in tijden van economische recessie ’Een bedrijf dat ondanks de crisis ’Een man in pak met stropdas hoeft nooit meer te werken Familiebedrijven doen het beter vertrouwen heeft in de toekomst’ I Gebroeders Moerland uit Sint-Annaland familiebedrijf van het jaar Rien Heijboer: van krantenjongen tot orthopeed in het ziekenhuis Boek is opsteker voor ondernemers ii Opvolgingsproblematiek voornaamste knelpunt bij ondernemers EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT Donderdag 6 december 2012 7 Familieband Waar in de crisis staan we? Passie Excuus Bescheiden Kinderen Variatie Nichemarkt Sleutelbeenbreuk Boeren en voetballers Overdracht I Energieweg 11J - 4691 SE Tholen - tel. 0166 60 93 33 www.vanhouteinterieur.nl René Moerland uit Sint-Annaland kan het bijna niet ge loven. Maar zijn bedrijf is woensdagavond in het ge meentehuis in Tholen toch echt verkozen tot familiebe drijf van het jaar. ,,Ik ben ontzettend verrast. Nooit gedacht dat we het zover zouden schoppen.” Het zilver ging naar schildersbedrijf Geluk uit Sint Philipsland, brons naar metaalbewerkingsbedrijf Jansen uit Tholen. Opvolging Overname geeft rust De Eendrachtbode is, net als de honderd deelnemende bedrijven, ook een familiebedrijf. Wim Heijboer mocht als oudste zoon het bedrijf van zijn vader voortzetten. Zijn broer Rien koos na het breken van een been, elle boog en pink een heel andere weg: armen en benen her stellen. Heijboer is orthopedisch chirurg in het Erasmus medisch centrum in Rotterdam en zit in de staf van het Nederlands voetbalelftal. Hij nam de Thoolse onderne mers tijdens de verkiezing familiebedrijf van het jaar mee in de wereld van botbreuken en versleten heupen. Dubbelgevoel Lange termijn interieur Burgemeester Nuis reikt de prijs uit aan Han Moerland, rechts René Moerland. een Javadijk. Over die Advertentie I.M. Volgens oud-Setallander Rien Heijboer is sport niet echt gezond. VERVOLG VAN ROOZEMOND G? Heijboer vergelijkt zich geksche rend met acteurs als John Wayne, Bing Crosby, Bob Hope en Walt Disney. Beroemdheden die stuk voor stuk begonnen zijn als kranten jongen. Elke ochtend vroeg de deur Thoolse ondernemers woonden de uitreiking bij. Vroeg of laat lopen familiebedrijven tegen opvolgingskwesties aan. Mis schien wel het meest kritische punt is de overdracht aan de volgende generatie. Flören: ,,Dat kan soms gevoelig liggen. Veel ondernemers Behalve het bedrijf uit Stavenisse kwam Hotel Wesseling uit Dwin- geloo uit 1662 als nieuwe onder neming met een lange traditie in de lijst. Ook verdween Bijkerk uit Burgh-Haamstede van de lijst. Gerard Polderman, eigenaar van pindafabriek Katjang Pedis uit Sint-Maartensdijk, nam drie jaar geleden het bedrijf van zijn va der Kees over. „Overname geeft rust en continuïteit”, zegt Kees Polderman na afloop van de presentatie van Roberto Flören. ,,Ik kan zonder zorgen afstand nemen. Wat ik nog doe, zijn hand- en spandiensten.” Dat zijn zoon de zaak zou overnemen, stond al lange tijd vast. ,,Gerard heeft bedrijfskunde gestudeerd, werkt sinds 2000 in het bedrijf en kent het klappen van de zweep.” Als laatste wil de hoogleraar van de Thoolse ondernemers in de zaal weten waar we op dit moment staan als het gaat om de eco nomische crisis. Hij laat een curve zien met vijf cijfers. Ronduit de meerderheid van de Thoolse ondernemers denkt dat het diepte punt van de crisis nog moet komen, of dat we daar inmiddels zijn aanbeland. Slechts een handvol lieden is van mening dat de eco nomie alweer een stijgende lijn vertoont. Een antwoord kan Flö ren de zaal niet geven. ,,Het verschilt per branche.” snelle besluitvorming. Daar staat te genover dat bij veel familiebedrij ven de leiding minder ontwikkeld is, omdat het vaak uit de eigen gele deren moet komen. De jury was onder de indruk van de Thoolse bedrijven, zei de burge meester in zijn toespraak. ,,De va riatie is groot. En hoe ga je nu ap- laatste maakt hij graag een grap. ,,Wie kan nu zeggen dat hij kranten heeft bezorgd op Java.” Tegen één adres zag Rien altijd op. Het huis van Jan Mosselman. ,,Als ik de krant op de mat gooide riep hij van uit de keuken: leugens, allemaal leugens. En zijn vrouw was altijd in de veronderstelling dat ik de afloop van het feuilleton kende.” stellen het uit. Ze denken liever niet na over het feit dat hun leven en werk eindig is. Er is veel angst. Angst voor een zwart gat, angst om de macht af te staan. Bovendien moeten ze maar zien of ze een ge schikte kandidaat kunnen vinden. Ook moet het financierbaar zijn, er moet voor beide partijen een goede deal uitkomen. Vaak wordt er slecht gecommuniceerd binnen families. Er is niets zo moeilijk dan praten harmonie binnen de familie ligt op de loer. Soms voldoet de opvolger niet, zoals destijds bij mijn opa. Hij begon in 1934 een kantoormachine- handel in Gouda. Doordat opa een hartaanval kreeg, nam mijn vader het roer over. Sinds die overname is de familieband er niet beter op ge worden. Opa vond dat hij te weinig had gekregen, mijn vader dat hij te veel had betaald. Met het bedrijf ging het goed, tot begin jaren tach tig de computer zijn intrede deed. In een jaar kelderde de omzet met ze ventig procent. Als rasoptimist zei mijn vader: volgend jaar gaat het beter. Maar het ging niet beter. De handel stortte in. Met 60 jaar is hij gestopt omdat mijn zus en ik hem niet wilden opvolgen. Zodoende is het bedrijf verkocht.” In negentig procent van de situaties willen bedrijven opvolging binnen de familie regelen, stelt Flören. ,,In de praktijk lukt dit bij kleinere be drijven slechts in een derde van alle gevallen. Voor grotere bedrij ven geldt dat de helft het directeur schap binnen de familie weet te houden.” Maar is een keuze voor ie mand uit de eigen familie wel zo handig, stelt de hoogleraar als vraag. ,,De ervaring leert dat kinde ren van een ondernemer vaak extra hinder ondervinden. Ze moeten zich extra bewijzen en worden altijd ver geleken met vader of moeder. Gaat het mis, dan zeggen mensen vaak: zie je wel, hij is niet zoals z’n vader. Gaat het goed, dan heb je het als zoon of dochter in je schoot gewor pen gekregen.” Oftewel: kinderen doen het bij bedrijfsopvolging nooit goed. Volgens Flören moet een zoon of dochter gedreven zijn en over de juiste capaciteiten beschikken. ,,En niet onbelangrijk: zorg dat ze erva ring opdoen buiten het familiebe drijf. Dat is goed voor de ontwikke ling.” Volgens de onderzoeker heeft 35 procent van de bedrijfsopvolgers in Zeeland nooit elders gewerkt. Opvolging gaat wel eens mis, bij voorbeeld als een ondernemer plot seling komt te overlijden. Flören: ,,In het ergste geval gaat een bedrijf failliet, maar ook verstoring van de over geld met mensen die je eigen lijk te goed kent.” Uit het onderzoek blijkt dat angst bij 87 procent van de ondernemers een belangrijke rol speelt bij het afstaan van de leiding. Burgemeester Nuis heeft woensdag avond het eerste exemplaar van het boek Honderd Thoolse Familiebe drijven in ontvangst genomen. Een boek dat gelijk historie schrijft. Twee dagen voor de verkiezing overleed Kees Visser van het instal latiebedrijf in Poortvliet. ,,De tijd haalt alles in, het is goed dat alles is bewaard in dit boek. Want mensen vormen de spil van de ondernemin gen”, zei uitgever Wim Heijboer die de avond in het gemeentehuis in leidde. Met de presentatie van het boek sloot deze krant, het project af. In diezelfde periode - midden jaren zestig - ontstond langzaam zijn pas sie voor het ziekenhuis en later or thopedie. Puur bij toeval. Rien fiet ste dagelijks van Sint-Annaland naar Bergen op Zoom, waar hij op ’t Rijks naar school ging. Ze reden steevast met twee naast elkaar over het fietspad. Halverwege de rit, tus sen Poortvliet en Tholen, kwamen ze de jongens van de technische school tegen. Die reden eveneens met twee man breed. ,,De onge schreven regel was om zo lang mo gelijk te blijven fietsen. Uitwijken getuigde van lafheid.” Heijboer moest zijn stoere gedrag bekopen met een sleutelbeenbreuk. Zijn eer ste ervaring in het ziekenhuis was een feit. In datzelfde jaar brak hij achtereenvolgens nog zijn pink tij dens volleybal en zijn onderbeen bij het schaatsen. ,,De bezoeken aan de afdeling orthopedie in ziekenhuis Lievensberg hebben mijn studie keuze zeker beïnvloed.” In 1969 verruilde Heijboer Sint-An- is er wel een excuus om het bedrijf niet in de steek te laten.” Dat de zorg over bedrijfsopvolging niet on terecht is, wijzen de cijfers uit. Min stens tien procent van de familiebe drijven gaat op de fles door verkeerde opvolging of door fouten in de planning. ,,Plannen is cruci aal.” In de praktijk kost opvolging vaak vijf tot zeven jaar.” Onderne mers onderschatten dat vaak en ko men in tijdnood. ,,Door de bank ge nomen is het verstandig om op je 55ste na te denken over opvolging.” Hoewel de gemiddelde levensduur van een familiebedrijf zo’n 24 jaar bedraagt, is er ook een aantal dat al eeuwen meegaat. De tien oudste van Nederland hebben volgens Flö- ren gemeen dat ze hun aandeelhou- dersgroep niet te veel laten uitdijen en hun product actueel houden. Daarnaast zijn ze vaak actief op een nichemarkt, hebben een goede be drijfscultuur en betrokken eigena ren. Succesvolle familiebedrijven houden bovendien hun eigen ver mogen binnen. Dat laatste is erg handig, gezien de stevige weerstand die familiebedrijven over het alge meen hebben tegen de beurs. Fa miliebedrijven zijn nu eenmaal meer op continuïteit gericht dan op winst. Ze zijn op de lange termijn ook meer winstgevend”, zegt Flö- ren. Familiebedrijven vormen de ruggengraat van de economie. Ze zijn sa men goed voor 53 procent van het Nederlandse bruto nationaal pro duct, doorstaan de recessie beter dan niet-familiebedrijven en zijn winstgevender. Daar staat tegenover dat familiebedrijven geplaagd worden door opvolgingsproblemen. Dat blijkt uit onderzoek van hoog leraar Roberto Flören, verbonden aan de universiteit van Nyenrode. Het boekwerk is een bundeling van honderd verhalen en foto’s die eer der dit jaar in deze krant versche nen. Stuk voor stuk familiebedrij ven, in alle soorten en maten. Van vaders en zoons tot complete fami lies. ,,In totaal tellen de honderd ge portretteerde bedrijven 1390 mede werkers”, zei Heijboer. ,,Dat is exclusief de medewerkers van de Eendrachtbode.” Want ook deze krant is een familiebedrijf. ,,Voor de deelnemende bedrijven is het boek een prima promotie. Een opsteker in deze economisch mindere periode.” Deze krant organiseerde de verkie zing, waar honderd familiebedrij ven uit de gemeente aan deelna men. De verhalen en foto’s zijn gebundeld in een boek. Hoofdre dacteur Wim Heijboer overhandig de na afloop van de verkiezing het eerste exemplaar aan burgemeester Nuis. Meer dan tweehonderd Ruim tweederde (69) procent van de Nederlandse bedrijven met per soneel is een familiebedrijf. Ze bie den werk aan ruim 4 miljoen men sen en leveren daarmee bijna de helft van de werkgelegenheid. In Zeeland is dat percentage zelfs zes tig. Typische kenmerken van fami liebedrijven vormen de gerichtheid op continuïteit, de passie en pels met peren vergelijken.” Om die reden is een aantal criteria op gesteld als handvat voor de jury leden. Eén van de eisen is dat een familiebedrijf ook een écht familie bedrijf moet zijn. Dat betekent dat het bedrijf voor meer dan vijftig procent in handen moet zijn van één en dezelfde familie. Daarnaast moet het bedrijf maatschappelijk verantwoord ondernemen, toe komstperspectief, tevreden klanten en medewerkers hebben. Aan Dick Gunst van Schipper accountants, Ad de Korte van Rabobank Ooster- schelde, en notaris Aart-Jan Schot de taak om uit honderd familiebe drijven drie winnaars te kiezen. Unaniem komen ze tot de keuze voor goud, zilver en brons. ,,Ze zijn creatief, bouwen machi nes en zijn bescheiden. Beschei denheid die niet overeenkomt met de kwaliteit die jullie leveren. Want jullie leveren super kwaliteit.” Met die woorden omschreef burge meester Nuis de gebroeders Jansen uit Tholen. Ze gingen woensdag avond met brons naar huis. Siem na afloop: ,,Het is ontzettend leuk. Ik wist dat ons bedrijf genomineerd was voor de verkiezing, maar je weet nooit waar je eindigt. Er zijn zoveel kanshebbers.” Nog meer dan de uitreiking, was Siem vooral verrast over de nominatie uit hon derd Thoolse bedrijven. ,,Dat mo ment vond ik toch wel heel speci aal.” De bekendmaking van de tweede prijs, het zilver, gaat gepaard met een raadsel. ,,Het is groen en zit op een hekje”, zegt Nuis tegen het pu bliek. Even blijft het stil. Dan roept iemand in de zaal: verf. ,,Mag ik een luid applaus voor de Geluk Groep uit Sint Philipsland.” Leen Geluk, Kees Bosman en Evert-Jan Geluk betreden het podi um. Nuis pakt het juryrapport er bij. ,,Een bedrijf met een ijzerster ke slogan: ’je kunt wel zien wie er geluk heeft gehad.’ Geluk staat voor kwaliteit, zowel voor bedrij ven als particulieren. Een trots be drijf, dat gaat voor vakmanschap.” Bij Leen Geluk (54), de oprichter van het familiebedrijf, zorgt de tweede plaats voor een dubbel ge voel. Zijn oudste zoon Pieter is va der geworden van een dochter die tijdens de uitreiking in het zieken huis ligt. ,,Desalniettemin ben ik ontzettend blij. Ik had niet eens een nominatie verwacht.” Geluk noemt de jury kritisch. ,,We moesten alles uit de kast halen, zoals een familiestatuut en onze visie op de toekomst. Voor mij was het toen wel duidelijk: de ze prijs krijg je niet zomaar.” Zoon Evert-Jan, die sinds 2008 deel uit maakt van de directie, noemt de nominatie een kroon op het werk. ,,Dit gaan we vieren met alle mede werkers.” uit. Maar in tegenstelling tot de pa perboys uit Amerika, was de kran tenwijk van Heijboer veel kleiner. Vijftien adressen had hij, verspreid over Sint-Annaland. Waaronder de Molendijk en Heijboer staat in de medische we reld bekend als een superspecialist die mensen razendsnel weer op de been krijgt. Hij is gespecialiseerd in kniebandletsel. Judoka Mark Hui zinga, atleet Bram Som, de voetbal lers van Feyenoord, tennisser Ri chard Krajicek. Stuk voor stuk topsporters die bij medische proble men meer dan eens vertrouwden op orthopeed Heijboer. Maar ook ’ge- wone’ patiënten kunnen bij hem te recht. Naast knieën weet de specia list ook alles van heupen. ,,Boeren en voetballers hebben één ding met elkaar gemeen: ze hebben 9,3 keer meer kans op vroegtijdige heupslij- tage.” Heijboer laat zien wat er ge beurt als een heup slijt. ,,Een heup is niets meer dan een kop die in een kom steekt. Op de kop ontstaat na verloop van tijd slijtage. Een zoge naamde cam. Een uitstulping, waar door het gewricht niet meer soepel kan bewegen. Is de slijtage groot, dan is vervangen de enige oplos sing.” De oorzaak van slijtage is veelal overbelasting en langdurig li chamelijk zwaar werk. ,,Heijboer: ,,Ergens klopt de uitspraak over de man met de stropdas. Vroeger zei den ze hier op Tholen tegen iemand in pak: die hoeft nooit meer te wer ken. Dat is natuurlijk onzin. Feit is wel dat mensen met een zittend be roep veel minder kans hebben op slijtage van gewrichten.” Heijboer sloot zijn verhaal af met een tekst van de Nederlandse rapper Lange Frans: ,,Dit lied is voor de kranten jongen, middenin de nacht begon nen, de eerste die ik ’s morgens zie, en ook voor de chirurg, die vandaag moet opereren, een beroemde voet baller z’n knie.” Volgens de hoogleraar doen familie bedrijven het beter in tijden van economische neergang. ,,Dat komt onder meer door binding, de direc teur zit er voor langere tijd en be drijf en eigendom lopen in elkaar over. Bovendien zijn dergelijke be drijven verankerd in de regio.” Wat ook bijdraagt is dat familiebedrij ven, in tegenstelling tot beursgeno teerde ondernemingen, niet gericht zijn op koerswinst en bonussen. ,,Ze houden de lange termijn in het oog, de eigenaren zijn immers aandeel houders en geen handelaren zoals bij beursbedrijven het geval is”, al dus Flören. Nuis noemde aannemingsbedrijf Moerland, waar Han en René de scepter zwaaien, solide, sociaal en betrokken. ,,Een bedrijf met een rijke historie, dat teruggaat tot 1947. Maar ook een bedrijf dat on danks de economische recessie vertrouwen heeft in de toekomst. En daarom zijn de gebroeders Moerland uit Sint-Annaland fami liebedrijf van het jaar. René Moer land reageert verrast. ,,Dit had ik niet verwacht. Er zijn meer bedrij ven met een lange historie, die net als wij duurzaam ondernemen.” Hij noemt Jansen en Geluk als voor beeld. ,,Alle complimenten gaan uit naar de jongens, ons personeel. Want zij leggen dagelijks, bij het aanleggen van straten, hun handte- naland voor Rotterdam. Hij ging ge neeskunde studeren aan de medi sche faculteit van de Erasmus uni versiteit. Oftewel: kinderen recht maken. Want dat is de letterlijke vertaling van orthopedie. In zijn presentatie liet Heijboer zien wat hij precies doet: ,,Kijk, hier heb je de kromme knieën van mijn moeder. Vroeger ging je aan de slag met al lerlei hulpmiddelen om iemand weer mobiel te krijgen. Tegenwoor dig vervang je een knie door een exemplaar van kunststof. Hetzelfde geldt voor heupen.” Hij leerde de fijne kneepjes van het vak in 1980 van Alan Graham Apley, een Brits orthopedisch chirurg. ,,Het begint met luisteren, kijken, onderzoeken, diagnosticeren en behandelen.” Heijboer hekelt de manier waarop privéklinieken en instellingen te genwoordig omgaan met patiënten. Dat maakte hij duidelijk aan de hand van een advertentie. Een kli niek claimt patiënten te verlossen van al hun zorgen na een volledige lichaamsscan. Tijdelijk in de aan bieding voor 795 euro. ,,Dit soort methodes staat lijnrecht tegenover hoe ik te werk ga.” Hij sprak woensdagavond, vooraf gaand aan de bekendmaking van het Thools familiebedrijf van het jaar, in het atrium van het gemeentehuis in Tholen. Flören deed specifiek on derzoek naar bedrijven in Zeeland. Want 85 procent van de bedrijven in deze provincie is een familiebedrijf. Volgens Nyenrode moet een be drijf binnen de familie van de op richter worden overgedragen. ’O- verdracht van vader op zoon, maar ook aangetrouwde familieleden kunnen als opvolger fungeren. Als eis wordt gesteld, dat de desbe treffende onderneming sinds de oprichting nog steeds onafgebro ken in handen van dezelfde familie is en door de eeuwen heen ook al tijd actief is gebleven. Onderzoek naar de historie blijft lastig. On derzoekers zijn aangewezen op hetgeen via gemeenten, kerkelijke registers en andere officiële bron nen aan verifieerbare documenta tie beschikbaar is.’ Daarom roepen de onderzoekers familiebedrijven dan ook op zich bekend te maken ’als zij van mening zijn dat de lijst van oudste familiebedrijven van Nederland zonder hun familiebe drijf niet compleet zou zijn.’ FM sHoute Volgens Flören is de eerste stap dat directeuren moeten beseffen dat op volging noodzakelijk is voor het voortbestaan van het bedrijf. ,,Ze moeten het idee loslaten dat ze on misbaar zijn. Of het nu goed of slecht gaat met de economie, altijd Dat die regel niet altijd opgaat, blijkt uit een telefoongesprek tussen Flören en een ondernemer. ,,Laatst word ik gebeld. Of ik advies wil ge ven over bedrijfsopvolging. Ik vraag de man naar zijn leeftijd. Hij is zeventig. Waarop ik antwoord: dan bent u wel wat aan de late kant als u nu pas gaat nadenken over op volging. Maar wat blijkt. De man heeft een zoon van twaalf.” kening op de grond.” Moerland noemt de overwinning een extra stimulans. ,,Zeker in deze economisch mindere tijd, waarin overheidsbudgetten dalen, is dit een opsteker.” Wel wil hij nog even iets rechtzetten. ,,Het bedrijf be staat al veel langer dan 1947. In het gemeentearchief hebben we een factuur teruggevonden uit 1843.” Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft het bedrijf even stil gelegen. In 1947 is een herstart gemaakt. Uit dat jaar dateert de inschrijving bij de Kamer van Koophandel. ,,Officieus zijn wij de zevende ge neratie Moerland.” Hoogleraar Roberto Flören vertelt over het familiebedrijf waar hij zelf in op is gegroeid.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 2012 | | pagina 7