'Goedhart heeft durf, visie en
vertrouwen in eigen mensen'
Japanners willen Zeeuwse merklap
van rechts naar links bekijken
Sierbestrating Van Haatten
Waterschap stelt werken uit
om lasten niet te laten stijgen
Tholen strijdt voor jongerenprijs
Irene 15 cent
Hcv fiantuen
(MMVI de&trtitiety
Cursus over geld
Vogels tellen op Oesterdam
Snoepen tijdens Kinderboekenweek
Cursus wonen in
historisch pand
Venkelstraatje en molen de Verwachting in krant van Nagasaki
15
Flupland
Waslijst
Zware fundering
Fabriek in China
Grote order India
Raakvlakken
4696 RJ Stavenisse
Donderdag 1 oktober 2009
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
Kooplieden
Het Venkelstraatje en de romp van molen de Verwach
ting uit Tholen prijken in kleur in een Japanse krant. Het
is een foto van het borduurwerk van Janny Aalbrechtse
en Iza van Gorsel uit Tholen. Eef de Jonge nam de krant
mee van haar reis naar Japan waar ze meehielp om 'de
langste merklap van de wereld' op te hangen.
stoplappen uit deze eeuwen." De
Jonge wees er op dat de bloemen
rand van de lap van Margaretha ge
kozen is om bij de grote merklap als
omlijsting te dienen. De familie
Smijtegelt was oorspronkelijk af
komstig van Tholen. Margaretha
was de dochter van notaris Smijte
gelt; en haar oom was Bernardus
Smijtegelt. dominee in Middelburg.
Het was voor haar de eerste keer dat
ze in Japan was. Ze is nog vol in
drukken omdat alles nieuw was,
zegt ze. Dat begon al in het vlieg
tuig vol Japanners. ..Vriendelijk en
beschaafd. We waren de enige vier
Westerlingen. De mensen zitten stil,
je hoort ze niet praten."
Ook het begroeten was nieuw. Japan
ners doen hun handen tegen elkaar en
maken een buiging. „Toen we als
groep op de foto wilden, vroeg ik aan
een voorbijganger, een jongen, of hij
dat wilde doen. Toen ik mijn camera
terugkreeg, boog ik. Hij boog en toen
boog ik weer. En toen boog hij weer,
maar één keer buigen is genoeg."
Als oud-docent kostuumgeschiede
nis en mode, viel het haar op hoe, in
ieder geval in Nagasaki, de vrouwen
bijna allemaal een broek dragen en
kousen dragen. „Dat moet wel want
als je bij iemand binnen komt, doe
je je schoenen uit en krijg je sloffen.
De vrouwen waren mooi gekleed.
Modieus. Het is niet voor niks dat er
een aantal Japanse modeontwerpers
de toon aangeven."
Het Zeeuwse gezelschap bezocht
ook de muur die rond Deshima
werd gebouwd om de Hollanders te
beletten contact te hebben met de
inheemse bevolking. Binnen de mu
ren hield van oktober 1736 tot okto
ber 1737 de Fluplander Jan van der
Gruijsse een dagboek bij. Hij is
rond 1700 in Sint Philipsland gebo
ren en trad op 7 november 1717 in
dienst van de VOC. Als adelborst
voer hij met het schip Raadhuis van
Vlissingen (VOC-kamer Zeeland)
naar Batavia. Op 23 juli 1728 kwam
hij in Deshima aan. In 1736 werd
hij aangesteld als opperhoofd. Hij
overleed op 23 juli in 1738 en werd
begraven in Pulau Tioman, een ei
land 32 kilometr uit de oostkust van
Maleisië. Jan was de zoon van Jo
hannes van der Cruijsse die van
1695 tot zijn dood in 1711 predikant
was in Sint-Philipsland.
De merklap is er nog tot en met 13
december te zien. Daarna wordt hij
geëxposeerd in het Historisch Mu
seum van Nagasaki en moet Eef
weer terug om hem op te hangen.
Hoe lang hij daar zal hangen is nog
niet bekend.
De gemeente Tholen gaat morgen aan een jury duidelijk maken waar
om zij in aanmerking moet komen voor de Jong Lokaal Bokaal. Deze
jaarlijkse prijs is een beloning voor gemeenten die jongeren serieus ne
men en ze stimuleren om mee te doen, mee te denken en mee te beslis
sen over alles wat voor jongeren belangrijk is. En die daar ook iets mee
doen in hun beleid. Afgelopen jaar is de gemeente Borsele op de eerste
plek geëindigd. Dit jaar zit de gemeente Tholen bij de veertien genomi
neerde gemeenten, waaronder ook Veere. Op 19 november reikt minis
ter Rouvoet de prijs uit.
Vervolg van Goedhart.
Het vervangen van de oude machi
nes was geen optie, volgens De
Hond. „Het zou slechts de kostprijs
verhogen en het is moeilijk om aan
nieuwe vakmensen te komen." Er
was ook behoefte om meer verschil
lende functies toe te gaan passen
voor toekomstige producten. En de
platen moeten ook efficiënter wor
den benut zodat er minder afval
kost. Dat afval moest beter worden
gescheiden. De Hond noemt het een
voorbeeld van maatschappelijk ver
antwoord ondernemen. Ook zouden
de computersystemen moeten wor
den gekoppeld. De machine moest
ook berekend zijn op de groei van
de productie. Belangrijk was ook
om het tekenprogramma voor de
verschillende producten te handha
ven om ook een enkel stuk te kun
nen ontwerpen.
Het was een hele waslijst aan eisen.
Begin 2007 is er door een kleine
projectgroep begonnen met een
haalbaarheidsonderzoek. „Bij een
geautomatiseerd systeem met stan
daard plaatafmetingen moeten ook
meerdere kleine producten uit één
plaat worden gehaald. Bij de fabri
cage van een enkel stuk per order,
krijgt je weer meer afval. Dat wil
den we juist niet. Om dat op te los
sen moesten ongeveer vijf orders
worden gecombineerd." Maar dat
leidde meteen weer tot een volgend
probleem, zegt De Hond. „Want hoe
weet je welk onderdeel uit de plaat
voor welk order is bestemd en wie
sorteert dit allemaal uit?" Ook het
uitsorteren moest worden geauto
matiseerd, was de conclusie.
Het werd een zoektocht naar een
systeem dat niet bestond. In heel
Europa zocht Goedhart leveranciers
en ging het bij bedrijven kijken naar
mogelijke voorbeelden. Ze waren er
niet. Volgens De Hond wordt er in
de plaatwerkbranche met twee soor
ten machines gewerkt; eentje die
enkel stuks fabriceert en eentje (een
volledig geautomatiseerde) voor
massaproductie. „We wilden het
beste van alle twee, maar de leve
ranciers reageerden sceptisch. Maar
we waren er van overtuigd dat het
niet alleen de oplossing voor ons
zou zijn, maar ook voor andere be
drijven. Dus we besloten om geen
concessies te doen, maar het con
cept verder uit te werken en partners
te zoeken die er in wilden stappen."
Er volgde een serie van gesprekken.
Over de functies van de ponsmachi
ne die gaatjes ponst in de platen
(waar later de buizen door worden
geleid voor de doorvoer van lucht).
Over de software voor de compu
ters, over de organisatie, de service
en de mogelijkheden van een geau
tomatiseerd magazijn. „De software
lag moeilijk. Wat er was, was niet
geschikt voor de graad van automa
tisering die we wilden bereiken. Om
het hele systeem te automatiseren
en te koppelen met de bestaande
computersystemen moest er geheel
nieuwe software worden ontwik
keld om het tot een succes te maken.
Dat hebben we uiteindelijk zelf ont
wikkeld."
Er kwam een investeringsplan van
totaal 2,7 miljoen voor het plaatbe
werkingscentrum, voor de nieuwe
hal en de nieuwe kantbanken (die
platen buigt om de koelers in de ge
wenste vorm te brengen). In juni
2008 verstrekte Goedhart de op
dracht aan Trumpf als hoofdleveran
ciers, in samenwerking piet Stopa
voor het magazijn en Somatech, die
bij Goedhart al sinds begin jaren ne
gentig andere automatiseringspro
jecten realiseerde. „We hielden zelf
de leiding over het project en waren
ook verantwoordelijk voor het kop
pelen van de bestaande systemen en
de integratie in het orderproces."
Voor het nieuwe plaatbewerkings
centrum moest een nieuwe hal wor
den gebouwd. Dat was volgens De
Hond een geluk omdat de productie
er zo min mogelijk door werd ver
stoord. De hal is 60 bij 20 meter.
Het bijzondere is echter dat er maar
liefst 104 heipalen van 20 meter de
grond in zijn gegaan voor een extra
zware fundering van het magazijn.
In Duitsland krabde men zich achter
de oren: heien kende men niet. Er is
plaats voor 210 pallets van drie bij
anderhalve meter. De belasting voor
de vloer is 40 ton per vierkante me
ter. De hal is voorzien van energie
zuinige verwarming. Boven de ka
chel aan het plafond zit een
ventilator die de warme lucht naar
beneden blaast. De dakpanelen zijn
geluidabsorberend. Het betekent dat
de arbeidsomstandigheden ook zijn
verbeterd."
Na de aankoop van de robot werd
een tweede projectgroep samenge
steld. Die kreeg volgens De Hond
een (linke vinger in de pap. Daarin
zaten medewerkers van verschillen
de afdelingen. Van plaatwerkerij, te
kenkamer, werkvoorbereiding, on
derhoud en automatisering. „Ieder
kreeg zijn taak. Alle medewerkers
van de plaatwerkerij wilden mee
werken. Ze waren heel enthousiast.
Er is een groep voor de nieuwe lay
out en kantbanken en een groep
voor de bediening van de nieuwe
machine samengesteld. Met de
plaatwerkers is bijvoorbeeld geke
ken hoe hoog de uitvoertafels van
de platen moesten komen en welk
type kantbank met buighulpen er
moest worden aangeschaft.
Ook op de tekenkamer en de werk
voorbereiding werd de werkmetho
de gewijzigd. In plaats van dat een
order door de tekenaar helemaal
wordt klaargemaakt, wordt een or
der nu zo ver voorbereid dat deze
daarna verwerkt kan worden voor
het plaatbewerkingscentrum. Daar
is volgens De Hond een nieuwe
functie voor in het leven geroepen.
De nieuw ontwikkelde software is
de schakel tussen de planning en de
machine. Het computerprogramma
selecteert eerst de tekeningen van
de onderdelen en dan wordt het
productieplan voor de plaatwerkerij
gemaakt.
Vertegenwoordigers van de leveran
ciers bevestigen hoe bijzonder het
project was. Teus Vonk van Trumpf
vertelde dat het een uniek project
voor Gea en voor Trumpf was. „Het
is geen machine die we verkopen,
maar een concept." Volgens Ton
Derksen van Somatech is er niet één
machine in de wereld die zo draait
als bij Goedhart. „Het is het resul
taat van het klimaat bij Goedhart dat
gekenmerkt wordt door visie en durf
en het vertrouwen in eigen mensen.
Er is gevraagd aan de plaatwerker
hoe de machine moest werken. Het
antwoord was: een druk op de knop
waarmee het materiaal in de machi
ne wordt gestopt en er als product
weer uitkomt. Een droom werd hier
werkelijk gerealiseerd."
Na de toespraken was er een recep
tie. Later op de middag werd het
personeel verwacht in Haestinge
voor de jaarlijkse bijeenkomst.
Het Duitse beursgenoteerde moe
derbedrijf GEA is ook actief in Chi
na. Bij de stad Suzhou, ongeveer
150 kilometer ten westen van
Shanghai is GEA begonnen met de
bouw van een fabriek. Hoofd tech
nische dienst Peter Poot van Goed
hart is gevraagd mee te helpen bij
het aanschaffen en plaatsen van ma
chines, en het trainen van het perso
neel. Er gaan zo'n tien tot vijftien
Chinezen werken, zegt Poot. „Ik
ben er twee weken geweest en heb
voornamelijk Duits gesproken met
de Duitse collega's. Chinees spreek
ik niet. Toen ik het Duits weer om
moest zetten in Engels viel dat niet
mee. Een paar woorden maar." Met
de Chinese gemeente heeft de pro
vincie Zeeland een band. Karla
Peijs, commissaris van de koningin
bezocht de provincie. De productie
van koelers in China is voor de lo
kale markt.
Wat omvang betreft heeft een Indi
aas fruitbedrijf bij GEA Goedhart
haar grootste opdracht geplaatst.
Het gaat om een investering van
800.000 euro, roestvrijstalen koe
lers. Algemeen directeur Erik de
Jonge. „Ze worden allemaal hier in
Sint-Maartensdijk gemaakt. Dat is
drie weken werk. Het is een van de
vele orders die het bedrijf verwerkt.
De opdracht uit India is het gevolg
van het acquisitiebeleid op het In
diase continent. Sinds een jaar is er
een verkoper actief die opereert
vanuit Thailand. „Dat is een succes.
Met de totale installatie van de koe
lers is 8 tot 10 miljoen gemoeid."
Volgens De Jonge zijn de producten
ook lokaal te koop. „Voor de helft
van de prijs of minder, maar wordt
er toch gekozen voor Europese kwa
liteit."
Niet de wethouder van economische
zaken F.J. Goossen maar de wet
houder van sociale zaken M.A.E.
Velthuis opende de nieuwe plaat
werkerij. Dat heeft te maken met het
werkgeversservicepunt (WSP) dat
sinds oktober vorig jaar in het U WV
Werkbedrijf op het gemeentehuis is
gevestigd. Goedhart is lid van het
werkgeversservicepunt. „Er zijn
raakvlakken. Goedhart is ook be
langrijk voor de werkgelegenheid."
Hoofd personeelszaken Rien Smits
legt uit dat hij in de adviesgroep zit
van de WSP
De Jong Lokaal Bokaal is in het leven
geroepen om goede initiatieven en
praktijken op het gebied van jonge-
renparticipatie zichtbaar te maken.
Vooraf vindt er een uitgebreid selec
tietraject plaats, waarin jongeren zelf
mede bepalen welke gemeenten in de
top drie terechtkomen. De organisatie
van het traject voor de Jong Lokaal
Bokaal is in handen van de Nationale
Jeugdraad. Zowel gemeentevertegen
woordigers als jongeren konden via
de website www.jonglokaalbokaal.nl
hun gemeente nomineren. Daarna is
er een voorselectie gehouden aan de
hand van een korte feitenlijst over lo
kale jongerenparticipatie per gemeen
te. Die konden de genomineerden zelf
invullen en daarbij werden bewijs
stukken aangevoerd als beleidsstuk
ken en verslagen.
Tholen gaat morgen knokken voor
één van de drie finaleplekken waarbij
de jongerenraad van Tholen gaat hel
pen. Een team van eerstejaars studen
ten pedagogiek van de Hogeschool
Utrecht komen op bezoek. Ze stellen
kritische vragen en inventariseren wat
er zoal gedaan wordt op het gebied
van jongerenparticipatie. De Joth wil
Dinsdag 29 september: Doré 14,
Frieslander 10-11. Nicola 12, Ei
genheimer 14. Bildtstar 12-14, Irene
de initiatieven in de gemeente laten
zien zoals de jeugdbeleidverkiezin-
gen, de workshopdagen voor de leer
lingen van de twee middelbare scho
len in Tholen en het project creëer je
eigen hangplek waarbij jongeren aan
de burgemeester en wethouders kon
den laten zien hoe hun ideale hang
plek eruit ziet. De Joth leidt de stu
denten rond over het eiland. Ook
wethouder Velthuis en andere ambte
naren die te maken hebben met jeugd
en jeugdbeleid werken mee aan de
beoordeling.
De jongerenraad geeft rond kwart
voor vier een presentatie jeugdpartici-
patie in de raadszaal van het gemeen
tehuis. Daarna is er tot vijf uur een in
formatiemarkt en een fotopresentatie
jeugdzaken in de hal van het gemeen
tehuis. De presentatie en de markt zijn
toegankelijk voor belangstellenden.
De studenten maken een rapport over
hun bevindingen, dat vervolgens be
oordeeld wordt door een onafhanke
lijke, deskundige jury, bestaande uit
professionals en jongeren. De jury
draagt uiteindelijk drie finalisten voor,
die tijdens de prijsuitreiking in het
zonnetje worden gezet.
15, bonken 22, aanvoer 63 ton.
Donderdag 24 september: Doré 13,
Frieslander 10-11, Nicola 12-13, Ei
genheimer 13-14, Bildtstar 14, aan
voer 48 ton.
PilOOtWGQ 5 (naast het sportveld)
Openingstijden:
maandag t/m vrijdag 8.30-21.00 uur
zaterdag van 7.30-18.00 uur
Tel.: 0166-692977
www.sierbestratingvanhaaften.nl
kees@sierbestratingvanhaaften.nl
Tholenaren die niet goed weten hoe ze met hun budget het einde van de
maand moeten halen, kunnen vanaf 9 november de cursus Omgaan met Geld
van de stichting maatschappelijk werk en welzijn Oosterschelderegio (SM-
WO) volgen. Hiermee wil de SMWO inspelen op de economische crisis. In
de cursus wordt geleerd welke soorten uitgaven er zijn, hoe uitgaven kunnen
worden bijgehouden, het opstellen van een begroting, hoe te besparen en van
welke regelingen er gebruik kan worden gemaakt. Er zijn zes wekelijkse bij
eenkomsten op maandagavond in het gebouw van de thuiszorg aan de Dr. Ta-
zelaarstraat in Sint-Maartensdijk. Inschrijven kan nog tot 12 oktober via
tel.nr. 0166-662055 op werkdagen tussen half negen en half tien 's morgens.
Het is zaterdag de internationale vogelkijkdag. Euro Birdwatch. De vogel
werkgroep van de natuurvereniging Tholen doet daaraan mee. De leden gaan
vogels tellen vanaf het eerste bankje op de Oesterdam, net voorbij de Bergse
Diepsluis. Ze beginnen te tellen vanaf negen uur en doen dat tot.ongeveer
vier uur 's middags, afhankelijk van het weer en de vogeltrek. Vogelbescher
ming Nederland is dit jaar gestart met een internationale campagne voor de
bescherming van trekvogels, de Born to Travel campagne. De gegevens die
de telling opleveren, worden verzameld en in heel Europa gepubliceerd.
Het wordt smullen tijdens de Kinderboekenweek. Die gaat woensdag van start
en duurt tot en met 17 oktober. Het thema is 'Aan tafel! Eten en snoepen in kin
derboeken' en daar spelen ook de Thoolse biebs op in. Alle kinderen krijgen
iets te smikkelen als ze meedoen aan de acties van de bibliotheken in Sint-An-
naland, Sint-Maartensdijk, Sint Philipsland en Poortvliet. De kinderen van
groep 1 en 2 kunnen een kleurplaat inkleuren, groep 3 tot en met 8 kan een
puntzak ophalen in de bieb en deze versieren. Degene die hem het mooiste ver
siert, krijgt vulling in de puntzak. Er zijn in totaal vier prijzen per bibliotheek.
Alle kinderen kunnen in de bibliotheek zelf proberen puzzeltjes op te lossen en
daarnaast worden de boeken die met het thema te maken hebben uitgestald.
V»,
Eef de Jonge met de Japanse krant met de foto van de merklappen uit Tholen.
Kleine 22 miljoen euro minder investeren in drie jaar
Om de belastingtarieven de komende twee jaar gelijk te houden, moet
het waterschap Zeeuwse Eilanden noodgedwongen minder investeren.
Jaarlijks ongeveer acht miljoen euro. Het betekent dat een aantal pro
jecten op de lange baan wordt geschoven. De Stoofweg in Sint-Anna-
land bijvoorbeeld. En werken op Sint Philipsland en Tholen in het ka
der van waterbeheer.
Het is een wens van de algemene
vergadering van het waterschap om
de lasten voor de inwoners de ko
mende twee jaar gemiddeld niet te
laten stijgen. Dat kan niet zonder te
snijden in de investeringen, is eerder
dit jaar aan de commissie economi
sche zaken duidelijk gemaakt. Vol
gende week buigt het algemeen be
stuur zich over een voorstel van het
dagelijks bestuur om jaarlijks 40
procent te bezuinigen. Voor de ko
mende drie jaar was respectievelijk
18 miljoen 20,8 miljoen en 21,8 mil
joen euro aan investeringen gepland.
De algemene vergadering heeft het
geld nog maar gedeeltelijk beschik
baar gesteld: voor volgend jaar is 4,3
miljoen gevoteerd, voor 2011 ander
half miljoen en voor 2012 nog niets.
Het dagelijks bestuur stelt voor om
volgend jaar 6.7 miljoen te bezuini
gen, bijna 7,9 miljoen in 2011 en
ruim 7,1 miljoen in 2012.
In het voorstel zijn de waterkeringen
bewust buiten de bezuinigingsopera
tie gehouden. Maar verder wordt
overal gesneden. De komende jaren
wordt bijvoorbeeld vijf tot zes kilo
meter fietspad minder aangelegd dan
gepland. Aan maatregelen voor fiets
en autoverkeer wil het schap de ko
mende periode 2,8 miljoen minder
uitgeven, en aan beplanting acht ton.
Aan de duurzame en klimaatbesten-
dige inrichting van watersystemen -
en dus aan de kwaliteit - wil het wa
terschap niet tornen. Ze kiest er
daarom voor om de gebiedsgerichte
aanpak en stedelijke waterplannen
over een langere periode te spreiden
en zó de komende jaren te bezuini
gen. Het zal in 2020 in plaats van
2015 gerealiseerd zijn. Dat heeft on
der meer gevolgen voor het aanpas
sen van stuwen en opmalingen in
Sint Philipsland (anderhalve ton in
2010 en 45 mille in 2011 gepland),
het realiseren van meer waterber
ging in Anna Jacobapolder (3,7 ton
in 2010 en 2,3 ton in 2011) en in de
Luysterkreek (40 mille in 2010).
Verder blijven de gemalen in de Van
Haaftenpolder bij Oud-Vössemeer
(175 mille in 2011) en De Noord bij
Sint-Maartensdijk (296 mille in
2011 en 444 miile in 2012) evenmin
buiten schot. En in de vergoeding
voor een optimalisatiestudie van het
afvalwatersysteem in Sint-Maartens
dijk (een ton in 2010 en een halve
ton in 2011 gepland) gaat eveneens
het mes.
Op tractiemiddelen (zoals kranen en
tractoren) wordt de besparing van 40
procent niet gehaald: een half mil
joen op een totale investering van
drie miljoen euro. Maar méér vindt
het bestuur niet verantwoord omdat
anders het onderhoudsniveau in het
geding komt. Door het totale pakket
aan voorgestelde maatregelen blij
ven de kapitaallasten van de investe
ringen in de jaren 2010 tot en met
2012 gehandhaafd op 21 miljoen eu-
Na de succesvolle lezingenreeks
over de Thoolse streekgeschiedenis
komt heemkundekring Stad en Lan
de van Tholen, in samenwerking met
het gemeentearchief, met een nieuwe
cursus: wonen in een historisch
pand. Bedoeld voor mensen die meer
willen weten over de geschiedenis
van hun monumentaal of historisch
pand, én voor geïnteresseerden in de
geschiedenis van gebouwen. Op zes
maandagavonden, van 2 november
tot en met 7 december, worden ver
schillende aspecten belicht, veelal
aan de hand van concrete Thoolse
voorbeelden. Welke geheimen over
de bouwgeschiedenis liggen in een
pand zelf opgesloten? Hoe kan aan
de hand van archiefstukken de ge
schiedenis van een pand en zijn be
woners ontrafeld worden? Ook op
vragen over onderhoud en restauratie
wordt ingegaan, evenals op wel
stand, monumentenbeleid en subsi
diemogelijkheden. De Hora en fauna
op en rond monumentale gebouwen
komt eveneens aan bod. Naast de zes
avonden is er een 'uitstapje' in het
programma opgenomen naar het
Huis Lichtenbergh en molen De Ver
wachting in Tholen.
De bijeenkomsten zijn stèeds om
half acht in het gemeentehuis in Tho
len. Aanmelden voor deelname kan
bij de heemkundekring. Burg. Ver-
sluijsstraat 34, 4698 AS Oud-Vosse-
meer of email secretaris@heemkun-
detholen.nl.
vaartboten. Een wijk die Wassenaar
heet en alles op ware grootte."
De kist met de lap en het ophang-
systeem was hun al vooruit gereisd.
In het museum ontmoetten de Zeeu
wen de Japanse borduurgroep Fuk-
katsu uit Nagasaki die in 2000 op
bezoek was in Middelburg en erg
onder de indruk was van het collec
tieve borduurwerk. „Er waren vele
nieuwsgierige blikken toen de kist
werd geopend. De directie van het
museum en het park, vertegenwoor
digers van de prefectuur van Naga
saki, de directie van het Historisch
Museum in Nagasaki en anderen.
Volgens Eef klonk diep uit de Ja
panse kelen een zacht goedkeurend
gebrom. Met zijn vijftienen werd
aan het klaarmaken van het ophang-
systeem gewerkt. „Maar toen we de
volgende dag de lap wilden ophan
gen, schrok de directie enorm. Ze
stonden vol ongeloof te kijken hoe
wij de lap van linksaf begonnen op
te hangen. Dat kon echt niet, zeiden
ze. Ja, dat kan wel, zeiden we. Nee,
dat kan niet, zeiden zij. De lap is zo
geborduurd dat hij van links naar
rechts lopend moet worden beke
ken." Het was een van de eerste ver
schillen die Eef meemaakte. „Dus
werd er met tegenzin geaccepteerd
dat de Japanse bezoekers voor hun
idee, een verkeerde route moesten
lopen om onze lap de bekijken. Er
werd al snel een bordje met een
looproute neergezet."
Toen de lap eenmaal hing werd het
gezelschap betrokken bij alle offi
ciële bijeenkomsten die weren ge
houden vanwege het 400-jarig jubi
leum. In 1600 deed het zeilschip De
Liefde voor het eerst Japan aan. Ne
gen jaar later kreeg de Oost-Indi
sche Compagnie toestemming er
een handelspost te vestigen. In Hira-
do, een paar uur rijden van Nagasa
ki. In 1639 besloot Japan zich af te
sluiten van buitenlandse invloeden
en de contacten met Westerse mo
gendheden te verbreken. Alleen de
Hollanders mochten blijven. De
kooplieden mochten zich niet men
gen met de inlandse bevolking en
trokken zich terug op het eilandje
Deshima. vlak voor de havenstad
Nagasaki. Ruim twee eeuwen lang
vormde Nederland voor Japan de
enige verbinding met het Westen.
Bij de opening van de tentoonstel
ling liet Eef de nagemaakte lap van
de 12-jarige Margaretha Smijtgelt
uit 1762 zien. „Die had ik als voor
beeld meegenomen om te laten zien
wat een merklap precies is en hoe
een merklap uit de 17de en 18de
eeuw er uit zag. Ook om te laten
zien dat Door ons gedaen gemaakt
is in de traditie van de merk- en
Zo stond het ook als kop in het dag
blad De Nagasaki Shimbun Num
mer één van de wereld: 125 lang.
„Er staat een lange streep om aan te
geven dat de merklap heel lang is."
Dat vertelde de tolk aan Eef Ze
heeft de krant al laten kopiëren voor
de Thoolse borduursters.
Aan de merklap Door ons gedaen
werkten 243 Zeeuwen waarvan 28
uit Tholen. Het borduursel hangt nu
in het museum van Huis ten Bosch,
het paleis dat de Japanners er in de
buurt van Nagasaki hebben nage
bouwd.
De romp van de Verwachting is in
middels een heuse molen geworden.
Het Venkelstraatje is hetzelfde ge
bleven. De merklap geeft een beeld
van de tijd en wordt volgens De
Jonge steeds belangrijker. „Er staan
al zoveel zaken op die er niet meer
zijn, zoals de veerboten op de Wes-
terschelde. Over honderd en over
duizend jaar kunnen de mensen zien
hoe het hier is geweest."
Als het borduurwerk uit 2000 maar
goed wordt bewaard. Dat is ook een
van de zorgen van Eef die samen
met Mia Elmot ambassadrice is van
de merklap. Samen met haar, haar
man Jaap de Jonge en tentoonstel
lingsbouwer Ben Muis vloog ze
naar Japan om de merklap op te
hangen ter gelegenheid van 400 jaar
Japans-Nederlandse betrekkingen.
De provincie Zeeland is eigenaar
van de merklap. Ze bood ze aan
voor een expositie in Japan.
Het werd heel druk in en rond het
Hollandse dorp dat de Japanners er
bouwden. „De mensen kregen va
kantie. Dat hebben ze twee keer per
jaar. als de lente en de herfst begint.
Steeds een week. Ze nemen in die
weken maar drie dagen op. Dan ne
men ze het er ook van. Ze hebben
heel weinig vakantie. Het zijn kei
harde werkers. Ze hebben niet veel
tijd voor een hobby. Werk is hun le
vensvulling. Er waren veel gezinnen
met kinderen. De hotels in Huis ten
Bosch waren allemaal bezet."
Het Zeeuwse gezelschap kon vier
dagen in het hotel blijven, maar
moest voor een nacht naar een ander
omdat ze al lang van te voren waren
volgeboekt. Het gezelschap had een
reis van 26 uur achter de rug toen ze
in het dorp Huis ten Bosch aankwa
men. „Een vreemd gevoel geeft dat
als je tussen de Domtoren, de waag
van Gouda en het Centraal station
van Amsterdam loopt met daarach
ter hotel Amsterdam. Huizen met
trapgeveltjes, grachten met rond
.•-•"Ir
Na de opening bekijken personeel en genodigden de machine.
