Twee minuten stilte is niet veel,
maar het werkt als gist in brood
'Herdenken en vieren dicht bij elkaar'
Stemmige herdenking Sint Philipsland
Ds. Van Kooten: geen bevolkingsgroepen uitsluiten
Vrijdag 7 mei 2010
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
Declamaties
Erewacht
Geëindigd
Sanne Snoep en Robin van 't Hof, uit groep 8 van respectievelijk De Casembrootschool en de School met de Bijbel, droegen de krans die
Tjid Heijboer en Rika Goedegebuure even later zouden leggen. Rechtsachter sluiten wethouder Van Dis en zijn vrouw aan.
Vier Sint-Annalandse militairen, van wie er drie hebben meegedaan aan een of meer vredesmissies, vormden de erewacht bij de gedenksteen
en de graven van drie Engelse militairen, v.l.n.r. Martien Gunterf luchtmacht), Hans Ridderhof (marinier), Jacky Ridderhof (marinier) en
Gabriel Gunter (Prinses Irenebrigade).
Dc Dodenherdenking is een traditie om in ere te houden, zei bestuurslid
Theo Baaij van de Dorpsgemeenschap Sint-Annaland. Daarom werd er
dinsdagavond 4 mei weer stilgestaan bij alle slachtoffers uit dc Tweede We
reldoorlog en daarna. In Sint-Annaland is dal op de oude algemene begraaf
plaats nog altijd zichtbaar met de gedenksteen bij de graven van de drie En
gelse militairen die op 17 januari 1945 het lieven lieten. V.S. Rapley (24),
J.L. Brown (34) en E. Callan (19) - alle drie van de Royal Artillery - kwa
men op dc zeedijk bij Sint-Annaland om het leven na een Duitse comman
do-actie vanuit Schouwen-Duiveland. Het eiland Tholen was eind oktober
1944 al bevrijd.
Maar in de Tweede Wereldoorlog
streden we niet tegen de Duitsers,
maar tegen het nationaal-socialis-
me, zo benadrukte ds. M. van Koot-
en tijdens de herdenkingsdienst in
de Sint-Annalandse Hervormde
Kerk. „Het arische ras stond boven
alles, speciaal boven de Joden. Ook
nu moeten wc nog oppassen met fa
naten. We dienen geen bevolkings
groepen uit te sluiten." De hervorm
de predikant uit Scherpenisse haal
de oorlogsdichter Leo Vroman aan
en de Amerikaanse president Roos
evelt. bekend om zijn rede over de
vier vrijheden. Aan de hand van dc
aantallen slachtoffers rekende ds.
Van Kooten voor hoeveel keer de ei
landbevolking het slachtoffer is ge
worden van de Tweede Wereldoor
log. „Dan is twee minuten stilte niet
veel, maar het werkt net als gist in
brood.. Het is belangrijk, ook al is
het niet veel."
Dc predikant vroeg zich af of de
vrijheid nu soms niet wordt mis
bruikt. „Want waar is de dankbaar
heid, de verwondering, de solidari
teit? We zijn echter pas vrij door het
offer dat Jezus Christus voor ons
bracht", zo besloot ds. Van Kooten.
Annie Geluk, Robin van 't Hof en
Sanne Snoep (de twee laatsten uit
groep 8 van respectievelijk de
School met de Bijbel en De Casem
brootschool) "droegen elk een ge
dicht voor. Verder was er samenzang
en optredens van gemengd koor
VZOS o.l.v. Kees Quist en mannen
koor DEV o.l.v. Koos van der Slik-
ke. VZOS zong Hcrr sei gnadig en
Halleluja, Gods vrede overwint met
een solo van Lia Pleune. Ook DEV
zong twee liederen: Aan Babels stro
men en Psalm 42. Verder werkten de
organisten Adriaan Hoek en Leen
Heijboer mee aan het programma.
Onder de belangstellenden was na
mens het gemeentebestuur wethou
der Van Dis met zijn vrouw. Na het
Wilhelmus liepen de aanwezigen
naar het streekmuseum, waar Acce
lerando koraalmuziek speelde. Na
het taptoesignaal van Anita Kloet
volgden dc twee minuten stilte, ge
volgd door het Wilhelmus.
In een toespraak wees wethouder
Van Dis erop, dal vrijheid voor ons
zo gewoon is, zo vanzelfsprekend.
"„Maar vrijheid is geen recht zonder
verantwoordelijkheden, zoals vrij
heid ten koste van dc vrijheid van
een ander, schijnvrijheid is." Dc
wethouder herinnerde aan de vier
vrijheden die de Amerikaanse pre
sident Roosevelt op 6 januari 1941
noemde en die bij de tweejaarlijkse
uitreiking van de Four Freedom
Awards in Middelburg nog altijd le
vendig blijven. Van Dis noemde
ook de Nederlandse bijdrage aan 50
vredesmissies, waaraan ook Sint-
Annalandse militairen in Bosnië,
Afghanistan en Tsjaad hebben mee
gedaan. „Aan de generaties na ons
zijn wc verplicht oni te blijven her
denken. We vieren 4 en 5 mei om
hen te eren die het hoogste offer ga
ven. Herdenken, opdat wij niet ver
geten", aldus wethouder Van Dis.
Daarna begon het defile langs de ge
denksteen op de oude begraafplaats:
Ter nagedachtenis aan de voor onze
vrijheid gevallen Engelse militairen.'
Sanne Snoep en Robin van 't Hof
droegen een krans, die ze bij de be
graafplaats overdroegen aan Tjid
Heijboer (oud-voorzitter van de
Dorpsgemeenschap) en Rika Goede
gebuure-Vermeulen (vrijwilligster
van het jaar). Die legden dc krans bij
de Engelse graven, waarna een lange
rij met belangstellenden aansloten.
De erewacht werd gevormd door de
mariniers Hans en Jacky Ridderhof,
Gabriel Gunter van de Prinses Irene
brigade en Martien Gunter van de
Koninklijke Luchtmacht.
Tientallen inwoners kwamen naar de herdenking, georganiseerd door Concordia. Foto: Foto Fase).
65 Jaar 6evrijcCing
VERVOLG VAN DODENHERDENKING THOLEN
Muziekvereniging Concordia speelde
tot acht uur in de schaduw van de ho
ge bomen een aantal koralen. Dirigent
was dit keer Pierre van Broekhoven
uit Sint-Annaland. Even voor acht uur
werd het taptoesignaal gespeeld. Op
aangeven van Wim Deurloo van het 4
mei comité die vanaf het podium op
het uurwerk van de toren de tijd in de
gaten hield. De leden van het korps
nationale reserve stonden toen al in de
houding. Er werd zoals overal twee
minuten stilte in acht genomen. Het
was ook stil. De vlag wapperde in de
wind. Daarna werd het Wilhelmus ge
zongen.
Burgemeester Nuis was verheugd met
de grote opkomst. Niet alleen van de
volwassenen, maar ook van de kinde
ren. Hij ging in op het thema Vrijheid
wereldwijd. Nuis noemde herdenken
van groot belang. Niet alleen het her
inneringen van de slachtoffers van de
Tweede Wereldoorlog, maar ook van
'allen die in oorlogssituaties om het
leven zijn gekomen sinds de Tweede
Wereldoorlog. „Ook hen die in het
voormalige Nederlands-Indië en later
in Bosnië, Afghanisatn of waar dan
ook tere wereld op een recentere da
tum offers hebben gebracht." Dat de
den ze voor 'wat ons in de afgelopen
decennia zo gewoon is geworden dat
we het bijna als vanzelfsprekend erva
ren: vrijheid.'
„Maar zij die de oorlog hebben ge
proefd, weten pas echt hoe de vrijheid
en vrede smaakt." Nuis stond stil bij
de voorwaarden voor vrijheid. Die
verschillen van persoon tot persoon.
Maar er zijn volgens Nuis wel rand
voorwaarden. Hij haalde Maarten
Luther Kong aan die streed voor vrij
heid en gerechtigheid: „Wees jezelf,
wees goed en draag het uit." Ook de
vier vrijheden van Franklin D. Roos
evelt; vrijwaring van angst, vrijwaring
van gebrek, vrijheid van meningsui
ting en vrijheid van godsdienst.
Volgens Nuis nog actueel als het gaat
om vrijheid. En anno 2010 is de vrij
heid wereldwijd nog steeds geen van
zelfsprekendheid.
In eigen land worden burgers be
schermd. „Er is een sociaal vangnet,
een goede gezondheidszorg, kinderen
kunnen naar school, buiten spelen en
werken aan hun toekomst. We zijn
vrij om onze ambities te verwezenlij
ken. Maar een recht als vrijheid van
meningsuiting komt met grenzen. Om
anderen juist weer tegen kwetsende
uitlatingen te beschermen, waardoor
hun vrijheid teniet wordt gedaan. Mo
rele gedragscodes en overheidsbeleid
zijn daardoor onmisbaar. Zo zijn er
ook plichten, maar het hebben van
een plicht is ook ene recht."
Nuis herinnerde er aan dat er sinds
1947 ruim 50 'vredesmissies' plaats
vonden, 'waarbij militairen zich heb
ben ingezet voor vrijheid in andere
landen.'„Om ook daar de rustige situ
atie te creëren waarmee we ons in Ne
derland zo gelukkig mogen prijzen,
tenzij deze is gebaseerd op rechtvaar
digheid en niet op de bezetting van
een land dat van een ander is."
Hij wees ook op de littekens die men
sen hebben opgelopen. „Begrippen
als vergeven, vergeten en verwerken
zijn lang niet altijd eenvoudig te reali
seren en dat begrijp ik. Toch hoop ik
dat u in staat zult zijn met de steun
van anderen door uw verdriet heen de
liefde en daarmee de vergeving te er
varen, die het voor u mogelijk maakt
te berusten. Liefde voor de ander
overwint uiteindelijk het menselijk te
kort en door lief te hebben vind je je
eigen geluk in dat van de ander."
Herdenken en vieren ligt dicht bij el
kaar. Volgens Nuis zijn we het ver
plicht aan onszelf en aan de genera
ties na ons. „Mannen en vrouwen
hebben onze vrijheid gekocht met het
grootste goed wat zij bezaten: hun ei
gen leven. Wij vieren omdat zij het
niet meer kunnen. Wij vieren om hun
te eren. Weij herdenken omdat we
dankbaar zijn voor wat zij ons hebben
nagelaten."
De gedenksteen met de tekst Gedenk
allen die voor onze vrijheid vielen,
vormt volgens de burgemeester een
baken in onze samenleving. „Wat
voorbij is, is ons niet ontgaan en blijft
voor altijd bij ons."
Nuis legde samen met zijn vrouw na
mens de gemeente de eerste krans,
gevolgd door de afdeling Zeeland van
VGMI Nederland (oud-Indiëgan-
gers), het bataljon Zeeland, het 4 mei
comité, het 41ste pantsergeniebatal-
jon, de familie Havermans uit Oud-
Vossemeer, de Jongerenraad Tholen,
zorgcentrum Ten Anker, de afdeling
Tholen van de Nederlandse bond voor
plattelandsvrouwen, de Anbo-Tholen,
de Ichtuskerk, Immanuël en de
rooms-katholieke kerk uit Tholen en
Oud-Vossemeer, plus de vier eerder
genoemde scholen.
Toen dat achter de rug was, kondigde
de ambtenaar aan dat de officiële
plechtigheid was geëindigd, maar
toen moest het gelegenheidskoor nog
optreden. Enkele mensen gingen weg,
toen het koor, bestaande uit leden van
Canticum, Pi us X en het Ojeekoor,
nog moesten gaan zingen. Onder lei
ding van dirigent Danny Let/er werd
Blijf met mij Heer, Ilsum Dulcis Me-
moria en die stukken uit de mis van
Gounod gezongen. Na afloop kwam
de ambtenaar excuses aan Letzet aan
bieden.
De belangstelling voor de doden
herdenking groeit in Sint Philips
land. Tientallen inwoners, van jong
tot oud, hoorden dinsdagavond op
de Schoolstraat de muziek aan die
Concordia speelde. Werken uit dc
Liederenbundel, de 120 Hymnes en
koraalbewerkingen. De muzikanten
zaten op het gazon naast de kerk,
onder een fraai voorjaarszonnetje.
Boven hun hoofden wapperde de
Nederlandse driekleur halfstok uit
de toren. Met gedempte stemmen
maakten de belangstellenden een
praatje met elkaar. Om kwart voor
acht zwegen de muzikanten en na
men de klokken het over. Ze maan
den de inwoners om stil te staan bij
al degenen die tijdens en na de
Tweede Wereldoorlog door krijgs
geweld om hel leven kwamen. Ook
uit Sint Philipsland en Anna Jacoba-
polder lieten in de oorlogsjaren een
aantal militairen en burgers het le
ven. De prijs voor de vrijheid waar
in we sindsdien leven.
Tegelijk met het klokgelui verstom
den ook dc gesprekken. Koen Evcr-
aers en Antonie van Es bliezen The
Last Post en aansluitend was het
twee minuten stil. Zwijgend ston
den jong en oud, in gedachten ver
zonken, op de Schoolstraat. Concor
dia speelde het Wilhelmus. Een
enkeling zong het volkslied mee, de
mccsten luisterden. De herdenking
was hiermee voorbij en binnen en
kele minuten was de straat leeg. Op
de muzikanten na die hun spullen in
een vrachtwagentje laadden.
Bij het monument in het Bosje van Tholen legde o.a. mevr. Slager uit Scherpenisse bloemen. Ze was vergezeld van haar mandochter Maja
en kleindochter Nancy.
In Sint-Annaland werd 65 jaar vrijheid op 5 mei gevierd met een optocht waaraan jeugdleden van de
schietvereniging Prinses Juliana (boven) en militairen en zusters van voetbalvereniging WHS deelnamen.