Het water stond tot aan de dakgoot,
de kinderen kunnen het niet geloven
Meisje ernstig gewond bij aanrijding
DM9 Energy
Dmv? Systems
DÉ SPECIALIST IN
ZONNE-ENERGIE
Geena Fase: 'Het is mijn
droom om model te worden'
Waterverhalen
André Bout 42ste in Winter Trial
Eerste optreden The Freebirds
Martin Fondse
in Oemoemenoe
Donderdag 9 februari 2012
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
9
Mattie Örand-Letzer uit Domburg vertelt over de Ramp op baeieecbool De 5cba\m mooier moment afscheid
Indruk
Veel namen
Geschenken
Herstel
Overrijden
Sint-Annalcindse in top 10 voor boekomslag
Een boek met je buurmeisje op de omslag. Het zou zo
maar kunnen gebeuren bij de buren van Geena Fase uit
Sint-Annaland. Het 14-jarige meisje doet mee aan een
wedstrijd waarbij ze op de omslag van het nieuwste boek
van Mei Wallis de Vries kan komen. Dat is een Amster
damse schrijfster van jeugdthrillers. Geena is uit 2000
inzendingen gekozen voor de top 10. Op de website van
de schrijfster kunnen mensen hun stem uitbrengen op
één van de tien finalisten.
Peultjes op podium PJZ in Haestinge
Water tot aan de dakgoot. Afgesloten van de buitenwe
reld, drie dagen lang. Ook al was ze nog maar een kind
van acht jaar, de nacht van de Ramp vergeet Mattie
Brand-Letzer (67) uit Domburg nooit meer. Ze maakte
het bewust mee in de Voorstraat van Stavenisse. Negen
envijftigjaar later deelt ze haar verhaal met de leerlingen
van openbare basisschool de Schalm. „Het is belangrijk
te weten wat zich hier heeft afgespeeld", zegt ze.
Evacués
Gemeente maakt jongeren weerbaar
Een 13-jarig meisje uit Sint Philipsland is donderdag
avond om kwart voor zeven ernstig gewond geraakt bij
een aanrijding met een personenauto. Het meisje liep op
de parallelweg van de Zeelandweg West, ter hoogte van
de oprit richting de brug. Daar schepte een 26-jarige
Fluplander het meisje terwijl hij met zijn auto richting
Sint Philipsland reed.
Hij hoorde plotseling een klap. Eén van zijn autoruiten
verbrijzelde. Hij dacht in eerste instantie dat hij een dier
had geraakt. Toen hij uitstapte zag hij in de greppel
naast de weg een meisje liggen. De man belde meteen
de hulpdiensten die snel ter plaatse kwamen. De brand
weer uit Sint Philipsland assisteerde met verlichting.
Ook werd de traumahelikopter opgeroepen voor medi
sche bijstand. Het meisje, dat aan het hardlopen was,
liep door het ongeval letsel op aan haar hoofd en beide
benen. Vanwege de ernst van haar verwondingen (bloe
dingen en diverse breuken) is ze per helikopter overge
bracht naar het Erasmus ziekenhuis in Rotterdam. Daar
is ze geopereerd. Volgens de politie lag het meisje dins
dagmiddag nog in het ziekenhuis. De politie heeft een
onderzoek-ingesteld naar de toedracht van het ongeval.
Middenmoot
hoogte door het water ploeteren en
mensen op daken van huizen, om
geven door water. Mattie heeft de
beelden nog kersvers in haar geheu
gen. „Mensen klampten zich vast
aan lantaarnpalen. Lang hielden ze
het niet vol. Ze verloren grip en
vielen in het ijskoude water. Het
was verschrikkelijk."
Mattie vertelt haar verhaal niet voor
het eerst. Eerder stond ze voor de
klas in Domburg. Daar zitten haar
kleinkinderen op school. „Ik werd
benaderd door mijn nichtje Annet
Vroegop. Zij staat voor de klas op
basisschool De Schalm en-vroeg of
ik mijn verhaal met de kinderen uit
Stavenisse wilde delen. Geen mo
ment heb ik getwijfeld." Het blijkt
een schot in de roos, want net als in
Domburg zijn de kinderen onder de
indruk van het verhaal. Wanneer
Mattie haar verhaal heeft afgerond,
gaat de groep naar buiten voor een
korte wandeling door Stavenisse.
Grote sneeuwvlokken dwarrelen
naar beneden. „Tijdens de dagen na
de Ramp sneeuwde het ook zo",
herinnert ze zich. De groep loopt
vanuit de Schoolstraat via de Post-
straat naar de Julianastraat. Bij de
kruising met de Bosstraat stoppen
ze even. „Daar woonde ik", zegt
Mattie. Ze wijst naar een klein huis
je met puntdak in de Voorstraat.
„Tot aan de dakgoot stond het wa
ter." De kinderen kunnen het' bijna
niet geloven.
De groep slaat rechtsaf richting het
hertenkamp. Daarachter ligt de be
graafplaats verscholen. Het gedeelte
waar de rampslachtoffers zijn be
graven, is makkelijk te herkennen.
Op een apart veldje staan vijf rijen
vuilwitte stenen tegen een goed ver
zorgde buxushaag. De grafstenen
zijn stuk voor stuk gedateerd op I
februari. Hier ligt een heel gezin
Den Braber. „Dit jongetje was nog
maar acht", roept een meisje. Ver
derop staan stenen van Van Oeve-
ren, Vroegop en Leenhouts. Mattie
kent veel namen. Zelf heeft ze geen
directe familie verloren. Wel een
klasgenoot. Ook kent ze een gezin-,
waarvan alleen de zoon het heeft
overleefd. „Hij was in dè nacht van
de Ramp bij zijn meisje in Sint-
Maartensdijk. Dat is z'n redding ge
weest." Mattie kan de beelden nog
helder voor de geest halen. Beelden
van verdronken mensen in het kou
de zeewater. Huilende mensen, die
naar hun familieleden zochten. Kort
na de watersnood hoorde je vaak
zeggen: 'Je ziet er bijna niets meer
van. Het dorp is opgeknapt. Er staat
nieuwbouw.' „Klopt allemaal. Maar
de herinneringen gaan nooit meer
weg, die blijven." Na het bezoek
aan het kerkhof lopen de kinderen
via de Julianastraat naar de Stoof-
dijk. „Hier hebben we de vloed
planken, waar ik jullie eerder over
vertelde", zegt ze. Veel aandacht is
er niet voor. De kinderen houden
zich liever bezig met de sneeuw.
Al sneeuwballen gooiend loopt de
groep naar de Voorstraat om bij 3e
hervormde kerk even stil te staan.
Mattie wijst naar een bord op de ge
vel. „Hier staat het jongens, hon
derddrieënvijftig doden." De groep
vervolgt zijn weg door de Koning
Haakonstraat. „Weten jullie waar
om deze straat zo heet?",Een ant
woord blijft uit. „De straat is ver
noemd naar de koning van
Noorwegen. Hij heeft de houten
huizen in deze straat aan Stavenisse
geschonken. Bij huisnummer zeven
stopt Mattie even. „Zo hoog stond
het water jongens." Op het witte
bordje staat in zwarte letters: water
hoogte, 3.26 meter. Onderweg ver
telt Mattie over wat Stavenisse na
de watersnood gekregen heeft: de
fontein op het Van der Lek de
Clercqplein. de Noorse huizen in de
Koning Haakonstraat. watersnood
monument de Vis aan de Provincia-
leweg, het hertenkamp en het dorps
huis. Bij terugkomst doen juf Annet
Vroegop en Corrie van der Walleeen
vragenspelletje met de kinderen.
Wat is de nacht van de Ramp? Wat
is springtij? Hoeveel mensen zijn er
in Stavenisse omgekomen? Dat
soort vragen. De kinderen hadden
goed opgelet, want op bijna iedere
vraag hadden ze. een antwoord. Na
dien kregen ze-nog even de tijd om
oude krantenknipsels enTroeken van
de Ramp te bekijken. Thymo de
Ruiter 11) uit groep acht heeft zich
helemaal in het onderwerp verdiept.
„Oma heeft twee boeken thuis, daar
kijk ik regelmatig in." Zelf heeft hij
het boek Stavenisse vertelt 50 jaar
na de Watersnoodramp van Flip de
Rijke en Ouke Hoedemaker bij
zich. „Ontzettend interessant onder
werp", zegt hij. Bang dat Stavenisse
nog eens onder water loopt is hij
niet. „Nu hebben we de stormvloed
kering. En de dijken zijn een stuk
hoger."
VERVOLG VAN SCHAATSEN
De wethouder vertelt dat de ver
huizing van de ijsbaan een meerja
renplan is geworden. Hij kwam er
mee in aanraking bij zijn aantreden
als wethouder in 2007. Ik kreeg
toen een aantal foto's opgestuurd,
waarvan ik pas later de bedoeling
begreep. Ze hadden als onderwerp
zeekraal op de ijsbaan. Van Dis
weet nu dat het een verwijzing naar
de zoute kwel is, die de huidige
baan aan de Annewas blijkt te zijn.
Daardoor vriest het water lastig
dicht.
De zoute kwel is in de jaren '90
ontstaan na de aanleg van een ber
gingsriool om wateroverlast op de
Hoenderweg tegen te gaan. René
Moerland vertelt dat de bodem
toen te diep is geroerd. Sindsdien
is de ijsbaan, die tevens dient als
waterberging, zout geworden. Bij
matig vriesweer groeit het ijs daar
om lastig aan. „De omstandighe
den van nu zijn een unicum", zegt
René. De ijsbaan is volop in ge
bruik vanwege de aanhoudende
vrieskou. Wethouder Van Dis zegt
dan ook dat er geen mooier mo
ment is om afscheid te nemen van
de huidige locatie, met zoveel ijs-
pret.
Aanvankelijk werd steeds met de
gemeente gepraat voor het herstel
len van het probleem. Maar daar
kwamen beide partijen niet uit.
Met het aantreden van een nieuw
college, met daarin wethouder Van
Dis, is het plan voor een nieuwe lo
catie geopperd. De contacten met
het college waren gelegd na een lu
dieke uitnodiging om lamsoren te
komen snijden op de ijsbaan. Dat
gebeurde met de foto's waar Van
Dis eerder in dit artikel over
spreekt. „Verhuizing bleek de beste
oplossing, omdat herstel te duur
zou zijn", aldus Moerland.
De wethouder zegt blij te zijn nu
eindelijk rond de tafel te kunnen
zitten voor de ruilovereenkomst.
„Het heeft een aantal jaren ge
duurd, maar dat heeft weer te ma
ken met een aantal dingen die gere
geld moesten worden. Zoals het
aankopen van grond."
Het perceel aan de Joanna Maria-
polder is voor een klein gedeelte
van de gemeente en voor een ge
deelte van mevrouw Geluk uit
Sint-Annaland. Zij wilde haar deel
niet aan de gemeente verkopen en
maakte liever een maatschappelijk
gebaar naar haar dorp. „We hebben
de grond als ijsclub voor een reëel
bedrag kunnen kopen", vertelt
René Moerland.
De schietvereniging werd in 2007
betrokken bij het plan. Het huidige
onderkomen, de Sakofahal aan de
Veilingweg. voldoet ook niet meer
aan de eisen, maar de schietclub is
volgens voorzitter Rien Bruynzeel
al 25 jaar op zoek naar een nieuw
clubgebouw. Nu is het dan einde
lijk zover. Wethouder Van Dis
vindt het erg mooi meegenomen
dat er gelijk twee clubs met één
plan bediend kunnen worden met
een nieuwe accommodatie. Het ini- j
tiatief daarvoor komt van de ijsver-
eniging, mede omdat de verhuizing
breder draagvlak zou hebben bij de
gemeente als er meerder belang
hebbenden zijn.
De nieuwe ijsbaan krijgt een lengte
van 300 meter op een oppervlakte
van circa 4380 m2. Het gehele per
ceel van de ijsclub is 10.000 m2 en
daarop komt ook het clubgebouw
en een fietsenstalling. Buiten de
hekken, langs de Oude Zeedijk,
komt een waterberging en aan de
kant van de haven wordt een par
keerterrein aangelegd.
Om de overeenkomsten te bekrach
tigen, hebben meerdere aanwezi
gen hun schaatsen meegenomen.
„We moeten zo nog maar een
baantje gaan zwieren", zegt Van
Dis tegen het gezelschap. Han
Moerland en zijn vrouw Adrie ge
ven vervolgens een demonstratie
overrijden. Of het daardoor komt
of niet, maar bij de symbolische
ondertekening op het ijs, valt Van
Dis prompt achterover. Hij staat
snel weer op zijn schaatsen.
Zeeland is land in zee. Het zijn de woorden van Karla
Peijs, de Zeeuwse commissaris van de koningin. De
provincie heeft 2012 uitgeroepen tot het Zeeuws Jaar
van het Water. Bij water denk je aan de zee, bij de zee
aan vissen, varen en duiken. Maar er is meer. Water kan
zout zijn, maar ook zoet, vervuild of gezuiverd. Water
biedt kansen, maar kan ook een bedreiging zijn.
We willen facetten van water en zaken die met water
te maken hebben, belichten. Waar komt water in voor?
Wat kun je ermee? En wat doet het? Het hele jaar
door vindt u in deze krant verhalen rondom water.
Waterverhalen.
cealiaweg 2 I 4697 RV I Sir»t Aiiuatónd
0166 - 65 43 35 www.bcon-energysystems.nl
Oud-Tholenaar André Bout is samen
met Wouter van der Horst 42ste
geëindigd in de clubroute van de
Winter Trial. Dat is een 2500 kilo
meter lange rally voor oldtimers
door Nederland, Duitsland, Oosten
rijk, Slovenië en Italië. Bout navi-
Lust u nog peultjes? Dat is de titel
van de klucht die de toneelvereni
ging van de PJZ Tholen/St.Philips-
land op de planken brengt. Dat ge
beurt traditiegetrouw in Haestinge in
Sint-Maartensdijk. Vorig jaar werd
voor het eerst in het nieuwe gebouw
de muziekzaal gebruikt. Die bleek te
klein te zijn om het aantal toeschou
wers op één avond te herbergen. Er
werd toen op twee avonden ge
speeld. Dat zal nu weer gebeuren en
wel op vrijdag 9 en zaterdag 10
maart. De klucht is geschreven door
Hub Fober. De voorstellingen begin
nen steeds om half acht.
Advertentie I.M.
Het is vrijdagmiddag muis en muis
stil in de klas. Buiten vallen de eer
ste sneeuwvlokken van het jaar. De
sneeuw heeft niet de aandacht. Alles
draait om het verhaal van Mattie.
Haar verhaal over de nacht van de
Ramp en de dagen daarna. „Samen
met moeder zijn we die nacht naar
zolder gevlucht", vertelt ze. „Moe
der had een petroleumstelletje mee
genomen waarop ze soep verwarm
de. Koud was het. De noordwesten
wind gierde om het huis. Het tochtte
door alle gaten en kieren." De nacht
voor de Ramp, zaterdag 31 januari,
dreigde er geen direct gevaar. Het
was laagwater. „Toch zette iedereen
zich schrap voor de nacht. Veel ge
zinnen vluchtten naar familie op ho
ger gelegen plekken, zoals de Mo
lendijk of Stoofdijk. Halsoverkop
werden de dierbaarste bezittingen
mee naar boven genomen. Van sla
pen kwam die nacht niet veel. De
krachtige noordwestenwind liet al
les schudden. De volgende ochtend
heerste er een serene rust. Pas toen
werd duidelijk waarom. Het water
stond aan de dakrand, ruim drie me
ter hoog. De vloedplanken die een
dag eerder in de coupures waren ge
plaatst, waren niet voldoende. Op
diverse plekken hadden de dijken
het begeven."
Mattie onderbreekt haar verhaal en
vraagt de kinderen of ze weten wat
vloedplanken zijn. Er gaan een
paar vingers de lucht in. „Dat zijn
toch van die houten planken om het
water tegen te houden", zegt een
jongen vooraan in de klas. „Klopt",
zegt Mattie. „En weet je ook waar
die in Stavenisse staan?" Het jonge
tje schudt 'nee'. „We lopen er str
aks wel even langs." Hoeveel
slachtoffers er die nacht gevallen
zijn, weet tot dan toe niemand. Sta
venisse is afgesloten van de buiten
wereld. De stroom is uitgevallen.
Telefoons werken niet. Toch com
municeerden de mensen onderling.
„Niet met mobiele telefoons, die
moesten nog uitgevonden worden",
zegt Mattie. „In de kerktoren van
de hervormde kerk zaten twee man
nen. Zij gaven berichten door van
mensen uit de Kerkstraat. Geen leu
ke berichten. In die straat en de
achterliggende polder, verdronken
de meeste mensen." Mattie onder
breekt haar verhaal opnieuw. Weten
jullie hoeveel mensen er verdron
ken zijn tijdens de Ramp? „Hon
derdzeventig", roept een jongen
stellig. .Je zit in de buurt, iets min
der." Een meisje doet een poging:
„Honderdvijftig?". „Honderddrie
ënvijftig om precies te zijn", zegt
Mattie. „Ongeveer tien procent van
alle inwoners uit Stavenisse." Ze
laat oude krantenknipsels en foto's
zien. Het maakt indruk op de kinde
ren. Veel huizen in de Wilhelminas-
traat. Kerkstraat en aan het Van der
Lek de Clercqplein zijn compleet
weggespoeld. „Kijk, dit is het gat
bij de haven. Met man en macht
hebben mannen uit het dorp het
proberen te dichten. Tevergeefs,
want hoewel de wind zondagmid
dag 1 februari iets ging liggen,
bleef het water onverminderd hoog.
Bij de tweede vloed zijn wederom
veel mensen verdronken." Drie da
gen hebben de mensen in Stavenis
se op hulp moeten wachten. Onder
tussen riskeerden mensen hun leven
tijdens de zoektocht naar overle
venden. ,,'s Maandags zijn we ge
red door Urker vissers uit Yerseke
en de Crescendo, een grote vracht
boot." Die laatste bracht vierhon
derd Stavenissenaren naar de Ahoy-
hal in Rotterdam. „Honderden,
misschien wel duizenden evacuees
kwamen daar samen. Veel mensen
op blote voeten en met veel te wei
nig kleren." De gezinnen werden
vanuit de havenstad ondergebracht
bij gastgezinnen. Om de basisscho
lieren van de Schalm een beeld te
geven, laat ze een film zien met de
eerste beelden na de ramp. „Stave
nisse is niet gefilmd", zegt ze.
„Hier kon de filmploeg simpelweg
niet komen." Desalniettemin geeft
de film een goed beeld van Zeeland
kort na de ramp. Mannen die zand
zakken vullen. Paarden die tot knie-
Zaterdag houdt de stichting Tholen
Rockt samen met café An de Slööve
in Sint-Annaland de eerste jamses
sie van dit jaar. Vanaf negen uur 's
avonds staat er weer een volledige
installatie en drumstel klaar zodat
ieder die wil spelen maar hoeft in te
pluggen. Op voorhand belooft het
een bijzondere sessie te worden. De
pas opgerichte Setallandse band
The Freebirds gaan hun eerste op
treden geven. Naast deze band heeft
ook de Steenbergse band Dr. Pepper
toegezegd te komen. Een band met
het repertoire van Red Hot Chili
Peppers. Ieder mag maximaal vier
nummer achter elkaar spelen. En
tree is gratis.
Jeugd- en jongerenwerkers van de
gemeente Tholen organiseren in het
kader van het project Let's move
around een weerbaarheidstraining
voor jongeren. De training vindt
vrijdag plaats in dorpshuis de Vos-
senkuil in Oud-Vossemeer. Belang
stellenden van acht tot drieëntwintig
jaar kunnen die avond les in judo,
jiu-jitsu en een training in weerbaar
heid krijgen. Een judopak is niet no
dig. Jongerenwerk raadt jongeren
wel aan om makkelijk zittende kle
ding aan te trekken, zoals een trai
ningbroek en T-shirt. De avond be
gint om zeven uur en is om negen
uur afgelopen. Vooraf aanmelden is
niet nodig.
geerde de rode Mercedes 350 SL uit
1973 met startnummer 83 zes dagen
over besneeuwde bergwegen. Ruim
negentig teams deden aan de rally
mee, waaronder voormalige Formule
1 coureur Gijs van Lennep. Hij won
de wedstrijd in zijn Porsche 356.
Componist, pianist en arrangeur
Martin Fondse, afkomstig uit Tho
len, is vanavond om half zeven te
zien op Omroep Zeeland in het
programma Oemoemenoè, gepre
senteerd door Katinka Polderman
en Jeroen Loensen.
Het nieuwe terrein van de ijsbaan komt in de Joanna Mariapolder
op een oppervlakte van 10.000 ml. De gemeente legt daarbij een
parkeerterrein aan van 170 plaatsen. Tevens is er een waterberging
opgenomen in het nieuwe plan.
„Het is een soort droom van me om
model te worden", zegt Geena. Ze
kreeg vorige week te horen dat ze bij
de laatste tien zat. „Ik was op school
en toen hoorde ik het van mijn moe
der. Het is nu een kwestie van stem
men werven." Dat laatste is ze actief
mee bezig. Bij muziekvereniging
Accelerando waar ze lid van is,
heeft ze een oproepje geplaatst in de
nieuwsbrief.
Geena Fase is met deze foto in
de finale gekomen.
Mattie Brand-Letzer kent veel namen van slachtoffers die begraven liggen op de begraafplaats in Stavenisse. Links naast haar: Jovanka
Gaakeer en Faya Priem, rechts Lotte van Haaften. Daarachter staan Pauline van 't Hof en Nienke Hage.
Geena las over de wedstrijd 'Word
jij het nieuwe covermodel?' in het
jongerentijdschrift de Hitkrant. Ze
was enthousiast en gaf zich op. Ze
weet dat er vorig jaar ook een wed
strijd is gehouden voor hetzelfde
doelmaar doet nu dus voor de eer
ste keer mee.
Stemmen op Geena kan tot en met 1
maart op www.melwallisdevries.nl.
Ze heeft nog flink wat steun nodig
want het meisje met de meeste stem
men had gisteren al over de 1000
fans en Geena staat nu in de midden
moot met ruim 260 stemmen.
