CI1DWCEKBIADÓpGED.GQ0riD5IA6 vöÖR^ZUD-H0LLEnZEElJW3CHE EHAHDEn
Abonneert U
Kostelooze proef
mot Kruschen Salts
7e Jaargang
WOENSDAG 24 OCTOBER 1954
No. 578
N.V. Uitgeversmaatschajppij ,Eilanden-nieuws"
De bakens moeten
worden verzet.
De concentratie van
Chr. Scholen.
Het petitionnement van
het N.V.V.V.
Aan kracht ingeboet.
De Hervormden in de
A..-R. Partij.
VEER VERBINDING
„FIakkee_-N^Brabant"
MET MEDEWERKING VAN VOORAANSTAANDE HERVORMDE EN GEREFORMEERDE PERSONEN
Misleiding.
niEuws
Advertentie-prQs 20 cent per regel. Reclames 40 et; Dleast-
lanvngen en -iinbledingeB vu 1—6 regels 80 et.; Boek-UD-
kondlging 10 cent per regel' CoDtractes belaagrQk lager
Gevestigd te Middelhaini* Ptin» Hendiikttr. 122 C. Giio 167930
Postboz 8 Tel. 17
Abonnements-prljs 85 cent per 3 maanden bi] vooruitbetaling
Verschijnt lederen Woensdag eo Zaterdag 2 maal per week
Afzonderlijke nummers 5 cent. Buitenland 8 gulden per jaar
Och wat veranderen de tijden en de omx
standigheden.
Eenige jaren geleden maakte de petroleum
plaats voor gas en vooral voor electriciteit.
Ook op onze eilanden. Overal deed de elec»
triciteit haar intrede. Men roemde de ver>'
betering en te recht.
Inzonderheid op het gebied van de ver»
lichting was de vooruitgang, vooral ten
opzichte van de petroleum groot. Maar
gemak kost geld. Dat zou men ervaren. In
den tijd van hoog conjunctuur had men
daar zoo geen erg in. De verdiensten waren
goed, het inkomen van landbouw en veeteelt
en andere soorten van bedrijf waren hoog,
zoodat men er niet tegen op zag wat
extra te betalen voor goed licht en voor
het gemak.
Edoch de tijd is wel veranderd. Velen
hebben hun petroleumverlichting opgeborgen
om gas of electriciteit te nemen. Maar nu
zijn er ook weer velen die hun electriciteit
en gas opruimen om weer terug te keeren
tot de petroleum. Dat verschijnsel begint
zich allerwege te openbaren.
Ook op onze eilanden, maar ook daar»
buiten. Zoo lazen we dezer dagen dat in
Haarlem niet minder dan 3100 gezinnen
verzochten hen van het gas af te snijden.
Ze wilden weer terugkeeren tot de petro'
leum. Natuurlijk niet uit plezier. Maai
daartoe gedwongen door de slechte finan-»
cieele omstandigheden. Zooals het schijnt
gaat de petroleum weer stormenderhand
het verloren terrein heroveren. En daar
is reden voor. De prijs van de petroleum
is hard gedaald. En het staat te voorzien
dat de petroleumprijzen nog verder zullen
dalen. Vele huisvrouwen verkeeren in de
noodzakelijkheid om te bezuinigen. En nu
mag men gas en electriciteit nog zoo aanhe»'
velen voor verlichting én verwarming, de
huisvrouw weet spoedig door de practijk
^eleerd..W4it..Iie.t ^goedkoopste is. En dat
lijkt haar niet alleen, maar daartoe dwingt
ook het beschikbare huishoudgeld. Wie de
zaak eenigszins anders opzet moet ook
wel tot de conclusie komen, dat petroleum
veel goedkooper is. Zoo levert de gasfabriek
van Middelharnis met gas een warmte^»
waarde van 4500 caloriën. Als men daar nu
tegenover stelt, ciat een K.G. petroleum,
dat .eren S.G. heeft van 0.8 ongeveer een
warmtewaarde heeft van 10000 caloriën, dan
leert een eenvoudige berekening dat een
Liter petroleum een warmtewaarde heeft
van ongeveer 8000 caloriën, zoodat men
voor 7 a 8 cent een aantal warmte»caIoriën
verkrijgt, dat zeer veel meer is, dan bij
gas, zoodat petroleum ontegenzeggelijk veel
goedkooper is. Dat klemt te meer, nu men
in den laatsten tijd veel verbeteringen heeft
weten aan te brengen in de pet'roleumtoestel»"
len, zoodal ook daarbij langzamerhand een
maximum van gemak, reinheid en veiligheid
is bereikt.
Is de petroleum speciaal op het gebied
van koken en verlichting een concurrent,
op het gebied van verwarming heeft het gas
en de electriciteit een geduchte concurrent
aan de brandstoffen in den vorm van kolen,
cokes en anthraciet. Zoodat het verschijnsel
zich voordoet, dat op tal van plaatsen de
gaskachtels en ekctrische kachels plaats moe»"
ten maken voor gewone kachels en haar^
den. En waar de drang tot bezuiniging nog
weer grooter is, daar ondervangt men een
en ander door de oude kookfornuizen
weer te plaatsen waardoor men én warmte
én de gelegenheid tot koken voor weinig
geld verkrijgt. Dit yerschijnsel zal grooten
invloed gaan uitoefenen op de budgetten
van tal van gemeenten die een gasfabriek
exploiteeren.
Evenzoo op die gemeenten, die betrokken
zijn bij de electridteitsmaatschappdj«n of
die .zelf een gemeentelijk bedrijf hebben.
Op vele plaatsen drijven de gemeentefinan*
ciën op de inkomsten van de lichtbedrijven.
Groote winsten worden gemaakt op die
gemeentelijke bedrijven. Over het alge*
meen huldigt men wel de meening, dat da
gemeenten geen groote winsten mogen ma''
ken, maar in de practijk kan men die
winsten nu eenmaal niet missen. DAardoor
komt men niet tot een eenigszins belangd
rijke verlaging der tarieven. En toch zal
men ook op dit gebied de bakens moeten
gaan verzetten. Door den economischen
nood gedreven zijn velen genoodzaakt het
goedkoopste te zoeken. Al moet men dan
^ook afstand doen van wat comfort en
gemak. En de gemeentebesturen en de
electriciteitsmaatschappijen zullen met dit
Verschijnsel rekening moeten houden. De
tarieven voor gas en electriciteit zullen naar
htetieden moeten, anders zal de afname van
gas en electriciteit meer en meer gaan dalen
met het gevolg, dat dan aan verlaging det
tarieven nog minder gedacht zal kunnen
Warden.
Tariefsverlaging moet niet ondernomen
worden om het verbruik nog te doen
stijgen, maar om nog te behouden wat
men heeft. Indien men er niet toe overgaat
om de tarieven voor gas en electriciteit
te verlagen dan is te verwachten, dat het
verbruik in wel dalende lijn zal gaan
waardoor men tenslotte ook voor de lichte»
bedrijven tot noodlijdende bedrijven komt,
Daarom is het noodig, dat intijds de ba;'
kens worden verzet en de tarieven van
gas en electriciteit aanzienlijk worden ver^
minderd.
I.
De opheffing en samenvoeging van schoei
len is thans in vollen gang! Na het open»
baar Onderwijs is nu het bijzonder aan
de beurt om zijn aandeel te leveren in de
noodzakelijke bezuiniging op de begroó»
ting van Onderwijs, die inderdaad een zeer
groot deel vormt van de Rijksbegrooting
in haar geheel.
Minister Marchant is verleden jaar met
de Openbare Scholen begonnen. Dit was
voor hem het gemakkelijkst, omdat hij op
deze overheidsscholen meer invloed kon
uitoefenen dan op de bijzondere, waarover
hij niets te zeggen heeft. De burgemeesters
werden aangeschreven en deze stelden in
de raden voor tot opheffing over te gaan.
Weigerde de raad, dan beslisten Gedep.
Staten of de Kroon. Op deze wijze zijn
reeds eenige honderden openbare scholen
opgeheven en nog altijd gaat dit ophef*
fingsproces door. Het juiste aantal is
momenteel nog niet gepubliceerd; het zal
misschien omstreeks 2 a 300 zijn. We ver»
moeden, dat bij de behandeling der Begroo*
ting in de Tvvrepde Kamer wel nadere
cijfers zullen gegeven worden. Noodig is
het, dat wij het juiste getal weten, opdat het
aandeel van Openbaar en Bijzonder Onder"»
wijs in de juiste verhouding kan worden
gezien.
Het gaat natuurlijk niet aan zóó te rede*
neerenop 1 Jan. 1933 waren er 3 2 O O O p.
Scholen en 44 00 Bijzondere; in
die verhouding moet opheffing plaats heb*
ben; tegen 300 openbare moeten 400 bij»
zondere staan. Deze redeneering is onjuist.
Reeds daarom, omdat er veel meer over*
bodige, kleine openbare dan Bijzondere
schooltjes zijn: 332 openbare tegen 8 3
b ij z o n d e r met minder dan 40 leerlin*
gen. Het spreekt dus vanzelf, dat het
Openbaar Onderwijs een grooter aandeel
moet leveren dan het bijzonder. De Minister
heeft dit ook erkend, toen hij in antwoord
op vragen van den heer Ketelaar schreef:
„De b ij z. school is reeds m,eer
geconcentreerd dian de o pie n;bare,
bij haar is het vraagstuk minder urgent en
meer gecompliceerd; minder urgent, door»
dien de k w ij n e n d e scholen bij het
O.O. verre in de meerderheid zijn."
In de tweede plaats is men bij de behan»
deling van het B.O. gebonden aan de grond»
wet, die de vrijheid van onderwijs en de
financiëele gelijkstelling waarborgt. Vol'
doet een bijzondere school aan de eischen
der wet, dan gaat het niet aan, ze zonder
meer op te heffen. Dit weet de minister ook
wel; zonder wetswijziging kan hij niet
dwingend ingrijpen en daarom heeft hij
bij het B.O. een andere weg gevolgd,
n.l. die der vr ij willig e opheffing of sa»
menvoeging.
Minister Marchant heeft het moderamen
van den Schoolraad en dat van de Vereeni^
ging voor Chr. Volksonderwijs (waarbij al»
leen Hervormde Scholen zijn aangesloten)
uitgenoodigd tot een conferentie, waarbij
ook de minister*president Dr. Colijn, tegen*
woordig was. Daar heeft de Regeering me»
degedeeld, dat in verband met de toestand
van 's Lands financiën na de getroffen
maatregelen tot concentratie van het O.O.
noodzakelijkerwijs, waar eenigszins
mogelijk, ook de concentratie van scholen
bij het 'bijz. Onderwijs moet worden ter
hand genomen. Zij sprak de wensch uit,
dat deze concentratie ten spoedigste zou
den ter hand genomen door de organisaties
van het Chr. Onderwijs in overleg met de
betrokken Schoolbesturen. Zij laat dan deze
noodzakelijke bezuinigingsarbeid over aan de
zelfwerkzaamheid van het vrije onderwijs,
doch voegde daaraan toe, dat indien deze
zelfwerkzaamheid niet tot voldoende resul»
taat zal leiden, de Regeering zelf zich ge»
noodzaakt zal zien, sterk beperkende maat*
regelen voor de vereischte bezuiniging in het
leven te roepen. Daar deze maatregelen onvei
mijdelijk een algemeen karakter moeten dra»
gen, is daarvan ernstige schade voor het
vrije onderwijs te duchten, zoo schrijft
de Schoolraad aan de Besturen der aange<
I
wezen scholen. Hij ge^ daarom de Besturen
in overweging, of samenvoeging van met
name genoemde scholen door overleg mo»
gelijk zou zijn. Geeft- het Bestuur hierop
een gunstig antwoord,] dan zal door be*
middeling van den Schoolraad dit overleg
zoo spoedig mogelijk Worden geopend. De
Schoolraad verzocht daarom de betrokken
Besturen vóór 27 S e'p t e m b e r te willen
berichten, of zij in feeginsel bereid zijn
aan dit overleg deel téfeemen.
Dit is de inhoud vaï|i^de brief, door den
Schoolraad aan een iantal Besturen ge*
richt. Naar wij vernenijn is hij verzonden
aan ongeveer 15 0. C^r. Scholen. In de
M e d e d e e 1 i n g e n 1^ den Schoolraad,
wordt één en ander jiiader toegelicht en
gezegd, dat niets anders* gevraagd wordt dan
overweging en ov«;rlieg; van dwang
is geen sprake, het oveirleg is geheel v r ij»
willig. De aandacht wordt er op geves»
tigd, dat de Minister J wettelijk geen be*
voegdheid heeft om opheffing van bijz.
scholen te bevelen o&. haar voortbestaan
door subsidie*intrekking| onmogelijk te ma*
ken. De 1 ij s t van scliokn is niet dooi
de organisaties opgemaakt, maar door den
Minister verstrekt, ilie ze heeft opge*
steld na advies der insgiecteurs. De School*
raad heeft zich slechts |^reid verklaard om
in overleg met de Scfioolbtesturen na te
gaan of het inderdaad t^ogeüjlk is zonder
financiëele en idéëele schade vooi
het Chr. onderwijs de a.mgeduide scholen op
een vrijwillig aan te gaaft accoord te voegen.
Het resultaat van het: onderzoek is, naar
de Schoolraad mededeelt^ dat het groote
m e e r e n d e e 1 der «5 a n ge s c hr e ve n
schoolbesturen zich bereid ver<
klaarde tot het gevraagde over*
leg! Daarmee zal dan ook in de komende
weken begonnen wordeji.
Natuurlijk zal bok heit Katholiek on*
derwijs veeren moeten 'laten. De Minister
heeft daarbij dezelfde weg gevolgd als
bij het Protestantsche onderwijs en spande
er het centrale R.»K. onderwijsbureau voor.
Dit kreeg óen mededeijiing ,dat 175 Ka»
tho liek e; Scholen, Vj^eeld over 111 ge»
meenten, vdfor opheffinAjn aanmerking ko*
men. Genoemd Bureau aeed echter anders
dan de Schoolraad. Deze laatste betoonde
zich de gewillige dienaar van den Minis»
ter ,doch het R.K.*Bureau richtte zich in
een uitvoerig, stevig gedocumenteerd schrij*
ven tot den Minister met ernstige 'bezwa*
ren tegen deze concentraties hoewel deze
toch voor de R.*K. lang niet zoo diep
ingrijpt als bij het Chr. Onderwijs. Immers,
bij samenvoeging van Roomsche Scholen
komen slechts practische bezwaren in aan*
merking, daar er geen godsdienstige en ker»
kelijke verschillen zijn. In dien brief me*
moreert het Bureau, dat bij het R.K.*onder»
wijs het gemiddeld aantal leerlingen per
school 192 is, bij het Openbaar 134;
dat per klasse respectievelijk 35 en 31, dat
per onderwijzer 35 en 31. De R.K. scho»
len telden 23.000 leerlingen meer dan
het Openbaar en hadden toch 800 scholen
en 700 leerkrachten minder, waaruit volgt,
dat het R.K. onderwijs reeds sterk geconcen*
treerd is. Per leerling kostte het O.O. in
1929 f 116 en het B.O. slechts f 88. En het
Bureau vraagt dan, of door de opheffing
van de óperibate schooltjes het verschil
reeds voldoende is gecorrigeerd om intenser
concentratie van het Katholiek onderwijs
te rechtvaardigen.
Htt wijst verder op het verloren gaan
vau de waarborgsom voor opgehe»
ven scholen, waardoor de schade voor het
bijz. onderwijs grooter wordt dan voor
het openbaar, hetgeen in strijd is met de
gelijkstelling. Ook zullen er door samen»
voeging scholen ontstaan van 500 leerlin*
gen (men ziet dus, dat het aantal leer*
lingen niet altijd de maatstaf is), waarvoor
ambulante hoofden noodig zijn, die practisch
onmogelijk zijn geworden. Past men dit
systeem bij het O.O. toe, dan is daar nog
heel veel te doen.
Men ziet dus, dat het R.K. Bureau ste*
vig op de bres staat voor zijn scholen
en poogt, er zooveel mogelijk te redden
uit de groote crisis*opruiming. Het komt
ons voor, dat ook de Schoolraad als het
centraal Bureau voor het Protestantsch On*
derwijs heel in 't algemeen de Regeering
had moeten Wijzen, op de bezwaren, aan
deze concentratie verbonden. Voor de bij
hem aangesloten scholen, die prijs stellen
op zelfbehoud, is dit een teleurstelling
geweest.
Erkend moet echter worden, dat, ofschoon
er wel algemeene normen te geven zijn, het
toch veel van plaatselijke omstandigheden
en verhoudingen afhangt, of concentratie
gewenscht, mogelijk en geoorloofd is. Hier*
over hopen we evenwel in een slotartikel
nog één en ander te zeggen.
(Slot volgt.)
Het Nederlandsch Verbond van Vakver*
eenigingen, waarin de S.D.A.P. de opper*
heerschappij heeft, stuurt thans in geheel
Nederland een pamflet de wereld in, met
de bekendmaking, dat straks een petition*
nement ter teekening zal worden aangebo»
den om daarmede de Regeering te bewegen,
voor de werkloozen spoedig andere maat»
regelen te treffen;.
Deze circulaire is handig opgesteld om
ieder, van welke politieke kleur of geloof
ook, over te halen hierop te teekenen.
Eerst komt er op voor een stukje van een
kapelaan uit „De Maasbode" waarin de
werkloozen*ellende wordt geschilderd en dan
een fragment van de 18 Hervormde Predi*
kanten uit Amsterdam, uit hun brief aan
Minister CoMjin.
„Dominé Van, Hoogerhuijse en Dominé
Kromsigt schreven" zoo staat er dan. Let
goed op dat woordje „dominé" voluit,
geen Ds., neen, de nadruk moet er op
gelegd, echte Hervormde dominé's zeggen
het ook, zijn het met ons eens!
Dat ^s misleiding.
Alsof de mannen van den Modernen
Bond het zoo met die domïné's eens waren?
Wij moeten tegen deze misleiding ernstig
waarschuwen. We hébben hier met een
petitionnement te doen van zuiver rood
gehalte.
Willen wij dan geen verhooging van
steun, verstrekking van kleeding en schoeisel,
goedkoope boter en aardappelen ,kortom
een voldoende voorziening in den nijpen*
den nood der arbeidersbevolking?
Zéker, dat willen wij evengoed, maar niet
langs dien weg. Het N.V.V.V. vraagt niet,
hoe kan dit, maar het zegt: het moet. Het
wil dwingen met al die handteekeningen,
mét handteekeningen niet alleen van de* Ie*
den van den modernen bond, rr&ax ook
van gezinnen van Christelijken huize; die
argeloos hun naam hebben gezet.
Wij hoorden eenige arbeiders zeggen:
„ja maar, er staan toch ook dominé's op,"
wel een bewijs, op welk een slimme manier
de arbeiders in de handen, der rooden terecht
komen.
En dan straks pochen in de roode bla*
'den, met al die honderrdduizeniden hand*
teekeningen.
Arbeiders, van Christelijk beginsel, laat U
daar niet voor leenen en teekent nietl
Wij weten dat het moeilijk is en zwaar
valt, vooral met het oog op de komende
winter, maar U zult daarom toch het N.
V.V.V. niet met Uw handteekening laten
sollen!
De regeering staat voor een moeilijke
taak dat is waar. Al is er ook zeer veel,
waarmede wij het onmogelijk eens kunnen
zijn, zoo erkennen wij toch ook ander*
zijds, dat met een hand*omdraai de positie
van den arbeider niet is te verbeteren.
Van hoog tot laag doet de ontzettende
nood den tijden zich gelden.
Erkennen we er Gods hand in en geve
Hij ons de kracht om het te dragen, en
er onder te bukken. i
Waar de schulderkenning voor Gods
aangezicht wordt gemist, teekene men niet
op dit petitionnement als een protest tegen
de regeering, een petitionnement, dat boven*
dien misleidend is.
Vorige week zijn op tal van plaatsen
herdenkingssamenkomsten gehouden, afschei*
ding 1834—1934.
De christelijke bladen, met name de
j.Standaard" en de „Rotterdammer" hebben
breedvoerige verslagen gegeven, om ons
christelijk volksdeel in te lichten over wat
hier en daar gesproken werd.
Kostelijke episoden zijn weder opnieuw
naar voren gebracht, welke gewaagden van
geloofsmoed en geloofstrouw, van verdruk*
king, hoon, smaad om de naam en de zaak
des Heeren.
Snel, zeer snel leven we, want nauwelijks
een paar dagen later, of een ander, veel en
veel belangrijker feit, vraagt niet de aandacht
van een gedeelte, maar van het geheele Ne*
derlandsche volk.
Twintig vliegtuigen zijn Zaterdagmorgen
te Londen opgestegen, om deel te nemen aan
den wedstrijd
LondensMelbourne
17167 K.M.
Groot was de belangstelling, naar schat»
ting meer dan 150.000 toeschouwers.
Met groote spanning., volgt het publiek
de race, de enorme afstand zal waarschijnlijk
binnen 5 dagen worden afgelegd.
En de bovengenoemde christelijke bladen
blijven heusch niet aditer om hun lezers
By elke flacon Kruschen Salts a f 1.60
wordt nu voor een bepaalde tijd een gratis
proefflacon verpakt. Maak nu van dit
mooie aanbod gebruik om eens zelf de wer*
king van Kruschen Salts te ondervinden.
Kruschen Salts zuivert Uw bloed. Voor
rheumatiek, jicht en ischias bestaat er geen
béter, eenvoudiger en doeltreffender mid»
del.
In het buitenland is door opkoopers met
Kruschen Salts geknoeid. Men koope daar*
om in geen geval Kruschen Salts in bui*
tenlandsche verpakking doch uitsluitend in
ongeschonden Hollandscbe verpakking met
de naam van N.V. Rowntree Handels Maat*
schappij op verpakking en etiket van de
flacon gedrukt.
waarvan het meerendeel zonen en dochteren
der scheiding, in te lichten over den stand
der zaken.
Er staat een stuk nationale ivai^ op Iiei
spel.
Twee Nederlandsche vliegtuigen, de Uiver
en de Pander jager, doen mede.
Dr. H. Colijn de minister*president heeft
voor het vertrek een telegram gestuurd
waarin hij de hoop uitsprak, dat de vliegers
de Nederlandsche kleuren in de lucht zou
den hoog houden.
De „Panderjager" heeft bijna op de helft,
een ongeluk gehad, en is uitgevallen, doch
de „Uiver" maakt kans, dat als er niets tegen
zit, zij als tweede uit den strijd zal komen.
Zaterdag opgestegen, hebben ook de Ne»
derlandsche vliegtuigen. Zondag met de
grootst mogehjke snelheid gevlogen, om zoo
mogelijk No. 1 te zijn.
Helaas, al weten wij, dat wij er scherp
om veroordeeld worden, wij kunnen het
niet anders bezien, als dat:
Nederland zij» «er zoekt, in wat
zijn schande zou moeten zijn.
Gods geboden zouden No. 1 moeten zijn;
want in het houden van die is grooten loon,
Bezien in het licht der afscheidingsher*
denking, moeten we, omdat er niet krach*
tig geprotesteerd wordt tegen het vliegen
op Zondag, helaas klagen, niet vooruit
gegaan, maar
aan kracht ingeboet.
De commissie van 6 personen, gevormd
op de vergadering der Hervormde anti*revo»
lutionairen, op 10 dezer te Utrecht ge*
houden om de houding dezer groep te*
genover de A.*R. Partij vast te stellen, zal
nog worden aangevuld met ds. Volbrecht te
Hoornaar. In de commissie hebben reeds
twee Ned. Herv. predikanten zitting. Alle
benoemden hebben hun benoeming aan*
vaard, zoodat de commissie definitief is.
Bovendien wordt contact gezocht met de
bekende Zeister groep, uit wier midden te
Utrecht aanwezig was de heer Jansen.
Vrijdag 19 October 1934 werd voor den
waarnemend Notaris Mr. Höpink te Ooit*
gensplaat de stichtingsacte gepasseerd, waar*
door de stichting „Veerverbinding Flakkee*
Noord»Brabant" êen feit is geworden.
Na het passeeren van deze acte verga*
derde het Bestuur van de Stichting, be»
staande uit het Bestuur van het Waterschap
„De Dijkring Flakkee"; Burgemeester en
Wethouders der gemeente Ooltgensplaat en
Burgenieeiter en Wethouders der gemeente
Dinteloord.
In deze vergadering werd o.a. besloten
om aan het Waterschap MARK en DIN*
TEL die vergunning te vragen welke noo*
dig is voor de uitoefening van den veer»
dienst.
Zoodra de Stichting deze vergunning
heeft verkregen,zal de Stichting door hef
maken van eenige voorloopige werken,
trachten direct in een geregelden dienst te
voorzien;
