Wieken molen in Stavenisse
draaien op Tholen het meest
Haven van Stavenisse heeft met
'Stavenisse klem
tussen megaparken'
sportvissers een eigen identiteit
Uit vissen met D'n Opbriengst
Platte petten en hoge hoeden helpen elkaar
Mare Polderman beoogde opvolger van molenaar Gatze de Moed
Nieuwe uitbreiding haven moet hoog op de lijst van gemeente
Donderdag 5 juni 2008 EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
Hoek over modem/achtergebleven dorp
Is Stavenisse een slapend dorp of het modernste dorp van
Tholen? Die vraag stelde voorzitter Rien Hoek van
sportvissers- en watersportvereniging Stavenisse zich za
terdag in de Stove in zijn welkomstwoord bij de opening
van de vernieuwde haven. Hij prikkelde de genodigden
met zijn vragen.
Maritieme dag niet druk bezocht
Met het doorknippen van een lint door wethouder F.J.
Goossen is zaterdagochtend de vernieuwde haven van
Stavenisse geopend. Dat deed Goossen vanaf de hengst
TH49 van de stichting Behoud Hoogaars waarvan hij
zelf bestuurslid is. De hengst ging daarna de Ooster
schelde op en kwam terug met het grootzeil gehesen.
Een fraai gezicht, maar toch behoren zeilschepen tot een
minderheid in de haven van Stavenisse. De meeste boten
zijn motorboten van sportvissers. Van groot tot klein.
Koffiehut
De molen van Stavenisse heeft vorig jaar het meest ge
draaid. De wieken maakten 52.315 omwentelingen, wat
goed is voor een subsidiebedrag van 100 euro. De grond-
zeiler op de dijk bij de haven draait bijna elke zaterdag.
Daar zorgen vrijwilliger molenaar Gatze de Moed en
zijn beoogde opvolger Mare Polderman voor.
Zetje geven
Uitdaging
De hengst TH49 vaart de haven van Stavenisse binnen. Links op de motorboot leest Kees Geluk krant.
„Velen weten het niet. maar we heb
ben hier de meest geavanceerde ap
paratuur van ons eiland. We hebben
hier al jarenlang windmolens, maar
in de toekomst dreigen we inge
klemd tussen en schuil te gaan on
der twee megaparken. Ja, het wordt
er haast donker van."
Hoek verwees daarmee naar het
windmolenpark De Grote Nol tus
sen Stavenisse en Sint-Annaland en
het plan voor drie of vier molens
van de vereniging Zeeuwind waar
veel protest tegen is van de inwo
ners van Stavenisse.
Hoek noemde ook de radaronder
steuning voor scheepvaartbegelei
ding van post Wemeldinge. En een
belangrijk meetstation voor het be
waken en het volgen van het gedrag
van 'ons prachtig natuurmonument
de Oosterschelde'. Waar de post
Wemeldinge veelvuldig gebruik van
maakt. „Stavenisse, een achterge-
De maritieme dag in Stavenisse trok zaterdag wel belangstelling
maar heel druk werd het niet. Dat was mede te wijten aan het frisse
weer 's ochtends en aan het eind van de dag, zegt voorzitter Rien
Hoek van de sportvissers- en watersportvereniging Stavenisse. „Het
was niet bovenmatig druk. maar het heeft wel doorlopend gelopen.
De standhouders waren ook tevreden. En dat gold ook voor de hore
ca." Door de noordwestelijke wind was het fris in de haven, 's Och
tends zaten de bezoekers met de jas aan op het terras. Of ze stonden
te luisteren naar het Schorrekoor dat in een open wagen naast het
praathuisje stond. De liedjes werden ingeleid door Gerard van de
Heuvel. Pierre van Broekhoven leidde de zangers die vooral stoere
zeemansliederen zongen.
Even verderop stond Peter van der Sterren bij zijn rooktonnen voor
paling, tong maar ook voor zandhaaitjes. Daar was veel belangstel
ling voor. Bezoekers wilden graag foto's maken. Voor de kinderen
was er een springkussen. Ook konden ze water spuiten op een gevel
die op de kade was geplaatst. De haven verwelkomde ook de water-
politie met de boot P82. Die kon niet heel lang blijven vanwege de
waterstand. Stavenisse is immers een getijdehaven.
bleven gebied? Modern? Vooruit
strevend? Futuristisch? Wie het
weet, mag het zeggen. Het is in ie
der geval het dorp met een prachtige
uitvalshaven dat het meest centraal
gelegen is aan de Oosterschelde."
Volgens Hoek is er jarenlang met
jaloerse blikken gekeken naar de
andere havens. „Dikwijls zeiden
onze leden, waarom daar en waar
om hier niet. Waarom kan er nooit
iets op Stavenisse? Als je daar
doorheen kijkt, is dat een emotione
le reactie. Als terugblikken, is er
hier in het ve .den voldoende ge
beurd."
Dat is ook het gezicht van de haven
van Stavenisse, zei voorzitter Rien
Hoek van de sportvissers en water
sportvereniging Stavenisse (SWS) in
de Stove voordat de hengst uitvoer.
Die verschilt van de havens in Tholen,
Sint-Annaland en Sint-Philipsland.
„We zijn een andere haven met een
andere identiteit. Daar is niets mis
mee." Volgens Hoek is tweederde van
de ligplaatsen van de sportvissers- en
watersportvereniging sportvisser. De
naam van de club zegt het al. „De an
dere groep is toervaarder en er is een
enkele verdwaalde zeiler. Dat kost
wel veel energie om daar een eenheid
van te maken, maar het is ook een
enorme uitdaging. Het vereist ook een
enorme vaardigheid bij het inrichten
van de haven: iedere gebruiker heeft
immers zijn eigen wensen."
De totale kosten van de herinrichting
met nieuwe steigers met 176 ligplaat
sen en een passantenvoorziening van
kunststof kostte 900.000 euro. „De
vierkante meterprijs liegt er dan ook
niet om, maar het is allemaal aange
legd zonder ook maar één stuiver sub
sidie."
Hoek keek terug maar ook al weer
vooruit, naar de volgende fase van de
uitbreiding met nog eens 50 ligplaat
sen voor visboten. Hoek drong er bij
de wethouder op aan om de uitbrei
ding hoog op het lijstje te zetten om
ze zo snel mogelijk te realiseren. Hij
wees er op dat vier weken gelden de
wachtlijst was weggewerkt, maar dat
er nu weer twaalf wachtenden waren.
De grootste boot op de wachtlijst is
zeven meter, terwijl er nog vijf boxen
zijn van 12 tot 14 meter. Des te sneller
is het volgens de voorzitter nodig dat
er meer plaatsen komen.
Bij de vernieuwing van de haven,
heeft het weer de aannemers parten
gespeeld. Ook vertraging bij het bag
geren stuurde de planning volgens
Hoek in de war. „Maar we hebben het
gelukkig gered. Niet op eigen houtje
maar met steun van onze zusterver
enigingen, de watersportvereniging
Sint-Annaland en de watersportver
eniging De Kogge uit Tholen. Zij
hebben bijgedragen aan onze huisves
ting voor de afgelopen winter. Ook
toen we de afgesproken tijd gingen
overschrijden, hebben ze niet moeilijk
gedaan. Er is steeds in goed overleg
met de havenmeesters naar een oplos
sing gezocht." Hoek bedankte de ver
tegenwoordigers van beide verenigin
gen daarvoor. Hij bedankte ook
Goossen en wethouder C.L. van Dis
die het werk overnam nadat Goossen
een tijd was uitgeschakeld door een
beenbreuk. Ook de ambtenaren van
de gemeente bedankte hij, plus de
aannemer Allflex Watersport uit Hal
steren voor de 'eerste kunststof getij
dehaven in Nederland.'
Hoek noemde in zijn dankwoord ook
de vrijwilligers die 'alle weersom
standigheden trotserend, nagenoeg
belangeloos hun tijd beschikbaar'
stelden. Hij herinnerde aan Goede
Vrijdag toen bij wind en regen nog
tien beugels aan de palen aangebracht
moesten worden. Het waterschap had
de keersluis gesloten om de werk
zaamheden (slaan van dam wand) mo
gelijk te maken maar zette de sluis
voor het weekend weer open. Toen
was haast geboden en togen de vrij
willigers naar de haven om dit klusje
bij zeer slechte weersomstandigehden
te klaren.
De voorzitter zette vier 'stille mede
werkers' in het zonnetje. „Die zijn er
gewoon en hoef je niks te vragen.
Door weer en wind sjouwden ze met
koffie en grote koeken naar de haven.
Om vervolgens een tijdlang toezicht
te houden op de werkzaamheden in
de koffiehut." Met die koffiehut werd
het praathuisje bedoeld. Hoek had
presentjes voor Jaap van Haatten, Jo
Moerland, Linda Moerland en zijn ei
gen vrouw Willy Hoek.
D'n Opbriengst is een van de kleinste bootjes
in de haven van Stavenisse. De eigenaar is de
15-jarige Johnny van Poortvliet. Zaterdag
heeft hij zijn motorbootje voor de opening van
de haven van Stavenisse versierd. Met de
Zeeuwse vlag en de vlag van voetbalclub Ajax.
D'n Opbriengst meet 4,20 meter bij 1,65 meter
en ligt aan een van de nieuwe kunststofsteigers
vlak bij de loswal. Van Poortvliet heeft voor de
opening zelfs een speciaal vlaggetje laten ma
ken. Met een hartje: I love Stavenisse.
De naam van zijn bootje roept vragen op. Van
Poortvliet: „Ik werkte in de keuken van het
clubhuis de Buutengaets in Sint-Annaland.
Van dat geld, dus van de opbrengst van het
werk, heb ik vorig jaar februari het bootje ge
kocht. In dialect is dat opbriengst."
De Stavenissenaar hielp er eerst bij het afwas
sen, maar mag nu ook al voorgerechten maken
en friet bakken. Van zijn verdiende centen
heeft hij ook al zijn bootje aan kunnen kleden,
met dekzeilen en aluminium 'traanplaat' en
vlaggen. Achter de boot hangt een motor van
15 pk. Johnny heeft de boot vooral om te gaan
vissen. Hij vaart meestal richting Sint-Anna
land. „Verder niet, anders ben ik te lang bezig
met varen."
De 16-jarige Polderman is al lang
geïnteresseerd in molens. Hij is be
zig met de cursus voor vrijwillig
molenaar en probeert zoveel moge
lijk 'draaiuren' te maken. Dat doet
Polderman niet alleen in Stavenisse,
maar ook op andere molens. Zo
komt hij ook regelmatig op molen
De Nijverheid in Sint-Maartensdijk,
molen De Hoop in Tholen en op De
Twee Vrienden in Nieuw-Borgvliet.
Ik vond het als kind al heel leuk
om te zien. Nu ben ik er niet meer
uit te slaan." Toen hij een jaar of
acht was, ging hij al meehelpen bij
De Moed in de molen. Als veeg-
hulpje, zegt hij lachend. Nu kan hij
de molen op de wind zetten en de
molen vangen (stilzetten). Ook het
inspannen en uitspannen van de zei
len heeft hij al onder de knie.
Hij probeert elke zaterdag in een van
de molens te werken. Het is voor de
cursus verplicht om 50 uren op de
'eigen molen' te draaien en 150 uren
op andere molens. „Maar het is niet
zo dat de anderen elke zaterdag
draaien. En ik kan ook niet zomaar
elke keer naar Nieuw-Borgvliet."
Polderman zit in Bergen op Zoom
op school. Na het voltooien van zijn
opleiding op Markiezaat college in
Sint-Maartensdijk, volgt hij de op
leiding SPBB, het samenwerkings
verband praktijkopleidingen bouw.
Polderman interesseert zich vooral
in het technische aspect van de mo
len. „Dat het allemaal werkt op de
wind. En dat dit al ruim 200 jaar het
geval is. Zo oud en toch nog wer
kend."
De jonge molenaar in spe. krijgt
ook vaak bezoekers in de molen. Tot
zijn taak behoort het ook om uitleg
te geven over de molen. Via de cur
sus wordt hij op de hoogte gebracht
van alle onderdelen in de molen.
„Het gebeurt nog steeds dat er be
zoekers komen die vragen waar de
motor zit om de wieken te laten
draaien."
De Stavenissenaar heeft geen last
van hoogtevrees. Om op de maal
zolder of bij de kap te komen, klimt
hij rap tegen steile ladders omhoog.
„Als je hoogtevrees hebt, dan heb je
niks op een molen te zoeken, 'zegt
hij.
Zaterdag waren beide liefhebbers
present tijdens de heropening van
de haven. De wieken waren versierd
met vlaggetjes en de nationale drie
kleur wapperde in de wind die uit
noordwestelijke richting kwam en
nogal vlagerig was. Regelmatig vie
len de wieken stil en moesten De
Moed en Polderman de wieken een
zetje geven.
De provincie geeft draaipremies aan
molenaren. De subsidie bedraagt 50
cent per 300 omwentelingen met
een minimum van 100 euro en een
maximum van 2000 euro. In totaal
geeft de provincie over 2007 een
draaipremie van 20.006 euro uit aan
de Zeeuwse molenaars. Voor Tholen
is dat 400 euro. Volgens Polderman
draait de molen in Stavenisse bijna
elke zaterdag, maar soms ook twee
keer per week.
De standerdmolen in Sint-Annaland
draaide 29.221 keer om zijn as. De
Nijverheid in Sint-Maartensdijk
volgt op een derde plek met 22.079
asomwentelingen. En De Hoop in
Tholen is de vierde molen die geld
in het laatje bracht met 7148 om
wentelingen.
De andere molens hebben niet ge
draaid in 2007: De Jager in Oud-
Vossemeer en De Vier Winden in
Sint-Annaland. De Korenaar in
Poortvliet. De Korenbloem in
Scherpenisse en De Hoop in Sint-
Philipsland hebben niet gedraaid
vanwege restauratiewerkzaamhe
den.
Mare Polderman leert onder meer in de molen van Stavenisse voor vrijwillig molenaar.
Johnny van Poortvliet bij een van de kleinste bootjes in de haven van Stavenisse.
De haven van Stavenisse is voor mannen met platte petten, de heren
met de hoge hoeden liggen in Sint-Annaland. Dat is het beeld van de
beide Thoolse havens. SVethouder G.J. Goossen haalde het zaterdag bij
de opening nog eens aan. Maar volgens de wethouder hebben beiden
hun hoofddeksel voor elkaar afgenomen tijdens de vernieuwing van de
haven. Veel eigenaren weken tijdelijk uit met hun boot naar de haven
van Tholen of Sint-Annaland.
Met de nieuwe en grotere steigers is
Stavenisse als watersportplaats op
gestuwd in de vaart der volkeren.
Het veranderen van de handelsha
ven in een recreatiehaven was vol
gens hem nodig. De haven werd
steeds minder voor de handel ge
bruikt, de inkomsten voor de ge
meente liepen terug. De onder
houdskosten stegen alleen maar. Op
3 juli 2003 stemde de gemeenteraad
ermee in dat de haven volledig voor
de recreatie zou benut worden. Het
is ook een gevolg van het beleid om
recreatie en toerisme te bevorderen.
Er zijn ook plannen voor de uitbrei
ding van de haven in Tholen, de
aanleg van een grote buitenhaven
bij Gorishoek en de uitbreiding bij
de Bergsediepsluis. Maar die zijn
minder concreet, zei Goossen. Hij
kon alleen zeggen dat er aan ge
werkt wordt.
De wethouder noemde de vernieuw
de haven een jachthaven van kwali
teit en met uitstraling. „Een uniek
product. Een fonkelnieuwe, fris
ogende haven voorzien van alle mo
derne faciliteiten die voldoet aan alle
eisen: voldoende diepgang door bag-
gerwerkzaamheden, onderhoudsvrije
kunststofsteigers, moderne boxma-
ten, voldoende elektracapaciteit, wa
terleiding. verlichting, veiligheid in
de vorm van blusmiddelen en beter
beschermd tegen criminaliteit.
Goossen was verguld met het door
varen van het lint. Hij voelde zich
net admiraal Michiel de Ruijter die
de ketting over de Thames door
voer. De wethouder mocht dat met
een hengst doen, de TH 49 uit 1908.
En dat deed hem denken aan de pe
riode 1950-1960 toen hij als kind
met de TH 19 van de familie Ver
kamman in de vakanties meevoer
voor het weervissen op ansjovis.
„Er waren geen Deltawerken. Je
voer van het Verdronken land van
Zuid-Beveland en had geen besef
van de hardheid van het bestaan van
de vissersman. Het is allemaal ver
leden tijd. alleen de schepen zijn er
nog, of de restanten, de Alcyon, TH
49, Yer 36 en de TH 2 op de pas her
opende werf van Meerman in Arne-
muiden.
Behalve voor de recreatie wordt de
haven van Stavenisse ook nog ge
bruikt als thuishaven van de sleep
boot van de familie Van de Berge.
Omdat de sleepboot een belangrijke
functie vervult in het gebied is een
ruime afmeerplek gemaakt aan de
steiger bij de molen.
De sportvissers- en watersportver
eniging voert vanaf dit seizoen een
aantal taken van de gemeente uit,
zoals het verdelen van de ligplaat
sen en het klein onderhoud. Daar
mee wordt volgens dc wethouder
4,5 euro op het tarief bespaard.
„Het tarief kwam daarmee op een
acceptabel niveau, namelijk 32,70
euro per vierkante meter, inclusief
btw."
De wethouder bedankte de aanne
mer, onderaannemers en de vrijwil
ligers, de havencommissie, het wa
terschap en zijn eigen mensen. Ook
bedankte hij zijn collega Van Dis
die hem verving tijdens zijn afwe
zigheid. Voorzitter Rien Hoek van
de vereniging ontving symbolisch
een cheque van 150 euro van de
wethouder.
Namens de directie van Allflex Wa
tersport uit Halsteren bedankte Iroy
Rombouts de gemeente voor de
keuze voor 'duurzaamheid' en feli
citeerde hij de SWS met de kunst
stofsteigers. Voor hem was het
werk een uitdaging omdat het om
een getijdehaven ging, 'die zelfs he
lemaal droog kan vallen.' „En dan
krijg je met onvoorziene situaties te
maken." Door het slechte weer in
maart, kon de afgesproken datum
van oplevering niet worden gehaald.
Rombouts noemde het een bijzon
der project. Hij had met veel plezier
aan de jachthaven gewerkt. Het is
de eerste jachthaven in kunststof die
we hebben aangelegd. Het is jam
mer dat het afgelopen is." Hij wens
te de SWS veel succes en zei dat hij
ook graag de uitbreiding van de ha
ven wilde uitvoeren.
Peter van der Sterren rookt een zandhaai.
