'De vissen zijn springlevend en
hebben minder beschadigingen'
'Wageningen berekent de
beste prijs voor zoet water'
Vrij baan voor nieuwe
schietaccommodatie
Havengeldvrij
Job Öout uit Tholen vist op eurokotter TH6 met elektriech vistuig
Kostenberekening houdt Thoolse boeren nog altijd bezig
Donderdag 29 maart 2012
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
9
Waterverhalen
Onder stroom
Olifant
Kunstje
Doorspoelproef
Oude wens
Tankauto's
Geen bezwaren tegen ijsbaan Sint-Annaland
Bunker 2,60 m
Kantine groter
Verzilting
Roggeband jury
talentenjacht
Gemeente spaart
r ooireparaties op
Mega opdracht voor
B&B Beveiliging
Zeeland is land in zee. Het zijn de woorden van Karla
Peijs, de Zeeuwse commissaris van de koningin. De
provincie heeft 2012 uitgeroepen tot het Zeeuws Jaar
van het Water. Bij water denk je aan de zee, bij de zee
aan vissen, varen en duiken. Maar er is meer. Water kan
zout zijn, maar ook zoet, vervuild of gezuiverd. Water
biedt kansen, maar kan ook een bedreiging zijn.
We willen facetten van water en zaken die met water
te maken hebben, belichten. Waar komt water in voor?
Wat kun je ermee? En wat doet het? Het hele jaar
door vindt u in deze krant verhalen rondom water.
Waterverhalen.
„Vroeger sleepten we met kettingen over de bodem om vis te vangen,
nu schrikt de vis op van de elektrische pulsen en zwemmen ze in het
net." Schipper Job Bout (52) uit Tholen vist sinds november met een
zogeheten pulssysteem op de eurokotter TH6. Het is een vrij nieuw
concept, ontwikkeld voor een duurzamere visserij. De opbrengst: de
zeebodem wordt niet meer geroerd en de vissers vangen meer en bete
re kwaliteit vis. „De vissen zijn springlevend en hebben minder be
schadigingen", zegt Korné Bout, zoon van de schipper en tweede
stuurman.
Bout kreeg vorige week bericht dat
hij in aanmerking komt voor subsi
die uit het Europees visserijfonds.
Dat keert in totaal drie ton uit aan
vijf Zeeuwse visserijbedrijven met
het pulssysteem. „Elk schip krijgt
ongeveer 50.000 euro", zegt Bout.
De TH6 is de tweede Thoolse vis-
kotter met zo'n systeem. De TH 10
was de eerste die er subsidie voor
kreeg uit het visserijpotje van Euro
pa.
De firma Bout kreeg negen maan
den de tijd om de TH6 in te richten
voor de pulsvisserij. Voor half maart
moest het gebeurd zijn om de ont
heffing te kunnen krijgen, want de
pulsvisserij is officieel nog verbo
den. Job öfcut vertelt dat er twee
systemen iji de markt zijn en zij
hebben gel&zen voor dat van Har-
men Klein fWoólthitiè, die in 2006
de zogehetin Sumwingen uitvond.
..Dat is e|p vervanging van het
boomkortufc", vertelt Korné. De
SumwingeiTzijn een soort vleugéls
aan het uiteinde van de netten, die
de netten, jtan de zijkanten van het
schip, laagIin het water houden. Ze
hebben een lichte V-vorm. De neus
tast de bodem af en veert op bij on
effenheden, zodat hij als het ware
door het water zweeft.
Er moest nogal wat gebeuren op het
schip om het met het systeem in te
richten. Ten eerste zijn de netten
voorzien van kabels met elektroden,
verbonden met de Sumwingen. Op
het dek is een grote lier aangebracht
met 400 meter elektriciteitskabel
om de netten van stroom te voor
zien. De stuurhut heeft er een be
dieningspaneel voor de Sumwingen
bij gekregen. In de machinekamer
zijn elektriciteitskasten aangebracht
voor het opwekken van de stroom.
Ook staat er een computer die regelt
wanneer er pulsen door de elektro
den moeten gaan en wanneer niet.
Bout vertelt dat de pulsen pas aan
gaan vanaf een bepaalde diepte on
der water, dat is 50 meter. Komen
ze daar weer boven, dan gaat het
systeem vanzelf uit. „Er kan nooit
iemand onder stroom komen te
staan."
De bemanningsleden, naast vader
en zoon werken Jan Tanis (23) uit
Ouddorp en machinist Anton de
Vries (20) uit Tholen op het schip,
zeggen dat het voltage overigens
wel meevalt: 15 volt. „Ik heb op de
visserijdagen zo'n elektrode vastge-
had. Je voelt even je spieren samen
trekken, maar dat is het dan ook",
zegt Jan Tanis, die derde stuurman
en kok op het schip is. Het stroom-
stootje is volgens Job vergelijkbaar
met kattendraad rond een schutting
of een vijver. „Meer is ook niet no
dig. Het is de bedoeling dat de vis
ziqh kromt, opschrikt van de bo-
de»u De vis die we nu vangen is
van uitstekende kwaliteit. De slijm-
laag is nog volledig intact, waar
door hij prachtig glimt", zegt Jan.
Kohé vertelt dat er met dit systeem
veel minder bijvangsten zijn. Dis-
caras, noemt hij het: „Vis die je niet
wiljhebben."
1
Met de TH6 wordt gevist op tong,
schol, garnalen en kabeljauw. De
pulsnetten worden gebruikt voor de
platvissen. ,Je kunt er eventueel
ook garnalen mee vangen." Kabel
jauw wordt gevangen met een net
achter de boot. Maar de vangsten
daarvan zijn momenteel mager te
noemen, volgens Job.
De tong laat zich goed vangen met
het pulssysteem. „We hadden deze
week ongeveer 1500 kilo tong. Dat
is een rendabele week", zegt Job.
Korné: „We zien met de pulsvisserij
wel iets minder schol in de netten."
Waar het door komt, weet hij niet
precies. Hij heeft twee theorieën.
,Je kunt het vergelijken met een
muis en een olifant. Omdat een oli
fant meer spiermassa heeft dan een
muis, voelt hij een klein prikje veel
beter dan de muis. Een tong heeft
meer spiermassa dan een schol. Een
schol kan zich om je hand krullen,
terwijl een tong zijn lijf minder kan
bewegen, die fladdert meer. Daarom
Organiseer op Tholen een avond over zoet water en je trekt geheid volle
zalen. Dat was het geval in de Wellevaete in Sint-Annaland. Zeker vijf
entachtig belangstellenden kwamen af op de informatieavond van land
bouworganisatie ZLTO. Voldoende zoet water is immers bittere nood
zaak. De vraag is alleen: wie gaat het betalen?
Niet het waterschap. Zij zien het niet
als hun taak om de landbouw op
Tholen en Sint Philipsland te voor
zien van zoet water. Op verzoek wil
len ze de waterhuishouding op beide
eilanden best reguleren. Op één
voorwaarde: dat de gebruiker be
taalt. De boeren op Tholen vinden
dat geen enkel bezwaar, zolang de
waterkwaliteit maar acceptabel is.
Dat zegt ZLTO-voorzitter Hendrik-
Jan ten Cate namens ZLTO die de
boeren op Tholen vertegenwoordigt.
Acceptabel is volgens Ten Cate een
EC-waarde van 3, oftewel 7(X) mg
chloride per liter water, gemeten bij
de gemalen. Hogere chloride con
centraties kunnen schade aan gewas
sen veroorzaken. En daar zit de
landbouw niet op te wachten.
Door klimaatsveranderingen krijgt
de landbouw steeds vaker te maken
met extreme weersomstandigheden,
zoals langdurige droogte. Het voor
jaar van 2010 was zo'n periode. Om
de droogte te bestrijden, heeft water
schap Scheldestromen (toen nog wa
terschap Zeeuwse Eilanden) op gro
te schaal de waterinlaten in het
Schelde-Rijnkanaal open gezet. Dit
tot groot genoegen van de Thoolse
boeren. In zeer korte tijd beschikten
grote delen van het eiland over vol
doende zoet water. „Dat smaakte
naar meer", zegt Hendrik-Jan Cate.
„Tijdens de langdurige drcx>gte van
afgelopen voorjaar hebben we het
schap opnieuw gevraagd hetzelfde
kunstje uit te voeren. Daar is weder
om gehoor aan gegeven. Naderhand
is er binnen het waterschap wel dis
cussie ontstaan over het op grote
schaal binnenlaten van zoet water.
Zij zien het niet als hun verantwoor
delijkheid om de boeren van zoet
water te voorzien."
Boeren op Tholen en Sint Philips
land willen best betalen voor water
in de sloot. De vraag is alleen: wat
gaat dat kosten en wie gaat dat beta
len? Daarover is op dit moment nog
geen duidelijkheid. Wel loopt er een
doorspoelproef om de exploitatie
kosten van het water in kaart te
brengen. Die proef is 1 mei 2011 ge-
Job en zijn zoon Korné Bout, Jan Tanis en Anton de Vries (vJ.n.r.) vormen de bemanning van de TH6. Als ze terug in de haven zijn, verricht
de 64-jarige Joost van Belzen (uiterst rechts) uit Colijnsplaat hand- en spandiensten op het schip. Zijn broer heeft ooit op de TH6 gevaren,
maar stierf op 45-jarige leeftijd aan boord aan een hartstilstand.
denk ik dat een schol minder gevoe
lig is voor de pulsen. Ik heb ook het
idee dat een schol veel sneller kan
zwemmen. Die is bloedsnel. Hij
zwemt voor het net uit."
De vissers kunnen quotum kopen of
huren bij de quotabeheergroep van
hun visgebied, in hun geval de con
tingent groep Delta Zuid. „We van
gen goed, dus hebben we meer quo
tum nodig dan vroeger", legt Korné
uit. Ze hebben voor dit jaar een quo
tum voor 32 ton tong. Dat is op dit
moment hun hoofdtak. „Vroeger
visten we een groter gedeelte van
een jaar garnalen", zegt Korné.
Een voordeel van het pulssysteem is
ook kostenbesparing. „Met deze
visserij hebben we eén besparing op
gasolie tussen de 30 en 35% op jaar
basis. Met de huidige brandstofprij
zen is dat zeker voordelig."
Het pulssysteem is nog voor verbe
tering vatbaar. „De netten voldoen
nog niet voor de zuidelijke Noord
zee. Daar is de grondsoort ongelijk.
Je hebt er grote onderzeese duinen
en gebieden met steenachtige
grond. Nu is er nog teveel slijtage
aan de netten", zegt Korné. Met de
TH6 wordt gevist in de voordelta
van de Oosterschelde(buiten de
stormvloedkering), in de monding
van de Westerschelde, voor de Bel
gische kust en ook wel langs de kust
richting IJmuiden. De mannen va
ren in de nacht van zondag op
maandag om half twee weg en ko
men meestal pas op vrijdag, soms
op donderdag, weer terug. „Op don
derdag is de vis verser en proberen
we er een betere prijs voor te krij
gen", zegt Job.
Vissen met elektrisch vistuig kan al
heel lang. „Mijn vader heeft er in
1973 al proeven meegedaan in sa
menwerking met het RIVO, dat nu
Imares heet." Het tuig ontwikkelde
zich verder, maar op een gegeven
moment kwam er een totaalverbod
op de elektrische visserij. Job denkt
dat daar verschillende oorzaken
voor zijn aan te wijzen. „Het verbod
kan door China komen, daar ge
bruikten ze te hoge spanning en
werd de vis geëlektrocuteerd."
„Maar de uitvinders zaten niet stil",
zegt Job. Hij zegt dat de ontwikke
ling in een stroomversnelling is ge
komen door de hoge olieprijzen.
Daardoor zijn ook de materiaalkos
ten voor de vissers gestegen, want
netten en touwen zijn gemaakt van
een afvalproduct van olie. Nu is
volgens Job de pulsvisserij een ren
dabele visserij.
Kees Bout, de vader van Job, is nu
77 jaar oud. Zijn wens is uitgeko
men nu zijn zoon met elektrisch vis
tuig mag vissen. „We wilden het al
heel lang."
In 1957 begon Kees Bout, de vader van Job, met het
vissen van een houten kotter uit Delfzijl. Het was de
voorloper van de TH6. Hij viste vanuit Veere met
sleepnetten. Toen begin jaren '60 het Veerse Gat werd
afgesloten, wees Rijkswaterstaat alternatieven aan voor
de vissers. Die beloofde dat ze levenslang havengeldvrij
mochten liggen in één van de aangewezen havens.
Voor Bout was dat Colijnsplaat. Onlangs besloot de
gemeente Noord-Beveland dat de familie Bout
havengeld moest gaan betalen, maar Job wees op de
belofte die Rijkswaterstaat in de jaren '60 had gemaakt.
De gemeente wilde bewijs van die oude afspraak. De
vrouw van Job, Winnifred, kwam via een speurtocht op
internet erachter dat de documenten in het Zeeuws
archief in Middelburg liggen. Zo kwam die aloude
afspraak boven water en ligt de TH6 al sinds de jaren '60
havengeldvrij in Colijnsplaat.
start en eindigt op diezelfde datum
dit jaar. In dit onderzoek zijn naast
de kosten ook het watergebruik in
zichtelijk gemaakt. „Boeren die in
die periode beregenen is gevraagd
dit bij te houden", zegt Ten Cate. De
voorlopige conclusie: van de 14 mil
joen liter water die in een jaar tijd is
binnengelaten, is 70().(XX) kuub ge
bruikt voor het beregenen van de ge
wassen. Dat komt neer op vijf pro
cent. Dit lage percentage is volgens
Wouter Quist van het waterschap
Scheldestromen te verklaren door de
relatief natte zomer en najaar.
„Daardoor is er minder water ont
trokken", zegt hij. Het waterschap
wil weten hoeveel water wanneer
waar nodig is. Alleen dan kunnen
vraag en aanbod op elkaar worden
afgestemd.
Om een goed beeld te krijgen, is ZL
TO Tholen voorstander om de proef
ook het komende jaar voort te zet
ten. Dit omdat het onderzoek be
langrijke informatie oplevert. Het
waterschap kan nog niet met zeker
heid zeggen of ze doorgaat met de
proef, tenzij de boeren nu al gaan
betalen. Dat is volgens de ZLTO een
onredelijke vraag van het schap.
Wouter Quist van het waterschap
Scheldestromen kan dat weerleggen.
„Het kostte ons afgelopen jaar
twaalfhonderd uur. Dat is driekwart
van onze tijd. Tijd die we niet kun
nen besteden aan andere zaken."
Maar wat moet dat water nu kosten?
Die vraag houdt de land- en tuin
bouworganisatie al maanden bezig.
„We willen met een gemeenschap
pelijk bod uit de streek komen", zegt
Ten Cate. „Dit bod moet op een eer
lijke manier verdeeld worden over
de gebruikers. Het uitgangspunt is
altijd geweest: het moet economisch
verantwoord blijven, dus betaalbaar
voor zowel kleine als grote boeren."
De land- en tuinbouworganisatie
wordt in dit proces bijgestaan door
Erik van Slobbe, onderzoeker en do
cent aan de universiteit van Wage-
ningen. Hij denkt mee over een eer
lijk beprijzingssysteem voor de
wateraanvoer op Tholen en Sint Phi
lipsland. Eén van zijn studenten,
Teun van Esch heeft de afgelopen
maanden een vooronderzoek ge-
Agrariër De Boer uit Poortvliet bewerkt zijn perceel aan de Priestermeetweg in Tholen.
daan. Dit in het kader van zijn studie
hydrologie en waterkwaliteit. Van
Esch heeft via interviews de water
behoeften van de Thoolse boeren in
kaart gebracht. Daaruit kwam naar
voren dat voornamelijk het westelijk
deel van het eiland (de hoek Stave-
nisse, Sint-Maartensdijk) de behoef
te aan zoet water groot is. Dat deel
van het eiland kampt met eeuwen
oud (zout) kwelwater dat de sloten
vult. Juist daar is de aanvoer van
zoet water belangrijk om het zoute
water weg te spoelen. Daarnaast le
vert de aanwezigheid van voldoende
zoet water hogere gewasopbreng
sten op. Dat kan volgens Van Esch
oplopen tot wel tien procent voor
deel.
Jaap Suurland uit de Scherpenisse-
polder, één van de aanwezigen uit de
zaal. heeft geen voordeel bij vol
doende water in de sloot. „Het komt
hier simpelweg niet", zegt hij. Suur
land vraagt zich af of hij dan toch
moet meebetalen aan de aanvoer van
zoet water. Dat is volgens Ten Cate
niet het geval. Alleen de gebruiker
betaalt. Ondertussen maakt Suur
land in extreem droge periodes, zo-
Een twintigtal belangstellenden bekeken maandagavond in de kantine
van de ijsclub Sint-Annaland de plannen voor de nieuwe accommodatie
aan de Koclhuisdreef. Bewoners van de Javadijk en de Oude Zeedijk zijn
de ijsbaan aan de achterkant van hun huizen al gewend, maar nu komt
die aan de voorkant. Bovendien komt er een schietaccommodatie bij.
Peter Quist (ruimtelijke ordening)
en Bert Otten (openbare werken)
van de gemeente gaven een toelich
ting, maar hoorden geen bezwaren
van omwonenden. Daardoor hebben
de besturen van de ijsclub en schiet
vereniging Prinses Juliana goede
hoop dat de verdere procedure zon
der vertraging kan verlopen. Het
perceel heeft nu nog een agrarische
bestemming en dat moet gewijzigd
worden, want behalve de twee sport
accommodaties komt er ook een wa
terberging en 147 parkeerplaatsen.
Dat voorontwerp-bestemmingsplan
komt binnenkort ter inzage, waarna
er zienswijzen ingediend kunnen
worden. Peter Quist verwachtte dat
de gemeenteraad op 13 september of
11 oktober het bestemmingsplan de
finitief kan vaststellen. Op 28 juni is
de laatste raadsvergadering voor de
zomervakantie en in juli en augustus
ligt de gemeenteraad stil.
De grond die vrijkomt bij het graven
van de waterberging wordt gebruikt
om een dijk aan te leggen. Daarin
komt de ondergrondse schietbaan.
Dat wordt een betonnen bunker van
2,60 meter hoog. Er komen acht
schietbanen in. Vier voor de kleine
afstand van 10-12 meter en vier voor
de grotere afstanden 25-50 meter. In
de verdere toekomst, wanneer de
schietvereniging weer wat jaren ge
spaard heeft, kan er misschien een
100 meter baan terugkomen. Die
had Prinses Juliana eerder aan de
Molendijk, maar die is al lang geslo
ten. Er wordt nu alleen nog in de
Sakofahal aan de Bierensstraat ge
schoten, maar volgend jaar zal dat
ook tot het verleden behoren. Dan
moet de nieuwe accommodatie aan
de Koelhuisdreef klaar zijn.
De grond is van de ijsclub, die sa-
mer met de schietvereniging een
kantine gaat bouwen. Die is twee
keer zo groot als de bestaande ac
commodatie op de oude ijsbaan aan
de Annewas. Er komt ook een be-
stuurs- en bodekamer in, een keu
ken, binnen- en buitenberging (voor
ijsclub en schietvereniging apart),
alsmede vier toiletten waaronder een
toilet voor minder validen. Een ont
werp van het gebouw was maandag
avond ook te zien. Op de onder
grondse schietbaan komen twee
afzuiginstallaties die op de dijk
zicitbaar zullen zijn.
Bestuurders van zowel de ijsclub als
de schietvereniging toonden zich
mamdagavond optimistisch over het
verdere vervolg van de procedures
en /oorbereidingen voor de bouw.
De plattegrond van de nieuwe accomolatie
als in het voorjaar van 2011, hoge
kosten voor de aanvoer van zoet wa
ter met tankauto's. „Draai ik dan
straks alleen op voor die kosten, of
ik krijg ik daarin een tegemoetko
ming?", vroeg hij. ,J3at nemen we
mee in de berekeningen", antwoord
de de voorzitter. Suurland is niet de
enige boer die geen baat heeft bij de
aanvoer van zoet water. „Hetzelfde
geldt voor collega's rondom Stave-
nisse", zegt hij. De gegevens van de
doorspoelproef die het waterschap
uitvoerde onderstrepen dat.
Het bestuur van ZLTO staat aan de
vooravond van belangrijke keuzes.
Keuzes die invloed hebben op de
toekomst van het waterbeheer op
Tholen en Sint Philipsland. Ten Ca
te: „ZLTO wil inzetten op peilbe
heer met zoet water en de mogelijk
heid om de hoofdwaterlopen op
beide eilanden zoveel mogelijk te
kunnen doorspoelen." Dat kan al
leen als het Volkerak-Zoommeer
zoet blijft. Tholen en Sint Philips
land onttrekken zoet water uit het
Schelde-Rijnkanaal. Dat staat daar
mee in directe verbinding. Voorals
nog blijft het zoet. Het Rijk trekt de
komende jaren geen geld uit voor de
verzilting ervan. Dat is deels een ge
ruststelling voor de boeren. Van de
andere kant is de waterkwaliteit op
de momenten dat de landbouw het
nodig heeft (augustus) vaak van
slechte kwaliteit door de vorming
van blauwalg. Daar komt bij dat de
zoet-zout scheiding in de Kreek-
kraksluizen niet meer optimaal func
tioneert. „Er lekt constant zout water
in het zoete Volkerak", zegt Carla
Michielsen van ZLTO. „Slecht voor
de waterkwaliteit." Geld voor onder
houd heeft het Rijk niet. De herstel
werkzaamheden van het sluizen-
cdmplex zijn geraamd op 30 miljoen
euro. Rijkswaterstaat komt daarom
met een alternatief voor de zoet-zout
scheiding: een bellenscherm. Dat
plaatst Rijkswaterstaat voor de
jachtsluis. Daarmee moet de zoet
waterkwaliteit verbeteren. Momen
teel bevinden zich in het water van
het Volkerak-Zoommeer te hoge
zoutconcentraties. Aangezien het
waterschap het water onttrekt uit het
Schelde-Rijnkanaal. dat in directe
verbinding staat met het Volkerak-
Zoommeer en niet altijd van goede
kwaliteit is, wil ZLTO insteken op
twee pijpleiding naar West-Brabant.
Die moet het water vanuit onder an
dere de Roode Vaart (bij Zevenber
gen) aanvoeren naar Tholen en Sint
Philipsland. Wel moeten volgens
Carla Michielsen van ZLTO de
hoofdwaterlopen op Tholen dan
eerst over voldoende doorstroomca
paciteit beschikken. Dat is momen
teel nog niet het geval. „De komen
de tijd moeten we insteken op het
verbeteren van de waterinfrastruc
tuur zodat deze toekomstig wordt."
Zaïger Peter Roggeband, afkomstig
uitOud-Vossemeer, is zaterdag één
vai de drie juryleden bij Tholen's
goi Talent, de talentenjacht van de
joigerenraad Tholen. Samen met
wehouder Jan Oudesluijs en oud-
jotgerenraadslid Michiel van de
Vede beoordeelt hij de optredens
vai de tien kandidaten. Alle deelne
men hebben vorige week een ver-
pllhte coaching gekregen en dat is
geilmd. In de jongerenraadsverga-
deing in Poortvliet werd het idee
getpperd om een compilatie van de
filn op internet te plaatsen ter pro-
metie van de talentenjacht. De ta-
lertenjacht begint 's avonds om
aclt uur in de Vossenkuil in Oud-
Vcsemeer.
D( gemeente Tholen heeft - uitstel-
bae - reparaties aan de riolering de
afjelopen twee jaar opgespaard. Sa-
mat met renovaties die voor dit en
vogend jaar gepland zijn, worden
zein één keer uitgevoerd. Het bun
deen van vier jaren (2010 t/m 2013)
heft als voordeel dat er slechts één
kar voorbereid hoeft te worden.
Darnaast kan het zijn dat de grotere
hoeveelheid werk een groter aanbe-
steiingsvoordeel oplevert. De aan-
beteding moet nog plaatsvinden.
BéB Beveiliging uit Tholen gaat de
botw van de windmolens op de
Neltje Jans beveiligen. Het bedrijf
kreg maandag de opdracht van
Vetas, een van de grootste wind-
mdenbouwers in Europa. Ook op
dee locatie zal de onderneming ge-
briik maken van ufo's (units for ob-
ser/ation). Op andere plaatsen heeft
dee apparatuur volgens B&B
en«rm goede resultaten opgeleverd.
Mandagavond na plaatsing van dit
canerasysteem, kwamen de eerste
twie meldingen van ongewenste
beoekers op het terrein al binnen
bij de Thoolse centrale van B&B
Be/eiliging. Door snel optreden
koiden de personen worden aange-
hoiden. Advertentie!IM)
