'Ik denk dat de inwoners van het
verdwenen Polre Zeeuws spraken'
Tholenderwijs
Kledinginzameling Tholen en
Oud-Vossemeer daverend succes
Rectificatie
Tanker loopt vast voor kust Stavenisse
Extra rijksgeld gaat op aan nieuw beleid
Anne van Veen
in Meulvliet
ZLTO vergadert met VTB
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
Donderdag 5 november 2009
Piet van de Watering schrijft boek over verdronken Halsters dorp
Over het eind zestiende eeuw verdronken dorp Polre,
tussen Tholen en Halsteren, is weinig bekend. Geschre
ven bronnen zijn sporadisch bewaard, een beperkt aantal
archeologische vondsten bekend. Het weerhield Piet van
de Watering uit Halsteren er niet van om te proberen iets
van het mysterie te ontrafelen. Zijn bevindingen en ver
onderstellingen legde hij vast in een boek. 'Polre 1261-
1584' verschijnt tegen eind november.
Van Deventer
Bergsepolder
Boekenmarkt voor gehandicapten
week 45
Donderdag 5 november 2009
R.K. kerken krijgen dubbel zoveel als anders, totaal 2400 kilo
Groene containers
Modelijn
12
De ligging van Poire in de huidige Auvergnepolder is op een gecombineerde kaart en luchtfoto goed te zien (de donkere delen rechts).
Rechtsboven tussen de beide handen ligt het stadje Tholen.
Van dc Watering is erg geïnteres
seerd in de geschiedenis van de
streek. Hij is lid van de werkgroep
archeologie van heemkundekring
Halehterth in zijn woonplaats. Be
schreef enkele jaren geleden in het
boek 'Surprise' tal van alledaagse
gebruiksvoorwerpen uit dc eerste
helft van de twintigste eeuw. Maar
de laatste drie jaar ging hij een
stuk verder terug in de tijd. „Het is
al weer meerdere decennia geleden
dat er over Polre is gepubliceerd.
De mensen kennen het nauwelijks,
het is een beetje een mythe." De
Halsternaar wil de geschiedenis
van het dorpje - ooit een zelfstan
dige parochie met een eigen kerk -
graag meer onder de aandacht
brengen. „Wat er bekend is. mo
gen we aan de bevolking niet ont
houden", zegt hij.
Gaandeweg zijn zoektocht - in lite
ratuur, archieven en op het internet
- vond Van de Watering een aantal
interessante zaken, zegt hij. „Ik
ben iemand die ook graag het le
vensverhaal van mensen erbij wil.
Want de bewoners zuilen het niet
gemakkelijk hebben gehad." Daar
mee doelt de onderzoeker op de ve
le overstromingen die Zeeland en
het aangrenzende Brabantse pol
dergebied troffen. Hij somt de ja
ren" op: 1468, 1477," 1509, 1514,
1530, 1532, 1552 en 1570. Dc ene
nauwelijks te boven, kregen dc be
woners de volgende watervloed al
weer over zich heen, zó kort zijn de
tussenpozen. De leefwijze van
mensen in dc late middeleeuwen,
de rol van de godsdienst, de kle
ding, munten, gilden, veren, het be
stuur, het zijn zaken waaraan Van
de Watering aandacht schenkt in
zijn boek. Hij wil daarmee een
tijdsbeeld neerzetten. „Jongeren
denken bijvoorbeeld nog steeds dal
mensen in 1590 vrolijk sigaren en
sigaretten rookten. Maar tabak ken
den ze toen nog helemaal niet. Ook
geen aardappelen trouwens. En in
plaats van ijzeren pannen gebruik
ten ze stenen potten om op open
vuur hun voedsel te bereiden."
Polre was. zegt Piet van de Wate
ring, veel meer op Tholen gericht
dan op Bergen op Zoom. Hel lag
tegen de Eendracht aan. ten westen
van de huidige Zuiderkreekweg.
En nauwelijks 400 meter van de
Thoolsc oever, heeft hij berekend.
De ligging is te vinden op dc
stadskaart van Tholen die Jacob
van Deventer in het derde kwart
van de zestiende eeuw maakte. De
Halsternaar heeft die kaart, met
behulp van dc computer, over een
recente luchtfoto van het gebied
gelegd. Hij deed een opmerkelijke
ontdekking: „Van Deventer heeft
héél precies getekend. Het straten-
patroon van Tholen en de loop van
de zeedijk vallen precies samen
met de huidige situatie!" Daardoor
is de ligging van Polre - op hel
hoogtepunt zo'n 47 huizen en 250
bewoners tellend - goed te bepa
len: tegenover de voormalige oes
terputten bij Tholen. Over het wes
telijkste deel van hel plaatsje loopt
nu het Schelde-Rijnkanaal.
De onderzoeker heeft een oude
landkaart uit 1468 gevonden, gete
kend in verband met het vestigen
van watertollen. Precies waar Pol
re moet liggen, zit er echter een gat
in. In 1505 is, in verband met een
geschil, op basis van deze kaart
een nieuwe gemaakt. Ook daarop
komt Polre niet voor.
Polre was een straatdorp en lag op
een soort heuvel in de Heer Bou-
dewijnspolder (dc oudste polder
op het latere Halsterse grondge
bied), vertelt Van de Watering. „De
bebouwing stond aan één kant. de
westzijde." Na de Allerheiligen
vloed van 15f() resteerde van het
plaatjes een eilandje in over
stroomd gebied. En dat bleef zo,
want in 1583 besloten de Staten-
Generaal om de Eendrachtdijken
door te steken en zo het Zeeuwse
gewest te beschermen tegen dc
Spanjaarden. De Tachtigjarige
Oorlog woedde immers volop (met
vier jaar later een beleg van Ber
gen op Zoom). In het gebied had
den vooral Zeeuwse edelen bezit
tingen. Zo bezat tegen het einde
van de 15e eeuw de Zeeuwse edel
man Floris van Borsele er het recht
om een schepenbank (dorpsbe
stuur) aan te stellen. Van dc Wate
ring vermoedt dat de bewoners in
die tijd Zeeuws spraken. De
Zeeuwse invloed komt ook tot uit
drukking in het gebruik van de
Blooise roede als oppervlakte-
maat, En het feit dat de parochie
onder het bisdom Utrecht viel,
wijst eveneens op een Zeeuwse
connectie.
Een kaart uit 1615, getekend door
Cornelis Vermeijen (mogelijk is dit
de landmeter Cornelis Vermuijdcn
uit Sint-Maartensdijk - red.), laat
zien dat het gebied toen nog altijd
onder water stond. „Een eeuw lang
is dat zo gebleven. En gaandeweg
zullen de bewoners dan ook weg
getrokken zijn", veronderstelt Van
de Watering. De toren van de ver
vallen kerk moet nog lang in het
landschap zichtbaar zijn geweest.
In 1638 waren er al plannen om het
geïnundeerde gebied opnieuw in te
polderen. Maar het duurde tot 1686
eer een gevolmachtigde van de
markies van Bergen op Zoom,
graaf Frédéric Maurice II de la
Tour d'Auvergne, en Thoolse
stadsbestuurders als gemachtigden
van dc ingelanden, daarover een
akkoord sloten. De bedijkers moes
ten onder meer aan de stad Tholen
betalen voor het onderhoud van
poorten, straten en bruggen, wat er
andermaal op wijst dat dit gebied
nog altijd tot Zeeland werd gere
kend. Vijf jaar later volgde een
nieuw akkoord, toen was inmiddels
stadhouder Willem III markies ge
worden. In 1693 was de bedijking
gereed. Aanvankelijk had ze .de
naam Bergsepolder (die in Tholen
nu nog wel wordt gebruikt), maar
na enkele jaren kreeg ze die van de
markiezenfamilic: Auvergnepolder.
Van een van hen achterhaalde de
onderzoeker een afbeelding in een
museum in Honoloeloe op Hawaï.
Sporen van Polre zijn in de nieuwe
polder nauwelijks te vinden. In een
beschrijving van de cultuurhistori
sche waarden in Noord-Brabant, uit
2005. wordt melding gemaakt van
'een duidelijk waarneembare hoog
te (Pleistocene zandrug) vlak langs
de dijk van het Schcldc-Rijnka-
ar I
dnc
oudste vermelding genoemd. In het
gebied zijn enkele vondsten gedaan
die Van de Watering in zijn boek
heeft afgebeeld: scherven van een
schenkkan uit de 14e of 15c eeuw,
een 15e ecuwse drinkkan en een
16e eeuwse graap (voorraadpot).
'Polre 1261-1584' telt 112 pagi
na's en is rijk geïllustreerd. Dc au
teur geeft het uit in eigen beheer,
in een oplage van 800 exemplatien.
Bestellen kan via tel. 0164-
682157.
Een niet 600 ton bitumen (vloeibaar asfalt) geladen
tankschip is maandagmorgen rond zes uur vastge
lopen in de Oosterschelde bij de Witte Tonne Vlije
voor Stavenisse. Het water moest nog twee meter
vallen. Het schip was met volle kracht omhooggelo
pen en zat niet laag water niet zo goed op de zand
bank waardoor het schipwat ging werken en kra
ken. Bergingsbedrijf Van den Berge uit Stavenisse
dat in charter vaart voor Multraship Terneuzen
was even later ter plaatse met de Coby M en het
snelle hulpverleningsvaartuig Mistral. I)e schipper
van de Bitumen 3, het vastgelopen schip, werd door
Rijkswaterstaat verplicht gesteld om de sleepboten
vast te laten maken. Hij begaf zich in een natuurge
bied en op mosselpercelen waar bitumen schadelijk
voor is. Om twaalf uur werd de tanker vlotgetrok-
ken door tie Coby M en een ingehuurde sleepboot
van Polderman berging uit Hansweert. Na een
grondige inspectie kon de tanker op eigen kracht en
zonder schade zijn reis vervolgen.
De waterpolitie komt poolshoogte nemen bij het vastgelopen schip, dat maandagmorgen is
vlotgetrokken door berger Van den Berge uit Stavenisse.
Tholen krijgt volgend jaar dik vier
ton meer uit het gemeentefonds dan
waarmee in de gemeentebegroting
rekening is gehouden. De rijksbijdra
ge beloopt bijna 23,5 miljoen euro.
Een groot deel van de meevaller van
417.101 euro is nodig om nieuw en
aangepast beleid te bekostigen. Het
overschot op de begroting stijgt dan
ook met 'slechts' 44 mille, van 7062
naar 51.358 euro.
De structureel hogere uitgaven voor
nieuw beleid belopen volgend jaar
372.805 euro. Zo is 23.660 euro no
dig voor twee extra groepen (40 in
plaats van 38) bij hel peuterspeel-
zaalwcrk. Verder vergen extra rou
tes voor het leerlingenvervoer
120.000 euro. En een recente over
eenkomst met het maatschappelijk
werk Oosterschelderegio om gedu
rende twee jaar 9000 contacturen af
te nemen, vergt 6478 euro extra.
Dan moet 102.832 euro1 gereser
veerd worden voor terugbetaling
aan het rijk van de decentralisatie-
uitkering brede scholen, sport en
cultuur omdat Tholen geen ruimte
heeft om er gebruik van te maken.
Ten slotte is I 19.835 euro nodig om
de uitgaven voor de Wet maatschap
pelijke .ondersteuning budgettair te
laten verlopen.
De bedragen voor het peuterspeel-
zaalwerk, het leerlingenvervoer en
het maatschappelijk werk zijn ook
over de jaren 2011 tot en met 2013
nodig. Voor de uitkering brede scho
len. sport en cultuur is in genoemde
jaren respectievelijk 51.416 en twee
keer 84.925 euro nodig. De meeval
ler uit het gemeentefonds is dan
echter beperkter: 146.084 euro in
2011, het jaar daarna 147.048 euro,
en 72.8431 euro in 2013. Bedragen
die onvoldoende zijn om het nieuwe
beleid te financieren. De toch al be
hoorlijke tekorten lopen daardoor
nog verder op. Ze zijn nu berekend
op respectievelijk 256.430 euro,
820.975 euro en 1.044.192 euro.
Anne, zo heet de uitvoering die
morgenavond om kwart over acht te
zien is in Meulvliet in Tholen. Anne
van Veen brengt haar show, een
liedjesprogramma, waarin ze wordt
bijgestaan door pianist Jasper Slij-
dcrink. Het repertoire bevat zowel
eigen als bestaand werk. De stich
ting Uit op Tholen beschrijft Anne
als verassend en puur. 'Anne is
nieuwsgierig en kijkt soms te lang
en te ver waardoor ze datgene ziet
wat ze nou net niet wou zien'. Kaar
ten zijn verkrijgbaar via de website
www.stichtinguiloptholen.nl.
De ZLTO afdeling Tholen houdt maandagavond om kwart over zeven haar
algemene ledenvergadering in De Wellevaele in Sint-Annaland. Er wordt
naast het behandelen van de gebruikelijke agendapunten, gezamenlijk ver
gaderd met dc Verenigde Thoolsc Beleggingsstudieclubs (VTB). Notaris
mr. A.A.J. Schot geeft een presentatie over erfrecht en schenking.
De stichting Ontspanning Gehandicapten houdt zaterdag haar
jaarlijkse tweedehands boekenmarkt. Er is keuze uit enkele dui
zenden boeken op allerhande gebieden. De verkoop wordt van
half twee tot half vijf gehouden in het clubgebouw Ons Huis aan
de Langeweg 34 te Scherpen isse. De opbrengst komt ten goede
van de wekelijkse ontspanningsavond van de stichting Ontspan
ning Gehandicapten voor mensen met een verstandelijke beper
king.
AED-apparaten
De tekst van het burgerjaarverslag 2008 ver
meld op pagina li een passage over AED-
apparaten. Bij het noemen van de partijen
die betrokken zijn geweest bij het onderzoek
naar de uitvoering en plaatsing van deze
apparatuur in alle Thoolse kernen, is abusievelijk de naam van één van
onze partners - Het Nederlandse Rode Kruis, afdeling Tholen en Sint
Philipsland - weggelaten. Hierdoor is onbedoeld een onjuiste voorstelling
van zaken gegeven. De correcte tekst luidt als volgt:
Verspreiding AED-apparaten
In december 2007 besloot het college over te gaan tot het instellen van een
werkgroep die moest onderzoeken hoe de uitvoering en plaatsing van AED-apparaten (hartmassageapparaten) in
de kernen van de gemeente Tholen plaats moest vinden. De werkgroep bestond uit Het Nederlandse Rode Kruis -
afdeling Tholen en Sint Philipsland, de plaatselijke EHBO-verenigingen, Stichting Reanimatie van de Hartstichting
en ambtelijke ondersteuning van de gemeente Tholen.
De vrijwilligers van het Rode Kruis hebben actief meegewerkt aan de zoektocht naar geschikte locaties en con
troleren, samen met overige leden van de werkgroep, regelmatig of de apparatuur nog steeds voldoet aan alle
eisen. Daarnaast verzorgt het Rode Kruis trainingen-over het omgaan met AED-apparatuur. Door middel van
deze rectificatie hopen wij de activiteiten van Het Nederlandse Rode Kruis, afdeling Tholen en Sint Philipsland
in het juiste perspectief te hebben geplaatst en spreken wij onze dank uit voor haar inspanningen.
Recessie of niet, massaal hebben inwoners van Tholen en Oud-Vosse-
meer zaterdag gebruikte kleding ingeleverd voor de Sam's Kledingac-
tie bestemd voor mensen in nood. De vrijwilligers die van tien tot
twaalf uur de deuren openhielden van de Thoolse katholieke kerk
O.L.V. Hemelvaart hadden nog nooit zoveel zakken gezien. En dat gold
ook voor hun collega's van de R.K. Willibrorduskerk in Oud-Vosse-
meer die aan de Dorpsweg zakken met kleding in ontvangst namen.
Henk Elenhaas (80), een van de op
richters van de kledingacties in Tho
len. kwam rond een uur of half twaalf
met dozen en zakken aansjouwen. De
dames M. Bcgthel en E. van Tilburg
hielpen hem van de lading af en de
poneerden de handel met plezier op
dc ruim negentig volle zakken die al
in het parochiecentrum lagen.
Elenbaas. die de afgelopen 14 jaar on
geveer 16.000 toeristen rondleidde in
zowel Tholen als in dc andere kernen
van de gemeente, had ooit een zwager
die een fraai kostuum naliet. „Ik
kwam er mee bij een inzameiplaats in
Halsleren. Daar wist de dame die dc
kleding in ontvangst nam er gelijk een
bestemming vcx>r. Dat pak gaat naar
een koster van een kerk in Polen, be
sliste ze. En die man liep er daardoor
nog vele jaren keurig netjes bij."
Een beetje kritiek heeft hij cx>k. ..De
inzamelingsacties zijn wel erg ver
deeld. Er zijn heel wat instellingen
die zich daarmee bezighouden."
En daar zou hij wel eens gelijk in
kunnen hebben. Je hoeft maar even te
zoeken op internet en binnen de kort
ste keren tel je twaalf verschillende
instanties die allemaal hun best doen
zoveel mogelijk gedragen kleding in
te zamelen. Het Leger des Heils. het
Rode Kruis. Dorcas* om er maar een
paar te noemen. Bij vrijwel allemaal
gaat de opbrengst naar Afrikaanse
landen en naar Oost-Europa.
Daarnaast staan er her en der in de
gemeente Tholen groene containers
van Kici Kledinginzameling. Daarin
verdwijnen bijvoorbeeld onder- en
bovenkleding, jassen, dassen, jacks,
lakens, dekens, handdoeken, schoe
nen, laarzen en sandalen. Mevrouw
M. Begthel van de Thoolse kerk is
met de manier van inzapielen door
Kici niet helemaal tevreden. Op een
steenworp afstand van haar kerk, aan
hel Cromvliet, staat zo'n grote groe
ne jongen. Ze wil dat die vaker wordt
geleegd. „Soms zit die container vol.
Dan zetten de mensen hun zakken er
naast. Dan zie je dat een deel van de
inhoud verregend en.dat de zakken
worden opengemaakt door ongedier
te."
Dat zal haar niet gebeuren. En even
min de drie andere parochiekerken
(Halsteren. Lepelstraat en Oud-Vos-
semeer) waarmee ze de actie geza
menlijk voeren, 's Ochtends is het in
zamelen geblazen en 's middags
wordt de opbrengst met een vracht
wagen naar een verzamelpunt in
's-Hertogenbosch gebracht. De kle
ding wordt vervolgens verwerkt door
klcdingsortcerders. Zowel in Neder
land als in het buitenland. Het gesor
teerde materiaal (zomerkleding, win-
terkleding, textiel dat niet meer te
dragen is) wordt verkocht. De op
brengst gaat naar mensen in nood.
Naar mensen die het slachtoffer zijn
van oorlogsgeweld, natuurrampen of
honger.
Harold Jongeneien uit Oud-Vosse
meer weet er alles van. Hij nam een
aantal jaren geleden het inzamelings
stokje over van initiatiefnemer Bart
Mees die zaterdag eveneens een volle
zak in de kerk kwam deponeren. Jon
geneien: „Een deel van de opbrengst
gaat naar een project in Rotterdam.
Daar wordt het geld ingezet voor
kansarme vrouwen. Een ander deel
gaat dit jaar naar een project in Kenia
waar waterbronnen worden aange
legd."
Jongeneien krijgt elk jaar een jaarver
slag van Sam. Daarin staat hoeveel er
is opgehaald en daarin wordt verant
woording afgelegd over de inkom
sten en de uitgaven. „Nee. Echt hon
derd procent goed controleren kan ik
de cijfers niet. Maar ik weet dat er
niet wordt belegd, en alles bijclkaar
houd ik er een goed gevoel aan over."
Dat moet ook wel, want het was za
terdag Hink aanpakken geblazen voor
de inzamelaars. „Normaal gesproken
halen we 750 kilo kleding per keer
op. We doen het twee maal per jaar.
Dus 1500 kilo. Dat gewicht haalden
we nu in één keer. Oorzaak? Geen
idee. Maar we werden er positief
door verrast. We hebben een extra
vrachtauto moeten laten rijden om de
spullen in Den Bosch te krijgen."
Sam's Kledingactie voor Mensen in
Nood heeft zijn zinnen gezet op hel
inzamelen van 3,2 ton aan kleding.
Daarvan was op 30 september jongst
leden al 2.1 ton binnen.
Normaal gesproken moet dat streef-
gewicht haalbaar zijn, denken ook de
dames in Tholen. Zij doen voor de
tweede maal mee met Sam's Kle
dingactie. Voordien organiseerden ze
zelf transporten naar bijvoorbeeld
Letland. Mevrouw Begthel: „Dat
hebben we jaren gedaan. Maar het
transport werd te duur, waarna we
ons hebben aangesloten bij Sam's
Kledingactie."
Die organisatie is blij met het resul
taat uit Tholen. „Uit Tholen kwam
naar schatting 500 kilo kleding",
weet woordvoerder/planner Mare van
der Vliet. „De mensen uit Oud-Vos
semeer haalden ruim 1900 kilo op.
Het exacte resultaat moet nog worden
opgeteld." Wat betreft Rotterdam,
zegt Van der Vliet dat Sam's Kleding
actie daar een project steunt van
kansarme vrouwen die een modelijn
hebben opgezet. „Dat project wordt
gesteund met een bedrag van 25.000
euro. Ze maken zelf kleding onder de
naam Mode met een Missie. Mode
die in diverse plaatsen in Nederland
wordt verkocht. Kenia krijgt in 2009
door de kledingactie een bedrag van
400.000 euro voor het project Dnxig-
te Cyclus Management."
De 80-jarige Henk Elenbaas is een van de velen die zaterdag kleding kwam brengen bij het parochiecentrum van de R.K. kerk aan de
Paulinastraat. Elly van Tilburg rechts) en Marja Begthel nemen de doos en de zakken graag in ontvangst.
