Koeien gered bij uitslaande brand
aan Bobbeweelweg in Scherpenisse
Gewijde broodjes op uubjesdag
lekkernij met bijzondere betekenis
I
Braderie in Tholen gaat morgen
van start met meer kramen
l^.eligieus ^^fgoed
Zelf uubjes bakken
Donderdag 28 augustus 2008
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
5
Door snel ingrijpen zijn in de nacht van dinsdag op
woensdag 22 jonge koeien van de dood gered bij een uit
slaande brand in een stal bij Leo de Jong aan de Platte-
weg in Scherpenisse. Door met een shovel grote gaten in
de wanden te rijden, kon De Jong de dieren bevrijden.
Bij de brand werd een deel van de schuur, de aan de
Bobbeweelweg staat, vernield. Ook de 120 grote pakken
met hooi en stro gingen verloren. Die brand werd bestre
den door de blusgroepen van Sint-Maartensdijk en Sta-
venisse en door het korps uit Bergen op Zoom die een
waterkanon inzette vanaf een hoogwerker.
In de sloot
Kapotte kraan
Melkveehouder rijdt met schovel gaten in wand om dieren te bevrijden
Rooms-Katholiek gebruik bleef in Tholen en Oud-Vossemeer in stand
mmumm
m
Nieuw leven
Blasius
Aangepaste automaat
pasfoto's in onderzoek
De braderie in Tholen is uitgebreider dan ooit. De orga
nisatie heeft drie extra straten bij de markt betrokken die
morgen om 13 uur begint. Naast de Markt, Stoofstraat,
Hoogstraat, Kerkstraat, Eendrachtsweg en de Dalem-
sestraat is nu ook de Bebouwdendam aan beide zijden
van de Eendrachtsweg, de Bakstraat en de Brugstraat bij
het evenement betrokken. Er staan ongeveer 150 kramen,
waaronder een aantal nieuwe deelnemers. De braderie
duurt morgen tot 21 uur en zaterdag begint de markt om 9
uur en eindigt om 20 uur, waarna er nog muziekoptredens
zijn. Muziekvereniging Concordia geeft zaterdag een af
sluitend concert op de Markt dat om 19 uur begint.
Om 16 minuten over één werd de
brandweer gealarmeerd. Tot elf
uur 's ochtends zijn de Thoolse
blusgroepen in touw geweest met
nablussen. De brand werd door bu
ren ontdekt. Buurman Jan Heijboer
woont vlakbij de schuur aan de
Bobbeweelweg. Die belde meteen
het alarmnummer 112. Ook de fa
milie Schipper aan de Molenweg
rook onraad. Dick Schipper werd
gewekt door zijn vrouw die een
rooklucht waarnam. ,.Ik deed het
raam open en rook het buiten,
maar ik zag geen rook. Het was
een mistige nacht." Schipper keek
op internet of er niet ergens op de
Oosterschelde wat loos was. Dat
bleek niet het geval. „Ik ben toen
in onze schuur gaan kijken die aan
het huis vast is gebouwd. Toen ik
de grote deur naar buiten opendeed
zag ik de rook. Ik dacht eerst dat
de woning van Heijboer in brand
stond. „Ik ben gaan hollen en zag
dat het de laatste schuur van De
Jong was. Mijn zoon Dirk Jan
heeft toen ook 112 gebeld. Ik ben
bij De Jong aan gaan bellen en op
de deur gaan kloppen."
De Jong: „We hoorden enorme
klappen. Dat kwam door het sprin
gen van de golfplaten op het dak.
Het leek wel vuurwerk. De beesten
stonden op stal en konden geen
kant op omdat het bij de uitgang
brandde. Ik heb de shovel gepakt
en heb gaten in de zijkanten gere
den zodat we bij de beesten kon
den. Ik heb korte metten gemaakt
anders zouden de dieren door de
rook stikken." De Jong heeft in to
taal 120 stuks vee, groot en klein,
waarvan zeventig melkkoeien.
Hij reed een groot gat in de weste
lijke wand van de schuur omdat
daar de wat oudere dieren stonden
die al geïnsemineerd zijn. „Die
zijn het meest waard en kunnen
volgend jaar melk gaan geven. We
hebben ze uit de boxen gejaagd.
Op zo'n moment besef je dat elke
seconde telt." Ook aan de andere
zijde reed De Jong een gat in de
wand. Omdat de vonken van de
brand ook op de stal belanden
waar het melkvee staat, werden
deze koeien door Schipper en
Heijboer de wei in gejaagd.
Samen met de buren Schipper en
diens zoon, Heijboer, Rinus Poot
en Kees Scheermeijer werden de
kalveren naar buiten gedreven.
Ook Leo's broer Simon de Jong
die met zijn zoon uit Poortvliet
was gekomen, hielp mee. Met hulp
van de brandweer, werden de die
ren naar buiten gejaagd. Dat viel
niet mee omdat de dieren bij elkaar
wilden blijven. Schipper: „We
hebben ze bij de oren en aan de
staart gepakt om ze er weg te krij
gen."
Vier van de 22 renden de polder in.
Eentje stond in de sloot, een ander
dier was verderop het land opge
rend. Alle dieren werden terugge
vonden. Officier van dienst A.
Kunst van de brandweer: „Het eer
ste bericht dat we kregen was dat
de schuur aan de woning vast
stond en dat de bewoners nog niet
gezien waren. Dat was ook de re
den dat er meteen een tweede
voertuig is opgeroepen en de
hoogwerker uit Bergen op Zoom."
De schuur staat echter los op het
erf. Toen de brandweer arriveerde,
sloegen de vlammen uit de schuur.
Dat gebeurde aan de voorkant die
open is. „De boer was zelf al bezig
om de dieren te redden. Wij kon
den met zuurstof naar binnen om
mee te helpen. Het redden van le
vens staat bovenaan. Omdat het
een open constructie was en de
lichtdoorlatende platen in het dak
weg waren gesmolten, konden de
hitte en de gevaarlijke stoffen snel
naar boven weg. Dat was een geluk
bij een ongeluk."
De blusgroep uit Sint-Maartens
dijk werd ingezet voor het redden
van de dieren. De spuitgasten uit
Stavenisse zorgden voor de aan
voer van water. Kunst: „We heb
ben twee hogedrukspuiten ingezet
om de mannen te beschermen. Dus
voor de eigen veiligheid."
Met het waterkanon werd het vuur
vanuit de hoogwerker bestreden.
Na een uur waren de vlammen ge
doofd. Daarna is er een kraan ge
komen om het hooi en het stro uit
de schuur te halen om het af te
blussen. „Dat heeft een flink aan
tal uren in beslag genomen. Het
was de hele wintervoorraad."
Omdat er ook asbest platen waren
gesprongen zijn deskundigen op
geroepen om na te gaan of er ge
vaar bestond voor de volksgezond
heid. Uit voorzorg werd het gebied
afgezet. Omwonenden werd gead
viseerd de ramen en deuren geslo
ten te houden. „Maar dat deed ie
dereen toch al." Leden van de
brandweer inspecteerden vervol
gens ook de schuur en de directe
omgeving rond de schuur op res
tanten asbest, maar vonden vol
gens Kunst niets.
De stichting Salvage heeft ook nog
een bedrijf laten komen om naar as
best te zoeken. Het bleek om een
heel beperkte plek te gaan. Het spul
is gisterenmiddag nog verwijderd.
Hel hooi en het stro was nog
nieuw. Volgens De Jong was het
nog maar een maand geleden in de
schuur gereden. Hij kijkt ervan op
dat de oorzaak hooibroei zou zijn.
Toen de brandweer de brandkraan
in het Platteweg wilde gebruiken,
bleek deze kapot te zijn. „Maar dat
hebben we snel op kunnen lossen.
Het heeft geen nadelige gevolgen
gehad." De blusgroep van Stave
nisse rolde nog eens 450 meter
slang uit om water te winnen uit de
Scarpe Ee Laan. „Er was ook nog
open water op 300 meter afstand.
Dat was de volgende stap geweest
als het nodig was geweest."
Kunst vermoedt dat broei de oor
zaak van de brand is. „Gezien het
beeld van de brand. De schuur was
geblakerd, de verf was er af door
de hitte die zich op heeft ge
bouwd."
Volgens De Jong hebben de koeien
die geïnsemineerd zijn. geen
schadelijke gevolgen opgelopen
van de brand.
Een deel van de dieren die bij De Jong uit de brandende stal gered konden worden. Op de achtergrond is de brandweer bezig met nablussen
van hooi.
1 holen is rijk aan geschiedenis. In
het jaar van liet religieus erfgoed is
in het streekmuseum de Meestool in
Sint-Aiuialand een speciale tentoon
stelling te zien over het godsdienstige
leven op Tholen en Sint-Philipsland.
In een serie belic ht de Ecndrachtbodc
voorwerpen en gebniiken van kerkge
nootschappen. Van ooms-katholiek
tot oud gereformeerd.
'-t
„Afkomstig uit een katholiek gezin weet ik niet anders dan dat wij op 3
november thuis een hubertusbroodje - een hubke - kregen. En ook alle
dieren in huis", vertelt Fred Zwegers. De geboren Bredanaar was ruim
32 jaar bakker in Oud-Vossemeer, waar hij deze broodjes ook bakte.
Uubjesdag werd die dag door de katholieken in het dorp genoemd. Een
verhaal over enkele rooms-katholieke gebruiken.
Pastoor Wiertz spreekt in de bakkerij van Gladdines in Tholen een gebed uit over de uubjes en zegent de
broodjes met wijwater.
Zwegers heeft het met zijn Brabant
se achtergrond over een hubke, maar
in hel Thoolse dialect werd altijd
uubje gezegd. Het is een klein, vier-
kant! zacht wit broodje - kleiner dan
een kadetje - met een kruis op de
bovenkant. Als kind kreeg uw ver
slaggever ze besmeerd met boter, en
met basterdsuiker erop. Een delica
tesse. want in de jaren zestig waren
kadetjes allerminst dagelijkse kost
in een doorsnee gezin. Alleen op
'oagdaehen' (kerkelijke feestdagen)
en bij een schoolreisje stonden ze op
het menu. Het bijzondere van de
uubjes was, dat ze door de pastoor
waren gewijd. De traditie wil dat ze
beschermen tegen hondsdolheid en
razernij. „Dat ze gewijd werden
vóór de bakker ze verkocht, werd
ons ook verteld. Daardoor werkten
we dat kleine broodje voorzichtig
naar binnen", vertelt Zwegers. Hij
heeft ze vanaf zijn vijftiende jaar
zelf gebakken.
In Tholen maakte bakker Gladdines
de speciale broodjes. „We hadden er
volop staan als de pastoor ze 's mor
gens in de bakkerij kwam wijden,
zo'n drieduizend", vertelt Piet Glad
dines. Hij werkte eerder in Steenber
gen en daar brachten acht bakkers
hun ubkes naar de kerk om ze te la
ten wijden. In Brabant noordelijk
van Breda is het gebruik volgens
hem niet bekend. „Maar in Zeeuws-
Vlaanderen weer wel." In de grote
bakkerij van zoon Ad aan de Ener
gieweg worden jaarlijks tienduizen
den hubertusbroodjes gebakken, die
tot diep in Brabant afgeleverd wor
den. In verband daarmee gebeurt het
bakken niet op de kerkelijke feest
dag zelf, maar al een dag eerder.
Tot in de jaren veertig werden in
Oud-Vossemeer de uubjes door de
bakkers naar de kerk gebracht en
vóór de vroegmis door de pastoor
gezegend. Ook niet-katholieke bak
kers in het dorp maakten en ver
kochten toen de broodjes. Later ge
beurde het wijden in de bakkerij.
„Dan stonden om half acht zo'n
1500 hubkes netjes te wachten tot de
pastoor met wijwatervat en kwast
binnen kwam en ze, na een kort ge
bed, zegende", herinnert Zwegers
zich goed. Hij en zijn vrouw Dianne
namen de bakkerij aan de Zilver
straat in Oud-Vossemeer in oktober
1973 over. Meteen de volgende
maand waren er de hubertusbrood
jes. Zwegers: „Het gebruik was na
genoeg verdwenen en is door ons in
wezen nieuw leven ingeblazen. De
eerste jaren zijn onze hupkes niet
gewijd, hoewel we elke keer op
nieuw de pastoor erover aanspra
ken." De kinderen van het bakkers-
Oud-bakker Fred Zwegers.
gezin werden voor de wijding opge
trommeld, om mee te bidden. „Was
het wijden gebeurd, dan aten we
steevast hubkes met de pastoor, met
een bakje koffie erbij." Ook bij zijn
collega, bakker Van Mierlo, kwam
de pastoor de uubjes wijden.
Het gebed dat werd uitgesproken,
kent de oud-bakker nog:
Vandaag treedt ons Sint Huib
tegemoet
De felle jager, die onverdroten
't hert nazit, dat achter rank
van poten
Hem immer voorblijft,
ofschoon het bloedt.
Des avonds, als hij terug wil keren
Toornig en droef om zulke jacht
Staat plotseling en onverwachts
Voor hem het hert, mee 't kruis des
Heren.
Wij eten 't brood, Hubertus
toegewijd
Opdat wij niet door 't razend jagen
Naar geld en goed ons zelve plagen.
Maar zoeken de rust der
eeuwigheid.
Het hubertusbrood ontleent de naam
aan Sint Hubertus, de patroonheilige
van de jagers. Hubertus leefde in de
tweede helft van de zevende en het
eerste kwart van de achtste eeuw.
Hij bekeerde zich tot het christen
dom. werd bisschop van Maastricht
en verplaatste die zetel naar Luik.
Hij overleed in het jaar 727 en werd
al in 743 heilig verklaard. Dat ge
beurde op 3 november, wat sinds
dien de feestdag is van deze heilige.
De bekering van Hubertus gebeurde
op Goede Vrijdag, toen hij tijdens
een jachtpartij een hert wilde neer
schieten en er op het moment dat hij
aanlegde een kruis verscheen tussen
het gewei van het dier. Daarbij kreeg
hij een goddelijke boodschap. Over
Hubertus is verder het verhaal over
geleverd dat hij een man genezen
zou hebben van hondsdolheid. Om
die reden wordt hij tegen deze ziekte
aangeroepen. En hier ligt ook de
oorsprong van het - gewijde - hu
bertusbrood. In zijn opstel 'Eten en
drinken in de Nederlandsehe folklo
re' schreef D.J. van der Ven om
streeks 1939 dat de werking van de
ze broodjes groot moet zijn wanneer
ze op de nuchtere maag worden ge
geten. Hij spreekt van 'offergebak'.
Zelfs de Kelten zouden volgens hem
al een soort brood hebben gekend
als geneesmiddel tegen hondsdol
heid.
Het eigenlijke uubje is witbrood, zo
als een kadetje of puntbroodje. Het
wordt gemaakt van luxebrooddeeg.
„Oorspronkelijk heeft het geen vul
ling. Maar de vraag daar naar kwam
wel, en dan bakten we die ook. Ubk
es met krenten en rozijnen, of met
anijs", aldus Fred Zwegers. Hij be
nadrukt dat het kruis op de boven
kant met een goed scherp mes ge
maakt moet worden. „En hoe korter
de ubkes in de oven stonden, hoe
mooier dat kruis was." Het broodje,
vooral een Brabantse traditie, wordt
zeker ook commercieel uitgebuit.
Daaraan deed de Vossemeerder
nooit mee. „Ik bakte ze altijd op 3
november en geen dag eerder. Viel
dat op een zondag, dan waren er dat
jaar geen hubkes. Want op zondag
werd er niet gebakken." Toen de
bakker in Nieuw-Vossemeer ermee
ophield, kwamen ook uit dat dorp
mensen bij Zwegers hun hubertus
broodjes kopen. En ook niet-katho-
lieken kochten ze, waarbij Dianne
Zwegers uitleg gaf over dit broodje.
„Er was eens een mevrouw, die zei
dat het écht gewijde broodjes waren.
Want ze had ze in de kast gelegd en
er kwam geen schimmel op!" Sinds
het beëindigen van hun bedrijf zorgt
zij dat er ieder jaar tóch uubjes zijn.
„Ik prik voor het Huisartsenlabora
torium en koop ze in het dorp waar
ik die dag toevallig ben."
In de rooms-katholieke kerk zijn er
meer voorbeelden dat de voorspraak
van heiligen wordt gebruikt om van
kwalen gevrijwaard te blijven. Zoals
de Blasiuszegen, ter voorkoming
van met name keelaandoeningen.
Het gebruik is dat een priester twee
gewijde kaarsen, in Andreaskruis-
vorm verbonden, brandend onder de
kin van de gelovigen houdt. Daarbij
sendoor het popkoor You name it op.
Verschillende organisaties maken
dankbaar gebruik van het evenement
om ook de aandacht op hen te vesti
gen. Zo is de Kringloopwinkel in de
voormalige Timpa op beide dagen
geopend. Onder andere stoelen, fau
teuils en servies zijn op vrijdag van
13.30 tot 16.30 uur en op zaterdag
van 9.30 tot 15.30 uur aan de Watt
straat 1 te vinden.
De Thoolse duik- en reddingsbrigade
de Snotdolf staat samen met Duik
centrum Nederland en de brandweer
op de braderie. Er is een duiktank
waarin bezoekers een proefduik kun
nen maken. De brandweer geeft de
monstraties en belangstellenden kun
nen informatie krijgen over de
Snotdolf.
Promotionele activiteiten zijn er on
der andere van dansschool Gladdines
uit Steenbergen, de Christengemeen
te Tholen en fitnesscentrum Halste
ren. Stichting promotie Tholen begint
tijdens de braderie met de voorver
koop van de kaarten voor de haven
feesten in 2009.
Tijdens de braderie is het ook kermis
en er is een kinderbraderie. Bij het
laatste mogen kinderen vrij een plek
je innemen om van hun oude spulle
tjes af te komen.
wordt een kort gebed gesproken:
moge God u op voorspraak van de
heilige Blasius bevrijden van keel
ziekten en andere kwalen, in de
naam van de Vader en de Zoon en de
Heilige Geest. Blasius was een
christelijke martelaar uit de vierde
eeuw, zijn kerkelijke feestdag is op 3
februari.
In de pasfotoautomaat in het gemeen
tehuis is een beugel gemonteerd.
Daarmee hoopt het gemeentebestuur
de toegankelijkheid voor minderva-
liden iets te hebben verbeterd. Méér
kan op dit moment niet, want geen
enkele leverancier blijkt een automaat
te hebben die voor mindervaliden toe
gankelijk is. Onlangs vroeg gemeen
teraadslid M.J. Klippel (RFT) hier na
drukkelijk aandacht voor. Dat zo'n
automaat niet leverbaar is, komt om
dat er nogal wat ingesteld moet wor
den voordat een foto gemaakt kan
worden die aan alle eisen voldoet.
Inmiddels heeft de leverancier de ge
meente laten weten, druk bezig te
zijn met het ontwikkelen van een au
tomaat die wél volledig toegankelijk
is voor mindervaliden. Begin vol
gend jaar worden de eerste resultaten
verwacht en dan zal duidelijk zijn of
het lukt. De ontwikkeling is ter hand
genomen omdat steeds meer instan
ties hebben aangegeven aan zo'n au
tomaat behoefte te hebben.
Geen geld dialectfestival. De ge
meente geeft geen subsidie aan de
stichting Nederlandse streektalen en
dialecten voor het landelijk dialect
festival dat op zaterdag 27 decem
ber in Westkapelle wordt gehouden.
Het college van b. en w. doet het
niet 'omdat er geen directe relatie
bestaat tussen de activiteiten en de
gemeente Tholen.'
Ingrediënten (voor ongeveer 20 stuks): 500 gram patentbloem, 100
gram kleinbroodpoeder. 50 gram gist. 10 gram zout en 250 gram (2,5
deciliter) water. Gist en kleinbroodpoeder zijn bij een bakker verkrijg
baar. Voor tien stuks de helft van de aangegeven hoeveelheden gebrui
ken.
Bereiding: Ingrediënten goed kneden tot een deeg, dit in een doek
omwikkeld met plastic een half uur laten rijzen. Deeg daarna verdelen
in twintig stukjes. Deze stukjes met de palm van de hand op een werk
blad rond maken en meteen op een bakplaat zetten. Indien uw bak
plaat geen opstaande randen heeft, is het gebruik van een cakeblik aan
te bevelen (het zal duidelijk zijn dat dan meerdere cakeblikken nodig
zijiy. Ongeveer 50 minuten laten rijzen onder een doek die is afgedekt
met plastic. Daarna in acht tien minuten afbakken in een oven van
250 graden. Vergeet niet om kort voor dat het blik in de oven gaat, met
een scherp mes een kruis op de broodjes te maken.
De schepen in Het Keeten zagen gisteren wel een heel vreemd vaar
tuig voorbij komen. De camper van de heer Maaskant uit Brabant
rolde gistermorgen rond 11.30 uur van de dijk aan het einde van de
Veerweg in Stavenisse. Het voertuig dreef tot wel 500 meter uit de
kust weg over het water. Sleper Jan van de Berge kreeg er melding
van_via een schip. De Stavenissenaar ging er met zijn Zodiac, een
kleine en snelle motorbootje, op af. Van de Berge sleepte de camper
naar de glooiing van de dijk. De sleepkabel aan de camper zette hij
vast met een ijzeren pin bovenaan de dijk. Vlak voor de dijk is de
camper gezonken, de achterkant stak gistermiddag nog boven het
water uit. De eigenaar zat er terneergeslagen bij. Hij was zodanig in
mineur, dat hij geen nadere toelichting wilde geven over het voorval.
De berging begon halverwege de middag. De duikploeg van de
brandweer Tholen en Goes en de blusgroep van Stavenisse zijn daar
bij in actie gekomen. De auto van een bergingsbedrijf trok het voer
tuig op het droge.
Nieuw is de komst van standwerkers, autogordelsimulator stappen. Hierbij
die hun producten op eigen wijze aan
bieden. Naast de kramen is er een
aanbod van diverse attracties, zoals
een draaimolen, lijntjetrek (als je aan
het juiste touwtje trekt, heb je prijs) en
eendjes vissen. Een vuurspuwer laat
op vrijdag zijn kunsten zien. Een heli
kopter vertrekt beide dagen op gere
gelde tijden vanaf de voormalige oes
terputten voor een rondvlucht boven
Tholen. Kinderen kunnen ponyrijden,
er is een palingroker, er zijn oliebol
len en droge worst te koop. Bezoekers
kunnen een oud ambacht bewonde
ren: het beschilderen van bordjes.
Ook kunnen belangstellenden in de
kan iemand oefenen hoe hij zijn auto
gordel uit moet doen als de auto door
een ongeluk op zijn kop ligt.
Muziek is er op vrijdag om 19 uur
van het koor Oor ons us en om 20 uur
van André van Amstel op de Markt.
Zaterdag is er de hele dag door tot 23
uur muziek vanaf een wagen op de
Kaaij. Anita en Ed uit Tholen. Neder
landstalige meezingers van zanger
Danny, liedjes van Elvis Presley door
Johnny Rivers en popcovers van
Massive staan onder andere op het
programma vanaf deze locatie. Op de
Markt is er van 12 tot 17 uur een ka
raoke on the road show en treedt tus-
