Tholen op Duitse bus
Achterkleinkinderen Van Dijke zien
elkaar voor het eerst op verjaardag
Zorgwekkende toekomst
Op reis en een week gratis winkelen
Broertjes en zusjes op
'brusjesdag' de Schutse
Studie over forten langs Brabantse kant Eendracht
HOTEL
Subsidie voor
Fokker Elmo
Neeltje van Dijke-Bazen 'onderscheiden'door kinderen en kleinkinderen
Concert De Viet
Bildtstar 40 cent
Adrie Bosters bestudeert archieven uit Tachtigjarige Oorlog
Donderdag 17 juli 2008
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
Grote opkomst dagactiviteitencentrum
Zo'n vijftig broertjes en zusjes van de 35 verstandelijk
gehandicapten van de Schutse in Oud-Vossemeer namen
vrijdag deel aan de activiteiten. Ze kregen gelegenheid
om eens te komen kijken en om mee te doen aan de ver
schillende onderdelen van het dagprogramma.
Het kan gebeuren dat je als
Tholenaar buiten Tholen
een bijzondere waarne
ming doet die te maken
lijkt te hebben met het ge
bied waar je vandaan
komt. Dat overkwam Leen
Rijstenbil uit Oud-Vosse
meer toen hij in Helmond
was en vanaf een terras zag
hoe een Duitse bus met het
opschrift Tholen langs
reed. Maakt de gemeente
Tholen nu ook al reclame
bij de oosterburen?, vroeg
Rijstenbil zich af die het
opschrift op de blauwe bus
- met vier sterren - met zijn
camera vastlegde.
Vele achterkleinkinderen van Neeltje van Dijke-Bazen uit
Sint-Maartensdijk zagen elkaar voor het eerst. Ze heeft er
31 en die wonen niet allemaal in de buurt. Onlangs werd
ze 84 jaar en het was haar grote wens om al haar zeven
kinderen, 25 kleinkinderen en 31 achterkleinkinderen uit
te nodigen op haar verjaardag. Ze kwamen bijna allemaal
naar brasserie Dubois in Tholen. Ze had 81 nazaten uitge
nodigd. Op drie na waren ze allemaal present.
Water dragen
9
Europese subsidie
gemeente Tholen
VJIILMG
Prognose
Uitzondering
Inbraak bij bakker
Witte Wittenschen, de secretaris van Vossemeer, leverde
in 1632 stro voor de soldaten van kapitein Van der Muij-
den. Zes jaar later moest de chirurgijn Herman van San
ten in opdracht van burgemeester De Vriese van Tholen
24 gekwetste soldaten verbinden. Het zijn zomaar enkele
details uit de studie 'De forten aan de Brabantse kant van
de Eendracht', die onlangs verscheen van de hand van
A.M. Bosters te Voorburg.
Legeroversten
Het werd een drukke dag. Niet al
leen kwamen de broertjes en zusjes
('brusjes'). ook de tien kinderen die
op het speciaal onderwijs zitten en
nu vakantie hebben, bezochten de
Schutse.
Ze werden verdeeld over de ver
schillende groepen om aan het nor
male dagprogramma mee te doen:
begin met koffie en koek, het voor
lezen van een Bijbelverhaal en het
zingen van psalmen. Daarna ging
één groep bakken, de ander bood-
schappen doen en de derde huishou
delijk werk. De kleinste bezoekers
(vanaf drie jaar) mochten meedoen
met spelletjes zoals trampoline
springen.
Tussen de middag werd er samen
gegeten. De groepen bereidden zelf
de maaltijd voor. De ene groep had
broodjes klaargemaakt, de ander
soep gekookt en de derde eieren ge
bakken.
's Middags werden er allerlei spelle
tjes gedaan, zoals sjoelen, water
dragen, aardappel op een lepel dra
gen. hoepels om een kegel gooien,
balletjes in een pet gooien en bal
lonnen hoog houden. De spelletjes
vonden binnen in de gangen plaats,
en buiten.
De reacties waren positief. Bezoe
kers lieten tekeningen achter als be
dankjes. Het is de tweede maal dat
de Schutse een 'brusjesdag' houdt.
De eerste keer was in 2005, toen
kwamen er slechts drie familiele
den. Nu was de opkomst veel hoger.
Het was een soort reünie voor de
kleinkinderen die elkaar niet vaak
zien. Vele achterkleinkinderen ont
moetten elkaar voor het eerst. Neel
tje van Dijke is zichtbaar in haar
nopjes met zoveel familie om haar
heen. Vorig jaar vatte het idee post
om alle kinderen, kleinkinderen en
achterkleinkinderen te vragen om
met haar haar verjaardag te vieren.
„Geweldig dat ze gekomen zijn. Dit
had ik nooit zo gedacht. Ik heb wel
geweten dat ik veel kleinkinderen
en achterkleinkinderen had. maar
toen ze kwamen bleef het maar aan
houden." Onder de achterkleinkin
deren zijn nog jonge kinderen,
sommigen kunnen nog maar net lo
pen.
De jarige is blij, maar op deze bij
zondere dag moet ze ook denken
aan haar man die overleden is. „Op
zo'n dag mis je wat. Maar ja, zo is
het leven."
Haar eigen kinderen wonen in Sint-
Maartensdijk, Poortvliet, Tholen.
Sint-Philipsland en Ede. Kleinkin
deren bleven in Ede wonen of gin
gen naar Nunspeet. Een groot deel
van de familie woont op de Veluwe.
Er zijn veel Veluwenaren.
De jarige werd ook nog toegesproken
door haar kleinzoon Jako van Gorsel
uit Tholen. Hij was gekleed als bur
gemeester. Zijn moeder had een heu
se toga voor deze gelegenheid ge
maakt. De ambtsketen was een
ceintuur. Van Gorsel sprak zijn oma
toe vanachter een spreekgestoelte zo
als dat bij officiële gelegenheden ge
beurt. Aan het slot van zijn toespraak
had hij een verrassing in petto. Het
had hare majesteit behaagd om me
vrouw Van Dijke te benoemen tot rid
der in de orde van Oranje Nassau, zei
hij. Vervolgens werden haar de ver
sieringen opgespeld.
Bij de laatste lintjesregen op Tho
len eind april had ze gezegd dat zij
eigenlijk ook wel een lintje had ver
diend. In haar jonge jaren werkte ze
acht jaar lang bij twee blinde broers
en hun blinde zuster, de familie
Moerland op de Markt in Sint-
Maartensdijk. Ze verdiende 2.50
gulden per week. Daarvoor, toen ze
veertien was, werkte ze bij Piet
Koopman. Daar verdiende ze één
gulden in de week. plus het eten,
zegt ze.
Ze trouwde in 1947. Met haar man
ging ze drie seizoenen druiven
plukken in Frankrijk, in de buurt
van Prades aan de voeten van de
Pyreneeën. „Dat was een geweldige
ervaring, maar wel heel hard wer
ken."
Het echtpaar kreeg zeven kinderen.
Toen de kinderen de deur uitgingen,
ging ze weer aan de slag. Ze werkte
als bejaardenhulp in Maartenshof.
„Ik heb mijn tijd wel benut gehad."
Nu woont ze er inmiddels zelf.
Het lopen gaat niet zo makkelijk
meer. Ze loopt met een rollator. Als
iedereen voor de foto naar buiten
gaat, krijgt ze hulp van Janneke
Vroegop uit Sint-Maartensdijk, een
van haar 25 kleinkinderen. Neeltje
had voor ieder achterkleinkind een
cadeautje meegenomen en genoot
volop van alle belangstelling voor
haar 84ste verjaardag.
Jan de Viet houdt zaterdag zijn twee
de uit een reeks van vier zomcrcon-
certen in het oude stadhuis aan de
Hoogstraat in Tholen. De organist
en clavecinist begint om 14.30 uur
met zijn programma genaamd Musi-
ca Neerlandica. De Tholenaar speelt
clavecimbelmuziek uit oud-Neder
landse handschriften als het Su/.anne
van Soldt manuscript uit 1500. De
Viet heeft tevens een secretaire-or
gel staan waarop hij enkele werken
ten gehore brengt van onder meer
Willem Lootens en Philip Pohl. Dc
concerten zijn gratis toegankelijk.
Sopraan Wilma Janmaat verleent
haar medewerking aan de volgende
sessies op 2 en 16 augustus.
De gemeente Tholen heeft voor twee
projecten Europese subsidie toege
wezen gekregen, de zogeheten
Leader plus regeling. De afhande
ling van de aanvragen voor nieuw
bouw van dorpshuis Haestinge in
Sint-Maartensdijk en de herinrich
ting en verplaatsing van speeltuin
Vrij en Blij in Sint-Annaland loopt
via de provincie. De gemeente heeft
nog niet alle benodigde nola's en pa
pieren gereed en heeft daarom uit
stel gevraagd voor het indienen van
de einddeclaratie. Dat heeft ze ge
kregen. Voor de speeltuin is er uitstel
tot 15 september en voor Haestinge
tot 1 oktober.
Voor Bildtstar is de afgelopen twee
dagen op de veiling in Sint-Anna
land veertig cent betaald, de prijs
was ten opzichte van de dagen er
voor aardig gedaald. De andere ras
sen bleven stabieler. Na maandag
steeg de aanvoer opnieuw boven de
200 ton.
Woensdag 16 juli: Doré 22-28, Pre
mière 26, Frieslander 20-25, Nicola
28-32, Eigenheimer 33-34, Bildtstar
39-40. bonken 43-45, drielingen 9-
10. kriel 100. aanvoer 215 ton.
Dinsdag 15 juli: Doré 27-30, Gloria
22, Frieslander 21-26. Nicola 26-32,
Eigenheimer 30-35, Bildtstar 35-40,
bonken 46-49, drielingen 9, kriel 45-
98, aanvoer 243 ton.
Maandag 14 juli: Doré 25-27, Glo
ria 18-20, Frieslander 23-25, Eigen
heimer 29-34, Bildtstar 41-43, bon
ken 45, drielingen 9-10, kriel 45-98,
aanvoer 149 ton.
Vrijdag 11 juli: Doré 23-28. Pre
mière 23, Frieslander 24-25, Bildt
star 47, bonken 44-45, drielingen 9,
kriel 103, aanvoer 78 ton.
Neeltje van Dijke-Bazen tussen haar kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen.
VI RVOI.G BASISSC HOLEN
Wat het Westerpoort college betreft,
komen de verwachtingen uit. De
prognose kan dan ook praktisch ge
handhaafd blijven. Van de Thoolse
doelgroep bezoekt 15,1% de school,
wat zal oplopen tot 19,6%. De be
langstelling uit omliggende gemeen
ten groeit eveneens, het aantal leer
lingen van elders nam al met 22 toe.
De aantallen leerlingen van alle
scholen per 1 oktober 2007, met tus
sen haakjes de prognose voor 2024.
Tholen: Ter Tolne 217 (205), Re
genboog 246 (223), Eben Haëzer
327 (312), Kraal 131(132), Veste 34
(32); Calvijn college 316 (316),
Westerpoort college 276 (358).
Poortvliet: Eevliet 62 (59), School
met de Bijbel 93 (103). Scherpenis-
se: Oosterscheldeschool 58 (56),
Groen van Prinsterer 186 (171).
Sint-Maartensdijk: Rieburch 243
(240), Juliana van Stolberg 101 (88).
Stavenisse: Schalm 77 (81), Reho-
both 211 (199). Sint-Annaland: De
Casembroot 225 (164). School met
de Bijbel 182 (185). Oud-Vosse-
meer: Die Heenetrecht 115 (109),
Sint Anthonius 104 (88), Ark 40
(52). Sint-Philipsland: Luyster 88
(92), Kon. Julianaschool 169 (145).
Anna Jacobapolder: Kompas 45
(42).
Directeur Theo Baaij van de School
met de Bijbel te Sint-Annaland
spreekt over 'een zorgwekkende toe
komst' naar aanleiding van de nieu
we prognoses voor de basisscholen.
„Volgens de gemeente vormt onze
school als enige een uitzondering,
de rest van de basisscholen geeft een
dalende tendens te zien." Baaij ziet
echter voor zijn eigen school toch
ook gevolgen. „Per 1 oktober 2007,
toen we 182 leerlingen hadden, was
er 37% van onze kinderen afkomstig
uit de Hervormde Gemeente, 30%
uit de Gereformeerde Gemeente.
29% van de Hersteld Hervormde
Gemeente en 4% van andere kerken.
De doopcijfers in de drie plaatselijke
kerken laten echter een daling zien
bij zowel de Hervormde Gemeente
als de Hersteld Hervormde Gemeen
te. Gezien die doopcijfers zal het
aandeel van de Gereformeerde Ge
meente onder onze leerlingen in de
toekomst groeien van nu 30 naar
50%." Van groep 8 gingen er begin
juli 26 leerlingen naar het voortgezet
onderwijs. Voor het nieuwe school
jaar hebben zich 22 kinderen aange
meld en 1 leerling stroomt tussen
tijds in, dus totaal 23 leerlingen. Na
de zomervakantie begint de school
van Baaij dus met 3 kinderen min
der. Behalve van de School met de
Bijbel in Sint-Annaland is hij dan te
vens directeur van de Juliana van
Stolbergschool in Sint-Maartens
dijk.
Concerten Nieuw Zout De stich
ting Nieuw Zout krijgt 4000 euro
subsidie van de gemeente Tholen
voor een aantal concerten en tentoon
stellingen op het eiland. Tevens wordt
175 euro gegeven voor de productie
van cd's van carillonconcerten.
Bakkerij Ad Gladdines in Tholen
was zaterdagnacht doelwit van inbre
kers. De dieven namen uit de winkel
aan de Eendrachtsweg enkele hon
derden euro's weg. In dezelfde nacht
werd er bij meerdere bedrijven op
Zuid-Beveland en Walcheren inge
broken. Uit twee recreatiebedrijven
aan de Veerweg in Wolphaartsdijk
werd ook geld gestolen en uit een
tuin aan de Molenweg in Nieuw- en
Sint-Joosland werden bronzen beel
den ter waarde van enkele duizenden
euro's weggenomen. In Kapelle en
Arnemuiden werd er bij een loods en
een receptiegebouw ingebroken. Bij
de inbraak in de loods is het nog niet
bekend of er iets is verdwenen. Bij
de laatste inbraak is dit niet het ge
val. Vermoedelijk is er een verband
tussen de inbraken, maar hierover
geeft de politie nog geen uitsluitsel.
Veiligheid musea. De gemeente
Tholen betaalt 725 euro aan de ge
meente Schouwen-Duiveland als bij
drage in de kosten van de aanpak vei
ligheidszorg voor musea. Een
verzoek van de stichting Beleven om
850 euro subsidie voor het project
Nederlandse gemeenten en hun sagen
is om financiële redenen afgewezen.
Fokker Elmo in Woensdrecht is een
van de vijftien projecten die een spe
ciale subsidie krijgen van de provin
cie Zeeland. Het bedrijf deed mee
aan het programma pieken in de
Delta Zuid-West Nederland. De pro
vincie geeft 1 miljoen uit aan projec
ten die een bijdrage leveren aan het
versterken van kusttoerisme, logis
tiek, bio-energie en onderhoud.
Fokker Elmo diende een project in
om met behulp van informatietech
nologie uit een database elektroni
sche grafische tekeningen te genere
ren. Die kunnen door onderhouds
personeel op een scherm worden op
geroepen om te helpen bij het onder
houd en de nieuwbouw van com
plexe technische installaties in
vliegtuigen, auto's, schepen, treinen
en de procesindustrie. Het hulpmid
del zal leiden tot verlaging van de
onderhoudskosten. Er waren 20 pro
jecten ingediend.
Bibliotheek bijna 7 ton. Bibliüos-
terschelde krijgt in 2009 een bedrag
van 675.254 euro subsidie van de
gemeente Tholen.
Adrie Bosters (66) is afkomstig uit keningen betreffende Nieuw-Vosse-
Nieuw-Vossemeer en geïnteres- meer. Deel 8 gaat over de in de
seerd in de geschiedenis en in fami- Tachtigjarige Oorlog gebouwde for-
lies uit zijn geboortedorp. Hij publi- ten die dienden als verdediging van
ceerde onderzoeksresultaten regel- het eiland Tholen en bewaking van
matig in eigen beheer in de reeks het scheepvaartverkeer op de Een-
Genealogische en historische aante- dracht. De meeste waren vierhoeki-
Situatieschets van de forten langs de Eendracht in 1620, met rechts
het geïnundeerde Brabantse gebied. Nummer 1 is fort Oranje, 2 is
fort Maurits, 3 is fort Zeeland, 4 is fort tegenover
Tholeit/Slickenburg, 5 is fort Mollegat, 6 is fort Nassau, 7 t/m 15 zijn
schansen aan de Thoolse kant.
ge schansen met een natte gracht.
Van noord naar zuid: het fort van
Ses Pont (uit 1593, later opgegaan
in fort Oranje), fort Grootendorst
(ca. 1593), fort De drie sluijsen/
sluijskens, fort tegenover de stad
Tholen (kroonwerk, dat later op
ging in Slickenburg), schans Molle
gat fort Roert den duvel, of Beckaf
(1588/1589, ging 1620 op in
fort Nassau) en fort Geusegadt
(1584/1588, ging op in fort Nas
sau). Aan de Thoolse kant werd een
aantal schansen aangelegd: Den he
mel, Spaans bolwerk, Het nieuwe
veer, Papemutse, Karnemelkspot,
Kallekenskint, Mosselhoek en Ra-
sernij (Over deze complete linie pu
bliceerde Bosters eerder in het blad
De Waterschans). In deze periode
was het in 1566 ingepolderde
Nieuw-Vossemeer - toen nog tot
Zeeland behorend - geïnundeerd,
maar bij het Twaalfjarig Bestand in
1609 werd het herbedijkt. De staten
van Zeeland maakten ondertussen
plannen voor vier nieuwe forten,
die in 1619/1620 zijn aangelegd:
fort Oranje, fort Nassau, fort Mau
rits en fort Zeeland. Ze lagen op de
gorzen van de Eendracht-, Oud-
Glymes- en Auvergnepolder en zijn
gebouwd onder leiding van ingeni
eur David van Orliëns. De laatste
restanten zijn verdwenen na de wa
tersnood van 1953.
Bosters heeft in het Zeeuws Ar
chief, in het archief van de Reken
kamer van Zeeland, de rekeningen
van deze verdedigingswerken over
de periode 1588-1798 gevonden en
doorgenomen. „Ik stuitte daar meer
dan twintig jaar geleden op, toen ik
voor mijn onderzoek naar de familie
Bosters in Middelburg de archieven
bekeek van de staten van Zeeland.
Ik heb het vooral genealogisch be
keken: wie waren de mensen die op
de forten zaten en hoe functioneer
den zij", vertelt hij. De tekeningen
en plattegronden van de nieuwe for
ten zijn bij het bombardement van
Middelburg in 1940 verloren ge
gaan. De verdedigingswerken zelf
zijn waarschijnlijk nooit beproefd.
Toch waren er wel bedreigingen, tij
dens zowel de Tachtigjarige Oorlog
als bij het beleg van Bergen op
Zoom in 1747.
Uit de documenten heeft Bosters
een overzicht samengesteld van de
commiezen, de financiële en admi
nistratieve beheerders van de forten.
Daaronder verschillende burge
meesters van Tholen. Verder heeft
hij de legeroversten in kaart ge
bracht. „Daar bleken de nodige be
langrijke personen bij te zijn." En
kele portretten, familiewapens - de
auteur tekende ze zelf - en rouw-
borden illustreren deze hoofdstuk
ken. De in de rekeningen genoemde
militairen, ambachtslieden en overi
ge personen worden eveneens, alfa
NIEUW-VOSSEMEER
9
OUD-VOSSEMEER
BRABANT
betisch gerangschikt, gepresenteerd.
Behalve het jaartal noteert Bosters
er steeds de inventarisnummers bij
van de archiefstukken. Geïnteres
seerden in dit stukje 'vergeten ge
schiedenis' van onze streek kunnen
zo zelf onderzoek doen. „Ik ben blij
dat het nu klaar is", geeft Bosters
aan. Toen hij er destijds mee begon,
was er nog nooit over deze verdedi
gingswerken gepubliceerd. Inmid
dels is er een standaardwerk over
Zeeuwse vestingwerken versche
nen, waarin oud-archivaris Hans
Zuurdeeg een hoofdstuk aan de linie
langs de Eendracht wijdde.
De onderzoeker heeft de rechten
van zijn publicaties overgedragen
aan de heemkundekring Ambachts
heerlijkheid te Nieuw-Vossemeer.
Hij wil nog minstens twee delen aan
zijn reeks toevoegen: deel 9 over
bidprentjes van overleden Vosse-
meerders vóór de watersnood, en
deel 10 over de twee meestoven in
het dorp.
Bij de heemkundekring Ambachts
heerlijkheid is 'De forten aan de
Brabantse kant van de Eendracht'
verkrijgbaar. Het kan afgehaald wor
den in het door de kring geëxploi
teerde A.M. de Jongmuseum aan de
Voorstraat. Dat is tot 1 oktober elke
zaterdagmiddag geopend van half 2
tot 5 uur. Secretaris is J.P.M. Mus
ters, tel. 0167-502315. Bij de kring
is eveneens het boek 'Vossemeer
land van 1000 heren' te koop, dat
recent door de N.V. Ambachtsheer
lijkheid Oud- en Nieuw-Vossemeer
en Vrijberghe opnieuw is uitgege
ven.
Zes klanten van de Golff-super-
markt in Oud-Vossemeer zijn
zaterdag verblijd met een
waardecheque van 250 euro
voor een verblijf op een locatie
van Center Fares. Zij hadden
meegedaan aan de coupon-actie
van de supermarktketen waar
mee ze kans maakten op een vip
arrangement bij het vakantie
park. „Die prijs is niet bij ons
gevallen", zegt Buth tot zijn
spijt.
Eén persoon kan haar prijs
dichter bij huis verzilveren. Bet
sy Mosch mag namelijk een
week lang boodschappen doen
voor een bedrag van 300 euro.
Zij kon niet bij de prijsuitrei
king aanwezig zijn vanwege een
bezoek aan haar schoonfamilie.
Een andere gelukkige, J.J. v.d.
Bagt uit Tholen, was met vakan
tie. Winkeleigenaar Sander Buth
had alle winnaars met een tele
foontje op de hoogte gebracht.
V.l.nr. r.: De heer V.d. Steen,
Sander Buth, Jopie Potappel,
fam. Van Gorsel, fam. Douw en
fam. V.d. Kooij.
Advertentie I.M.
THOLEN
HALSTEREN
<3)