Verhaal over Joden op Tholen in
vijfde jaarboek van heemkundekring
'Groot verschil tussen wat religie is
en wat de mensen er van maken'
Wandelen met een jerrycan
Overleg over wegwerken
van tekort van 1,3 miljoen
Uitbannen extreme armoede
Kunstenares ontmoet islamiet in Thoolse Gasthuiskapel
Masten omver
Donderdag 27 november 2008
EENDRACHÏBODE, DE THOOLSE COURANT
5
Bij de ingebruikname van de herbouwde Middelburgse
synagoge, dertien jaar geleden, kwam Nellie Nieuwen
huis-Visser uit Tholen er achter dat haar betovergrootva
der in Tholen is geboren. „In onze familie was dat niet
bekend." Mozes Joseph Cohen staat genoemd in een ar
tikel in het deze week verschenen jaarboek van de heem
kundekring Stad en Lande van Tholen.
Hulpsynagoge
Scherpenisse
Schuurslaper, Elfstedentocht, transportbedrijf en busongeluk beschreven
Lange Schele Gerrit
Joth bespreekt plannen komende jaar
Thoolse jongeren die zich lopend met een jerrycan van
dörp naar dorp verplaatsen net als in Afrika. Dat is een
idee van de jongerenraad Tholen. Het project heet wan
delen voor water en is bedoeld als sponsorloop voor Bur
kina Faso. De Joth heeft dinsdag tijdens de openbare
jongerenvergadering in Sint-Maartensdijk de agenda
voor het komende jaar besproken, waar deze activiteit
een onderdeel van is.
Anneloes Oudesluijs
naar Burkina Faso
Lindhout stapt
uit jongerenraad
In atelier Simonskunst in de Dalemsestraat in Tholen gaf
kunstkenner Nico Out zaterdag op een gedreven manier uit
leg bij de tien werken die daar werden geëxposeerd onder
het thema 'Geloven in.Het was een plezierige afsluiting
van een interessante avond, waarbij kunstenares Ingrid van
de Linde en de jonge islamiet Yazici Burak spraken over
kunst, cultuur, religie, spiritualiteit en samenleving.
Houvast
r
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
Flinke interesse
streekgeschiedenis
Heel formeel
Veertig jaar geleden streek het echt- Nieuwenhuis als voorzitter Blaas
paar Nieuwenhuis neer in Tholen en
begon er een fysiotherapiepraktijk.
Nellie en haar man Henk groeiden
op in Rotterdam. „Mijn vader is in
Middelburg geboren, maar zijn ou
ders vertrokken in 1932 met hun ge
zin naar Rotterdam", vertelt zij. Dat
mevrouw Nieuwenhuis destijds bij
de opening van de synagoge in Mid
delburg was, heeft te maken met de
Joodse achtergrond van haar vaders
familie. „Ik raakte er in gesprek met
een man die gegevens had uitge
zocht over de familie Cohen, dat is
dc achternaam van mijn oma." Tot
haar verbazing hoorde de Thoolse,
dat de opa van haar grootmoeder -
Nathan Moses Cohen - in Tholen
was geboren. Via toenmalig ge
meentearchivaris Zuurdeeg kwam
zet erachter dat diens vader slager
was in de Bebouwdendam. „Het is
het pand waar dierenwinkel Van
Tienen heeft gezeten." Zo'n dertig
jaar geleden was dit één van de drie
panden waar Nieuwenhuis het oog
op had laten vallen om met zijn
praktijk naar toe te verhuizen. De
keus viel toen op het voormalige
notariskantoor op de Markt, onder
aan de Stoofstraat.
Néllie Nieuwenhuis kwam over
haar Thoolse voorvader te spreken
op de laatste bijeenkomst van de
ciirsus streekgeschiedenis van de
heemkundekring, waar ze hoorde
dat in het jaarboek een verhaal is
opgenomen over de Joden op Tho-
leji. Voorzitter Wally Blaas ving dit
op en was meteen geïnteresseerd.
Hij kende het door Kees Bierens uit
Lewedorp geschreven verhaal en
wjst dat hel slagersgezin Cohen erin
genoemd wordt. Mevrouw Nieu
wenhuis deed de afgelopen jaren
zelf nader onderzoek. In het Zeeuws
Archief ging ze op zoek naar de
woonadressen van haar grootouders
in Middelburg. Op de Joodse be
graafplaats in de Zeeuwse hoofd
stad vond ze de graven van familie
leden, onder meer haar
o\jergrootouders. En in het Thoolse
archief trof ze zowel de koopakte
aan uit 1807 als de verkoopakte van
twintig jaar later, van de slagerswin
kel aan de Botermarkt. Het gezin
Cohen vertrok in 1827 uit Tholen
naar Brouwershaven. „Ik heb in
middels een heleboel papieren bij
elkaar verzameld." Zowel mevrouw
vonden het heel toevallig dat dit op
deze manier aan het licht komt. Als
dank voor haar toelichting bood
Blaas de Thoolse - haar man is lid
van de heemkundekring - het eerste
exemplaar aan van het jaarboek.
Dat oud-onderwijzer Kees Bierens
de Thoolse Joden optekende, blijkt
eveneens een toevalligheid te zijn.
De organisatie van de jaarlijkse ge
nealogische dag van de NGV, de
Nederlandse genealogische vereni
ging, in Zierikzee elf jaar geleden
was de aanleiding. „Aangezien er in
Zierikzee lang een synagoge is ge
weest, bood ik aan om voor het the
manummer van het verenigingsblad
Gens Nostra een artikel te schrijven
over de Joden daar. Maar het was
veel uitgebreider dan ik had ge
dacht", vertelt Bierens die destijds
voorzitter was van de Zeeuwse
NGV-afdeling. Tijdens zijn onder
zoek stuitte hij op contacten tussen
Joden uit Zierikzee met Tholen. Dat
sprak Bierens aan, want zijn ouders
zijn in Tholen geboren (zijn vader
op de boerderij Huis Vermuyden).
Hij besloot de Joden op Tholen in
kaart te brengen. „Ik dacht: dat kun
nen er nooit zoveel zijn. Maar ook
hier vergiste ik me." Bierens door
zocht de bevolkingsadministratie
van de zeven voormalige gemeen
ten, maar keek ook naar de periode
vóór de invoering van de burgerlijke
stand. „Je moet een beetje aanvoe
len in welke richting je moet zoe
ken."
Naast literatuur verdiepte de onder
zoeker zich ook in de bewaard ge
bleven archieven van de Joodse ge
meenschap. Hij vond vanaf het
derde kwart van de achttiende eeuw
Joden in Oud-Vossemeer, Tholen,
Scherpenisse, Sint-Maartensdijk,
Stavenisse en Sint-Annaland. Na
men als Van Broek, Frank, Zendijk,
Melgor en Morel passeren de revue
in 'Joodse inwoners van het eiland
Tholen en hun geschiedenis'. Het
was Blaas opgevallen dat Joden
veelal kooplieden waren, of slagers.
Dat laatste had er alles mee te ma
ken dat ze 'koosjer' vlees wilden
eten, zei Nellie Nieuwenhuis. Uit
Voorzitter Blaas van de heemkundekring overhandigt Nellie Nieuwenhuis het jaarboek, met een verhaal over Thoolse Joden waarin haar
betovergrootvader wordt genoemd.
het verhaal blijkt dat door Joden in
de 19de eeuw banken van lening
zijn gesticht in Sint-Maartensdijk.
En dat er in Scherpenisse een hulp
synagoge is geweest in de Kerk
straat. De Thoolse Joden vielen on
der het bestuur van de synagoge in
Zierikzee.
In Bierens' verhaal komen ook Jo
den voor die slachtoffer zijn gewor
den van de nazi's. Het valt op dat de
auteur dat niet als zodanig benoemt.
„Zo is mijn wijze van schrijven",
zegt hij daarover.
Het vijfde jaarboek van de Stad en
Lande van Tholen kreeg als titel
'Van Joodse handel, schuurslapers,
vervoer en schaatsen'. Naast het
verhaal van Bierens over de Joden
staan er nog vier bijdragen in. Ben
van den Aarssen schreef - samen
met Kees de Koning - over de deel
name van de Thoolse belastingont
vanger Noske (bouwer van Villa Gi-
zelina) aan de eerste officiële
Elfstedentocht, volgend jaar hon
derdjaar geleden. En hij tekende uit
de mond van Lea Rijstenbil en Ger
rit Meerman herinneringen op aan
Lange Schele Gerrit. Een schuursla
per die tot in de jaren zestig als leur
der op Tholen kwam en dan steevast
op de boerderij van de familie Rijs
tenbil in Scherpenisse overnachtte.
Het onderkomen van de Cl000 su
permarkt in Tholen kennen veel in
woners onder de naam 'de hallen
van Schot'. Het is genoemd naar het
transportbedrijf D.C. Schot en zo
nen, waarvoor het is gebouwd. Anja
Hage zette, samen met Adri Schot,
de ontwikkeling van deze onderne
ming op papier. Hoe het uitgroeide
van één naar 99 vrachtwagens, een
vestiging kreeg in Gilze, een rouw-
onderneming erbij kreeg die uitein
delijk vier jaar geleden als laatste is
verkocht.
Ten slotte schrijft Kees de Koning
over het ongeluk bij het Thoolse
veer, eind 1925. Daarbij verdronken
zeven vrouwen doordat een bus
vanaf de steile veerdam achteruit
reed het koude water van de Een
dracht in. Er is naderhand een vers
over dit drama geschreven dat te
koop werd aangeboden. Dit verhaal
eindigt met een korte beschrijving
van de ontwikkeling van het open
baar vervoer op Tholen.
De leden van de heemkundekring
krijgen het jaarboek gratis. Voor an
dere belangstellenden is het te koop
bij penningmeester Dieneke van
Dijke. tel. 0166-652774.
Ook een nieuw punt op de agenda is
een verkeersveiligheidproject. De
Joth heeft hiervoor enkele jaren ge
leden een verzoek gekregen van de
politie, maar er is nog niet eerder
iets mee gedaan. Op enkele plaatsen
ojJ het eiland ontstaan er onveilige
verkeersituaties door de jeugd, zoals
bij de rotondes in Poortvliet en
daarom gaat de jeugdraad in samen
werking met de politie voorlichting
gaven.
Er komt ook weer een dag voor het
Calvijn- en het Westerpoortcollege
in Tholen, een groot Thools jeugd-
debat en nieuwe jeugdbeleidverkie-
zingen. Eerder is het anti-pestpro-
jeot van de raad op de twee scholen
gehouden om meer begrip te kwe
ken tussen de leerlingen. Joth gaat
hiermee door, vanwege dc laatste
reden. Dit staat op 5 maart gepland.
Enkele jaren geleden heeft de jon
gerenraad een debat gehouden met
jongeren uit de gemeente Tholen
over actuele zaken. Dat wil de Joth
weer gaan doen onder de noemer
groot Thools jeugddebat. Voorlopig
staat 29 mei hiervoor op de agenda.
Waarschijnlijk worden er vooraf
gaand aan het debat zogenaamde
minidebatten op de lagere scholen
gehouden. Ook de jeugdbeleid ver
kiezingen van 2006 krijgen een ver
volg. Het is de bedoeling dat bij de
gemeenteraadsverkiezingen in 2010
jongeren apart op de lokale partijen
kunnen stemmen voor wat betreft
hun jeugdbeleid.
Nog niet helemaal duidelijk is de
invulling van het preventieproject
van de jongerenraad. In een voor
gaande versie heeft de Joth voor
lichting aan jongeren gegeven over
alcohol. Voor deze keer zijn onder
werpen als drugsgebruik en het
fenomeen loverboys als mogelijk
heden genoemd.
De eerstvolgende activiteit van de
jongerenraad is de dag van de
Zeeuwse jongerenraden op 13 de
cember in het gemeentehuis in Tho
len. Hierbij gaan de jongerenraden
uit de verschillende gemeentes in
Zeeland met elkaar in debat samen
met andere jongeren uit de provin
cie. Daarnaast staan nog wat ont
spanningsbezigheden gepland.
Anneloes Oudesluijs uit Sint-Maar
tensdijk vertrekt in januari voor drie
maanden naar Burkina Faso. Het 21-
jarige jongerenraadslid gaat naar de
hoofdstad Ouagadougou om daar
vrijwilligerswerk te doen in een
weeshuis. Ze is namens de Joth lid
van de stichting Jongeren voor Jon
geren, die geld inzamelt om een wa
terput bij een school in Burkina Faso
te plaatsen.
Anneloes gaat zich niet bezighouden
mef het project van de stichting. „Ik
heb al sinds ik in groep vier van de
lagere school zit, de droom om naar
Afrika te gaan. Ik ga niet vanuit de
Joth. Het is mijn eigen ding. Sinds de
Joth bezig is met Burkina Faso had
ik wel het idee van daar ga ik heen."
Harmke Mulders die oorspronkelijk
uit Tholen komt, regelt in Burkina
Faso werkplekken voor vrijwilligers.
Anneloes heeft contact met haar ge
zocht voor haar tijdelijke verblijf in
dat land.
Na haar studie SPW is Anneloes als
cliëntbegeleider aan de slag gegaan
bij Lambertijnenhof in Bergen op
Zoom, een woonvorm voor gehandi
capten. „Ik wilde een jaar werken
om te sparen voor mijn reis. Ik heb er
speciaal vrij voor aangevraagd."
De jongerenraad Tholen ziet in een
jaar tijd haar zesde lid vertrekken.
Angela Lindhout uit Sint-Maartens
dijk stapt op zodra ze een kamer
heeft gevonden in Breda waar ze
studeert. De 20-jarige Lindhout zit
in het eerste jaar van de studie soci
aal-werk en volgt de richting cultu
reel maatschappelijke vorming.
Ze blijft aan als aspirant-lid van de
Joth, totdat ze woonruimte heeft ge
vonden. „Ik wil graag wat blijven
doen in de jongerenraad, maar ik
wil ook plaats maken voor nieuwe
leden. Daarom doe ik een stapje te
rug en word ik aspirant-lid." Lind
hout noemt het heel erg jammer en
een moeilijke keuze. Ze kwam in
2006 bij de jongerenraad na de
jeugdbeleidsverkiezingen in maart.
„De vader van Anneloes Oudesluijs
(een ander Joth-lid) zit in de PvdA
en ik ging met Anneloes mee om te
kijken naar het groot Thools jeugd
debat. De politieke kant van Joth
leek ons allebei leuk en daarom zijn
we lid geworden."
Eerder gaven Femke van Hoorn en
Michiel van de Velde ook al aan dat
ze in verband met hun studie en
werk niet lang meer zullen aanblij
ven als jongerenraadslid. Voorlopig
zijn ze nog actief in de raad. Joth is
inmiddels op zoek naar nieuwe aan
was en heeft hier onlangs een vaca
ture voor geplaatst. Half december
zijn de sollicitatierondes. Mogelijk
zijn de vrijgekomen plaatsen snel
gevuld, want de jongerenraad heeft
op dit moment vijf aspirantleden.
Na de ontmoeting in de Gasthuiskapel bekijkt het publiek de kunstwerken van het project 'Geloven in...?' in atelier Simonskunst. De creatie
van Ingrid van de Linde hangt helemaal rechts.
Expositie en gesprek waren onder
deel van een Zeeuws project 'cultuur,
wereldbeeld en religie' dat de stich
ting Nieuw Zout opzette in het kader
van het Jaar van het religieus erfgoed.
Tien kunstenaars maakten, op basis
van dialogen met tien Zeeuwen met
uiteenlopende levensbeschouwelijke
achtergronden, kunstwerken.
Van de Linde, die in Goes woont,
had een gesprek met Middelburger
Burak. Die dialoog resulteerde in een
opvallend kunstwerk: een masker
van ijzerdraad achter een sluier van
draden, met op de achtergrond een
gedicht. Het was, net als alle werken
op de expositie, gevat in een kast van
1,20 bij 1,20 meter en 20 cm diep.
„Het gedicht dat ik schreef, vormt de
achtergrond voor het beeld. Het mas
ker is een harnas, biedt bescherming.
Maar is ook transparant, net zoals
Buraks geloof. Hij volgt het oude
systeem, dat is strak. Ik heb daar een
sluier van draden tegenover gezet,
ook om uit het kader van de lijst te
breken. De dwarrelende glanzende
draden staan ook voor de trillingen
van energie, waar ik zelf sterk in ge
loof", lichtte de kunstenares toe. Ze
verwerkte ook paardenhaar, voor
haar een symbool van het leven.
Toen hij het zag, had Burak best een
tijd bij de tekst stilgestaan, zei hij.
„Het kunstwerk was beter dan ik me
tevoren had voorgesteld."
Ruim twintig belangstellenden hoor
den in de Gasthuiskapel het door Out
geleide gesprek tussen het tweetal
aan. Ingrid van de Linde is van huis
uit gereformeerd, maar keerde zich
al vroeg van de kerk af. Ze verdiepte
zich later in de mythologie en maak
te reizen naar het Midden-Oosten en
het Verre Oosten. Sinds een jaar of
acht is ze bezig met tai chi. „Vormen
zijn voor mij tijdelijk, ze gaan voor
bij. Ik ben op zoek naar iets dat on
veranderlijk is." De kunstenares zei
De expositie 'Geloven in...' doet alle Zeeuwse gemeenten aan. maar
kwam heel onverwacht naar Tholen. In Kapelle bleef een besluit over de
plek lang uit en daarom richtte Nico Out zijn blik op Tholen, legde hij de
aanwezigen in de Gasthuiskapel uit. De gemeente slaagde er niet in om
op korte termijn over een plaats te beslissen, en zo kwam Out terecht bij
het atelier van Dini Simons. „De gemeente valt niets te verwijten, wet
houder Velthuis wil zelfs graag dat we een keer terugkomen", wilde Out
gezegd hebben.
Naast de kunstwerken maakte een aantal masten met posters van ander
half bij één meter onderdeel uit van het project. De vier meter hoge mas
ten werden op het parkeerterrein van de Cl000 aan de Postweg geplaatst.
De stormachtige wind blies er van donderdag op vrijdag vier omver,
waarbij één auto lichte schade opliep. „Dat wordt geregeld", aldus Out.
VYcicu ui wil auiv iiv-mc ovnauv. i' iuvu. -,izui «viv^v.u m.v»*... v^m«. p i
mmmmmrnmmmmmmmmmmmmmm ,m mm mm mm mm mm mm J Liefde VOOf UlldCr
L
over haar spirituele overtuiging, haar
kracht in zichzelf te vinden. „Ik ga
erg op mijn intuïtie af. Maar ik vind
ook dat wij mensen niet los staan van
het geheel, we behoren hemel en aar
de toe, zijn universeel." Volgens haar
hoef je geen religie aan te hangen om
bij je eigen kem uit te komen: het le
ven is de leerschool. „Maar in een
geloof vind je structuren, een hou
vast", merkte een vrouw in het pu
bliek op. „De islam zegt: denk met je
hersenen en oordeel met je gewe
ten", zei Yazici Burak.
Burak is een overtuigd islamiet, die
bijzonder in zijn religie is geïnteres
seerd. „Voor mezelf vind ik het een
verplichting om over de islam te ver-
ABT: 'Ambulancedienst niet in private handen
Gedeputeerde Van Heukelom praat vandaag met de college van zorg en
welzijn en de portefeuillehouders volksgezondheid (onder meer wet
houder Velthuis) over het wegwerken van een tekort van 1,3 miljoen eu
ro bij de regionale amhulancevoorziening Zeeland (RAVZ).
De gemeenten zijn aangeschreven
om een oplossing te zoeken voor het
probleem. Volgens de gemeente Tho
len moeten alle gemeenten samen
een standpunt bepalen, schrijven
burgemeester en wethouder aan de
fractie van ABT. ABT vroeg b. en w.
of ze bereid zijn om met de Zeeuwse
gemeenten in overleg te treden of
een coördinerende rol te spelen om
de schuld te saneren van de dienst.
ABT vindt dat de schuld wegge
werkt moet worden om de organisa
tie in stand te houden. 'Het mag niet
zo zijn dat door fouten van de vorige
raad van bestuur de nieuwe opzet
geen doorgang zou kunnen vinden."
ABT vindt dat de politiek alles in het
werk moet stellen om 'te voorkomen
dat de ambulancedienst door finan
ciële problemen gedwongen zou
worden als private partij door te star
ten'. ABT voert daar twee redenen
voor aan: inzet en kwaliteit van het
huidige personeel voortzetten, de
dienstverlening mag niet in commer
ciële handen komen. ABT vraagt b.
en w. om snel actie te ondernemen.
De gemeente is op 13 november op
de hoogte gebracht van de financiële
situatie van ambulancedienst. Daar
bij wordt duidelijk dat de gemeenten,
noch de provincie formeel gezien
een rol hebben bij de bekostiging van
de RAVZ. Dat is een zaal van de
zorgverzekeraars. 'Het is aan de
RAVZ zelf om binnen het door de
zorgverzekeraars ter beschikking ge
stelde budget een reële en gezonde
bedrijfsvoering te realiseren." Vol
gens b. en w. is de directie er in ge
slaagd om voor 2009 een kostendek
kende exploitatie op te zetten. Wel is
er nog een negatief saldo van 1,3
miljoen euro dat weggewerkt moet
worden. Daarover wordt overleg ge
voerd met de zorgverzekeraars, pro
vincie en gemeenten en is ook de ge
meente Tholen om een bijdrage
gevraagd. Volgens b. en w. moeten
de Zeeuwse gemeenten gezamenlijk
een standpunt bepalen in de kwestie.
De deelnemers aan de cursus inlei
ding op de streekgeschiedenis zijn
enthousiast. „Verschillende hebben
aangedrongen op een vervolg", zegt
voorzitter Wally Blaas van heemkun
dekring Stad en Lande van Tholen.
De cursus bestond uit zeven lezingen
over uiteenlopende onderwerpen.
Zaterdagmiddag is ze afgesloten met
een uitstapje naar de Grote Kerk en
de Gasthuiskapel in Tholen. Henk
Elenbaas gaf in De Wingerd eerst
een inleiding, vervolgens leidde hij
de deelnemers rond in beide kerkge
bouwen.
Blaas zei in een afsluitend woord
dat de cursus écht een inleiding
was, een eerste kennismaking.
Een aanzet voor verder onderzoek
of verdieping in bepaalde onder
werpen. Hij zegde toe dat de mo
gelijkheden voor vervolgcursus
sen - door de heemkundekring of
het gemeentearchief - bekeken
worden. Blaas bedankte de deel
nemers, en gemeentearchivaris
Fred van den Kieboom voor zijn
begeleiding.
Voor de heemkundekring, die het
initiatief nam, was de cursus een
succes. Er waren 34 deelnemers, en
vanaf eind januari wordt ze her
haald voor wéér een dertigtal be
langstellenden.
•RVOLG VAN MILLENNIUM
Tholen is een van de 89 gemeenten in
Nederland die op zich genomen heeft
om de acht millenniumdoelen van de
Verenigde Naties te ondersteunen. Ze
zijn gericht op het uitbannen van ex
treme armoede, op het vergroten van
kansen op onderwijs voor jongens en
meisjes, op het verwerven van dezelf
de rechten van mannen en vrouwen,
op het verminderen van de kinder
sterfte, op de afname van overlijden
van vrouwen door zwangerschap, het
stoppen van de verspreiding van aids
en malaria, op het streven naar een
duurzaam leefmilieu voor meer men
sen en een eerlijke handel, schuldver
lichting en hulp. De doelen moeten in
2015 zijn gehaald. Gemeenten kun
nen lokale initiatieven ondersteunen.
Er is elk jaar 25.000 euro voor gere
serveerd. B. en w. hebben nu een deel
van het geld verdeeld over vier pro
jecten. Voor volgend jaar wordt 3500
euro ingezet voor projecten.
Volgens inleider S. Maathuis van de
vereniging Nederlandse gemeenten
is Tholen al een eind op weg. Hij
kwam vertellen hoe gemeenten het
beleid vorm kunnen geven. Onder
meer door geld voor bepaalde pro
jecten vrij te maken. Volgens
Maathuis kunnen projecten voor wa
terpompen gekoppeld worden aan
het verbeteren van sanitaire voorzie
ningen. En kunnen Thoolse leerlin
gen er een project van maken en dat
koppelen aan een bezoek aan een
waterbedrijf. Op die manier kunnen
kinderen een vergelijking maken, zei
hij. Want bewustwording is een van
de doelen. Volgens Maathuis kan ie
dereen er een rol in spelen. Jong en
oud, raadsleden en niet raadsleden.
Belangrijk is dat er burgers bij be
trokken worden en dat ook de publi
citeit wordt gezocht. De gemeente
heeft een millenniumbord gekregen,
een rood vierkant bord met een we
reldbol dat nog ergens opgehangen
gaat worden.
Bij sommige gemeenten worden er
werkgroepen ingesteld van raadsle
den en burgers, anderen kiezen voor
een 'ambassadeur' voor de projecten
die de gemeente ondersteunt. Nuis
wilde weten hoe de raad denkt over
haar rol als ze zelf een werkgroep
vormt. Dat zou betekenen dat ze zich
zelf ook moeten controleren als het
gaat over de resultaten. Maathuis
keek op van deze discussie. Hij had
dat nog in geen enkele andere ge
meente meegemaakt, zei hij. „Daar
waren de raadsleden vooral heel en
thousiast."
A.G. van de Sande (ABT) haalde de
gemeentewet erbij die toelaat dat het
raadsleden kunnen zijn. Leden van
het college van burgemeester en wet
houders met raadsleden in een groep
zetten, noemde hij een ongelukkige
combinatie. De CU heeft wel behoef
te om het beleid samen met burgers te
bepalen, maar wil wel helder hebben
hoe dat dan moet. De CU wil dat bur
gemeester en wethouder de taken
gaan uitvoeren. Volgens Van de Sande
moet het net zo gaan als op andere be
leidsterreinen, zoals het milieubeleid:
de raad geeft elk jaar aan wat er moet
gebeuren, het college van burgemees
ter en wethouders voeren het uit.
Volgens H. Nieuwenhuis (PvdA)
maakte Van de Sande het allemaal
wel heel formeel. „Het moet meer uit
het hart komen. Dit is een enthousiast
verhaal. Het is typisch dat Tholen als
enige gemeente er zo over spreekt.
Moeten we eerst de moeilijkheden
bekijken? Laten we aan de slag
gaan." J.M. Aarnoudse (SGP) kon
zich wel vinden in de woorden van
Nieuwenhuis, maar zei het ook be
langrijk te vinden wat de raad doet en
wat b. en w. doen.
Volgens M. Ligtendag (CDA) was het
belangrijk dat de millenniumdoelen
onder de bevolking gaan leven.
Raadsleden en burgers kunnen er sa
men wat van maken, zei ze. „Het
moet geen politiek gedoe worden. We
moeten vooral veel doen. Het liefst in
een werkgroep met burgers." M.J.
Klippel (RFT) pleitte voor het betrek
ken van burgers bij het beleid. Hij zei
voorstander te zijn van een informele
werkgroep. Klippel deed de suggestie
om een koppeling te maken tussen
projecten voor water en voor land
bouw.
Van de Sande was tegen het instellen
van een werkgroep, maar het via de
bekende adviescommissie te laten
verlopen. Als het dan nodig is kunnen
organisaties of groepen burgers hun
zegje komen doen. Dat is volgens
hem een reële werkbare situatie.
Ook P.W.J. Hoek (SGP) wild wel aan
haken bij het thema water en land
bouw en dat in samenspraak met de
burgers. Hij kreeg steun van zijn libe
rale collega G.J. Hoek. Volgens SGP-
er Hoek is het de taak van burgemees
ter en wethouders om contacten te
leggen. Voor het beleid kan verant
woording afgelegd worden via de
programmarapportage. „Wij hoeven
geen aparte sessies, geen zwaar opge
tuigde commissie." Hoek van de
VVD was het daarmee eens. Ook
Ligtendag schaarde zich daar achter.
L.J. van Doom (ABT) noemde het
budget beperkt. Hij stelde al voor om
het budget van 25 mille per jaar, te
verhogen.
op", zei iemand in het publiek. Dat
riep reacties op als: utopie, kort door
de bocht. „Neem Congo. Als iemand
daar ziet hoe zijn kind wordt ver
moord en zijn vrouw verkracht, hoe
kan die dan zijn hart openen voor de
ander?", reageerde een man.
tellen. Maar ik vind het ook leuk om
te doen." Dat in het Westen velen de
islam niet goed begrijpen, ligt volgens
Burak mede aan de islamieten zelf.
Het gesprek ging over cycli in de tijd,
de verschijnselen van tirannie, ter
rorisme en armoede, de losgeslagen
westerse maatschappij die leidt tot de
pressiviteit, de machocultuur in som
mige oosterse landen. Burak lichtte
een aantal islamitische gebruiken en
voorschriften toe. Zijn geloof propa
geert vergevingsgezindheid nédat
rechtvaardigheid is geschied, en staat
moorden noch eerwraak toe. Out
bracht het gesprek op ideologische
oorlogsvoering en dictaturen. „Als we
allemaal ons hart openen, los je het
Moslims zijn volgens Burak voort
durend bezig zichzelf, hun slechte
ego, te verbeteren. „Je moet jezelf
dagelijks de vraag stellen wat je voor
goeds hebt gedaan." Van de Linde
vond dat het niet aan mensen is om
te oordelen wat goed is en wét
kwaad. Beiden waren het er over
eens dat een mens in zijn ontwikke
ling nooit stil staat. Out merkte ten
aanzien van religie op, dat ze heel
sterk de erfenis is van geografisch
bepaalde culturen en 'politieke spel
letjes'. Volgens Burak is er een groot
verschil tussen wat religie is en wat
mensen er van maken. De oplossing
zou volgens hem zijn om terug te ke
ren naar de traditie, wat er is be
doeld. „De liefde voor de ander je
handelen laten bepalen", merkte ie
mand uit het publiek op.
Een opmerking van Burak over be
snijdenis bij mannen waardoor hiv
en het veroorzaken van baarmoeder
halskanker voorkomen zouden wor
den, leidde tot reacties in de zaal. M.
van Tienen móest erop reageren:
„Mijn dochter werkt als arts in Gam
bia. Een islamitisch land, waar man
nen besneden zijn én waar veel aids
voorkomt." Volgens hem klopt de
bewering van Burak niet en ze spra
ken daar later samen verder over.
Van Tienen poneerde verder de stel
ling dat God verzonnen zou zijn door
mensen: „Als wij niet bestonden, be
stond er ook geen God of Allah." Out
noemde die uitspraak 'erg funda
menteel'. Van de Linde zei: zoals je
denkt, zo is het. Voor haar is het na
tuurlijke hetzelfde als het goddelijke.
Burak weerlegde de uitspraak van de
Tholenaar: „Als wij hem hebben
verzonnen, waarom zijn we dan tóch
op zoek? Het moet iets zijn in het in
nerlijk."
