Wortels pioenroos vroeger gerecht,
mannelijke biet wordt niet geoogst
'Losjes schilderen, maar wel
dat mensen te herkennen zijn'
'Ik denk dat de presentatie
de doorslag heeft gegeven'
ardikiukens.nl
de voordeligste keukenspecialist!
Plattelandsvrouwen weer wat wijzer na agrarische dag
Van der Klooster raakt tel bezoekers kwijt bij Kunst Kieke
Donderdag 9 juni 2011
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
11
De leden van alle afdelingen van Tholen en Sint-Philips-
land van de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen,
Vrouwen van Nu, zijn heel wat wijzer geworden op het
gebied van pioenrozen en zadenteelt. Er gaven 69 dames
gehoor aan de uitnodiging voor de jaarlijkse agrarische
dag, georganiseerd door de contactleden van de agrari
sche commissie. Er stond een bezoek aan De Zandhoeve
van Marinus Geuze in Poortvliet op het programma en
een kijkje bij het zaadteeltbedrijf van de familie Van
Iwaarden in Sint-Annaland.
Medicijn
Talkpoeder
Ze laat zich inspireren door mensen én beweging. Emmy
van der Klooster-Moerland uit Sint-Annaland legt ze
vast. Met olieverf op linnen. Bijna dagelijks staat ze in
haar atelier boven de garage aan de Nieuwstraat. Tijdens
Kunst Kieke laat ze haar werk zien. Een selectie. Samen
met het werk van haar zonen Huib en Arjen. Haar en
thousiasme werkt aanstekelijk.
Spar van Ommen heeft beste afdeling met aardappelen, groente en fruit
Hij was er niet zo mee bezig. Hij had andere zaken aan
zijn hoofd. Toch werd Arjan van Ommen zaterdag in
Nijkerk prettig verrast toen hij te horen kreeg dat hij de
beste afdeling met aardappelen, groente en fruit heeft
van alle Sparwinkels in Nederland. Hij kwam terug met
een grote beker én een kaalgeschoren hoofd.
Thoolse Dagen -
Onderwijs
Manden
Opsomming
De dag begon in het nieuwe restau
rant Spijs bij de woonboulevard in
Poortvliet. Daar werd door Rina
Timmers afscheid genomen van de
scheidende contactleden: Nan van
Nieuwenhuyzen en Jannie Stoutjes-
dijk. Ze bedankte beide dames voor
hun jarenlange inzet en bood hen
een witte orchidee aan. Anja van
Tilbeurgh werd welkom geheten als
nieuw contactlid van Poortvliet,
voor Tholen is er nog geen contact
lid gevonden. Daarna werd de groep
vrouwen in tweeën gesplitst voor de
excursies.
Op De Zandhoeve werden de dames
welkom geheten door Marinus Geu
ze en Karin de Jong. Zo'n 25 jaar
geleden werd naast de traditionele
gewassen, zoals aardappelen, tarwe
en suikerbieten begonnen met het
telen van pioenrozen.
De pioenrcx)S is al duizenden jaren
oud en komt oorspronkelijk uit Chi
na, maar ook in de Griekse mytho
logie komt de pioen al voor. Deze
plant zou vernoemd zijn naar de
Griek Paeon, die leerling was van
Asclepius. de God van de genees
kunde. Vroeger werd de plant ge
bruikt, voor medicinale doeleinden
en werden de wortels gebakken en
opgegeten. Nu kennen we de pioen
roos alleen als snijbloem en de wor
tels worden gerooid en verkocht.
Het is een gewas dat vele jaren mee
gaat. Het is een intensieve teelt, die
voor een korte tijd voor veel werk
zorgt op het bedrijf. Het snijden en
verwerken gebeurt allemaal op hel
Poortvlietse bedrijf. Dit jaar was de
oogst door het zonnige en warme
weer bijzonder vroeg en stonden er
tijdens het bezoek geen bloemen
meer op het land.
De Zandhoeve teelt o.a. Duchesse
de Nemours een witte pioenroos
en Sarah Bernhard. een roze pioen
roos. Het snijden gaat handmatig
met een mesje, de stelen worden op
de arm gelegd. Als er 50 h 100 ste
len zijn verzameld, gaan ze op de
wagen voor de verwerking in de
schuur. Het is werken tegen de klok:
als de bloemen te vroeg worden ge
sneden dan gaat de knop niet open,
is de knop te dik, dan gaat deze te
snel open.
In de schuur heeft Karin de Jong de
supervisie over het verzendklaar
maken van de pioenen. Ze worden
gebost en met 10 stelen met knop op
de band gelegd. Op de band worden
de stelen automatisch op lengte ge
sneden en van elastiekjes voorzien
Aan iedere bos gaat een kaartje met
informatie, zoals soort en lengte.
Daarna worden ze in emmers gezet
en worden ze opgehaald door de
vervoerder en naar de veiling in
Naaldwijk gebracht. De prijs wordt
door de handel bepaald. De afzet is
dit jaar vlot verlopen en de kwaliteit
was goed. Men kan de pioenen lang
in de koeling bewaren, gewoon
droog.
De dames bekeken ook de velden
met pioenen, ze waren zonder knop
maar zaten goed in het blad. Er was
druppelbevloeiing aanwezig op een
perceel maar op een ander perceel
moest worden beregend. Er wordt
een paar maal gespoten tegen
schimmel en onkruid wordt gewied.
Plant men nieuw dan is dat in het
najaar en kan men na 3 jaar snijden.
In het najaar wordt ook het oude
blad vernietigd. Het afval uit de
schuur wordt later als compost over
het land gereden of gebruikt om
aardappelafvalhopen af te dekken.
Na het landbezoek gingen de dames
in de schuur aan de slag, ze bosten
bloemen en deden ze in emmers.
Voor Marinus Geuze leuk om te
zien dat men zo enthousiast was en
hij zei nooit zonder hulp te komen
zitten in de toekomst. Hij benadruk
te ook dat het een drukke tijd is,
maar dat hij de levendigheid op de
boerderij en het sociale aspect ge
weldig vindt. Rie Geluk bedankte
Marinus Geuze hartelijk voor zijn
uitleg en de leerzame ochtend. De
dames kregen een door henzelf
klaargemaakte bos pioenrozen mee.
Er werd in Poortvliet geluncht en
ook kregen de dames van Rie Geluk
een fles perensap aangeboden.
Daarna vertrok het gezelschap voor
het bezoek aan het zaadteeltbedrijf.
Bram van Iwaarden runt zijn bedrijf
samen met zijn broer Han. Hij teelt
onder andere vroege aardappelen en
in de kas 's winters kropsla en 's zo
mers zaadteelt. Ook heeft de familie
een winkel aan huis. Het zaad wordt
geteeld voor diverse handelaren. In
april, nadat de kropsla eruit is. gaan
de plantjes de grond in. Het eerste
wat de dames zagen was andijvie
dat bijna in het zaad stond, voor le
ken bijna niet te herkennen. Aan de
voet van de plant talkpoeder om de
ze droog te houden.
De bijen bestuiven de planten, zij
vliegen ook buiten om het bijenvolk
in stand te houden. Half september
wordt er gemaaid, gedroogd en ge
dorst. Dan wordt alles schoonge
maakt en daarna gaat de kropsla
weer de grond in. Het geoogste ge
was wordt op het bedrijf gedroogd,
maar soms gaat er ook wat naar de
veiling om te drogen. Het is veel
handwerk in deze kas.
Sommige bloemzaden worden op
geveegd bijvoorbeeld van het vlijtig
liesje. Die stonden er in alle kleu
ren. De soorten en kleuren worden
goed van elkaar gescheiden, anders
krijgt men kruisbestuiving. Er stond
peterselie, dat meerjarig is, daar
moet een koude periode over gaan
om goed tot zijn recht te komen.
Wortelzaad, ook bijna niet te her
kennen. heel hoog en prachtige
bloemschermen. Violieren in aller
lei kleuren. Men haalt de dubbele
bloemen eruit, die zijn niet voor
zaad. Dus erg intensief om een zui
ver gewas te krijgen voor zaadteelt.
Er waren rode bieten die in het zaad
stonden, mannetjes en vrouwtjes.
Mannetjes voor het bestuiven van
de vrouwelijke planten. De bestui
ving vindt plaats met behulp van
een blazer. Ook worden de manne
lijke planten niet geoogst. Deze
worden vernietigd.
Er waren veel verschillende planten
te zien. waarbij ook soorten die de
dames niet kenden, zoals blauwe
aardappelen, oesterblad en heilig
boontje. Er stond ook lavendel
prachtig in bloei. 'Van Iwaarden
teelt wat de handelaar vraagt, ieder
jaar is dat weer anders. Er was veel
interesse hoe het allemaal reilt en
zeilt bij de zaadteelt en Bram van
Iwaarden kon op alle vragen een
duidelijk antwoord geven. Zo heb
ben de dames veel kennis over de
bloemzaadteelt opgedaan. De da
mes gingen met een zakje nieuwe
aardappelen naar huis en beide gas
theren van de dag kregen een atten
tie aangeboden.
De leden van de plattelandsvrouwen vragen Bram van Iwaarden het hemd van zijn lijf tijdens hun bezoek aan zijn zaadteeltbedrijf in Sint-
Annaland.
Op de zolder van de garage is het
licht. Het schuine dak is wit ge
schilderd. Het felle zonlicht wordt
gefilterd door plastic voor de ra
men. Ze heeft niet heel veel opge
hangen. Wat er hangt heeft samen
hang. Schilderijen van dansers in
verschillende houdingen. Mensen,
zittend op een bank of staand op
een balkon. Zwemmers. „Ik vind
het leuk om in series te werken."
De drie doeken met zwemmers zijn
een uitwerking van een opdracht
van Jos Boogaard uit Sint-Anna
land. waar ze al achttien jaar les
volgt. ..We moesten ons laten inspi
reren. Ik heb voor Les Baigneurs
van de schilder Constant gekozen.
Ik heb mijn drie zonen geschilderd
toen ze aan het zwemmen waren."
Ze probeert zo los mogelijk te
schilderen. Maar wel zo dat de
mensen er op te herkennen zijn,
vertelt ze. En met een beperkt aan
tal kleuren.
Bezoekers die haar kennen, herken
nen haar kinderen meteen. Haar ba
ders zwemmen in een blauwe zee.
Net als die van Constant maar bij
Van der Klooster golft het.
Bij de dansers gaat het puur om de
beweging. De omgeving doet er
hier niet toe. „Ik was een dagje met
mijn zussen in Den Haag. We lie
pen langs de Hofvijver waar dan
sers buiten een generale repetitie
hielden. Het was prachtig. Ik heb
foto's gemaakt. Van begin tot het
eind. Ik was meteen geïnspireerd."
De dansers bewegen op de doeken
tegen een grijze sobere achter
grond. Zo krijgen ze de volle aan
dacht die ze verdienen. Emmy weet
het te raken. Na jaren van oefe
ning. „Ze zijn pas klaar. Ik heb er
hard aan gewerkt om ze af te krij
gen. Ik heb ook de lijsten zelf ge
maakt."
Twee jaar geleden deed ze ook mee
aan Kunst Kieke. Toen had ze zich
toegelegd op het schilderen van
muzikanten..Nu hebben mensen in
beweging meer nadruk gekregen.
Maar er hangen ook een paar por
tretten. Eentje in pastelkrijt. Van
een nichtje die de bezoeker lachend
aankijkt. In roze en lichtblauw.
De 48-jarige Setaliandse tekende
als kind al graag. Als leerling van
de lagere school mocht ze zelfs
haar tekening - een blad vol met
kippen - tentoonstellen op de
Thoolse Dagen, een evenement dat
toen jaarlijks werd gehouden.
„Maar ook op de huishoudschool
deed ik dat graag. Ik kreeg les van
tekenleraar De Rijke. Die vond
toen al dat ik er wel aanleg voor
had. We zaten model voor elkaar.
Na school kreeg ik extra les. Hij
schetste gewoon door mijn teke
ning heen als het niet goed was."
Toen ze 16 jaar werd kreeg ze een
cadeautje: houtskool en rtxatief.
..Heel bijzonder, vond ik dat."
Ze verloor hem helemaal uit het
oog. „Ik zou hem nog wel eens wil
len spreken, maar ik weet niet waar
hij gebleven is." Ze kreeg het ad
vies om er in verder te gaan. Om
naar de kunstacademie te gaan. Zo
ver kwam het niet. Wel deed ze een
tekencursus via het, LOI. Kon ze
gewoon thuis doen. En achttien jaar
geleden meldde ze zich aan bij het
atelier van Jos Boogaard. „Ik ben
met aquarel begonnen. Ik dacht al
tijd dat olieverf niks voor mij was."
Maar toen ze eenmaal de verf op
het linnen had aangebracht, was ze
snel gewonnen. En kan ze eigenlijk
niet meer zonder de geur van de
verf en de terpentine. „Het ruikt zo
lekker."
Wat haar ook aanstaat is dat de olie
verf lang nat blijft. Niet zo snel
droogt dan acrylverf bijvoorbeeld.
Ze vindt ook dat de kleuren mooier
zijn.
Bij Jos Boogaard leerde ze een ma
nier te vinden die bij haar past. „Ie
der ontwikkelt zijn eigen stijl. Ze
zet je aan het denken. Waarom doe
je dit, waarom doe je dat?" En ze
neemt de cursisten mee naar buiten
om te schilderen, maar ook om ten
toonstellingen te bezoeken. Van der
Klooster zag onlangs in het Van
Goghmuseum in Amsterdam het
werk van Picasso uit zijn Parijse
periode (1900 tot 1907) en het werk
van de Duitse schilder Anselm
Kiefer in het Koninklijk museum
voor schone kunsten in Antwerpen.
Onvergelijkbaar werk.
Emmy is nu bijna iedere dag bezig
met schilderen. Soms is het alleen
maar kijken, zegt ze. Eén keer in de
veertien dagen tekent ze naar mo
del. Schetsen met houtskool. Hou
dingen. portretten. Mensen. Ze blij
ven haar boeien.
Hoeveel bezoekers ze heeft gehad
tijdens Kunst Kieke, weet ze niet.
In het begin telde ze nog wie er de
trap opkwam, maar raakte de telt
kwijt omdat ze in gesprek raakte.
Vooral op Hemelvaartdag. Ze sprak
met bezoekers die zelf ook schilde
ren. „Dat is het leuke ervan. Er zijn
mensen die twee jaar geleden ook
zijn geweest."
Ze praat enthousiast over haar hob
by dat bijna geen hobby meer ge
noemd kan worden. „Dit is wat ik
wil." Ook haar kinderen heeft ze er
warm voor weten te maken. Ze
doen mee. Bescheiden op de bega
ne grond. De 17-jarige Huib zit al
drie jaar op les. Hij wil het onder
wijs in. Dan is het wel handig als je
kan tekenen en schilderen, zegt zijn
moeder. Hij heeft al ontwerpen ge
maakt voor postzegels. Maakte een
strip. Schilderde een ijsvogel. En
Arjen heeft 20 lessen gehad. Er
hangt een pandabeer. een trein en
een winterlandschap van zijn hand.
In verschillende technieken. Em
my: „Het is altijd goed om iets an
ders te doen dan achter de computer
te zitten."
Want dat was de belofte die hij had
gedaan aan het personeel. „Als we
in de finale zouden komen, dan
zouden mijn haren er af gaan. Ik
had de beker gekregen en toen kwa
men Ricardo Pijpers en Martijn
Lindhout met de tondeuse. Het was
een mooi moment. Er zat een zaal
vol met 500 mensen. Tijdens de
feestavond wist iedereen me met
mijn kale hoofd goed te vinden",
lacht de ondernemer.
Bij de winkel wedstrijd staat het
verbeteren van de kwaliteit voorop.
Er wordt gekeken naar klantvrien
delijkheid, de versheid van de pro
ducten en de netheid van de winkel.
Bij de agf-afdeling (aardappelen,
groente en fruit) wordt extra gelet
op de houdbaarheid en de presenta
tie van de producten. Van alle Spar
winkels kwam de winkel van Van
Ommen hierbij het beste uit de bus.
Vanaf november vorig jaar begon
de wedstrijd tussen bijna 250 win
kels in heel Nederland. Met twee
voorrondes per regio voor een
plaats in de kwartfinale. Na de
kwartfinale gingen veertien winkels
door naar de halve finale en de fina
le.
.Jk wilde eerst helemaal nief mee
doen. Was druk met de dorpswinkel
in Scherpenisse die op 1 oktober
open was gegaan. Twee jaar gele
den waren we wel finalist, maar ik
wilde er nu geen extra aandacht aan
geven. In maart kwam de vestiging
in Oud-Vossemeer er nog eens bij.
Dat heeft ook zijn weerslag hier ge
geven. We bleken toch tot de halve
finale te zijn doorgedrongen. Zon
der bijzondere inspanning. Ik denk
dat de presentatie de doorslag heeft
gegeven."
Het eerste wat de klanten bij bin
nenkomst opvalt is het fruit en de
groente. Een kleurrijke aanblik.
Soms trekken ananassen of meloe
nen de aandacht, nu de aardbeien.
„Het gaat om dagverse producten.
Groente leeft. Dat moet je niet sta
tig presenteren. Als je het speels
presenteert dan dwingt het je zelf
en de medewerkers om het steeds
netjes te leggen. Even oppakken.
Wat 's ochtends nog goed is. kan 's
middags al slecht zijn."
Van Ommen wijst op de manden
en mandjes waarin veel producten
worden gepresenteerd én naar het
uitgebreide assortiment.
De afgelopen maanden zijn er re
gelmatig juryleden over de vloer
geweest bij de vestiging aan de
Markt. Onder meer de directie van
Spar. maar ook leveranciers. Ook
klanten werden betrokken bij het
beoordelen van de winkel. Zij wer
den gevraagd aan de hand van een
vragenlijst hun mening te geven op
verschillende punten. „Bij veel van
die bezoeken van de jury was ik er
zelf niet bij. Dan weet je ook niet
watje kunt verwachten."
Bij de beoordeling van de winkels
voor de algemene prijs werd ook
gekeken naar de broodafdeling en
de kruidenierswaren. De aanbiedin
gen, hoe de producten worden ge
prijsd en gelabeld. „Uit de opsom
ming daarvan komt de beste
winkel. Dat was de winkel in het
Groningse Warffum."
Behalve een beker en een oorkon
de. kreeg Van Ommen ook nog een
geldprijs, bestemd voor de perso-
neelspot, zodat alle medewerkers
er van kunnen mee genieten. Het
behalen van de titel is immers een
teamprestatie, aldus de onderne
mer.
Advertentie I.M.
Emmy van der Klooster-Moerland links) vertelt een bezoeker over haar werk
Arjan van Ommen met de beker én zijn kaalgeschoren hoofd.
