ten ouders'nog meeiien, dat zïj goed af ^ïjln
als zij hun jongens op het bureau van zulk
een machtig man weten geplaatst te krijgen!
Steeds luider, steeds brutaler wordt dit
zedenkwaad ak een vorm van hooger ont*
wikkeling, ja als een nieuwe tak van we*
tenschap verbreid. De gevaren van onzie
hedendaagsche maatschaplpij' zïjn zóó vele
en zoo allergruwelijkst, dat ouders en kin*
dere/i er voor moeten gewaarschuwd wor*
den, opdat niemand onverwacht in strik*
ken valt, welker bestaan hij niet eens kende.
Bij deze onzedelijkheid heeft ook de druk*
pers haar diensten meermalen bewezen, en
hier is de Regeering geroepen te beletten,
dat gruwelen, die de ordinantiën Gods zóó
openlijk ter zijde stellen, worden aangepre*
zen. Het gaat ook met ons Nederlandsche
volk bergafwaarts.
Wie dit alles overdenkt, hij kan niet in
zelfgenoegzaamheid 'bijl 't vuur blijiven zit*
ten, hij moet om der wille van Gods eer
wel bpw^aken, om te doen wat de hand nog
te doen vindt.
WAARNEMER.
Ontstaan en ontwikkeling dei Evanseltsche
Kerkzang.
Het orgiel bij, d« Eeredienst der 1^^ eeuw
in Duitschlamd.
II.
De ontwikkeling vap het orgel tot aan
de 16e eeuw is in globale lijnen dus ge*
schetst, thans volgt een, voor ons ouder*
werp belangiïjke, veihandeling over de
plaats welke het orgelspel tijdens de gods*
dienstpleditigheden in de 16e eeuw bïj de
Lutheranen in Duitschland innam. Bij ons
is de werkzaamheid van den organist al zeer
eenvoudig te omschrijven: wanneer de ge*
meente zingt, wordt deze zang door het or*
gel begeleid en gesteund, voorafgegaan door
een voorspel, waarin een goed organist de
sfeer en hoofdgedachte der te zingen ver*
zen voorbereid. In Duisdhland was. en is
grootendeels thans ook nog, de Zaak niet
zoo eenvoudig.
Op de Zon* en feestdagen besipeelde men
tijderis de Eeredienst het orgel, in de lijldens
weken werd er echter niet op gespeeld. Dte
liturgie had nog groote overeenkomst met
de R.K., zooals reeds is gezegd, de ^ver*
schillende deelen hiervan, de koorgezangen
en de gemeenteliederen werden door den
organist met een kort Preambulum of voor*
spel ingeleid. Koorgezang werd bSj' de
meeste deelen der dienst geheel begeleid
door het instrument, maar de gemeente
rong hare koralen zonder orgel. De ge<»
heele 16e eeuw door is dit aoo gebleven.
De typische gewoonte was het namelijk,
--------------------'Ml M.All ,||„.|,g
om die koorzangen en koralen die uit ver*
schillende verzen bestaan afwisselend door
koor of gemeente en orgel uit te voeren.
Dit was reeds gebruikelijk Mj de R. Katho*
heke mis in de Metten en 'Vesper en deze
traditie vond haar voortzetting Mj de evan*
geüsche kerkzang. De taak der organisten
was dus niet alleen beperkt tot begelei*
ding, want de gemeentezang werd nooit
door orgel gesteund, maar was vaak rui*
ver een instrumentale voordracht. Wan*
neer dus de gemeente had gezongen, en het
orgel speelde ter afwisseling die zelfde:
melodie, waarna de giemeente weer een
volgend vers aanhief, dan w!as de musicus
niet gebonden, maar vrij in z'n spel en
tempo. De zangstijl ging over in de instru*
mentale, versieringen en improvisaties werden
aan de melodie toegevoegd. De orgelboeken
uit dien tijd geven er ons een beeld van.
In plaats van noten, werden de stemmen
die de melodie aanvulden, door letters aan*
gegeven, terwijl een heel systeem van tee*
kens de notenduur bepaalde. Deze notatie
noemt men tabulatuur. In ondersdieidene
landen zijn verschillende tabulaturen in
zwang geweest, zooals in Italië, Spanje en
Frankrijk, deze waren speciaal voor de luit
bestemd, luittabulaturen dus, de duitsdhe or*
geltabulatuur is echter het langste in ge*
bruik gebleven. Van Konrad Paumann ver*
scheen in 1452 reeds zoo'n geschrift Fun*
damentem organisandi" geheeten.
In dit en soortgelijke boeken treffen we
een theoretisch en een pra^itisch gedeelte;
aan. Theoretisch om het tabulatuursysteenv
te verduidelijken eix practisch inhoudende ge
zangstukken met voorsipelen, versierde ko*
ralen, voorzien van coloraturen (versierin*
UIT HET KIJK VENSTER; Diefstal van
de armen en mispilaatst vemtrouwen.
Muziek: Het orgel Mj die Eer«di«inst in de
16e eeuw.
Binnenland: De herziening van de Grond<
wet De Westlandsche aardappeloogst.
Een opzienbare Burgemeesterskwestie te 's
Gravenzande. (2e Blad.)
Buitenland: De toesianid in Frankrijk «ai
België. Duitschland zal zijn koloniën
terugvragen.
Gemeenteraad te Tholen, St. Philipsland
en Melissant.
Loonbijslagiregeling voor de Landbouw.
£en interessante praaimiddag.
