'Het hagelrisico is fors toegenomen,
waar dat nou door komt weet ik niet'
'De Uitwisseling biedt beschouwer
volop ruimte voor eigen interpretatie'
Boerenbond houdt heropeningsfeest
na spannende periode op Welgelegen
Doorstart geeft goede hoop voor nieuwe compagnons
Fruitteler Alkema heeft eerste hagelafw eer systeem in Tholen
Donderdag 23 april 2009
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
13
Steentje
Boekje over Vier Vrijheden moet reeks over kunstwerken gemeente afsluiten
Bij het zes meter hoge kunstwerk De Uitwisseling, aan
het Voorerf in Tholen, is - naast de post - het symbool
'poort' een belangrijk element. Dat vertelde de maker,
Claus Bertram uit Oudemolen, vrijdagmiddag bij de
'onthulling'. Oud-gemeentearchivaris en lid van de ad
viescommissie beeldende kunst Hans Zuurdeeg schreef
ter gelegenheid ervan een boekje over de geschiedenis
van de post in Tholen. Het gemeentebestuur zou graag
zien dat hij ook nog een boekje het licht laat zien, gewijd
aan het kunstwerk De Vier Vrijheden in Oud-Vossemeer.
Kledinginzameling
Vertraging
Vier Vrijheden
Bij de gemeente Tholen stonden ze raar te kijken toen
André Alkema vroeg om een vergunning voor een anti-ha-
gelkanon. 'Kan dat wel op Tholen?', vroegen ze zich vol
gens de Sint-Maartensdijkse fruitteler af. Inmiddels (een
jaar later) staat het apparaat, de schokgolfgenerator, mid
den in de boomgaard aan de Veerhoekseweg. Klaar voor
gebruik. Het is het eerste anti-hagelkanon op Tholen.
Flinke investering
Demonstratiedag
Na maanden voorbereiding zijn ze er klaar voor bij de
Boerenbond in Tholen: een heropeningsfeest. Mede-ei
genaar Jan Slabbekoorn heeft na het faillissement van
Den Engelsman Tholen B.V. een nieuwe compagnon ge
vonden in zijn zwager Patrick de Graaf. Ze hebben in de
cember een doorstart gemaakt met de winkel voor het
buitenleven. En met een uitgebreider assortiment en een
deels vernieuwde bezetting luiden ze het nieuwe begin in
met een feestelijk programma van woensdag 29 april tot
en met zaterdag 2 mei.
Vacature
Olifant
in werking gesteld. „Wij houden
op internet het weer in de gaten.
Op buienradar kun -je zien hoe laat
de bui ongeveer bij jou is. Wij
schieten dus niet zomaar", vertelt
Van Leeuwen. Als het kanon aan
staat, hoor je om de vijf tot zes se
conden een plof, volgens Alkema.
Die heeft een geluidssterkte van
ongeveer 130 decibel op tien meter
van het apparaat en op 500 meter er
vandaan is het geluid ongeveer 70
decibel. Volgens een tabel van de
verkoper Inopower is dat vergelijk
baar met 'een open venster in de
straat' ofwel, tien decibel minder
geluid dan bij een vrachtauto.
De fruitteler legt uit dat er bij on
weer plus en mindeeltjes in een
wolk met elkaar botsen. „Daardoor
zie je lichtflitsen uit een wolk ko
men. Hagel ontstaat uit rondtollen
de regendruppels in een wolk. Die
bevriezen en zodra ze te zwaar zijn,
vallen ze naar beneden." De schok
golfgenerator zorgt ervoor dat de
hagel als regen of natte sneeuw uit
de wolk valt. „De werking is ver
gelijkbaar met het gooien van een
steentje in een vijver. Er ontstaat
een kring van golfjes rond dat
steentje. Als je om de zoveel se
conden een steentje gooit, krijg je
een constante golfbeweging. Dat
doet de schokgolfgenerator ook in
de wolk en daardoor komen de plus
en mindeeltjes in een wolk weer
een beetje in balans."
Het is een fabel dat er een projec
tiel, zoals een kogel de lucht in
wordt geschoten met het anti-ha-
gelkanon. „In feite bestrijden we
lucht met lucht. We schieten een
pakketje samengeperste lucht tot
ongeveer vijftien kilometer hoogte
de lucht in." Volgens Alkema valt
De nadruk lag vrijdagmiddag erg op
de post. In het roestvrijstalen werk
van Bertram zijn twee enveloppen
herkenbaar - de kleuren rood en
blauw duiden daarbij op de lucht
postenvelop. Niet toevallig, want
het staat vlakbij de Postweg, sinds
de achttiende eeuw onderdeel van
de landpostroute tussen Vlissingen
en Steenbergen. De uit Bergen op
Zoom afkomstige oud-directeur
Ben Koevoets van het voormalige
Postmuseum (tegenwoordig Muse
um voor Communicatie) in Den
Haag ging in het gemeentehuis uit
voerig in op de geschiedenis van het
postvervoer. Koevoets liet bij het
kunstwerk een aantal postduiven
van Tholenaar Rinus Laban los als
'openingshandeling'. Hij vertelde
dat de postduif in Europa rond 1850
is geïntroduceerd, maar dat ze ook
Mensen in Nood houdt onder de
naam Sam's Kledingactie op 9 mei
een kledinginzameling in Tholen en
Oud-Vossemeer. Bij de parochies
van de katholieke kerken aan de
Dorpsweg in Oud-Vossemeer en de
Paulinastraat in Tholen kan tussen
tien en twaalf uur goede, nog draag
bare kleding, schoeisel en huis-
houdtextiel in gesloten plastic zak
ken worden afgeven. De opbrengst
van de ingezamelde kleding komt
al in de oudheid bekend was. In de
Eerste Wereldoorlog zijn veel dui
ven gebruikt voor het berichtenver
keer. Door hun hoge vliegsnelhcid
was de trefkans door vijandelijk
vuur klein. In Brussel staat op de
Varkensmarkt zelfs een monument
voor de postduif.
Bertram legde uit dat in de omge
ving waar zijn creatie nu staat
(Voorerf, Achtererf en Postweg),
zowel sporen van het verleden als
een belofte voor de toekomst her
kenbaar zijn. Het pdortidee dat er
ook achter zit, symboliseert volgens
de kunstenaar de toegang tot een be
schutting, de entree van een nieuwe
wereld, ontsnapping en bevrijding.
Het werk als geheel biedt degene
die ernaar kijkt volop ruimte voor
eigen interpretatie, zei Bertram. Hij
bedankte de verschillende bedrijven
ten goede aan de noodhulpprojecten
van Cordaid Mensen in Nood. Dit
jaar wordt een project in Kenia ge
steund, waarin 'droogte cyclus ma
nagement' centraal staat. Samen
met lokale partners zorgt Cordaid
Mensen in Nood ervoor dat de men
sen minder kwetsbaar worden in pe
riodes van droogte. Dit doen ze
door het creëren van nieuwe inkom
stenbronnen of het realiseren van
waterbronnen. Hierdoor zijn de
mensen minder afhankelijk van kli
maatsinvloeden.
die aan het maken en plaatsen van
zijn creatie hebben meegewerkt. En
ook gemeentesecretaris Nieuwkoop,
voorzitter van de adviescommissie,
die ongeveer 25 jaar geleden een ex
positie va» Bertrams werk zag in
het gemeentehuis van Willemstad
(waar Nieuwkoop toen werkte) wat
ertoe leidde dat hij als één van drie
kunstenaars een ontwerp mocht in
dienen.
Wethouder mevrouw Velthuis ging
in op de betekenis van kunst.
„Kunst moet de zintuigen prikkelen
en daarmee ook de geest." En ze
vertelde dat de gemeente Tholen zes
jaar geleden de beleidsnota 'Tholen
scherper in beeld' heeft vastgesteld.
Daarin zijn een aantal uitgangspun
ten opgenomen met betrekking tot
beeldende kunst binnen de gemeen
te. Zo zal het gemeentebestuur toe
passing van beeldende kunst na
drukkelijk overwegen bij 'elk werk
van enige importantie', stort ze voor
elke verkochte vierkante „meter
bouwgrond een euro in een reserve
voor beeldende kunst, en vraagt ze
derden die bijvoorbeeld bestem
mingsplannen ontwikkelen mede
werking voor het realiseren van
kunst in de openbare ruimte. Het
bestemmingsplan Stadszicht kwam
op grond daarvan volgens het ge
meentebestuur in aanmerking voor
een kunstwerk. De ontwikkelings
maatschappij Stadszicht b.v. stelde
op verzoek drie jaar geleden 10.000
euro beschikbaar. Inclusief de ver
lichting die het kunstwerk in het
duister zichtbaar moet maken, zijn
de kosten van De Uitwisseling
33.000 euro.
De opdracht is al in juni 2007 aan
Claus Bertram verstrekt, maar de re
gels zorgden voor vertraging. Het
bestemmingsplan liet namelijk geen
bebouwing hoger dan drie meter
toe. Een vrijstellingsprocedure was
nodig én er moest een bouwvergun
ning komen. Eind vorig jaar kon de
kunstenaar eindelijk aan de slag.
„Een llinke rit dus, maar het eindre
sultaat is zeer geslaagd", aldus Vel
thuis. De plaatsing is uiteindelijk
ook nog vertraagd doordat de cre
atie in de fabriek schade opliep die
hersteld moest worden.
Ze noemde het boekje 'De Uitwis
seling. Grepen uit de geschiedenis
van de paardenpost op Tholen' een
waardevolle aanvulling op de eerde
re uitgaven - allemaal van Hans
Zuurdeegs hand - ter gelegenheid
van de onthulling van gemeentelijke
kunstwerken. Volgens Velthuis ligt
er voor de oud-archivaris nog één
verplichting, namelijk een boekje
over het al in 1992 geplaatste kunst
werk De Vier Vrijheden in Oud-
Vossemeer. „Het zou mooi zijn als
dat in het jaar 2010. ter gelegenheid
van de vierin* van het 600-jarig be
staan van deze kern. het licht zou
zien." Voor zijn boekje - dat in een
beperkte oplage is gemaakt - kon de
schrijver maar weinig Thools illus
tratiemateriaal vinden. Bijzonder
was, dat hij op het internet op
Marktplaats exemplaren van de eer
ste Nederlandse postzegels vond
met het poststempel 'Tholen'.
Alle genodigden konden een exem
plaar van het boekje meenemen.
Verder waren er attenties voor de
kunstenaar, de heren Koevoets en
Zuurdeeg, en de heer Laban die zijn
duiven beschikbaar stelde. Bij het
kunstwerk zorgde een groep muzi
kanten van Accelerando vrijdag
middag voor muziek. En in de hal
van het gemeentehuis waren in een
vitrine enkele oude documenten, fo
to's en voorwerpen te zien die met
de Thoolse postgeschiedenis te ma
ken hebben.
Het woord kanon, gebruikt Alkema
liever niet. „Daar worden sommige
mensen zenuwachtig van. Ik zeg
liever hagelafweerinstallatie of
schokgolfgenerator. Want bij dat
laatste zegje precies wat de machi
ne doet."
André en zijn vriendin Daphne van
Leeuwen hebben dit jaar het fruit-
bedrijf van vader Piet en moeder
Annie Alkema overgenomen. Hij
legt uit waarom hij ooR juist nu er
voor heeft gekozen om een hage-
lafweersysteem aan te schaffen.
„Mijn ouders hebben in 1983 het
bedrijf gekocht. Toen hagelde het
wel eens. Nu hagelt het wel eens
niet. Het hagelrisico is dus fors toe
genomen. Waar dat nou door komt
weet ik niet, maar het is gewoon
zo."
De fruitkweker heeft in de afgelo
pen vier jaar meegemaakt dat zijn
oogst twee seizoenen achter elkaar
is verhageld. „Er viel dusdanig
veel hagel dat mijn appels en peren
niet meer voor consumptie ge
schikt waren. Ze hadden hagel-
schade: het fruit had een gat of een
pukkel door de hagel opgelopen.
Het was alleen nog geschikt voor
appelmoes, maar als je daar je hele
oogst voor gebruikt, draai je ver
lies."
Een collega in Krabbendijk kocht
vier jaar geleden een anti-hagel-
kanon en Alkema heeft het resul
taat in de gaten gehouden. „Het af
gelopen seizoen viel er weer een
beetje hagel en mijn collega in
Krabbendijke had niets. Toen heb
ben we gezegd, wij willen ook zo'n
apparaat."
Het betekent een flinke investering"
voor de fruitteler, want de schok
golfgenerator kost 46.000 euro in
clusief benodigdheden. Het appa
raat bestaat uit een zeecontainer
van zes bij twee meter, met daarin
gasflessen, een ontstekingsketel
(de onderkant van de schokgolfge
nerator), bijbehorende elektronica
en een bedieningskast. Uit het dak
steekt een soort toeter (het uiteinde
van de schokgolfgenerator) en op
het dak.staat een zonnepaneel.
Vanaf de weg is de groene contai
ner vrijwel niet te zien, maar Alke
ma heeft er een bouwvergunning
voor moeten aanvragen, die hij met
moeite kreeg. „Vervolgens is er een
akoestisch rapport gemaakt. De ge
meente heeft me daarna geadvi
seerd om bij een aantal omwonen
den langs te gaan. Dat heb ik
gedaan. Ik ben bij een tiental buren
langs geweest om de werking van
het apparaat uit te leggen en wat
hagel voor mij betekent als fruitte
ler. Mensen kunnen last hebben
van de knallen, maar ze kunnen er
ook voordeel van hebben. Ze heb
ben bijvoorbeeld ook minder kans
op blikseminslag."
De reacties zijn verschillend.
„Mensen staat niet te trappelen bij
het nieuws, maar er is wel begrip,
omdat dit een agrarisch gebied is.
De omwonenden hebben van de
gemeente een brief ontvangen
waarin ze zijn geïnformeerd over
de komst van het apparaat en er
werd in verteld dat ze ook bezwaar
in konden dienen, maar er heeft
niemand bezwaar gemaakt."
Een schokgolfgenerator wordt in
gezet bij naderend onweer. Kort
voor de bui, een half uur tot twintig
minuten vooraf, wordt het apparaat
Fruitbedrijf Alkema houdt za
terdag een demonstratiedag.
Om twaalf uur en om half vier
gaat de schokgolfgenerator
twee minuten aart, zodat om
wonenden alvast kunnen
wennen aan het geluid en
welk effect het eventueel op
de dieren in de wei heeft.
Daartussen, om half twee.
kunnen mensen bij het bedrijf
aan de Veerhoekseweg 6 te
recht voor uitleg over het ap
paraat door de dealer. Die
legt tevens uit hoe hagel ont
staat. Van de gemeente is
wethouder Van Dis met nog
een paar personen aanwezig
voor het beantwoorden van
eventuele vragen. Belangstel
lenden kunnen ook een rond
leiding door de boomgaard
krijgen.
er dan in een straal van 500 meter
rond de machine geen hagel meer.
Dat is zo'n 80 tot 100 hectare.
„Wij hebben 18 hectare boomgaard
(85.000 bomen) op een aaneenge
sloten stuk grond en daarom kun
nen we het apparaat gebruiken."
Alkema legt uit dat er andere fruit
telers zijn die minder snel in aan
merking komen voor zo'n hagel-
kanon. „Veel boeren hebben hun
grond versnipperd. Hier een stukje
en daar een stukje. Of,ze zitten te
dicht bij het dorp, zodat het teveel
overlast geeft. Wij zitten wat dat
betreft wel gunstig in redelijk afge
legen gebied."
De gebruiksfrequentie valt mee,
vindt Alkema. „Gemiddeld wordt
het hagelkanon zo'n acht keer per
jaar ingezet. En dan alleen in de
periode van mei tot en met oktober,
tot de laatste appel is geplukt." Van
Leeuwen meent dat het vrijwel al
leen overdag wordt gebruikt. „De
meeste onweersbuien vallen over
dag. Je kent dat wel, dat het de hele
dag heeft lopen broeien en tegen
het begin van de avond valt de bui.
En 's nachts kom je niet altijd je
bed uit om te kijken of er een bui
aankomt."
De gemeente Tholen heeft ervoor
gekozen om Alkema bij wijze van
proef een vergunning voor dit sei
zoen te geven. Aan het einde wor
den de ervaringen geëvalueerd. Als
nu blijkt dat het apparaat niet mag
blijven, zit Alkema met de handen
in het haar. „Dan heb ik echt een
groot probleem. Zo'n ding zet je
niet zomaar eventjes neer. Het
heeft mij flink wat geld gekost."
Toch heeft hij goede hoop dat hij
zijn hagelkanon mag houden. „Ze
moeten er hier even aan wennen,
want het is nieuw. In Borssele en
bij Kapelle staan meer exemplaren.
Er zijn er overigens 25 in heel Ne
derland."
Een andere mogelijkheid voor Al
kema is zijn oogst verzekeren tegen
hagelschade. „Maar je wil niet dat
er hagel op je fruit valt. Je werkt er
het hele jaar hard voor en daarom
wil je hagelschade .voorkomen. We
willen alles kunnen gebruiken, bo
vendien moet je die beschadigde
appels ook nog van de bomen pluk
ken." r
De komst van de schokgolfgenera
tor betekent niet dat de familie rus
tig kan achterover leunen. „We
moeten actief de buienradar in de
gaten houden en we kunnen niet
zomaar weg als er slecht weer op
komst is", vertelt Van Leeuwen.
„Er zit gsm-besturing op. Door een
smsje te sturen, kan ik het apparaat
bij wijze aanzetten als ik in Tokyo
zit, maar je wil toch liever in de
buurt zijn", zegt Alkema.
Hij vertelt dat de Zeeuvwe fruitte
lers onderling een club hebben op
gericht voor een telefonische waar-
schuwingslijn. De telers beseffen
maar al te goed dat zo'n kanon ook
wel voor geluidsoverlast zorgt,
maar ze proberen dat .zoveel moge
lijk te beperken. „We bellen elkaar
als er een bui aankomt. Het gaat
van noord naar zuid en van oost
naar west. Zo doen we er ook alles
aan dat er niet onnodig geschoten
wordt." Vader Piet Alkema pleit er
wel voor dat het apparaat moet
worden gebruikt. „Niet geschoten
is altijd mis."
Wethouder mevrouw Velthuis wijst de burgemeester op een detail van het kunstwerk De Uitwisseling. Rechts van hen de maker van de
creatie, Claus Bertram uit Oudemolen.
De schokgolfgenerator staat midden in de boomgaard aan de Veerhoekseweg. V.l.n.r. André Alkema,
Daphne van Leeuwen en hun zoontje Bas van negen maanden.
Jan Slabbekoorn zit er vanaf het
begin, tweeënhalf jaar geleden
opende de Boerenbondvestiging,
al bij als bedrijfsleider. Dadrvoor
werkte hij bij de Keiler keukenfa-
briek in Roosendaal als hoofd ver
koop. Den Engelsman Tholen B.V.
is op 24 november failliet gegaan.
„Vanwege de kredietcrisis is het
droevig gesteld met luxe producten
als keukens en badkamers." Slab
bekoorn heeft Boerenbond losge
koppeld van het concept en is sa
men met De Graaf doorgegaan met
het bedrijf. „We zijn in totaal an
derhalve dag dicht geweest."
Hoewel De Graaf banketbakker
van beroep is (bij bakker Van Oost
in Tholen), was hij in zijn vrije tijd
altijd al bezig met tuinaanleg. „Hij
heeft een bak met kennis meegeno
men op het gebied van tuinieren en
vijveraanleg", zegt Slabbekoorn.
Het bedrijf bestaat volgens hem uit
drie formules: het dierenleven, het
buitenleven en buiten klussen.
Hij zag al aankomen dat het min
der goed ging met de winkel. „Ik
heb de medewerkers tijdig geïnfor
meerd dat het wel eens anders kon
lopen, zodat ze ander werk konden
vinden. Er is niemand ontslagen:
de contracten liepen af en zijn niet
verlengd." Drie medewerkers uit
de oude situatie staan niet meer op
de loonlijst. Voor de rest is de be
zetting vrijwel ongewijzigd. Naast
Patrick zijn de echtgenotes van de
twee compagnons erbij gekomen.
Jans dochter Colinda werkte al in
de winkel en zij is gebleven, net
als Anita van Oeveren-van Westen,
Charlotte Oudesluijs en Birgit
Raats. Inmiddels is er alweer een
vacature bijgekomen voor een va
kantiekracht.
Omdat de voorraad niet meer vol
doende werd aangevuld, vanwege
financiële problemen bij Den En
gelsman. waren de maanden na de
doorstart spannend voor Slabbe
koorn en De Graaf. „We hadden
een trage aanloopperiode. De
maanden december, januari en fe
bruari zijn sowieso iets minder bij
Boerenbond, ook landelijk, maar
mensen weten de winkel weer te
vinden. We hebben trouwe klanten
en ik zie weer groei. We plussen
weer."
Er is hard gewerkt om de voorraad
weer op peil te brengen en zelfs uit
te breiden. „We hebben nu bij
voorbeeld meer hondenaccessoi-
res. We verkopen nu zelfs zwem
vesten en schoentjes voor honden.
Er is ook een modelijn met sofa's,
kleding en tassen speciaal voor
honden." Slabbekoorn vertelt dat
er ook meer dieren bij zijn geko
men. „De 'levende have' noemen
we dat. We hadden al konijnen, vo
gels en vissen. Van vissen hebben
we nu een groter aanbod. Nieuw
zijn muizen, cavia's en kippen en
we hebben binnenkort ook een pa
pegaai."
Om bezoekers het lentegevoel te
geven staat er bij de ingang van de
winkel een stalletje met een schaap
en twee lammetjes. „Die zijn van
een boer uit de omgeving, maar die
verkopen we niet. Het idee is om
een 'levend stalletje' te houden
met de volgende keer misschien
een pony of een hangbuikzwijntje.
De lammetjes gaan begin mei de
wei in."
Er zijn van woensdag tot en met
zaterdag diverse kortingsacties,
maar het feest breekt op zaterdag
pas echt los. Er is van tien tot vier
uur gratis ponyrijden voor kinde
ren. er is een springkussen en kin
deren kunnen zich laten schmin
ken. Als ludiek extraatje is er van
Het voltallige personeel van de Boerenbond in Tholen, v.l.n.r. achter: Jan Slabbekoorn, Anita ven Oeveren-van Westen, time en ratrick^ae
Graaf, Sarina Slabbekoorn en Charlotte Oudesluijs. Voorzittend: Birgit Raats en Colinda Slabbekoorn.
twaalf tot vier uur een olifant. Die
heeft eigenlijk niet veel met Boe
renbond te maken, maar zegt Slab
bekoorn: „We zijn van het buiten
leven, dus ook van alles wat leeft.
Het leek ons leuk om mensen gra
tis een ritje op een olifant te kun
nen laten maken. We willen er een
feestje van maken en met frisse
moed de toekomst ingaan." Slab
bekoorn ziet de toekomst roos
kleurig in. „We kijken vooruit. Dat
hoort bij een goede ondernemer.
We hebben absoluut ideeën om uit
te breiden, maar we gaan eerst
maar verdienen."
