Pottenbakker Hans Westerweel laat zich nog graag verrassen 'Blij met meevaller' mEne™ I'l li 1 V :i i 41 Houte Bouwsteentjes bij afscheid twee leden van welstandscommissie -*] Dakterras van Schutse verbouwd tot kerkzaal Expositie aan Molendijk in Stavenisse van dertig jaar keramiek DÉ SPECIALIST IN ZONNE-ENERGIE Provincie ligt waterschap dwars bij aanleg buitendijks fietspad Tonie Dieleman en Gerhard Vermeulen nemen taken over Tholen Polen Kleurrijker Onderwijs Onzeker Lanooy en Quist Donderdag 29 december 2011 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT De roze schaal op de uitnodiging staat voor wat Hans Westerweel als pottenbakker/keramist tegenkomt. De schaal heeft na het bakken een gespikkelde structuur ge kregen en dat was niet wat hij verwachtte toen hij de schaal in de oven schoof. „Je staat altijd voor verrassin gen." Westerweel is 60 jaar geworden. Een moment om terug te blikken en te kijken wat er in de afgelopen dertig jaar uit zijn handen is gekomen. In Stavenisse is twee weekenden lang een overzicht te zien van zijn werk. Over pottekiekers in misbaksels. Complot Uitbreiding woonzorgcentrum Sint-Annaland Verdeling Systems Meevaller Ommezwaai Instabiel interieur Het waterschap Scheldestromen kan de onderhoudsweg, die in 2013 wordt aangelegd voor het versterken van de dijk aan de Hollaerepolder, Sluispolder en de Joana Ma riapolder, niet volledig openstellen voor recreatief ge bruik. Bij het aanvragen van de benodigde natuurver gunning, stelde de provincie als voorwaarde dat de onderhoudsweg zodanig wordt afgewerkt (asfalt afge dekt met grond die wordt ingezaaid met graszaad), dat er weer een groene dijk ontstaat. Maar het waterschap wil zich daar niet zomaar bij neerleggen. Ze hadden er wel schik in toen ze op hun laatste vergade ring van de welstandscommissie een doosje bouwstenen van Lego kregen. Paul Timmermans gaf ze donderdag middag aan voorzitter Marco Onrust en secretaris Ton Jansen van de commissie na de bespreking over een uit breiding aan een woning in de Verbrandestraat in Tho len. Onrust en Jansen waardeerden het gebaar. Cosmetisch De Kunstroute in Tholen is volgens Westerweel bete kent veel voor het culturele klimaat in Tholen. Het heeft kunstenaars voortgebracht zoals Jan Kettelerij en Ad- riënne Kusters. Volgens Hans is het stadje uitermate geschikt om een er een per manente expositieruimte in te richten voor ruimtelijk werk. „Het kan het centrum van Tholen nog boeiender maken." Net zoals de expo sitieruimte Etcetera in Ber gen op Zoom ooit, waar Westerweel bestuurslid van was. Dat liep als een trein waar mensen met naam ex poseerden." Over de schaal op de uitnodiging: „Ik wilde eigenlijk een egale roze glazuur voor de schaal. Dat idee heb je in je hoofd voor het bakken. Er kwam iets heel anders uit. Je kijkt ernaar en denkt dat het experiment is mislukt. Na twee of drie weken kijk je nog eens. Het wordt steeds boeiender. Dan ga je zoeken waar het effect vandaan is gekomen. Na driekwart jaar kom je erachter dat je vergeten bent kaolien (een kleisoort -red), toe te voegen. In een haastige bui bij het afwegen van het glazuur gewoon vergeten." Het resultaat mag er zijn, vindt Westerweel. Het is geen misbaksel, maar een gaaf strak exemplaar van de pottenbakker die eind jaren ze ventig zijn eerste schreden zette in de keramiek. Hij deed een cursus bij Gerrit van Engelenhoven in diens atelier De Dragonder in de Hoog straat in Tholen. „Gerrit zag dat het wel snor zat tussen de klei en mij." Het zit nog steeds snor tussen de klei en Westerweel. Wat hij tussen toen en nu maakte, is te zien op de expositie aan de Molendijk 46. Niet alles, maar wel veel. In totaal ruim 20 werken die een beeld schetsen van zijn ontwikkeling als potten bakker: van gebruikskeramiek tot zelfstandige objecten. In 1978 draaide hij zijn eerste theekom op de pottenbakkersschijf die met de voet moest worden aangedreven. Veel van zijn werk is op de draai schijf ontstaan. „Het is de basis van de keramiek. Eigenlijk heb ik die nooit losgelaten. Nieuwe vormen zijn op de schijf ontstaan." Hij maakte bekers voor de openbare kleuterschool in Scherpenisse. Juf frouw Wil Potter had weet van zijn kunsten gekregen en leek het een aardig idee om voor alle kleuters die van school gingen een beker mee te geven. Met hun voornaam erin. „Dat heb ik een aantal keren ge daan. Het waren mijn eerste op drachten. Waarschijnlijk zijn de meeste bekers gesneuveld. Jan Ver- bruggen, een zoon van Patty Helle man, heeft er nog eentje staan. Die woont in Lissabon." Westerweel lacht bij de gedachte. Als hij praat over keramiek dan gaat Westerweel de grenzen over. Hij maakte de be kers op zijn eerste draaischijf, een schopschijf die met de voet moest worden aangedreven. Zoals de roze schaal min of meer door toeval ontstond, zo is het vol gens Westerweel altijd in de kera miek gegaan en zal het altijd wel zo gaan. Hij vertelt over de Chinese pottenbakker die bij toeval de kleur ossenbloed (sang de boeuf) ontdek te terwijl groen de bedoeling was. Na het openen van de oven werden de botten van zijn kat gevonden. Door de extra zuurstof die daarvoor verbruikt was, werd de kleur ver kregen. Of uitgevonden. Maar het was meer toeval dan opzet. Westerweel plaats zijn werk in een lange traditie. Van pottenbakkers die 3000 jaar voor Christen in wat nu het Midden-Oosten heet, de eer ste potten en schalen bakten. Van oorsprong is het een ambacht, maar langzamerhand is het losgekomen van de gebruiksvoorwerpen, zegt hij. Nu is keramiek een zelfstandige kunstvorm. Westerweel beweegt zich tussen beide polen. Het onzekere trekt hem aan. De kans op verrassing. De spanning die dat oplevert. „Tot op zekere hoogte kun je het proces sturen. Dan komt er een fase dat je het los moet laten en moet je afwachten wat er in de oven tijdens het stookproces ge beurt." Het resultaat kan tegenval len. De pot of schaal kan krimpen. scheuren of springen. Als Wester weel de deur van de oven opendoet, is hij de pottenkieker die een mis baksel ontdekt. Teleurstelling die in het vak bekend staat als pottcn- bakkersverdriet. De oorzaken? ,Je werkt met natuurlijke materialen. Die heb je niet helemaal in de hand. De variatie in glazuurgrondstoffen is groot. Kaolien kan na twee jaar weer anders van samenstelling zijn omdat het weer op een andere plek is op opgegraven. Na dertig jaar heb je wel in de gaten wat de risico's zijn maar retoucheren of overschil deren gaat niet." Het publiek krijgt nu de kans te zien wat wel gelukt is. Het werk overziend is er bij Hans sprake van een geleidelijke ontwik keling. Westerweel kent geen duide lijk afgebakende periodes. Wel een evolutie naar abstractere vormen. Potten, vazen, schalen veranderen geleidelijk in zelfstandige objecten. In vormen die Westerweel eerst bijna terloops tekent. Met potlood op een klein stukje papier tijdens een saaie vergadering. Op een servetje in een restaurant. Vormen die hij overal op kan dóen. Op reis door het noord westen van Frankrijk bijvoorbeeld. Een aantal jaren geleden vielen hem de watertorens op in de omgeving van Cherbourg en Granville. „Water torens met een afgeplatte bovenkant. Ze doemden op verschillende plek ken op in het landschap. Een boeiend ontwerp waar ik een serie foto's van heb genomen. Van dóódsimpele, ba- na-Ie watertorens, maar sterk in hun eenvoud." In die eenvoud toont ook Westerweel zich een meester. De pottenbakker is niet de man van de uitbundige decoraties. Een stro ming in de keramiek die zich vanaf de jaren tachtig ging manifesteren. Hoewel hij er wel even mee geëxpe rimenteerd heeft. „Heel kort maar. Wel boeiend, maar ik heb het snel weer losgelaten. Het is een zij sprong geweest." Het werk is sober. zelf noemt hij het introvert. Naar binnen gekeerd. Verstild. Bekers en theekommen uit de jaren zeventig staan ook voor een tijds beeld. Gebruikskeramiek was mo de. De stroming werd gevoed door Engelse keramisten. Ze waren sterk gericht op wat er uit het Verre Oos ten was gemaakt. In de jaren tachtig komt daar volgens Westerweel een reactie op. „Er wordt meer geëxpe rimenteerd. Er komen andere vor men. Het wordt kleurrijker. Het heeft wel tot wilde taferelen geleid. In Rotterdam werd een tentoonstel ling gehouden van een groep kera misten uit California. Who is afraid of American pottery, heette die. Als pottenbakker sluit je je niet af. Als je dat wel doet, dan verlies je input. Je haalt er toch wel weer ideeën uit." Het woord inspiratie neemt hij niet snel in de mond. Dat wordt te pas en te onpas gebruikt, vindt hij. „Ik noem het meer aanzetten tot het nadenken over vormen. Het ontwik kelen van ideeën. Het in gang zetten van processen." Westerweel is nog steeds bezig 'om processen in gang te zetten'. Hij denkt alweer na over nieuwe vor men die voortborduren op wat hij gemaakt heeft. Hij heeft het over 'gedeelde vormen', maar meer wil hij er nog niet over zeggen. In dit stadium van het proces houdt hij de pottenkiekers buiten. De Tholenaar combineerde het pot tenbakken met zijn werk in het on derwijs. Tot juni dit jaar was hij do cent Nederlands bij het ROC in Rotterdam-zuid. Gaf les aan buiten landers die de cursus inburgering volgden. Op alle niveau's. „Hoger opgeleiden voor het staatsexamen maar ook analfabeten. Ik heb een inkijkje gehad in het leven van deze mensen in de grote stad. Met hun problematiek die je anders niet ziet. Boeiend." Vanaf 1991 tot vorig jaar was hij ook docent keramische vormgeving op het Centrum voor de Kunsten in Bergen op Zoom. In de jaren negentig gaf hij thuis ook les en organiseerde hij tentoonstellin gen in zijn atelier aan het Rosarium. Onder meer in rakustoken. Een Ja panse techniek waarbij het glazuur craqueleert. fijne barstjes vertoont. Het werkstuk wordt eerst gebakken met glazuur en daarna snel in een oven met hout tot 1000 graden ge stookt. Om direct daarna aan de bui tenlucht te worden blootgesteld. Door de snelle afkoeling ontstaan de craquelures die zwart worden van de rook als ze in een zaagselton worden gestopt. Ook dan is het af wachten hoe het er uit komt. Van pottenbakken of keramiek al leen is niet te leven, zegt hij. „Het is handig als je een basisinkomen hebt. Ik heb gekozen om parttime te wer ken. Alleen het atelier zou een vrij onzeker bestaan betekenen." Nu hij niet meer in loondienst is, heeft hij meer tijd om zich op zijn werk als keramist te werpen. Hij heeft inmiddels zijn rakustookhok in de achtertuin opgeknapt. De ten toonstelling is geopend op zaterdag 7 en 14 en zondag 8 en 15 januari van 13.00 uur en 17.00 uur. Bezoek kan ook op afspraak: tel: 605075. Westerweel kent het werk van de in Sint-Annaland geboren Chris Lanooy en de uit Sint-Philipsland afkomstige Leen Quist. Beiden keramisten die hun sporen in de kunst hebben verdiend. Westerweel schreef over Lanooy in het Zeeuws tijdschrift in 2000 naar aanleiding van de expositie van diens werk in de Meestoof in Sint-Annaland. Lanooy was behalve keramist ook glaskunstenaar en schilder. Volgens Westerweel heeft de veel zijdigheid zijn werk verspreid over vele musea. Veel werk van Quist is in bezit van Boymans van Beuningen. Hans Westerweel bezig met het inrichten van de tentoonstelling in Stavenisse. De expositie vindt plaats in het huis van Piet Bazen, een goede vriend van Westerweel. De woning is nog leeg. De ruimte op de begane grond is volgens Westerweel uitermate geschikt. Dat had hij wel eens tegen Bazen gezegd. Niet wetende dat hij er ooit eens zelf zou exposeren. Het was niet zijn idee om een ten toonstelling in te richten maar van zijn partner Wil Potter en zijn dochters Janneke en Annemiek die hem verrasten met een boek. „Met mijn verjaardag kreeg ik een kaartje dat het in janu ari ging gebeuren. Het is een complot waar ook Henk Bos in zit. Maar ik ben de schok te boven. Het is een van de mooiste plek ken op het eiland. Klei als basis, omgeven door water en veel lucht. Hier ligt ook mijn boot." Het woonzorgcentrum de Schutse in Sint-Annaland gaat verbouwen. Op de plaats van het dakterras wordt een 'kerkruimte' gebouwd. Ar chitect T. Tuinhof lichtte het plan donderdag op verzoek van de wel standscommissie toe. De commissie was al wel akkoord met de hoofd- opzet, maar vond de noodtrap 'onvoldoende passen' in het geheel. Verder waren er nog vragen over de indeling van de gevel. Tuinhof lichtte toe dat het 'gat in het dak' er destijds was gekomen om licht toe te laten in de verschillende ruimtes eromheen. Maar een jaar of drie na de ingebruikneming werd de druk op het programma groter, ver telde Tuinhof. „Het winkeltje ver huisde om een directe verbinding van de keuken naar de gemeen schapsruimte te realiseren." De recreatiezaal wordt ook als res taurant gebruikt en als kerkzaal, zei Thuinhof. Dat was volgens hem niet bevredigend. „De enige oplossing was om het dakterras te bebouwen. De personeelsruimte die daar op uit kwam, is vervallen." Om toch vol doende daglicht in de zaal toe te la ten, wil de architect drie lichtstraten in het dak aanbrengen. Voor de plaats van de noodtrap was enig kunst en vliegwerk nodig. Het was ook niet de beste oplossing, zei hij. Tuinhof gaat bekijken of de noodtrap nu op een andere plek kan komen. De nieuwe pui die het gat aan de zij kant dichtmaakt, had Tuinhof met verticale lijnen opgedeeld. De com missie vond een horizontale verde ling rustiger. De reden waarom Tuinhof hiervoor gekozen had, was omdat de functie van de ruimte zo verschilt van de andere ruimten. Maar hij gaf toe, dat er door het ver ticale meer onrust in de gevel zou komen. Dat vond voorzitter M. On rust van de commissie nou wel weer heel leuk. „Dat zou ik wel prettig vinden. Dat ik op deze laatste zitting nog in het ontwerp wordt opgeno men." VERVOLG VAN KIPPENSTAL Volgens Onrust is dat een besluit geweest van burgemeester en wet houders. „Wij hebben een negatief advies gegeven, maar het college heeft het afgewezen." De reden dat het in Sint-Philipsland wel kon, had Knuist gesterkt in de overtuiging dat het ook op zijn stal mogelijk moet zijn. Volgens de on dernemer is de stal van hem ook nog eens een stuk kleiner dan die van de Fluplandse kippenhouder. Knuist voerde nogmaals aan dat het dak van de bestaande loods uit 2000 net zo licht is. „De bouw van die loods heeft ook al veel problemen gegeven. De toenmalige welstands commissie vond dat de schuur dwars op de bestaande moet komen. Wij wilden hem er gewoon in de lengte tegenaan bouwen. Het heeft ons toen 50.000 gulden extra ge kost." Via het beeldscherm werd het terrein met de opstallen aan de Kerk weg opgeroepen. Ce&liaweg 2 I 4697 RV I Sint-Annaland 0166 -6543 35 I www.bcon-energvsystems.nl Advertentie I.M. Het kon de commissie niet overtui gen. Onrust adviseerde 'midden grijs' te kiezen. „Alles wat donker der is, is beter." Via internet werden de monsters van verschillende bedrijven geraad pleegd. Er bleek geen donkerder grijs te zijn. Wel een rode. Volgens Onrust zou die ook geschikt zijn. „Dat zou een goede kleur kunnen zijn omdat de schuur helemaal los komt te staan." De kleur zou ook goed passen bij de steenstrips die tegen de wand ko men. Alleen vond Onrust de voeg nogal licht. De echtgenote van Knuist betreurde dat. Zij vond de kleur van de voeg juist passen bij de kleur van het dak. Er was ook nog een meevaller. In het plan zou de stal rondom een be tonnen wand krijgen met groene damwandplaten. Onrust stelde voor de betonnen wand 'te laten zakken' zodat het er uit gaat zien als een plint van 80 centimeter hoogte. De rest zou dan met groene damwand platen opgevuld moeten worden. Knuist was daar wel voor te vinden, zei hij. „Daar ben ik blij mee." Over de steenstrips waren verder geen opmerkingen meer. De keus in eieren wordt steeds gro ter. Naast scharreleieren is er nu het 'vrije uitloopei'. Die mag zo ge noemd worden als de kip tenminste vier vierkante meter uitloopruimte heeft. Ze zijn duurder dan scharrel eieren. De voorwaarde van de provincie heeft als gevolg dat een gedeelte van de weg, tegen het afgesproken beleid in, niet kan worden gebruikt als buitendijks fietspad, mede van wege de natuurwaarden van de voor het dijktraject liggende schor ren. Het waterschap streeft naar het maximaal openstellen van de on- derhoudswegen voor recreatief me degebruik. De gemeente Tholen en de Dorpsgemeenschap Sint Anna- land ondersteunen dit standpunt, laat hel waterschap weten. Chris Koopman uit Sint-Maartens dijk, lid van de algemene vergade ring van het waterschap, is het niet eens met. wat hij noemt, 'deze om mezwaai van de provincie'. Hij heeft daarover al contact gehad met Guiljam van der Schelde, die portefeuillehouder waterkeringen is in het dagelijks bestuur van het waterschap. Van der Schelde laat weten dat statenlid Sjoerd Heijning er al - zonder resultaat - op is aan gesproken dat het voor het water schap onbegrijpelijk is. dat de pro vincie voorschrijft dat het dijkvak groen moet blijven. „Dit is ook in tegenspraak met de bestuurlijke af spraken tussen provincie en water schap." Van der Schelde heeft wethouder Kees van Dis van de gemeente Tholen over de kwestie geïnfor meerd. „We hebben begin januari overleg om als waterschap en ge meente Tholen gezamenlijk op te kunnen trekken in een bezwaren procedure richting de provincie." Tussen april en oktober 2013 ver sterkt projectbureau Zeeweringen het dijktraject Hollaerepolde-Joan- na Mariapolder. Het traject heeft een lengte van circa 3.6 kilometer. Uit een veiligheidstoetsing bleek dat het dijkvak niet voldoet aan de veiligheidsnorm 1:4.000. Deze norm vereist dat een dijk voldoen de sterk moet zijn om een storm met een kracht zoals deze eens in de vierduizend jaar voorkomt, te weerstaan. Om het dijkvak terug op sterkte te brengen, wordt onder de bestaande laag asfalt een nieu we laag klei van 80 centimeter dik aangebracht. De huidige laag asfalt, onderaan de dijk. wordt vervangen door een nieuwe laag open steen asfalt van 20 centimeter dikte. Deze laag wordt afgedekt met grond en inge zaaid met gras, zodat het groene karakter van de dijk zoveel moge lijk behouden blijft. Aan de buiten kant van de dijk wil het waterschap een nieuwe onderhoudsweg van as falt aanleggen in plaats van de hui dige kleibekleding met gras. Maar daar wringt 'm nu juist de schoen tussen provincie en waterschap. Een onderhoudstrook van aarde en gras op asfalt voldoet niet aan de eisen voor goed en doelmatig on derhoud. vindt het waterschap. De laag grond op het open steen asfalt raakt bij zware regenval verzadigd en is dan niet toegankelijk voor zwaar materiaal. De ondergrond raakt dan instabiel. Ook kan de grasmat op de dijk zich niet opti maal ontwikkelen, hetgeen ten kos te gaat van de sterkte van de gras bekleding. 1 1 Energieweg 11J - 4691 SE Tholen - tel. 0166 60 93 33 www.vanhouteinterieur.nl Advertentie I.M. Groene weg voor dijk tussen Annaland en Vossemeer Marco Onrust en Ton Jansen (vJ.n.r.) waarderen het presentje van Paul Timmermans (rechts). Tussen hen in de opvolgers in de welstandscommissie Tonie Dieleman en Gerhard Vermeulen. Het deed hen terugdenken aan hun jeugd toen ze fervent huisjes bouw den en er de eerste stappen mee in de architectuur zetten. Ze worden na twee zittingstermijnen van drie jaar opgevolgd door Gerhard Ver meulen en Tonie Dieleman in een periode dat de 'welstand' in de poli tiek landelijk onder vuur ligt. Ook in het Thoolse. Vooral de VVD en het CDA willen naar minder regels. Die zijn al versoepeld voor aanbou wen aan de woning aan de achter en zijkant en dakkapellen aan de achterzijde. Ook voor recreatieter reinen is het beleid versoepeld, maar aan het bestaan van de wel standscommissie wordt (nog) niet getornd. Vorig jaar december stapte Leen Deurloo uit Tholen als burgerlid uit de commissie nadat zijn termijn was afgelopen. Hij werd opgevolgd door Jan Geluk, ook uit Tholen. Hij gaat nu zijn tweede jaar in. Door de ma laise in de bouw is het aantal aan vragen het laatste jaar terug gelo pen. Boog de commissie drie of vier jaar geleden zich regelmatig ook nog 's middags over bouwaanvra- gen. nu is de commissie rond half twaalf meestal klaar. Sinds 2004 is de regel van kracht dat de leden na twee periodes van drie jaar de commissie moeten ver laten. Het gevolg is Onrust en Jan sen nu allebei tegelijk weg moesten, maar Dieleman is de laatste maan den steeds aangeschoven om de taak van Jansen over te nemen. Terugkijkend noemt Onrust de va kantiehuisjes aan de Oesterdam, ontworpen door Piet Boon. een voorbeeld van een geslaagde vorm geving wat betreft recreatiewonin gen. „Niet alleen als hoofdvorm maar ook in de afwerking, in de de taillering." Het plan van Timmermans voor de aanbouw aan de achterzijde van een woning aan de Verbrandestraat werd voor de tweede maal bespro ken. De commissie wilde of een uit bouw met plat dak of eentje met een kap. Met beide voorstellen had Tim mermans moeite. Die met enkel een plat dak zou te veel op een keet gaan lijken. „Qua sfeer heeft het niks." Hij had ook varianten met kapvor- men op de uitbouw getekend, maar noemde het cosmetisch. Bovendien zou een van de kappen het zicht op de ramen benemen. Uiteindelijk werd wel een kapvorm overeenge komen. maar minder uitgesproken als de welstandscommissie had voorgesteld. Het krijgt nu een afge knot dak, maar volgens Jansen wel een geloofwaardig dak. De Verbran destraat valt in het beschermd stads gezicht en dan zijn er extra eisen aan verbouwingen en uitbreidingen van gebouwen. De uitbouw komt achter de bestaande aanbouw. De commissie bekeek ook hoe beiden wat materiaal betreft kunnen wor den verbonden. Onrust adviseerde dat met planken te doen.

Krantenbank Zeeland

Eendrachtbode /Mededeelingenblad voor het eiland Tholen | 2011 | | pagina 7