We sjoemelen teveel, alles
moet duurzamer worden
Houte
Vergroten havenkantoor Kogge
voor havenmeester en bestuur
Uniformen Nederlandse soldaten
werden vaak in beslag genomen
Wijffels: energieneutrale gebouwen en eerlijke produkten
Reünie mavo
Donderdag 22 oktober 2009 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
Wie denkt dat de tijd van voor het begin van de economi
sche crisis terugkomt, heeft het mis. Herman Wijffels,
voormalig topman van de Rabobank, de SER, de We
reldbank en kabinetsformateur, vindt dat het roer volle
dig om moet. „Met restaureren van de oude methodes
komen we er niet uit. Dan ben je kansloos. We moeten de
economie versneld vergroenen. Verduurzaming dient
grote urgentie te hebben, de oude, belastende technolo
gieën moeten weg. Je kunt namelijk pas overleven, wan
neer je iets nieuws gaat doen."
Volop spirit
DSB
Meer spek
interieur
Architect Martijn Boelhouwers pleit voor toekomstvisie voor hele kade
Expositie Tholen in de Tweede Wereldoorlog in gemeentehuis
Het wordt steeds gekker in zijn woonkamer met spullen
uit de Tweede Wereldoorlog, zegt Joop Kouwen uit Sint-
Maartensdijk. Hij verzamelt alles van het Nederlandse
leger, van de mobilisatie, het verzet tot de bevrijding. Op
de tentoonstelling Tholen in de Tweede Wereldoorlog, in
het gemeentehuis in Tholen, staan een aantal poppen in
originele uniformen die uit Kouwens woonkamer afkom
stig zijn. Het is een hobby die steeds grotere vormen
aanneemt en volgens hem op den duur een plekje in een
museum verdienen.
Uitzonderlijk
Museumpje
Kleur boog
Museumnacht met toneel in Meestoof
Streekmuseum De Meestoof in Sint-Annaland is ée'n van de
28 musea in de provincie die meedoen aan de derde editie
van de museumnacht. Het museum zet morgen van acht uur
's avonds tot een minuut na middernacht haar deuren open.
Het centrale thema is Oorlog en Vrede en het streekmuse
um heeft dat met een gevarieerd programma ingevuld.
Watersportvereniging De Kogge wil het havenkantoor
aan de haven in Tholen uitbreiden. In het huidige club
huis is te weinig ruimte, zei architect Martijn Boelhou
wers onlangs in de welstandscommissie. Door er een
stukje op te bouwen krijgt de havenmeester beter zich op
de haven en kan ook het bestuur van De Kogge er verga
deren.
Thoolse duurzame ondernemers en sen boven de 67 jaar en dat heeft
ambtenaren van de gemeente Tho-
len kregen tijdens het symposium
sterker en duurzamer Zeeland in de
Mythe te Goes extra motivatie om
met hun plannen voor duurzaam
heid door te gaan. Gebouwen moe
ten volgens Wijffels energieneu
traal gemaakt worden door o.a.
zonne-panclcn. „Dan breng je C02
en fijnstof terug en die verduurza
ming schept werk. Ook met elektri
sche auto's kunnen wc nog slagen
maken. We moeten een zeer gerich
te, duurzame koers aanhouden."
Wijffels pleitte voor het oogsten van
de permanent aanwezige stromen:
zon, wind en beste landbouwgrond.
„Zeeland heeft veel te bieden." De
uit Zeeuws-Vlaandercn afkomstige
boerenzoon komt weer regelmatig
in zijn geboortestreek, want hij
heeft hier een huisje. „Zeeland is
een aantrekkelijke plek voor men-
ook een economische betekenis. De
kwaliteit van leven is een hele grote
kracht van onze provincie."
Wijffels had bij de duurzame on
dernemers volop spirit' aangetrof
fen. „In Zeeland tref je ook nogal
eens somberheid aan, maar dat is
hier niet het geval en dat is bemoe
digend. Overigens is die spirit ook
nodig."
De voormalige bankier ziet de hui
dige economische crisis nog niet zo
gauw verdwijnen. „De komende
jaren zal er geen groei zijn. Vergeet
het maar, want overheden moeten
bezuinigen en pensioenfondsen
moeten tekorten opvullen. Consu
menten zullen meer gaan sparen,
want hun pensioen staan onder
druk. Pas in 2015 zullen we het ni
veau van begin 2008 bereiken."
De crisis is er volgens Wijffels om
dat onze welvaartsmethodc aan het
eind van zijn levenscyclus is.
Duurzaamheid is nodig en de kern
daarvan is het streven om naar een
hoger niveau van relaties te komen.
Zowel de mensen onderling als met
de natuur. Wc hebben een econo
mie nodig die functioneert als de
natuur, dus zonder afval. Afval is
voedsel (cradle to cradle). We moe
ten stoppen met het opgraven van
fossielen, maaf oogsten uit de
stroom: zon, wind, getijde, golven
en biomassa."
Wijffels noemde de problemen bij
de DSB, de bank in Noord-Holland
van Dirk Scheringa die inmiddels
failliet is, een voorbeeld van ver
keerd beleid. „Van aandeelhouders
moeten we in deze economische si
tuatie niet teveel verwachten, want
men is teveel uit op korte termijn
winsten. We moeten eerlijke pro
ducten maken, dus mensen geen
pooi uitdraaien zoals de DSB. Om
gang met zowel personeel als klan
ten is ook onderdeel van duurzaam
heid. We sjoemelen nu teveel en
daarom gebeureh er maatschappe
lijk onaanvaardbare zaken. Er is
sprake van een morele waardencri
sis. Samen moeten we ons meer
richten op het gezamenlijk belang."
Ook Ruud Koornstra, die op Tho-
len al een paar keer sprak voor
duurzame ondernemers, pleitte er
voor om het lef te hebben om te
veranderen. „We moeten ophouden
met deze maatschappij van de gek
te en dromen verwezenlijken. Stop
met de economie van de verspilling
en verbeter de wereld." Bij gloei
lampen wordt 98% van de energie
nu verspild en 23% van de energie
gaat op aan pompen. Koornstra
vond datje voor het stimuleren van
groene stroom moet belonen in
plaats van straffen. Hij propageer
de opnieuw zijn ledlamp van 4
Watt die 25 jaar meegaat.
Samenwerking is volgens commis
saris van de koningin Karla Peijs
noodzakelijk om een sterker en
duurzamer Zeeland te maken. „De
afdaling deed pijn, maar de klim
zal ook nog pijn doen. Gelukkig gl
oort er licht, de vrije val is gestuit.
De overheid kan een duw in de
goede richting geven, maar onder
nemers zien de situatie verslechte
ren. De werkloosheid zal in 2010
sterk toenemen. Een groot pluspunt
van de crisis is dat onze kleinkin
deren weer met beide benen op de
grond staan. Ze zien dat het niet
meer vanzelfsprekend gaal. De be
De trom wordt geroerd voor een sterker en duurzamer Zeeland door v.l.n.r. Herman Wijffels, gedeputeerde Wiersma en fruitteler Tazelaar
die zijn appelsap alleen in glas en niet in plastic of karton te koop aanbiedt. (Marijana Pajovic-lmage4Life).
drijven zullen moeten blijven in
vesteren in duurzame oplossingen.
De directie moet daarbij bedenken,
dat werknemers nog beter de be
sparingen kunnen vinden. Ook hier
is samenwerking het sleutelwoord
in Zeeland."
M KB-voorman Fcijtcl zei dat
Zeeuwse bedrijven niet zo gewend
zijn om met elkaar samen te wer
ken. „Ze hebben ook meer vet op
de botten, meer spek, dus zijn er
minder dalen. De pieken zijn echter
ook minder hoog. Iedere onderne
ming heeft nu last van vraaguitval,
maar we kunnen snel omschakelen
en dat is een voordeel."
Gedeputeerde Wiersma zei dat de
provincie in 2010 al voor 50% pro
ducten en diensten duurzaam wil
inkopen. „We moeten ook een
beetje meer trots zijn op onze pres
taties, want we hebben in Zeeland
diverse koppelingen en kunnen
duurzame ketens sluiten. Daarom
kunnen we ook samen het verande
ringsproces ingaan en het vertrou
wen terugbrengen. Dat is nodig,
want alle vanzelfsprekendheden
zijn door deze crisis voorbij."
Wiersma zei dat de provincie in ja
nuari wil beginnen met een net
werk van duurzame ondernemers
voor het midden- en kleinbedrijf
als broed- en groeiplaats van nieu
we idcccn.
\V.it
bAtfs&SsêeeS V,
Energieweg 11J - 4691 SE Tholen - tel. 0166 60 93 33
www.vanhouteinterieur.nl
Op het havenkantoor in Tholen (rechts) komt over de helft van het gebouw een verdieping.
Het materiaal dat Kouwen aan de
expositie geleverd heeft, beperkt
zich niet alleen tot uniformen. Hij
bracht ook een bord met distributie
bonnen die de mensen kregen om
aan bepaalde artikelen te kunnen
komen in een tijd van grote schaars
te. En een kaart van Nederland over
de bezetting en de bevrijding van
ons land. Na de oorlog hing die in
menig schoollokaal aan de muur.
Samen 'met de foto's, affiches,
pamfletten, brieven en ander oor
logsmateriaal afkomstig van parti
culieren, uit het gemeentearchief en
uit de collecties van de Meestoof en
de heemkundekringen van Tholen
en Sint Philipsland, wordt een beeld
geschetst van de periode tussen
1939 en 1945. Dicht bij huis. Met
de opgeblazen brug in Tholen, Duit
se soldaten op de Markt in Sint-
Maartensdijk en in de Voorstraat in
Sint-Annaland. Maar ook ver weg.
Aan de hand van de foto's van Bram
van Poortvliet uit Sint-Annaland is
te zien hoe hij in Duitsland te werk
werd gesteld en onder welke om
standigheden hij leefde. Zijn doch
ter Conny bracht de bijzondere fo
to's naar gemeentearchivaris Fred
van de Kieboom.
Kouwens interesse is gewekt door
zijn opa Bram den Engelsman die in
Rotterdam en Schiedam in het ver
zet zat, vertelt hij. „Hij was luite
nant en werd in de Spaanse polder
bij de overgave gearresteerd. Toen
hij later vrij kwam, is hij actief ge
worden in het verzet. Ik heb van
hem en mijn vader veel verhalen ge
hoord. Wat ze meegemaakt hebben
in Rotterdam tijdens de hongerwin
ter. Ze moesten bloembollen eten.
Als ik als kind zei dat ik geen ge
haktbal lustte, kreeg ik rond mijn
oren. Dat hebben, denk ik, veel kin
deren van na de oorlog te horen ge
kregen als ze moeilijk deden over
het eten dat ze op hun bord kregen.
Mijn vader was zeventien toen de
bevrijding kwam, dus heeft hij die
periode bewust meegemaakt. Mijn
opa zat tot in de jaren zeventig in
het leger."
Toen zijn moeder in een vuilniszak
foto's van zijn opa vond, werd Kou
wens nieuwsgierigheid gewekt.
„Mijn moeder wist niet dat er foto's
waren. Vanaf dat moment ben ik al
les wat los en vast zat gaan zoeken."
Dat is nog steeds zo. Foto's, boeken
en spullen.
Bij een van de wanden in de hal
staat een militair in een Nederlands
uniform met helm. Kouwen wijst op
het embleem met de Nederlandse
leeuw voorop de helm. „Dat is uit
zonderlijk, want de meeste soldaten
haalden het er af omdat ze bang wa
ren dat de Duitsers daar op zouden
richten." Het uniform heeft blauwe
biezen die horen bij de infanterie,
weet Kouwen. De jas is van een ka
pitein. Er zijn drie sterren op het
boord en de jas heeft zakken. De
broek is van een soldaat. Aan de
voet van de pop staan munitiekistcn.
Een Engelse en een Canadese. Plus
een apparaat om kogels in de rie
men te duwen. De kogels zijn ge
vonden op de slikken bij Sint-Maar
tensdijk, zegt Kouwen.
Er staat ook een pop met een zwarte
helm van ik Binnenlandse Strijd
krachten, troepen die na de bevrij
ding actief werden. Het is dezelfde
helm als die de soldaten tijdens de
mobilisatie droegen, alleen zwart
gespoten. Om de mouw van de jas
zit een oranje band als teken. De
grijze jas is niet origineel, zegt Kou
wen. „Ik zoek nog een pak uit de ja
ren veertig en vijftig."
Volgens Kouwen is het opmerkelijk
dat kleren van de soldaten op de
moderne paspoppen nauw zitten en
soms zelfs niet passen. Vooral de
broekspijpen kunnen niet of nauwe
lijks rond de kuiten, zegt hij. „De
mensen waren toen kleiner dan te
genwoordig, denk ik. Van deze pop
zijn eerst de onderbenen afgezaagd
en door twee stokken vervangen om
de broek aan te kunnen doen. Maar
dan nog kunnen de beenkappen er
/niet omheen."
Bij een van de geüniformeerde pop
pen staat ook een pantserplaal waar
de soldaten zich achter bescherm
den tijdens gevechten met de vijand.
Het is een loodszwaar geval. Door
het afsluitbare schietgat steekt de
lóóp van een geweer. Geen wapen
van het Nederlandse leger, maar van
het Duitse. „Een Mauser. Ik heb
hem in België gekocht en in Sint-
Maartensdijk de loop dicht laten
lassen. Hij is niet bruikbaar meer.
Dat is verboden. Deze gaat echter
de verzameling uit, want ik moet
niks van het Duitse leger hebben.
Maar het is wel moeilijk om aan een
Nederlands geweer te komen. Ze
zijn bijna allemaal in beslag geno
men en meegenomen door de Duit
sers."
Hetzelfde geldt voor de Nederland
se uniformen, zegt hij. „Wat we
vinden zijn vaak reserve-unifor
men." Een van de bezoekers her
kent het uniform en vertelt aan
Kouwen dat hij er eentje thuis heeft
hangen van zijn vader. Al snel ra
ken de mannen in gesprek. Zo ver
gaat het meer bezoekers. Er wor
den herinneringen opgehaald aan
de oorlog, of aan verhalen over de
oorlog. En de periode vlak daarna.
Want de generatie die de oorlog
heeft meegemaakt wordt steeds
kleiner.
Kouwen houdt hel wel levend door
spullen te verzamelen. Maar hij
krijgt er zo veel dat hij er wel een
museumpje mee kan vullen, zegt
hij. „Misschien over vijf jaar."
De tentoonstelling, die nog tot en
met 13 november duurt, werd geo
pend door burgemeester Nuis. Voor
de inwoners van Tholen was in de
Tweede Wereldoorlog de inundatie
het meest ingrijpend, zei hij bij die
gelegenheid. „Dat staat op het net
vlies, ervaren mijn vrouw en ik bij
bezoeken aan echtparen die zestig
jaar zijn getrouwd of inwoners die
honderd jaar worden." Op Tholen
zijn geen joden weggevoerd en er
is nauwelijks gevochten. „Het be
langrijkste was dat je vrijheid je
werd ontnomen." Vrijheid is het
waard om te verdedigen, zei de
burgemeester. „Propageer het, geef
het door aan uw kinderen en klein
kinderen. Dat zijn immers de ko
mende generaties. Maar gooi de
vrijheid niet te grabbel." Nuis
noemde het in dit kader belangrijk
om steeds opnieuw de doden te
herdenken, die vielen door oor
logsgeweld. Oorlog kent, zei hij,
slechts verliezers. „En die verlie
zer, dat is de mens."
De burgemeester bedankte de beide
heemkundekringen, het streekmu
seum, de eigen archiefdienst en
particulieren voor hun bijdragen
aan de tentoonstelling,. Vervolgens
stapte hij buiten in een oude Ame
rikaanse jeep, type Willy, om sa
men met eigenaar Jan Quaak uit
Oud-Vossemeer een rondje te rij
den.
ncn passanten volgens de architect
goed zien waar de havenmeester zit.
De commissie vond dat het bordes
te veel domineerde. Boelhouwers
had ook voorbeelden waarop de kap
was gedraaid. Daarmee gaat het ge
bouwtje zich nadrukkelijker presen
teren. Volgens hem past dat ook be
ter in de 'ambitie om het historische
karakter van de haven' te benadruk
ken. De gedraaide kap is volgens
hem ook meteen een reactie op de
trappartij die momenteel wordt aan
gelegd.
De welstandscommissie bekeek eer
der de kleur voor de boog die over
de nieuwe trap moet komen en ver
licht is. De boog die diagonaal over
de trap de dijk over gaat krijgt een
kern van roestvrij staal. Daarom
heen komt een strip met ledlampjes
die de wanden gaan aanlichten. Sa
men met ambtenaar K. Meijboom
bekeek de commissie in een ver
duisterde kamer de effecten op de
verschillende kleuren die varieerden
van blauw tot groen. De commissie
en de ambtenaar waren het snel
eens. De zeegroene kleur voldeed
het beste. Mogelijk dat de boog dag
en nacht verlicht wordt. Zowel over
dag als 's nachts blijft het dezelfde
kleur. De trap wordt vier meter
breed. Aannemingsbedrijf Gebr.
Moerland uit Sint-Annaland voert
het werk uit.
De hoofdattractie is een 20 man
sterke afvaardiging van de cultuur
historische groep Merck toch hoe
sterek uit Bergen op Zoom. Zij voe
ren een aantal malen in historische
kledij een toneelspel op met vlag
gen, banieren en trommels. In de
Noorse woning vertelt Ingrid van
Oudenniel een paar keer een verhaal
uit de 80-jarige oorlog. In de am-
bachtenschuur draait een documen
taire over 1945, het jaar van de be
vrijding en hier zullen ook een
aantal geüniformeerde poppen staan
die geleend zijn uit de expositie in
het Thoolse gemeentehuis. Verder is
er in het klaslokaal een schoon-
schrijfwedstrijd met de ouderwetse
kroontjespen en inkt. De jury be
staat onder andere uit juffrouw De
Rooij, oud-kleuterleidster in Sint-
Annaland. In het hoofdgebouw kun
nen ouderwetse bordspellen worden
gespeeld. Voor de jeugd is er een
speciale speurtocht naar voorwer
pen uit de 80-jarige oorlog. De vrij
willigers begroeten in historische
kleding de belangstellenden. De
avond wordt om elf uur in de koffie
kamer besloten met een optreden
van de Sint-Annalandse formatie
Toeval. De toegang is gratis.
Bij de reünie van de gemeentelijke
mavo in Tholen was Michel van As
een van de organisatoren. In het ver
slag over de reünie vorige week in
deze krant werd abusievelijk Michel
van Iwaarden genoemd.
Verzamelaar Joop Kou wen uit Sint-Maartensdijk (rechts) in gesprek met een van de bezoekers aan de expositie in het gemeentehuis in Tholen.
Boelhouwers liet een aantal schet
sen zien van de mogelijke uitbrei
ding; Samen met Paul Timmermans
verbaasde hij zich er echter over dat
er voor de hele haven (van het Wa
terfront tot de vluchthaven) geen
toekomstvisie is waar alle plannen
en plannetjes voor het gebied aan
worden getoetst. En dat de wel
standscommissie elke plan afzon
derlijk moet bekijken. Zo kwam
Boelhouwers er tijdens het ontwer
pen achter dat de gemeente bezig is
om een brede trap aan te leggen
naast het havenkantoor. Hij tekende
de trap er in zijn schetsen maar even
bij.
Volgens Timmermans zou er een fo
rum of platform moeten komen dat
zich over de toekomst van de Thool
se haven buigt. Behalve de gemeen
te zou ook de watersportvereniging
er een rol in kunnen spelen, maar
ook de ondernemers, en bijvoor
beeld de scouting.
Boelhouwers ziet de hele kade als
entree van Tholen vanaf het water
waarbij het karakter is bepaald door
de visserij die nagenoeg is verdwe
nen aan het verstilde water van de
oude Eendracht.
De watersportvereniging is een be
langrijke speler met 250 boten en
pacht de oude haven, zei hij. Boel
houwers probeert de uitbreiding van
het havenkantoor in te passen in het
historische karakter van de vissers
haven. Hij liet daarvoor foto's zien
van de loodsjes die er voor en na de
oorlog stonden. Vaak zwartgeteerde
loodsjes, afgezet met witte biezen.
Het door hem vormgegeven moder
ne clubhuis van de Kogge verwijst
er naar doordat de onderbouw zwart
is. „Vroeger stonden die gebouwtjes
op palen. Ik noem het maar losvaste
bebouwing. Daar kijk ik in de uit
breiding van het havenkantoor naar
terug maar dan met eigentijdse
voorzieningen."
De architect toonde een tekening
met een opbouw op de zuidelijke
helft van het gebouwtje, voorzien
van een bordes. Op die manier kun-
Advertentie I.M.