'Veel energiebesparing mogelijk
in groot aantal oudere woningen'
Leerlingen genieten van Prinsjesdag
R&R Bestratingen gebaat bij
shovels van Den Engelsman
A
Opbrengst uien is hoog, maar prijs extreem laag
SHIOUTLANDER
Autocenter Will Schraven
VANAF 27.499
Donderdag 22 september 2011 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT 11
Aftrap campagne energie bewust, thuis besparen in Sint Philipsland
Bewust omgaan met energie. Dat is de centrale bood
schap van de publiekscampagne 'energie bewust, thuis
besparen'Wethouder Frank Hommel gaf de aftrap op de
Koningin Julianaschool in Sint Philipsland. Dat deed hij
in bijzijn van groep 7 en 8 leerlingen van de twee basis
scholen in het dorp. Onderdeel van de campagne is dat
kinderen hun ouders betrekken bij energie besparen.
Energieconsumptie
Bewustwording
Energiemarkt
Tussen de 40.000 bezoekers van Prinsjesdag stonden
op de derde dinsdag in september ook 49 leerlingen van
de School met de Bijbel uit Sint-Annaland. Met de
leerkrachten Piet den Ouden, Sandra Krijger en Aline
Snoei waren ze in Bergen op Zoom op de trein gestapt
en via een overstap in Rotterdam in de Residentie aan
gekomen.
Groot aanbodook uit andere landen
Watervellen
De uienoogst op Tholen en Sint-Philipsland is op gang
gekomen, maar nog lang niet alle uien zijn gerooid of
van het land gehaald. De opbrengsten per hectare zijn
hoog, de prijzen extreem laag. Voor de meeste telers lijkt
het een verloren jaar. De vergelijking met het oogstjaar
2004 wordt steeds sterker.
Verbetering
Met herbestratingsmachine kan de Rijke werk beter plannen
Nieuwe generatie
www.willschraven.nl
NU MET GRATIS
AUTOMAAT*
Wethouder Frank Hommel en Marieke Reenter overhandigen het lespakket aan één van de leerlingen.
De gemeente Tholen heeft energie
besparing en duurzame energie
hoog op de politieke agenda staan.
„Het is belangrijk om burgers, zo
wel volwassenen als kinderen, op
de mogelijkheden van energiebe
sparing te wijzen", zegt wethouder
Hommel. Sint Philipsland is bewust
gekozen als plaats voor de campag
ne. „Door relatief veel oudere huur
woningen valt er veel winst te beha
len op het gebied van energiebe
sparing", zegt Marieke Reemer.
vestigingsleider van Stadlander in
Sint-Maartensdijk.
De campagne is een gezamenlijk
initiatief van zes West-Brabantse
gemeenten en de gemeente Tholen
in samenwerking met lokale wo
ningstichtingen, dorpsraden, wijk
commissies en basisscholen. De Re
gionale Milieudienst coördineert het
project.
Wethouder Hommel legt aan de kin
deren uit waarom energiebesparing
zo belangrijk is. „De wereldbevol
king groeit. Steeds meer mensen
maken gebruik van elektronische
apparaten in en om het huis. Huis
houdens hebben steeds vaker twee
of meer auto's. Daardoor gebruiken
wij steeds meer energie. Terwijl
energiebronnen, zoals olie en aard
gas, steeds verder afnemen. Dat
kunnen we niet voorkomen, maar
we kunnen wel zorgen dat we beter
omgaan met onze energie." Minder
energiegebruik betekent minder
C02 uitstoot (kooldioxide) en dat is
beter voor het milieu. Anderzijds is
het beter voor de energierekening.
De basisscholen De Luyster en de
Koningin Julianaschool maken deel
uit van het energieproject. Met een
lespakket voor de bovenbouw, be
staande uit drie lessen, wordt het
nut van energiebesparing onder de
aandacht gebracht van de kinderen.
„Begin bij de toekomst", zegt wet
houder Hommel. „Kinderen kun
nen het goede voorbeeld geven en
hun ouders bij energiebesparing be
trekken." Eén van de lessen uit het
programma is dat kinderen thuis op
onderzoek gaan naar het stroomver
bruik.
Bewustwording, daar draait het om
in de campagne. Wethouder Hom
mel peilt het energiebewustzijn van
de kinderen. „Stel je voor. Deze
winter komen bouwvakkers van
Stadlander jullie huis verbouwen.
Buiten is het koud en binnen staat de
verwarming op twintig graden. Tij
dens het heen-en-weer lopen laten
ze constant de voordeur open staan.
Wat zeggen jullie dan?" Eén van de
kinderen in de zaal roept: ,JDan zeg
ik. jij bent toch niet in de kerk gebo
ren?" Samen met de wethouder pra
ten de kinderen over energiezuinige
en energiebesparende maatregelen
zoals windenergie, elektrische auto's
en zonnepanelen. Opvallend is dat
de kinderen goed óp de hoogte zijn
van alle ontwikkelingen.
Om de energiebewustwording
kracht bij te zetten, organiseert de
gemeente een energiemarkt op dins
dag 1 november. Daar geven Ver
schillende organisaties uitleg over
energiebesparing. Zo geeft woning
corporatie Stadlander tips en uitleg
over hoe je met minimale middelen
thuis energie kunt besparen. Ook
krijgen particuliere woningeigena
ren uitleg over hoe zij hun huis
energiezuiniger kunnen maken. Al
lerlei besparende materialen worden
daarbij tentoongesteld. Van water
besparende douchekoppen, spaar
en LED-lampen tot isolatiemateri
aal en zónnepanelen. Als afsluiting
van het project geven de basis
schoolleerlingen een presentatie van
hun werkstukken. De campagne
duurt twee maanden.
„Er was veel te zien en de kinderen
hebben geweldig genoten", vertelt
leraar Piet den Ouden. Hij was er in
2006 ook bij, toen de Sint-Anna-
landse basisschool voor het laatst
een afvaardiging naar Prinsjesdag
mocht sturen. „Elk jaar stuur ik een
kaart naar de politie Haaglanden,
maar nu was het al vijf jaar geleden
dat we een uitnodiging kregen. Van
wege de veiligheidsmaatregelen
zijn er minder plaatsen beschikbaar.
Ik dacht nu, nog één keer stuur ik
een kaartje en dan houd ik ermee
op. maar het lukte tot onze verras
sing."
Piet den Ouden is er blij mee, dat
groep 7 en 8 op deze manier de ope
ning van het parlementair jaar van
dichtbij mee kunnen maken. „We
stonden bij het Mauritshuis, zodat
we een heel goed zicht hadden. Je
zag alles langskomen. Met name de
ambassadeurs uit het Midden-Oos
ten waren heel mooi om te zien."
De kinderen stonden vlakbij de ere
wacht van de veteranen. Ze zagen
ook de Gouden Koets passeren met
koningin Beatrix, die in de Ridder
zaal de Troontrede uitsprak. Daarin
kwam naar voren, dat iedereen moet
inleveren, want de wereldwijde eco
nomische crisis is nog lang niet op
gelost. „Een beetje inleveren vind
ik geen probleem", zegt Piet den.
Ouden, die de algemene beschou
wingen in de Tweede Kamer over
de begroting 2012 nauwgezet volgt.
„Dat vind ik altijd interessante de
batten", aldus de leraar.
ook uitschieters naar 100 tot 125 ton
zelfs. Dus kom je al op 1,6 tot 1,7
ton zaaiuien. Dan komen de plantui-
en daar nog eens bij."
De hoge opbrengsten zijn niet al
leen hier hoog. Ook in de omringen
de landen. „In feite is er nu overal te
veel. Zelfs in Duitsland en Frankrijk
die geen uien exporteren. Daar heb
ben we zelf nu uien vandaan omdat
telers de ruimte nodig hebben om
aardappelen op te slaan." Het is vol
gens Van Damme zelden of nooit
vertoond.
De kwaliteit van de uien is over het
algemeen goed maar door de natte
weersomstandigheden van de laat
ste maanden is de kans op watervel
len en bacterierot toegenomen. „We
hopen op mooi weer met een droge
periode."
Met de aardappelen is het volgens
Van Damme niet veel anders. „Er
zijn nog veel vroege aardappelen
Er is geen export. Voor degenen die
vroeg hebben kunnen leveren was
het nog redelijk. Ook met de uien.
Met 6 cent per kilo kom je uit de
kosten, maar met 2 cent per kilo!
niet. Dat is nog geen derde van de!
kostprijs."
de
voorgrond op de rug gezien, zijn met meester Piet den Ouden in
Volgens uienhandelaar Martin van
Damme van Dacomex uit Sint-
Maartensdijk is een kilo uien op dit
moment 2 cent waard. Of zelfs nog
minder. „De kans op verlies is gro
ter dan dat je uit de kosten komt."
Van Damme noemt het extreem. „Ik
vrees op een herhaling van 2004.
Toen deden de uien ook twee cent
zo van het land. Of ze gingen in de
pool, werden bewaard en later ver
kocht. Maar toen kwamen we ook
op nul uit."
Het verschil met toen is echter dat
het aanbod nu veel groter is, zegt
Van Damme. In Nederland groeit
het areaal met 6 tot 8 procent. Er is
nu 22630 hectare zaaiuien. Met op
brengst van gemiddeld 80 ton per
hectare in heel Nederland. Er zijn
De leerlingen van de School met de Bijbel uit Sint-Annaland, op
afwachting van de Gouden Koets.
Stratenmakers hoeven niet langer de he
le dag gebukt te staan. Met behulp van
de herbestratingsmachine is het werk
een stuk lichter geworden. Bij R&R Bes
tratingen uit Scherpenisse werken ze er
al een tijdje mee. Voor de aanvoer van
de stenen op de machine gebruikt het
bedrijf kleine shovels. Ook die verge
makkelijken het werk. R&R maakt ge
bruik van de wendbare Sherpa die gele
verd is door Jaap den Engelsman van
LMB den Engelsman in Sint-Maartens
dijk. Inmiddels de vierde op rij.
Beide bedrijven zijn bijna buren op het be
drijventerrein en weten elkaar goed te vin
den. Samen zoeken ze naar het verder me
chaniseren van het werkproces. Den
Engelsman zorgt voor service en onder
houd. R&R Bestratingen staat voor Leen
de Rijke en zijn neef Bennard de Rijke. Ze
zijn compagnons. Ze hebben zeven man
personeel, plus tijdelijke werkkrachten.
Hun werkterrein is heel Zeeland, maar
vooral Zeeuws-Vlaanderen. Werk voor
grote aannemers, gemeenten, provincie,
rijk, maar ook voor particulieren.
Als De Rijke met zijn herbestratingsmachi
ne op Tholen bezig is, blijven voorbijgan
gers vaak even kijken, zegt hij. „Het is ver
nieuwend. We hebben hem een jaar
geleden aangeschaft. Het is eigenlijk be
stemd voor het leggen van oude stenen,
maar we kunnen er evengoed nieuwe mee
leggen."
Een groot voordeel is dat de stratenmakers
niet meer de hele dag gebukt hoeven te
staan. „Rug en knieën worden niet meer
belast. We staan nu de hele dag rechtop.
Het is lichamelijk gezien, tien keer beter."
Bovendien ligt de productiè ook hoger.
„Het is bekend dat bij het ouderwetse stra
ten er aan het eind van de week minder
wordt gelegd. Door het zware werk zakt
het een beetje in. Met de machine gebeurt
dat niet. Het is veel constanter. Vijf dagen
lang."
Gemiddeld kan er per dag met de machine
200 vierkante meter bestraat worden. Voor
de opdrachtgever zit er ook een belangrijk
voordeel aan, zegt De Rijke: ,Je kunt nu
veel exacter aangeven hoe lang je bezig
bent. Voor de planning is dat een verbete
ring."
De stenen worden met een shovel achterop
de wagen gekipt. Via een transportband
worden ze naar voren geleid waar twee
man de stenen in een bepaald verband leg
gen. Dat formeren kan gewoon staande ge
beuren. Vervolgens wordt de arm met de
vacuümklem hydraulisch op de klaargeleg
de stenen gezet en naar de gewenste plek
geleid. Per keer wordt een halve meter
straat gelegd. De Rijke verwacht dat de
volgende stap is dat een robotarm de ste
nen in het gewenste verband gaat leggen.
Maar zover is het nog niet. Volgens de on
dernemer is de mechanisering van het werk
een goede zaak voor de branche. „Voor
jongeren is het op deze manier ook aan
trekkelijker om voor het beroep te kiezen.
Leuker dan dat ze steeds met een kruiwa
gen stenen aan moeten voeren. Een krui
wagen gebruiken we nu alleen nog om ge
reedschap in mee te nemen. Alles wat
machinaal kan, willen we machinaal doen.
Er blijft nog genoeg handwerk over."
De Rijkes zoon Arthur (20) werkt ook in
het bedrijf en maakt de veranderingen van
dichtbij mee. Hij hoort al tot de nieuwe ge
neratie die gewend is om met de nieuwe
geavanceerde machines om te gaan.
De Rijke en Den Engelsman vonden elkaar
een aantal jaren geleden. Jaap: ,,Ze zochten
service in de buurt. De contacten zijn ver
stevigd en ik met de levering van twee
kleine shovels begonnen. De Sherpa shovel
is flexibel inzetbaar. Makkelijk te vervoe
ren, ideaal om overal als hulp te gebrui
ken." Met de shovel worden bijvoorbeeld
banden langs wegen of straten gezet. Ben
nard de Rijke doet dat op dit ogenblik bij
de nieuwe toegangswegen naar Wester-
scheldetunnel.
De Rijke en Den Engelsman zoeken samen
naar verbeteringen. LMB den Engelsman
heeft inmiddels vier shovels geleverd. Het
nieuwste model met vacuümklemmen staat
al weer in de showroom. Advertentie LM.)
Antwerpsestraatweg 262 Bergen op Zoom Telefoon 0164-235130
MITSUBISHI
MOTORS
Drive@earth
Prijzen inclusief BTW/BPM. tenzi| anders vermeld, exclusief verwijderingsbijdrage en kosten rijklaar maken Afgebeeld
model kunnen afwijken van de standaard specificaties. 'Actie alleen geldig op een geselecteerd aantal voorraadmodellen
OP=OP Wijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. Vraag naar de voorwaarden.
Brandstofverbr 7,0 t/m 9,2 1/100 km
COrUilstoot: 182 t/m 220 g/km
Leen de Rijke bedient de arm van de herbestratingsmachineInzet nieuwste shovel met vacuümklem
S P E I
INGE!
Cl
KC
A
ICh
A L
HT!
