’In Cuba hebben ze heel weinig lectuur
om iemands leven te verbeteren
om een Bijbelstudie te kunnen doen’
Meriete Horst (26) uit Sint-Annaland brengt rust met licht
’Ik wil werken aan een apparaat
Johan van de Waerdt uit Tholen gastdocent bij Cubaanse predikanten
L
Donderdag 20 december 2012
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
21
Twee koffers
Johannes
Armoede
Beste idee
Patent
Onderzoeker
Verlichting
Een volautomatische pillendoos, straatverlichting die au
tomatisch gaat branden wanneer je passeert en speciale
verlichting in een MRI-scan. Meriete Horst (26) bedenkt
steeds weer nieuwe dingen. Onlangs rondde de Setalland-
se de studie Mens Techniek Interactie af aan de Techni
sche Universiteit Eindhoven (TU/e). Nu zoekt ze werk.
Het liefst als ontwerpster. „De meeste studenten hebben
binnen drie maanden een baan.”
Rustgevend
Portugal
DE THOOLSE COLLRANT
kcïstbUlAze
133 miljoen
II «CT
Johan van de Waerdt uit Tholen heeft een week voor de klas gestaan van een predikantenopleiding in Cuba.
Het seminarie in Jagüey Grande telt drie verdiepingen, waarin de
school is gehuisvest, een slaapzaal en een eetzaal.
Ze hebben er een groot gebrek aan christelijke lectuur en Bijbels zijn er
schaars. De meeste kerkgebouwen zijn niet als zodanig herkenbaar.
Christenen worden nog maar pas gedoogd in het communistische Cuba.
Johan van de Waerdt uit Tholen is twee weken naar het Midden-Ameri-
kaanse eiland gegaan om een week les te geven aan een predikantenop
leiding. Hij ontdekte hoe weinig middelen de mensen tot hun beschik
king hebben, zowel voor hun geloof als voor hun dagelijks onderhoud.
Tegelijkertijd heeft hij zich verbaasd over hun positieve instelling.
heeft ook de natuur baat bij deze
verandering. De natuur ondervindt
voortdurend hinder door lichtvervui
ling van straatlantaarns die continue
branden. Eén van de voordelen van
LED technologie is dat deze lampen
gedimd kunnen worden en direct op
volle kracht branden wanneer ze uit
en aangezet worden. De nu gebruik
te lampen hebben een half uur nodig
om tot volledige felheid te komen.”,
zegt ze. „Verlichting die aan gaat
wanneer een voetganger of auto pas
seert, voorkomt onnodige lichtver
vuiling. Het bespaart bovendien
energie, wat beter is voor het mi
lieu.” Horst heeft het onderzoek naar
het effect van licht verdeling over de
straat op het gevoel van persoonlijke
veiligheid uitgevoerd in De Zaale,
een straat in Eindhoven op het uni
versiteitsterrein. Aan het onderzoek
hebben negenentwintig vrouwelijke
proefpersonen meegedaan. Ze kre
gen meerdere malen twee situaties
voorgeschoteld waarbij een keuze
tussen de twee werd afgedwongen.
Zo werden drie verschillende licht-
scenario’s met elkaar vergeleken
(oplopende intensiteit, aflopende in-
Johan liet zijn cursisten elke dag, na
een korte inleiding, een Bijbelstudie
doen en daar vervolgens een presen
tatie over houden. Daarna volgde er
een discussie. Hij is van mening dat
ze daardoor veel van elkaar konden
leren.
De kerkgenootschappen in Cuba
zijn niet zo groot, ontdekte Johan bij
navraag onder zijn studenten. Eentje
leidt een genootschap van zo’n 20
leden. Meestal bezoeken zo’n 35
mensen de dienst. Ook werd verteld
Het land inkomen met twee koffers, waarvan één gevuld met
theologische lectuur, dat gaat zomaar niet. Dat merkte Johan
van de Waerdt bij aankomst op het vliegveld van Havana, na
een twaalf uur lange reis. Hij had een theologisch visum bij zich,
maar moest lang wachten, omdat een aantal mannen van het
immigratiekantoor het wilden controleren. Vervolgens moest hij
zijn koffer met boeken openmaken bij de douane. Omdat de
schoonmoeder van een van de douaniers ook van de evangeli
sche kerk is, mocht Johan zijn koffer weer meenemen.
Meriete Horst heeft tijdens haar opleiding industrieel ontwerp
aan de Technische Universiteit een speeltoestel ontworpen. Het
toestel is destijds gekozen tot beste ontwerp. Kinderen kunnen
naast klauteren en van een glijbaan glijden ook bewegen op
muziek. „Uit onderzoek blijkt dat muziek erg belangrijk is voor
kinderen”, zegt Horst. ,,Met muziek kun je het samenspel tus
sen kinderen vergroten.”
nen kan extra bijwerkingen veroor
zaken, waardoor mensen soms be
sluiten een bepaald medicijn niet
meer in te nemen. Zodoende is het
idee ontstaan, dat probeert om deze
problemen te ondervangen.” Horst
vormt aan de hand van interviews
een beeld waar mensen die veel me
dicatie gebruiken tegenaan lopen.
„Eén van de problemen is dat niet
alle medicijnen in de veel gebruikte
pillendoosjes passen, zoals bijvoor
beeld insuline of bloedverdunners,
zodat ze dit nu zelf moeten onthou
den.” In de periode dat Horst aan het
prototype werkt, hangt haar studen
tenkamer in Eindhoven vol schetsen
en tekeningen. „Dag en nacht ben ik
ermee bezig geweest.” Of het appa
raat ooit in productie gaat, weet Me
riete niet. „Philips heeft wel patent
op het ontwerp aangevraagd.”
tensiteit, en gelijk verdeelde intensi
teit) in twee verschillende gebieden.
„De uitkomst van het onderzoek
was verrassend. We hadden niet ge
dacht dat mensen vooral dichtbij
verlichting willen. Een voetganger
voelt zich het veiligst wanneer de
eerste 75 meter goed verlicht is.”
In januari 2009 rondt Horst na drie
en een half jaar de bachelor oplei
ding af. Een klein jaar later - in fe
bruari 2010 - begint ze aan de mas
ter Human Technology Interaction
(HTI). Een tweejarige master studie,
wederom aan de TÜ in Eindhoven.
Een studie die vooral draait om psy
chologie en onderzoek. Voor Merie
te is de studie HTI een logisch ver
volg. „De eerste vier jaar heb ik
voornamelijk leren ontwerpen en
vormgeven. In de master heb ik een
diepere kennis verkregen over het
doen van wetenschappelijk onder
zoek, en psychologische mechanis
men beter leren begrijpen.” Eén van
de onderzoeken die ze heeft uitge-
voerd is hoe mensen reageren op dy
namische straatverlichting. Een pro
ject in samenwerking met Philips,
BAM en onderzoeksinstituut TNO.
„Buiten de miljoenen die bespaard
kunnen worden door het terugdrin
gen van het energiegebruik door
over te stappen op LED verlichting,
óver een evangelisatiepost, die door
deweeks een keer open is en waar
gemiddeld acht mensen langsko
men. Het inkomen van de mensen is
laag, 200 pesos in de maand, omge
rekend zo’ n acht euro waar de mees
te mensen van moeten rondkomen.
Een predikant verdient gemiddeld
12 euro in de maand. Zomaar bood
schappen doen is er niet bij. „Heel
veel dingen zijn alleen met een bui
tenlands paspoort verkrijgbaar, zoals
een intemetkaart. Je ziet het aan de
buitenkant niet zo, maar er heerst
echt een enorme armoede.
Zo heeft Johan tijdens, -zijn verblijf
Het is Johan van de Waerdt niet
vreemd om uitleg te géven over het
evangelie. Vijf jaar lang verbleef hij
met zijn gezin voor zendingswerk in
Bolivia. Zes jaar geleden kwam de
familie Van de Waerdt terug naar
Nederland. Johan is deélteamleider
en docent economie en technologie
op het Calvijn college in Tholen. Hij
is ouderling bij de Gereformeerde
Gemeente.
Johan hoefde niet lang na te denken
toen hem gevraagd werd om naar
Cuba te gaan. Hij had alleen ge
hoopt dat het in de schoolvakantie
kon, maar dan was het seminarie
daar ook gesloten. Hij kreeg toe
stemming om te gaan en kreeg al
gauw herinneringen aan Bolivia.
Het werk trekt. „Als je dit werk een
maal gedaan hebt, zou je dit willen
blijven doen.” De Spaanse taal had
hij al goed onder de knie vanwege
zijn periode in het andere Zuid-
Amerikaanse land.
baasd over hoe weinig boeken de
Cubanen kunnen beschikken. „Wij
hebben boekenkasten vol. Als je iets
niet hebt, kun je het makkelijk ko
pen. Daar moeten ze hun Bijbelstu
die met beperkte middelen doen. Ze
hebben bijna geen theologische lec
tuur.” Johan kwam erachter dat er
bijvoorbeeld maar één Biblia
Thompson in de schoolbibliotheek
stond, terwijl dat boek juist heel veel
referenties geeft naar verklaringen
en waar elders in de Bijbel het on
derwerp voorkomt. Daarom heeft hij
zijn eigen exemplaar van dat boek in
Cuba achter gelaten.
Meriete Horst heeft tijdens haar studie industrieel ontwerp aan de TU in Eindhoven een volautomatische pillendoos ontworpen. Het
prototype is in opdracht van Philips gemaakt.
Licht en hoe mensen daarop reage
ren speelt een belangrijke rol in de
studieloopbaan van Horst. „Techno
logie moet nut hebben”, zegt ze. „Ik
Tijdens haar master maakt Meriete
een uitstapje naar het buitenland. Ze
volgt een half jaar colleges aan de
universiteit van Lissabon. Om pre
cies te zijn: vakken van de master
Social Sciences and Humanities en
Science and Technology, oftewel so
ciale wetenschappen. „Veel theo
rie”, zegt Horst. Ze heeft verschil
lende discussies gevoerd, zoals de
sociale rol van openbare ruimtes en
duurzaam bouwen. „Architecten be
trekken bij de bouw niet altijd de
aanwezige omgevingsfactoren, en
esthetiek wint het vaak van duur
zaamheid. Zo bouw je geen huis van
glas in de woestijn. Hetzelfde geldt
voor huizen in Nederland. Door de
oriëntatie van de kamers van het
Walter en Johan (14) hebben de ja-
ren in Bolivia meegemaakt. Voor
hen zijn Johan en zijn vrouw Wouda
weer naar Nederland gekomen, zo
dat ze een opleiding kunnen genie
ten. Bij terugkomst kregen ze nog
een zoon. Hij heeft de Spaanse naam
Mateo meegekregen en is inmiddels
vier jaar oud.
De Spaans Evangelische Zending
ontfermt zich over de kerken in Cu
ba en heeft samen met de Gerefor
meerde Zendingsbond (GZB) én het
Reformatorisch Dagblad een geldin
zamelingsactie gehouden. De uit-
wisséling van gastdocenten voor de
predikantenopleiding wordt daar on
der andere mee betaald. Johan ver
trok eind november en bleef tot be
gin december.
Hij kreeg de opdracht mee om het
evangelie van Johannes te behande
len. Daar kon hij wel wat mee. „Het
evangelie van Johannes heeft heel
veel diepgang. En wat ook bijzonder
is, hij was ook de apostel der liefde.
Dat klinkt ook door in zijn evange
lie. Zo begint hij zijn evangelie in de
eeuwigheid, terwijl de meeste evan
geliën beginnen met de geboorte van
Jezus. Ook behandelt Johannes veel
dingen die bij de drie andere evan
gelisten, Mattheüs, Marcus en Lu
cas, niet aan de orde komen. Bij
voorbeeld het gesprek met de
Samaritaanse vrouw en het gesprek
met Nicodemus.”
Johan gaf les op het seminarie van la
Iglesia Cristiana Reformada van de
provincie Matanzas in Jagüey Gran
de, een plaats op zo’n 150 kilometer
afstand van de hoofdstad Havana.
Hij had een week lang vier studen
ten in zijn klas, waaronder een echt
paar, Yoania (24) en Lisandre (26),
Guillermo (58) en de 48-jarige Pe
dro, die sinds vier jaar predikant is.
Het is een vierjarige bacheloroplei-
ding. Lisandre wil daarna nog twee
jaar een universitaire studie volgen.
Johan had theologische lectuur mee
genomen ter ondersteuning van zijn
lessen. Hij heeft zich erover ver-
maar één supermarkt gezien, maar
die had nauwelijks klanten. „Ze heb
ben een soort voedselbonnensys-
teem. Daarmee kunnen de mensen
elke dag een broodje halen. Verder
eten ze weinig en zijn er maar twee
maaltijden per dag. Ik ben daar heel
netjes verzorgd.” Als Johan op het
seminarie was, waar hij ook sliep, at
hij met de studenten mee in de eet
zaal. De dagen voor en na zijn
schoolweek, werd er op allerlei ma
nieren voor eten voor hem gezorgd.
„Als mensen iets nodig hadden,
zochten ze alles af. Ik ben een keer
mee geweest op een zoektocht naar
koffie. Pas na drie of vier adressen,
kon er een pakje koffie gekocht wor
den. Daarvoor werd dan drie euro
gerekend, niet te betalen zo duur,
want het betekent voor veel mensen
een kwart van hun maandinkomen.”
Het is de ironie van het land, zegt
Johan. „Cuba staat bekend om zijn
goede doktoren, maar in het land
Zelf hebben de mensen nog geen
gips om hun arm te spalken.”
Hij is onder de indruk van de positie
ve instelling van de mensen, ondanks
het juk van het communisme dat nog
steeds boven hun hoofd hangt. „Heel
bijzonder wat een veerkracht die
mensen hebben. Ze zitten in grote
Op de keukentafel staat een rond
doosje. Met een beetje fantasie lijkt
het op een vliegende schotel. Er
bungelen allerlei draden uit. Het
deksel is doorzichtig. Meriete tilt het
omhoog en stopt de kabels terug.
Binnenin het apparaatje zitten aller
lei printplaatjes met elektronica.
Zelfs een elektromotor en Icd-
scherm. In het midden ligt een (bax-
ter)rol, een strip met verschillende
pillen. Het is een prototype van een
volautomatische pillendoos. Ge
maakt voor het afstuderen van haar
studie industrieel ontwerp. „Het ap
paraat geeft precies aan wanneer ie
mand welke medicatie moet inne
men en hoe”, legt Horst uit. Dat doet
het aan de hand van geluid- en licht
signalen. Reageert iemand niet, dan
belt het doosjë automatisch naar
diens telefoon, waarbij bij het opne
men de nodige informatie wordt ge
geven. Het apparaat staat zelfs in
verbinding met de apotheek, wijk
verpleegster en een familielid. „Zo
doende kunnen zij meteen actie on
dernemen als de medicatie is
vergeten.”
enouiiciitddde
zorgen, maar ze gaan gewoon door.”
Johan heeft tijdens zijn tweeweke
lijkse verblijf in Cuba een aantal
kerkdiensten bezocht. Ook eentje in
de kerk van Jagüey Grande, een van
de weinige gebouwen die herken
baar zijn als kerk. Het gebouw is dan
ook al zo’n zeventig jaar oud en be
stond al voor de revolutie van Fidel
Castro. Er kunnen volgens Johan
140 personen in, en dan is hij ook
wel vol. „De leer verschilt niet zo
heel veel van die van ons, maar de
andere cultuur is wel merkbaar. De
preken zijn korter en er worden
meer muziekinstrumenten in de
dienst gebruikt dan wij gewend zijn.
Een orgel kennen ze volgens mij
niet. Op zondag zijn er twee dien
sten, waarvan de ochtenddienst re
delijk lang is: 2,5 uur. Op dinsdag
avond is er ook een dienst en op
zaterdagavond is er een jeugd
dienst.” Tijdens de schooltijden
wordt elke morgen om tien uur een
capilla gehouden, een soort medita
tie met zingen en gebed. „Dat ging
op zijn Cubaans, het duurde zo lang
als dat het duurde. Dat kon vijftien
minuten zijn, maar ook een half uur.
De Cubanen hebben geen gebrek
aan woorden, ze kunnen ontzettend
goed praten.”
wil dingen ontwikkelen die daad
werkelijk iemands leven verbeteren.
Dat geeft voldoening.” Zo heeft ze
onderzoek gedaan naar het gebrui
ken van pulserende verlichting als
ondersteuning van de ademhaling.
„Philips ontwikkelt MRI-scanners,
en bedenkt oplossingen om het ge
bruik daarvan aangenamer te ma
ken. Sommige mensen ervaren een
MRI-scan als claustrofobisch. Een
patiënt ligt tijdens de scan gedeelte
lijk in een smalle tunnel. Dat leidt
soms tot angstaanvallen. Klaar niet
altijd wordt de angst veroorzaakt
Zoon Rick (19) was graag mee ge
gaan. „Ik heb een groot deel van
mijn jeugd in Bolivia doorgebracht.
Dit blijft trekken, wie weet ga ik in
de toekomst in het buitenland wer
ken.” Hij volgt een verpleegkundi
genopleiding aan het Hoornbeeck
college in Rotterdam. Ook zonen
Arjan (22), Bas (20) en tweeling
huis af te stellen op het gebruik kan
flink bespaard worden op energie. Je
leeft dan als het ware mee met de
zon. Door inspiratie te halen uit de
natuur (bio-mimicry) kan nog veel
winst gehaald worden.” De periode
in Portugal heëft haar aan het den
ken gezet. „In Nederland moet het
allemaal efficiënt, maar zijn we dat
eigenlijk wel? In Portugal is het le
ven veel meer ontspannen. Mensen
gaan veel bewuster om met hun om
geving, zijn minder gehaast. Fami
lies zorgen meer voor elkaar, zoals
dat vroeger ook in Nederland het ge
val was. Economisch gaat het niet
goed in Portugal, Brazillianen die
destijds naar Portugal waren geko
men voor een betere toekomst trek
ken terug naar Brazilië. Er is veel
werkeloosheid en ontevredenheid
over de economie. Dit was ook te
merken aan stakingen van het open
baar vervoer in Lissabon. Óver het
algemeen kwamen de Portugezen op
mij toch wel gelukkig en redelijk
zorgeloos over. Het leven op straat
was heel levendig en iedereen drinkt
of eet wat buiten de deur, wat met de
prijzen daar ook beter te doen is.”
Wanneer in heel Nederland de huidige straatverlichting plaats
maakt voor led-verlichting, levert dat een besparing op van 133
miljoen euro. Ook zorgt led-verlichting voor een vermindering
van 325.000 ton aan CO2 uitstoot op een tijdsbestek van twintig
jaar. Dat is vergelijkbaar met 16 vierkante kilometer bos.
Het idee voor een pillenmachine is
niet uniek. Maar met de bestaande
pillenmachines blijven er momenten
bestaan waarop mensen fouten kun
nen maken met het innemen van hun
medicatie, wat ernstige gevolgen
kan hebben, zegt Meriete. „Dat is
geen fout van de gebruikers, maar
een fout in het ontwerp van het pro
duct. Dit is een verbeterde versie,
gemaakt in opdracht van Philips.”
Uit onderzoek blijkt dat mensen die
een complex medicatieschema heb
ben, moeite hebben met het organi
seren hiervan. Zowel het vullen van
de pillendoos kan een probleem zijn,
als het daarna tijdig en op de juiste
manier innemen van de medicatie,
„Het onjuist innemen van medicij-
door de benauwde ruimte. Ook de
uitkomst van de scan speelt een rol.
Aan Horst de taak om met een idee
te komen. Angstige patiënten wor
den vaak verdoofd. Dat is niet zon
der risico. Kalmeren kan ook op een
natuurlijke manier, met ademha-
lingstechnieken. „Door patiënten in
een vroeg stadium te ondersteunen
in de ademhaling, willen we ze hel
pen rustig te blijven, en Zo het aantal
mensen dat een verdoving nodig
heeft terug dringen. De verlichting is
in eerste instantie volledig afge
stemd op de patiënt en heeft dezelf
de ademhalingssnelheid en dyna
miek. Dit helpt de patiënt de
verlichting te kunnen volgen. Onge
merkt laat ik het licht minder vaak
pulseren. Dat gaat heel gelijkmatig
naar zes ademhalingen per minuut.
In de literatuur wordt dit tempo be
schreven als ideaal voor een ont-
spanningsreactie.” Met resultaat
want de ademhaling van de proef
personen daalde gelijk aan het ge
presenteerde licht. Meriete heeft het
onderzoek in een testopstelling uit
gevoerd en niet in een MRI-scanner.
„Dat heeft te maken met regelge
ving”, zegt ze. „De proefpersonen
hebben enge filmfragmenten geke
ken. Het effect daarvan is uiteraard
niet vergelijkbaar met de angst die
ervaren wordt in een MRI-scan,
maar het is een manier om toch et
hisch verantwoord angst op te wek
ken bij proefpersonen.”
Nu Horst klaar is met haar studie
zoekt ze werk. En dat is nog niet zo
makkelijk. Zeker niet in haai' vakge
bied. „De banen liggen niet voor het
oprapen”, zegt ze. „Het is goed zoe
ken. Zeker in de creatieve sector.
Voor programmeurs is er meer werk,
maar dat is niet wat ik wil.” Inmid
dels heeft ze een tijdelijke positie bij
Philips in Eindhoven, waar ze meé
zal draaien in een project dat onder
zoek doet naar betere verlichting
voor ouderen om bij te lezen. Haar
voorkeur gaat uit naar een baan als
ontwerpster. Het liefst met raakvlak
ken met gezondheid en welzijn.
Want problemen oplossen is wat ze
graag doet. „Ontwerpen moet nut
hebben.” Lukt het niet om binnen
afzienbare tijd een baan te vinden,
dan gaat Meriete verder met haar ei
gen bedrijf ’DieZijn’. Zo ontwerpt
ze al enkele jaren op freelance basis
websites en folders voor bedrijven
en particulieren. Eén van de voor
beelden is de site van keramist Hans
Westerweel uit Tholen.
Vier leerlingen volgden de gastlessen over het evangelie van
Johannes.
