In de ogen van Aarnoudse blijft
wilg meester van polderlandschap
Botvissers waren regelmatig
dupe van diefstal vangsten
Pleidooi voor nieuwe
bouwblokken boeren
WÊjARDI
www.ardikeiikens.nl
Jochem van Dijke mogelijk
vrijwilliger van toekomst
Eendencursus in Meulvliet
Stille krachten
Donderdag 24 november 2011
EENDRACHÏBODE, DE THOOLSE COURANT
5
Piet Aarnoudse (56) uit Scherpenisse heeft de afgelopen
twintig jaar de gemeenschap naar een ruwe schatting
26.000 euro aan belastinggeld bespaard. Twintig jaar in
middels zit hij in de wilgenknotterij bij de Natuurvereni-
ging Tholen. En hebben, eveneens door het vermenig
vuldigen van het aantal wilgen met het aantal gewerkte
zaterdagen gedurende twee decennia, 1300 wilgen ken
nis kunnen maken met de handvaste zagerij van Aar
noudse. Want een motorzaag in een natuurgebied is uit
den boze.
Koos Bijl
Vrijwilliger Natuurvereniging Tholen hespaart belastingbetaler 26.000 euro
Te zwaar
De eerste zaterdag van oktober stond in Sint-Annaland be
kend als de biggenmarkt. In Poortvliet tekende meester
Lein Blaas de onzekere meidagen van 1940 op. Vissers
van Tholen verdienden hun boterham met het vangen van
bot. Kroonprins Willem bezocht Oud-Vossemeer en Sint-
Maartensdijk en handboogschutterij Non Semper uit Tho
len liet een collectie medailles achter.
Dagje vrij
Nood breekt wet
Dagboek
Vijf verhalen in jaarboekje heemkundekring Stad en Lande van Tholen
Meerman en Murre leiden genomineerden in
Jochem van DijRe uit Tholen is de enige genomineerde
voor de titel vrijwilliger van de toekomst. Voor de titel
vrijwilliger van het jaar zijn er negen kandidaten, bij de
groepen elf. Dat blijkt uit de lijst van de genomineer
den van de gemeente. Vrijdag, op de vrijwil ligers-
avond, worden de winnaars bekend gemaakt in het ge
meentehuis in Tholen.
'Poolse arbeiders bij werkgevers onderbrengen
De gemeente Tholen heeft er bij de provincie op aange
drongen nieuwe agrarische bouwblokken in het buiten
gebied mogelijk te maken. Dat blijkt uit het verslag van
het bestuurlijk overleg tussen de gemeente en gedepu
teerde Sjoerd Heijning over de nota Krachtig Zeeland
waarin de hoofdlijnen van het Omgevingsplan 2012-
2018 worden verkend.
Windmolens
Eretekens
Spreekuur
de voordeligste KeukenSt
vecinlist!
j
il KEUKENS
Ze zijn onmisbaar, maar in veel gevallen moeilijk
aan te komen: vrijwilligers. De Europese Com
missie heeft 2011 uitgeroepen tot het Euro
pees jaar van het vrijwilligerswerk. Om
mensen bewust te maken van de waar
de van vrijwilligerswerk en om het aan
te moedigen en te ondersteunen. De 4
ene keer zijn ze duidelijk
zichtbaar, soms of mis
schien wel vaak, zijn ze op
de achtergrond werkzaam.
Als stille krachten. Allemaal
hebben ze een verhaal. Wat doen ze, waar en waar
om? Een serie over Thoolse vrijwilligers.
Piet zelf heeft er geen euro aan
overgehouden. Voor een bak kof
fie, een koek of een bolus klimt
Aarnoudse nog steeds met veel ple
zier twee tot tweeëneenhalve meter
naar boven om in de kruin van een
doorgaans oude salix gemiddeld
tussen de twintig en de dertig,
soms armdikke, wilgentenen weg
te zagen.
Als een volleerde pedicure stuurt
hij zijn zaag naar de plek waar de
boom de minste pijn voelt en zorgt
hij er voor dat zijn zagende buur
man. eveneens een vrijwilliger, de
gecoupeerde waterloten niet op de
kop krijgt.
Het zijn bladverliezers, zegt de
boomchirurg over de wilg. wijzend
op sloten en plassen waar de wilg
het Nederlandse polderlandschap
siert. Zoals bij boerderij De Laatste
Stuiver van Goorden aan de Oud-
Vossemeersedijk waar het weiland
met 'kopboamen' is afgezet. Dat
betekent vrijwel altijd op een plek
met vochtige bodem waar de wilg
het zaagwerk echter binnen drie
jaar ongedaan maakt en uitbundig
zijn takken tegen de blauwe hemel
laat afsteken.
De Scherpenissenaar kan er volop
van genieten. Oorspronkelijk komt
hij uit Oud-Vossemeer. Daar hield
het polderlandschap hem niet vast.
„We woonden in de Zilverstraat en
zijn daar met pa en ma in 1975
weggegaan. Naar Tholen."
Het lager onderwijs volgde Piet op
de School met de Bijbel. „Een fijne
school", herinnert hij zich. Daar
zagen ze al snel dat Piet beter met
zijn handen was dan met zijn
hoofd. „Ik werkte graag met mijn
handen en minder met mijn hoofd.
Daarom ben ik naar de LTS ge
gaan. In Sint-Maartensdijk. Daar
was toen meneer Meijer directeur.
Nee. Nooit straf gehad. Als er eens
een akkefietje was, loste hij dat op
met een goedbedoelde, maar wel
serieuze waarschuwing."
Aarnoudse leerde er metaalbewer-
ken. „Plaatwerken, lassen en draai
en, maar ook dingen die je in de
bouw kunt gebruiken."
Aarnoudse kan zich nog leraren
herinneren (Meeuwsen en De Wit),
waarvan hij veel opstak. Zo kwam
hij terecht bij de ijzergieterij Hol
land in Bergen op Zoom en werd
hij vier jaar later cv-monteur bij
Maas-Air in Etten-Leur. Zijn mooi
ste bedrijf, hij werkt er nog steeds,
is vliegtuigfabriek Fokker. De F27,
de F28, de F100 en F150 hebben
voor hem nauwelijks nog gehei
men. Aarnoudse vindt wel dat hij
tot dusverre geluk heeft gehad. „Ik
heb verschillende reorganisaties
overleefd. Na het faillissement van
Fokker en de overname door Stork
is het bedrijf in Woensdrecht en in
Papendrecht wel kleiner geworden.
We werken nu met ongeveer 350
collega's. Ja. Ook een flinke club
uit Tholen."
Ongeveer twintig jaar geleden vier
de hij de verjaardag van zijn zwa
ger Koos Bijl. „Die was voorman
bij het snoeiwerk van de natuurver-
eniging. Uiteraard vrijwillig. Zo'n
zelfde soort functie als voorzitter
Flip van Damme van de land
schapswerkgroep. Mijn zwager zei:
Joh, ga eens mee. En aangezien ik
een echt buitenmens ben, zodra het
weer het toelaat ben ik buiten, heb
ik ja gezegd."
Aarnoudse is er nooit meer wegge
gaan. Integendeel. Hij maakt ook
zijn drie dochters warm voor het
vrijwilligerswerk in de natuur.
„Het liefst gingen we ook vogels
spotten. Nee. Die gaan nu hun ei
gen gang. Ze zijn allemaal het huis
uit en ik ben al twee jaar opa. Ze
wonen allemaal over de brug.
Hoogvliet, Dordrecht en eentje is
geëmigreerd naar Angola."
De eerste echte wilgeknotklus
diende zich aan in Stavenisse. „Na
tuurgebied de Geulsche Weel. Daar
merkte ik hoe fijn het was op een
andere manier met je handen bezig
te zijn dan op je werk. Heerlijk in
de natuur. Gezond voor lichaam en
geest. Nee. Ik houd niet zo van een
fitnesscentrum. Beter blijf ik al
knottend in beweging."
Dat het vrijwilligerswerk hem goed
doet is een beetje af te zien aan zijn
lichaam. Aarnoudse is nogal klein
van stuk, maar op het oog pezig en
vetvrij. Zijn vrouw moet om de
kwalificatie grinniken. „Hoor je
het nu", roept Piet richting echtge
note, „nu hoor je het ook eens van
een ander."
Zijn goede conditie dankt hij niet
alleen aan het wilgen knotten. Sa
men met zijn vrouw is het veel fiet
sen en wandelen geblazen, maar
zodra het oktober of november
wordt, steken wilgentenen wel heel
uitnodigend uit de boom.
„Dan hebben we tijd tot april om
de wilgen te knotten", geeft hij de
zagende periode aan. Daarna is het
de plaats voor de vogels, de bun
zingen en de vleermuizen om be
schutting en veiligheid te zoeken
en een plaatsje voor de voortplan
ting.
Voor die tijd worden echter de za
gen van de Natuurvereniging Tho
len geslepen en maakt Flip van
Damme zijn dienstrooster. Dan
wordt Aarnoudse ingedeeld in een
groep van een man of vijftien tot
twintig. „Toen ik begon waren we
met zijn zessen. Nu komen er door
gaans twaalf opdraven. De ene
keer zakt het aantal deelnemers in,
de andere keer is er weer sprake
van groei."
Afgezien van een verdwaalde tak
op iemands hoofd, heeft Aarnoud
se geen ongelukken meegemaakt.
„We houden altijd een boom tussen
ons in. We doen het vooral voor
ons plezier. Lekker rustig in de na
tuur. Een ideale tijdsbesteding voor
mensen die van de natuur houden."
Ook de stichting Landschapsbe
heer Zeeland is blij met mensen zo
als Piet Aarnoudse. Eens in de drie
tot vijfjaar moeten de tenen van de
wilgen worden verwijderd. Zo niet,
dan kan de wilg ziek worden. Die
krijgt dan de watermerkziekte. .Ook
worden de takken dan te zwaar en
breken ze op de den duur af. Dan
zou landschapsbeheer tussen de 50
en 80 euro per wilg aan het knotten
kwijt zijn.
Wilgen moeten blijven, vindt Aarn
oudse. Natuurlijk kom je op Tholen
ook esdoorns tegen. En linden,
populieren en iepen. Maar de wilg
blijft in zijn ogen toch wel de
meester van het polderlandschap.
Daarover gaat het in het jaarboekje
van de heemkundekring Stad en
Lande van Tholen. In vijf verhalen
wordt een levendig beeld geschetst
van het verleden. Al op de omslag
is een foto te zien van wat verdwe
nen is gegaan: een vloot vissers
schepen in de haven van Tholen in
augustus 1986, net voor de sluiting
van de Oesterdam. Voor veel Tho-
lenaren een aderlating. Maar daar
over gaat het niet in het boekje.
Adrie Blaas roept in zijn artikel De
botvissers van Tholen de herinne
ringen op aan het beroep dat na
1970 verdween omdat er niet meer
genoeg mee te verdienen viel. De
laatste botvissers stapten over op
de palingvisserij.
De grootste bloei beleefde deze tak
van visserij in de jaren na de Eerste
Wereldoorlog. Van de 100 geregi
streerde visserschepen was een
kwart botvisser. De bot werd met
een staand net gevangen. De plat
vis werd van de bodem geraapt als
het eb was. De vangsten wisselden
nogal. Maar de vissers waren ook
regelmatig de dupe van diefstal.
Ook zeehonden lustten er wel pap
van. Blaas legt uit hoe de visserij
werd uitgeoefend. Met foto's van
onder meer Huib Bout die met zijn
vader en dochter Cornelisse bot
raapt terwijl ze tot hun enkels in
het slik staan. Het artikel is voor
zien van een vlootlijst met botvis
sers tussen 1900-1970.
Kees Fase dook in de geschiedenis
van de biggenmarkt in Sint-Anna-
land. Op de eerste zaterdag van ok
tober werd die gehouden. Het was
er druk met arbeiders en kleine
zelfstandigen die er een dagje voor
vrij namen. De verkopers kwamen
van heinde en ver met hun manden
met biggen. Zelfs uit Roosendaal
en dat was in die tijd, voor de jaren
zestig, ver. Ze kwamen voor de
Tweede Oorlog met karren, daarna
met vrachtauto's (beestenwagens).
Het gekrijs van de jonge dieren als
ze werden uitgeladen, hoorde er
bij. Er waren kijkers en kopers.
Werd er tot koop besloten dan werd
er in het café afgerekend. De nieu
we eigenaar kreeg een brandewijn-
tje met suiker cadeau en kon met
een schreeuwend varken naar huis,
aldus Fase. Voor vele arbeidersge
zinnen was het varken, dat in no
vember werd geslacht, eten voor de
winter.
Het ging soms om grote aantallen
biggen die naar het dorp werden
gebracht. In 1920 bijvoorbeeld
kwamen er 688 s(uks naar Sint-An
naland. Varkenspest kon roet in het
eten gooien. Dat gebeurde in 1952.
De biggenmarkt liep begin zestiger
jaren ten einde toen de levensstan
daard verder steeg en de koelkast
en diepvriezer gemeengoed wer
den.
Lein Blaas uit Tholen stelde de ge
beurtenissen van de eerste dagen
van de oorlogsjaren, mei 1940, op
schrift toen hij onderwijzer was in
Poortvliet. Fase bewerkte het. 'Op
straat zag men overal zenuwachtig
pratende groepjes mensen. Menige
traan werd gestort, vooral door de
genen die soldaten uit gezin of fa
milie in dienst hadden.'
Toen de Duitsers Tholen aanvie
len, vluchtten mensen de stad uit.
Blaas zag de eerste vluchtelingen
per auto en per fiets in Poortvliet
aankomen. Het was zaak om zijn
ouders en zijn invalide nicht in
veiligheid te brengen. Blaas ging
naar Tholen en maakte er chaoti
sche toestanden mee. Zijn vader
wilde het huis niet verlaten, maar
vond het wel beter dat zijn moe
der meeging. Blaas zou een auto
moeten charteren. Hij zag een ro
de PTT-auto maar kon geen
chauffeur vinden. 'Als ik had kun
nen chauffeuren, had ik ze met
deze wagen weggebracht, nood
breekt wet.' In de noten bij het ar
tikel worden de vele namen die
Blaas noemt, opgesomd en van uit
leg voorzien.
Gemeentearchivaris Fred van de
Kieboom belicht een koninklijk
bezoek aan Tholen in 1852.
Kroonprins Willem, de prins van
Oranje overnachtte in Sint-Maar
tensdijk en Oud-Vossemeer. Hij ci
teert uit het verslag van jonkheer
Eduard de Casembroot, zoon van
een burgemeester. Hij werd in
1812 in Oud-Vossemeer geboren
en groeide deels op in Sint-Maar
tensdijk. De Casembroot had fami
lie in de smalstad. Die woonde in
Hazenstraat 2, in het monumentale
pand tegenover de kerk. Uit het
dagboek van de jonkheer blijkt dat
het volk is uitgelopen om de vorst
te ontvangen. 'Te St Maartensdijk,
eerebogen, oploop van menschen,
vrouwen en mannen met bloemen
en kranzen. geen gebrek. Er is
niets tegen te doen. Wij bezoeken
onder gedurig geleide dezelfde
wandelende eerebogen de kerk. het
stadhuis, en brengen dezen dag ge
noeglijk bij mijne familie door.'
Vier botvissers aan boord van de hengst TH 17 van Kees Bout, v.l.n.r. Klaas Baaij TH 16, Hendrik Schot TH 49, Jacob Schot TH 49 en Kees
Bout TH 17.
Van Dijke leidt de D- en C-pupillen
van Tholense Boys, is scheidsrech
ter, zit in de wmo-adviesraad en ver
zorgt de kindernevendiensten in de
Ichthuskerk. Hij is een duizendpwt.
Morgen wordt bekend of hij de titel
ook inderdaad krijgt. Jopie Meer
man uit Tholen en oud-Poortvliete-
naar Jaap Murre uit Middelburg
praten de avond samen aan elkaar
en leiden de genomineerden in. Ze
dragen zelf ook een stukje voor in
Thools dialect. Murre is al 39 jaar
van het eiland af, maar spreekt thuis
nog steeds op 'z'n Pooflies'. Jopie
en Jaap werden gevraagd door
wethouder Jan Oudesluijs. De wet
houder kent, als oud-Poortvlienaar.
Murre. Oudesluijs vindt dat ook
Meerman en Murre een voorbeeld
zijn voor vrijwilligers omdat ze zich
inzetten voor de streektaal.
Bij de individuele genomineerden
zijn ook duo's, zoals Kees van der
Klooster en Han Elenbaas van de
Annewas in Sint-Annaland die de
tuin onderhouden en de bewoners
vervoeren, Bert en Janny Oerle-
mans van Binnen Bereik, een ont
moetingsplek in de Hoogstraat in
Tholen. Anderen zijn Edwin Otto
van Omroep Tholen, Adrie Schot
van het team welzijn van Ten An
ker, Mirjam Rijstenbil van de stich
ting Ontspanning Gehandicapten,
Piet Polderman van sv Smerdiek en
Wim Scherpenisse die met het da
mesteam van Smerdiek furore
maakte.
De lijst met groepen is aanzienlijk
langer: vrijwilligers van de Anne
was, de maandagochtenploeg van
WHS in Sint-Annaland die de kan
tine en de kleedkamers schoon
houdt, de groep van 12 personen
van de Open Tafel en maaltijdvoor
ziening, de ouderraad van de open
bare school de Schalm in Stavenis
se, de wandelsportclub Vosmeer, de
mensen achter de herdenkingsbij
eenkomsten overleden bewoners,
personeel en vrijwilligers bij Ten
Anker en de verpleegafdeling van
Maartenshof, de vrijwilligers van de
Wereldwinkel Tholen, de jeugdlei
ders en trainers van de BI en B2
van Smerdiek, vrijwilligers van de
afdeling welzijn SVRZ Tholen, van
het Rode Kruis en de Vrienden van
Siem die actief zijn voor zieken
huisdoelen.
De avond begint om acht uur. De
gemeente besteedde het afgelopen
jaar al extra aandacht aan de vrijwil
ligers vanwege het Europees jaar
van de vrijwilliger.
De gemeente Tholen was er verte
genwoordigd door de wethouders
Frank Hommel (economische za
ken) en Peter Hoek (ruimtelijke or
dening) en ambtenaar Peter Quist
(ruimtelijke ordening). Bij de be
spreking was ook de gemeente
Schouwen vertegenwoordigd. De
provincie voert met elke regio
overleg en wil inzetten op sterke
economische sectoren, het bieden
van een aantrekkelijk vestigings
klimaat en behoud en versterken
van de kwaliteit van water en lan
delijk gebied. Het huidige omge
vingsplan loopt volgend jaar af.
Volgens de gemeente Tholen zijn
er agrarische bedrijven die een spe
cifieke bodemsamenstelling nodig
hebben of in een gebied willen
starten waar geen geschikte gebou
wen beschikbaar zijn. Er zijn ook
ondernemers die meerdere bouw
blokken nodig hebben. De provin
cie wijst er op dat er nu en in de
toekomst veel agrarische bouw
blokken vrijkomen als gevolg van
de schaalvergroting.
Ook wijst de gemeente op een on
duidelijkheid in het provinciaal be
leid voor intensieve veehouderij.
Het onderscheid tussen intensieve
en grondgebonden veehouderij is
lastig te maken. Volgens de ge
meente is er een andere definitie
nodig van intensieve veehouderij
op basis van weidegang en verbou
wen van ruwvoer op eigen grond.
Verder vraagt de gemeente ook
aandacht voor beleid voor arbeids
migranten (het gaat hier voorname
lijk om Poolse werkkrachten). Er
lijkt volgens de gemeente een
groeiende vraag naar permanente
voorzieningen voor tijdelijke huis
vesting. Het is ook wenselijk om
arbeiders onder te brengen bij de
werkgever omdat de sociale con
trole dan beter is, stelt de gemeen
te. De provincie geeft het belang
aan van goede huisvesting voor ar
beidsmigranten. Een van de moge
lijkheden is tijdelijke huisvesting
op een minicamping (die op Tho
len overigens dun gezaaid zijn).
Voor wat de woningbouw betreft
heeft de gemeente Tholen geen
problemen met de verplichte ver
deling van de huizen over de ver
schillende woonkernen. Vijftig
procent van de nieuwbouw is be
stemd voor Tholen, de andere vijf
tig procent wordt verdeeld over de
andere woonkernen. Dit zoge
naamde bundelingspercentage ver
schilt van gemeente tot gemeente.
Bij de gemeente Schouwen is dat
60 procent voor Zierikzee en 40
procent voor de andere woonker
nen.
Uit het overleg blijkt ook dat de
gemeente niet wil dat bestaande
windmolenparken automatisch een
verlenging krijgen bij vervanging
van oude windmolens. De gemeen
te heeft behoefte aan meer duide
lijkheid voor windenergielocaties.
De nieuwe locatie bij de Krammer
sluizen (van Zeeuwind en Delta-
wind) is zo omvangrijk, dat een of
meerdere kleine locaties kunnen
vervallen, vinden Hommel en
Hoek.
De vogelwerkgroep van de Natuur
vereniging Tholen organiseert op 8
en 10 december een cursus over
eenden. In een theorie- en een prak
tijkbijeenkomst wordt de cursist
bijgeschoold in zijn kennis over
eenden. „Want", zegt de vogel
werkgroep, „iedereen kent wel de
wilde eend, maar kent u ook bril-
duikers, wintertalingen of tafeleen
den? Of weet u wat het verschil is
tussen duikeenden en grondeleen
den?" Er wordt door middel van
een presentatie gekeken naar leef
gewoontes, voedsel en algemene
kenmerken. Verder worden de di
verse soorten behandeld en hoe het
verschil tussen de diverse soorten
kan worden herkend. De theorie
cursus is op donderdag 8 december
in Meulvliet in Tholen en begint 's
avonds om acht uur. Het praktijkge
deelte. door middel van een excur
sie, is twee dagen later, namelijk op
zaterdag. Die wordt tussen tien uur
's morgens en half een 's middags
gehouden op de parkeerplaats bij
Meulvliet aan de Zoekweg. Opge
ven voor 1 december via info@na-
tutholen.nl.
Kees de Koning dook in de ge
schiedenis van de Thoolse hand
boogschutterij Non Semper. Oude
re inwoners van Tholen herkennen
de naam nog wel als die van een
feest- en vergaderzaal in de Vis-
straat. Sinds 1929 verleden tijd. De
Koning wist na enig zoekwerk een
reglement en ledenlijst, een collec
tie medailles, een vaandel en een
foto op te sporen van de schutterij
die in 1848 werd opgericht. Non
Semper telt dan 30 leden. In 1851
werd door Willem 111 de titel Ko
ninklijke verleend. De club kreeg
een litho, maar die is niet bewaard
gebleven. Wel een vaandel dat on
der een oud vaandel van de harmo
nie Concordia zat verborgen.
Om tot de schutterij toegelaten te
worden, moest er gestemd worden
met witte en bruine bonen. Op de
verjaardag van de beschermheer
werd door de leden koning gescho
ten. Koning werd de schutter die de
meeste punten haalde, nummer
twee werd kroonprins, drie en vier
werden ridder. Ze kregen speciale
eretekens, waarvan exemplaren be
waard zijn gebleven. Ze staan bij
het artikel afgebeeld. Ook is er een
onderscheidingsteken van de voor
zitter bewaard met het gemeente
wapen van Tholen erop. In 1870
kreeg het een eigen gebouw aan de
Vischstraat nadat eerder een huis
en erf was aangekocht. Het werd
zes jaar later vergroot. De eerste
steen is nog aanwezig. In het ge
bouw werd ook biljart gespeeld.
Het maakt duidelijk dat Non Sem
per niet alleen met pijl en boog
schoot, maar ook met de keu oe
fende. De sociëteit zal volgens De
Koning dan ook een ontmoetings
plek zijn geweest voor de plaatse
lijke notabelen en middenstand.
Die konden het zich veroorloven
lid te worden. In het gebouw wer
den café chantant en een soirée
musicale met bal gehouden. Het
gebouw werd ook verhuurd.
Er vonden politieke bijeenkomsten
en concerten plaats. In 1914 was er
een hobbytentoonstelling van het
Nutsdepartement. In de jaren twin
tig hield de Protestantenbond er
kerkdiensten en tandarts De Rijke
spreekuur. Er werden films ver
toond en danslessen gegeven. Wan
neer Non Semper werd ontbonden
is niet bekend, maar eind 1928
werd de zaal. de tuin en het bijbe
horende huis in de Visstraat ver
kocht aan een groep afgescheiden
leden van de Gereformeerde Ge
meente. Die verbouwden het tot
een kerkzaal met ongeveer 300 zit
plaatsen.
Advertentie IJVI.
Piet Aarnoudse houdt zich graag knottend in beweging, zoals hier bij boerderij De Laatste Stuiver in Tholen
