.Eilanden-nieuws
FvCk R G^
J. TAALE
2e Blad WOENSDAG 6 JUNriP34 No. 538
i
Het Recht der Kerk
Drinkwaterleiding
,Goeree ötOverflakkee'
OFF. DEALER:
Automobielen - Sommelsdijk
TELEFOON 95.
Chrysler's Fargo-Truck is het nieuwste staaltje
van technisch meesterschap. Gebouwd ais vracht
wagen van A tot Z, doch met het stempel van
de deugdelijkheid, die ook de andere Chrysler-
producten een wereldvermaardheid gaf Elk on
derdeel is er op berekend, om zwaarder werk in
minder tijd tegen lager kosten te doen. Ziet den
Fargo-Truck, vergelijkt hem met andere merken
en een eenvoudige berekening zal uitwijzen, dat
dit Uw volgende Truck zal zijn. Wie belang stelt
in verlaging van z'n kostprijs vrage ons direct
om toezending van de Fargo-prospecti.
^fjS^tt^^"
'n CHRYSLER
PRODUCT
C HR WEEKBLAD op GER. GRONDSLAG voo. d« ZUID-HOLL. en ZEEUWSCHEEILANDEN
CHR. WEEKBLAU op uc Geve.tigd te Middelharnl,. Tel. 17 Gi,o 167930 Po.tbu. 8
Uitgave van db N.V. ,Eilanden-nienw»"
IL
Prof. Visscher wijst nog een ander ver»
schijnsel aan, waaruit de veranderde gees^
tesgesteldheid blijkt als hij iegt: „En wat
nog meer zegt: denkt aan de houding door
afgescheidenen als Van Velzen aangenomen
inzake art. 36 der Confessie
Inderdaad zoo is het. In de kringen der
Gereformeerde Kerk heerscht een geheel
indere mentaliteit dan in die van de oude
afgescheidenen. Die hielden vast aan artikel
36 def belijdenis en beleden het onverkort
en onverrainkt artikel 36 maar de Gerefor^
meerde Kerken hebben daarmee afgedaan,
en aanvaarden de neo^Calvinistische staats^^
leer. De liberale gedachte heeft onder hen
doorgewerkt. Ze zijn aanhangers gewor^
den van de leer van de neutrale staat.
Aanhangers van het valsche revolutieprin^
ciep, dat geen beginsel hoe boos of ver^»
kéerd ook in wezen geweerd mag worden
door de Overheid, maar dat het zich in
vrijheid moet kunnen ontwikkelen. Ge»
heel verschillend van de oude afgescheiden
nen,',;gêhe'éi tegenovergesteld aan wat Hen*
drik'fdé tibck te dien opzichte leerde.
„En hun houdinj tegenover de Hervorm<=
ïe"^KêrK.
Prof. Visscher zegt: „En wat bijzonder
"aé"'aandacht-trekt, is de houding der he=
deridSgsche .scheiding aangenomen tegen*
mev' het rechtsprobleem der Kerk, door
Groen eenmaal gesteld. Groen pleitte met
ai' zijn kracht voor het recht der Gere»
formeerde gezindheid. Hij hief de klacht
aan, dat er voor haar blijkbaar in Nederland
geen recht was. De officieele rechtspraak
stelde zich van den beginne op den grond*
slag -. van des Konings onrechtmatige daad,
beschermde de verwoesters der Kerk. De
Nederlandsche rechtspraak verkrachtte het
waarachtig "recht in 1834, in 1886 en doet
zulks nog." Inderdaad zoo is het. En tot
op heden niettegenstaande vele z.g.n. recht*
sche kabinetten kwamen en gingen. Zoo
ergens dan hier blijkt het diep verval der
Christelijke partijen. Het onrecht, de Kerk
aangedaan, bleef.
Visscher wijst ook daarop als hij op den
Bondsdag sprak: „Hier nu lag de roeping
van Groens A.R. Partij. Als politieke partij
haj' zij vooral op te-komen voor het goed
recht der Gereformeerde gezindheid. Gods
recht kan niel verjaren. Heeft nu de A,.R.
Partij 'vooi;^ dat 'recht gestreden, de erfenis
van Groen en Kuyper beiden bewaart?"
Zoo vraagt Prof. Visscher. En hij beant*
woord die vraag ontkennend door er op te
laten volgen: „De scheiding, door Groen
mede-„een ontvluchte eigenaar" genoemd,
maakte zich af van de worsteling voor
dat recht."
Zoo is hét. De Gereformeerden prat er op
gaande te zijn de Kerk der Vaderen had
in wérkelijkheid geen belangstelling voor
de Hervormde Kerk, tenzij dan als object
dat de kiezers leverden in dagen van ver*
kiezing. De Gereformeerde Kerk heeft de
pretentie te zijn, de ware Kerk en ziet van
at die ho.ogte neer op de Hervormde Kerk,
wier leden tot haar als tot de ware kerk
behoorden te komen. Daardoor ging zij
zich ook vermeten om de belijdenis te
■verminken. Van een aanvaarding van
Groeni erfenis is. dan ook geen sprake van*
daar dat Visscher sprak „De A.R.*Partij van
heden schijnt Groens erfenis slechts onder
'benefice van boedelbeschrijving te aanvaar*
den."
En verder „Zelfgenoegzaam lieten zij los
ihet oiivergankelijke recht op de belijdenis
ider Kerk, haar door staatsgeweld ontno*
,:men.
t Aan het slot van zijn rede zegt Prof.
''Visscher.
„Welnu, indien zy het volgen dezer godde*
ilijke roeping weigeren blijft, omdat het in
het gestoelte der eere aangenamer is dan
in het gewoel van den strijd, dan heeft de
A.R. Partij met hare roeping haar wezen
verloren, dan zou ze eigenlijk slechts een
soort liberalisme vertegenwoordigen. Wat
ïouden wij, Hervormde Gereformeerden,
dan vap haar nog te wachten hebben I
Zij, zal zich opnieuw hebben te oriëniee:
ten op hét compas der beginselen, waarvan
rij oorspronkelijk de drager was. De Gere*
formeerde gezindheid zal nimmer vrede
kunnen hebben met het onrecht onder het
patronaat van den Staat der Nederlanden nu
meer dan een eeuw aangedaan aan de
vaderlandsche Kerk!! Tot zoover Prof. Vis*;
scher.
De Gereformeerde gezindheid, zeker, indien
men daar onder verstaat de belijders van de
'onverkorte belijdenis, zij die leven willen
in alle opzichten uit de beginselen zooals
de Vaderen die verstonden.
Het neo*Calvinisme afgeweken van der
Vaderen leer en belijdenis heeft er wel vrede
mee krachtens haar overstappen op andere
lijnen van beginselen.
De rechten der Kerk, zij zijn door de
Overheid vertreden.
Het recht van elke vereeniging van elke
corporatie wordt beoordeeld door den rech*
ter naar haar statuten.
Zqo is het met de Kerk niet.
Groen van Prinsterer schrijft er van in
zijn: Het récht der Herv. Gezindheid blz.
98 „Met den Staat vereenigd, heeft de Kerk
op onafhankelijkheid in haar eigenaardigen
werkkring evenzeer recht. Van den Staat
gescheiden, is zij evenzeer tot het inroepen
der algemeene beginsels van recht en billijk*
heid bevoegd. Zij steunt bij haat aanvraag,
ni^t op eenigen voorrang, op ëenig voor*
recht, dat uit eene te niet gegane betrekking
tfj^ den Staat zou kunnen worden afgeleid;
maar wel op het algemeene recht van elke
corporatie, zoowel als van ieder bijzonder
persoon^ om, wanneer men onrecht lijdt,
te ondervinden dat de Overheid het zwaard
niet tevergeefs draagt."
En op blz. 100: De eenige-vraag, door
den rechter of den Staat te beslissen,' wie
is de eigenaar, wie is aan den eisch der
Associatie getrouw? wordt op kerkelijk ter*
rein, waar is de Kerk? Wie zijn de
belijders der belijdenis, die de Staat heeft
erkend? Wie gelooven wat de Kerk ge*
looft? Wie zijn met de wettig bestaande
gezindheid eensgezind? En op blz. 108?:
„Laat ons, in de openlegging van het be*
ginsêl, de Kerk tegenover den Staat plaat;*
sen in de volledigheid van haar recht. De
Staat is verplicht de Hervormde gezind*
heid te beschermen; de Hervormde kerkleer
te beschermen; de Hervormde Kerkleer te
handhaven, te ondersteunen degenen die
zich aan de Hervormde belijdenis houden;
te weren degenen door wier eigendunke*
lijke verkondiging van een andere leer de
Nederlandsche Hervormde Kerk te lang
reeds in verwarring en wanorde gebracht is".
Zoo is het reeds indien men de Kerk
aanmerkt als iedere andere vereeniging. Hoe*
veel te meer springt het onrecht in het
oog indien we letten op de bijzondere po*
sitie der Kerk. Op hare bijzondere rech*
ten en op den bijzonderen plicht der
Overheid krachtens artikel 36 der belijdenis
De Kerk beschouwd als een vereeniging
heeft reeds ontzettend onrecht moeten lij*
den.
Uit dien hoofde reeds is haar groot
onrecht aangedaan door den Staat. De
formulieren als symbolen zijn beslissend wie
behooren tot de Hervormde Kerk. Wie die
Formulieren niet onderschrijft, heeft geen
recht te behooren tot de Hervormde Kerk
maar dringt er zich wederrechtelijk in
daarbij geholpen en beschermd door het
onrecht de Hervormde Kerk aangedaari in
het opleggen der Synodale organisatie.
De strijd voor de vrijmaking der Kerk
is van het allergrootst belang. Het ge*
pleegde onrecht door de Overheid moet
door de Overheid worden hersteld. De Kerk
heeft in haar Formulieren de maatstaf, wie
tot haar behoort. Dat moet de Kerk uit
kunnen maken. En de Overheid heeft de
plicht haar daarbij te steunen en te be*
schermen.
De strijd voor de vrijmaking der Kerk
is voor ons land van het allergrootste
belang. De Kerk weer in haar rechten
hersteld kan een zegen voor de natie zijn.
Hetpleit door Ds. Zandt gevoerd mocht
eens met goeden uitslag worden bekroond.
Prof. Visscher heeft helder uiteengezt
op den Bondsdag de roeping der Gere*
formeerden. Alleen een vraag moet ge*
steld: Past Prof. Visscher niet het „mea*
culpa", daar hij mede liep met hen wien
beginselverloochening door hem 'zoo juist
werd geteekend?
Evenwel het schijnt er komt weer be*
langstelling voor de Kerk der Vaderen.
Mocht die belangstelling toenemen en
voeren tot vrijmaking der Kerk opdat Le*
deboers woord: „De Hervormde Kerk is
onzer d.w.z. van de belijders der Sym»
bolen en God zal ze ons ter zijher
tijd wedergeven", in vervulling moge gaan.
Wij ontvingen het volgende ter plaatsing:
Op Donderdag 7 Juni a.s. des voormid*
dags om 11.15 uur zal de Drinkwaterleiding
„Goeree en Overflakkee" door Zijne Ex*
cellentie den Minister van Staat, Commis*
saris der Koningin in de Provincie Zuid*
Holland, in tegenwoordigheid van tal van
autoriteiten, zoowel op het eiland als daar*
buiten, officieel worden geopend.
Met de officieele opening is gewacht
totdat het werk geheel zou zijn voltooid.
Niettemin iw erd reeds vanaf het begin
van dit jaar door middel van eene voor*
loopige installatie water geleverd, l^etgeen
voor de bevolkiiig een uitkomst was, aan*
gezien de regenbakken ^als gevolg van de
droge winterj» en voorjaarsmaanden heele*
maal leeg waren, züodat de waternood
groot was.
Dit mag mede als een oorzaak worden
beschouwd, waarom het aansluitingspercen*
tage buitengewoon hoog is. Thans reeds
heeft ongeveer 95 «/o, van de aansluitbare
bevolking zich als waterverbruiker opge*
geven.
In dit opzicht zijn de verwachtingen verre
overtroffen. Had de Adviseur aanvankelijk
op een aansluitingspercentage gerekend van
80o/o, zij die ter plaatse bekend waren en
de bevolking door hunne geboorte op
het eiland, veel en veel beter meenden te
kennen dan de van buiten het eiland ko*
mende adviseur, zij waren van meening,
dat de 50o/o, bij lange niet zou worden
bereikt.
Het eenige gedeelte van het eiland, waar
goed water werd gevonden, waS de kop
Goeree en wel in de in de Gemeente
Ouddorp gelegen Oost* en Middelduinen,
waarvan de Oostduinen het eigendom van
de Waterleiding zijn, terwijl voor de Mid*
delduinen onteigening is aangevraagd.
In de lengte*as van de Oostduinen is
een kanaal ter lengte van 1.100 M. uitge*
graven, dat aan den bovenkant eene breedte
van 24 Meter heeft en waarin het hemel*
water, dat op het duingebied valt en
dat anders zee* en landwaarts zou afvloeien
wordt verzameld.
De pompen in het pompstation pompen
Enkele eigenschappen:
Zware 6 cyl. motor (70 P.K.] met een cylinderblok van nikkel-ctirome-molyb-
denum ijzer (lange levensduur) - Krukas mef tegengewkhfen - Uitlaatklep-
zittingen van gereedschapsstaal (kleppenslijpen en bijstellen worden tot een
minimum beperkt) Zv/aar en stijf chassis Gehee/ vrijdragende achter-
as Hydraulische vierv/ielremmen Kruiskoppelingen met naaldtagers
Hu/pveeren - Fraai en robuust geheel.
het water uit het kanaal op, als gevolg
waarvan de waterspiegel langzaam daalt,
hetgeen een draineerende werking op het
omligggende duingebied uitoefent, eene wer*
king, die tot op zekere hoogte groolter
wordt, naarmate de waterspiegel daalt.
Het bovenduingebied zou op deze wijze
op den duur volkomen worden gedraineerd
indien het niet door regenval en sneeuw
steeds opnieuw werd verzadigd. 'Waar de nut.i
ge neerslag voorhands grooter zal zijn dan het
waterverbruik indien althans het water
niet wordt verkwist en er bovendien
op het oogenblik nog een enorme water*
reserve in de duinen aanwezig is, zal het
vele jaren kunnen duren alvorens tot uit*
breiding van het kanaal in de Middelduinen
zal moeten worden overgegaan.
Bovendien bestaat de mogelijkheid om
zoolang de Waterleiding nog niet over de
Middelduinen kan beschikken, water te ont*
trekken aan den dieperen ondergrond. Het
kanaal namelijk ligt op een kleilaag ter dikte
van ongeveer 1.50 Meter, die ongeveer ge*
lijk ligt met N.A.P. Deze kleilaag sluit den
ondergrond al is het oot; niet volko*
men af.
Een gedeelte van den neerslag die in
den loop der eeuwen op het duingebied
is gevallen is door deze kleilaag heen kun*
nen dringen en daardoor grootendeels voor
het nageslacht bewaard gebleven. Door
deze kleilaag zijn met tusschenruimten van
ongeveer 50 Meter zeventien putbuizen ge*
boord, die van 13 tot 15 Meter beneden
de kleilaag r eiken en die voorzien zijn van
koperen filters ter lengte van 9 Meter. In
geval van langdurige en groote droogte
kan men dus altijd gebruik maken van
den aanwezigen voorraad diepgrondwater,
al moet dit dan ook met omzichtigheid
geschieden om waar het diepgrondwater
overal omgeven is door zoutwater te
voorkomen, dat het evenwicht in den bo*
dem door een te groote en te plotselinge
wateronttrekking wordt verstoord.
In tegenstelling met het diepgrondwater
is het bovengrondwater, dat rechtstreeks
aan het kanaal wordt onttrokken, niet
steriel en zoodoende zonder nadere behan*
deling niet voor de consumptie geschikt.
Niet alleen moet het water bacteriolo*
gisch worden gezuiverd, maar bovendien
worden ontdaan van het daarin aanwezige
ijzer.
De ontijzering geschiedt door het water
in zeer dunne stralen boven groote met
grind gevulde bakken te versproeien, waar*
na het ijzer in verbinding met de in de
lucht aanwezige zuv^of oxydeert en neer:
slaat. Ten deele wordt dit ijzer opgevangen
in het grind, terwijl het verder grootendeels
in de bezinkklinkers bezinkt. 2
Het water wordt door middel van lage*
druk*centrifugaalpompen op de sproeibakken
gepompt.
Dit geschiedt niet rechtstreeks vanuit het
kanaal, doch vanuit een 9 Meter diepen
hevelput, waarin de hevelleiding uitmondt,
die de verbinding tusschen het kanaal en
den hevelput vormt. Wordt nu op den
hevelput gepompt, dan daalt daarin de wa*
terspiegel, als gevolg waarvan het water
uit het kanaal door eigen kracht in den
put kan overhevelen.
De lagedruk*céntrifugaalpompen worden
als regel door een van de beide ruwe*olie
motoren aangedreven. Indien er buiten den
normalen werktijd moet worden gepompt
moet zulks automatisch kunnen geschieden,
zoodat in het pompstation bovendien door
electromotoren aangedreven pompen zijn
opgesteld, die automatisch in werking ko*
men zoodra de inhoud van de kelders
naast de sproeibakken tot een bepaald peil
gedaald is.
De sproeibakken zijn ondergebracht in
het gebouw, waarin ook de,pompen en de
motoren zijn geplaatst.
In dit gebouw, het eigenlijke pompsta*
tion, bevinden zich tevens een kantoor en
andere dienstvertrekken.
Vervolgen wij thans den loop van het
water in het pompstation verder, dan zien
wij dat het na in het pompstationgebouw
ontijzerd zijn, onder eigen verhang op de
zoogenaamde nafilters komt. Deze nafilters
bestaan uit vier groote gescheiden bakken,
elk van 11 x 12 Meter en diep 3 Meter,
die grootendeels met filterzand eh filter*
grind worden gevuld. Zij zijn onder dak
gebracht, teneinde het water zooveel moge*
lijk in het donkefr t ekunnen houden, waar*
door de groei van algen wordt tegengegaan.
Met eene buitengewoon geringe snelheid,
namelijk» van 10 tot 19 cM. per uur, eene
snelheid ,die door filterregulateurs wordt
geregeld, zakt het water door de filtermassa
heen, waarbij de bacteriën, die zich eventu*
eel in het water mochten bevinden, ver*
nietigd worden. Na de filtervulling te heb*
ben gepasseerd, komt'het water in onder
de filtervulling aangebrachte kanaaltjes en
vandaaruit in grootere kanalen, om vervol*
gens af te vloeien naar een ondergrond*
schen kelder met een nuttigen inhoud van
ongeveer 500 kubieke M., den zoogenaam*
den reinwaterkelder.
Deze reinwaterkelder is overdekt met een
één Meter dikke aardlaag, teneinde het
iwater in den zomer koel en in den
winter vorstvrij te houden.
Het water, dat in den reinwaterkelder
verzameld wordt, is vrij van ijzer en bac
teriën en is dus bruikbaar voor de consiynp*
tie.
Door middel van eveneens in het pomp*
station opgestelde door ruwoliemotoren en
electromotoren aangedreven hoogedrukcen*
trifugaalpompen, wordt nu het water van*
uit den reinwaterkelder in het hoofdbui*
zennet geperst.
Zoodra de inhoud van den watertoren
een bepaalde minimumstand heeft bereikt,
worden deze pompen automatisch in werking
gesteld. Daartoe bestaat er eene electrische
verbinding tusschen watertoren en pomp*
station Niet alleen kunnen door middel
van deze verbinding de pompen automa*
tisch in* en buiten werking worden gesteld,
maar bovendien is van deze verbinding
gebruik gemaakt voor het bedienen van de
aanwijstoestellen in het pompstation en op
het kantoor te Middelharnis, waardoor de
inhoud van den watertoren te Zuidzijde
zoowel op het kantoor als op het pomp*
station kan woïden afgelezen.
Verder is van deelectrische verbinding
gebruik gemaakt voor telefonisch gemeen*
schap tusschen .pompstation, kantoor en
watertoren.
De watertoren die in Zuidzijde in de
Gemeente Den Bommel is gebouwd, is in
hoofdzaak vervaardigd van gewapend beton
met eene bekleeding van, baksteen.
In den toren zijn twee reservoirs aan*
gebracht, elk met een inhoud van 200 k'u*
bieke M., waardoor het mogelijk is om zon*
der den toren uit te schakelen, de reser*
voirs o m beurten schoon te maken. De bo*
dem van de reservoirs ligt op 28.70 Meter
boven het maaiveld ter plaatse, terwijl de
bovenkant van het dak op ongeveer 44
M. hoogte ligt.
De toren is afgedekt mét een koperen
koepel, die naar men hoopt na verloop
van tijd groen zal oxydeeren.
De toren staat op een paalfundeering van
260 palen ter lengte - van gemiddeld 16 M.
Indien tijdens de pompuren meer water
in het buizennet wordt gepompt dan door
de verbruikers wordt afgenomen, gaat het
overschot zoolang in den watertoren, tot*
idat deze geheel gevuld is en de pompn
automatisch lot stilstand komen. Geduren'
de" den tijd dat de pompen stilstaan ge*
schiedt de watervoorziening uitsluitend uit
den toren
Op de waterwinplaats zijn verder nog
twee woningen gebouwd voor de beide
machinisten, terwijl binnenkort tot den
bouw van een 'kantoor met Directeurswo*
ning in de Gemeente Middelharnis wordt
overgegaan.
Het aantal binnengekomen aanvragen oin
aansluiting bedroeg op 1 Juni 6.145. Hiervjfn
waren er tot op dien datum 5.770 aangeslè*
ten. '4
Het eerste onderzoek naar de mogelijl:'
heid van de oprichting eener dtinkwatéi'
leiding dateert reeds van het jaar 1907. In
het jaar 1912 werd door de toenmalige
Staatscommissie voor Drinkwatervoorzie*
ning een geo*hydrologisch onderzoek van
het dviingebied onder de Gemeente Oud'
dorp ingesteld.
Naar aanleiding van de verkregen uit'
komsten werd begin 1913 de samenstelling
van plannen voor eene drinkwaterleiding ,v
voor het geheele eiland opgedragen aan
den tegenwoordigen Adviseur, de N.V. In'
dustrieele Maatschappij „Mabeg" te Utpecht,
die thans eindelijk na ruim 20 jaren hare
plannen verwezenlijkt ziet.
De beheersvorm van de Waterleiding
is die eener Stichting, waarvan twaalf van
de dertien Gemeenten (Ouddorp doet niet
mede) lid zijn. De leden hebben een
klein bedrag als deelneming in het stich'
tingskapitaal gestort, terwijl de overige geld'
middelen door leening werden verkreg;en
en wel door tusschenkomst der Provinciei
die de totstandkoming der Waterleiding
sterk bevorderde en waartoe een der Leaeji
van het College van Gedeputeerde Staten
mede als Lid van het Bestuur der Stich'
ting toetrad.
De bouwkosten die oorspronkelijk op
1.550,000.— waren geraamd, zullen niette'
genstaande het aantal aansluitingen belai^*
rijk grooter is geworden dan verwacht vreM
en het oorspronkelijk geprojecteerde Büi'
zennet aanzienlijk werd uitgebreid, m^'
dere tonnen gouds beneden de raming:
blijven.
[i
