Tweede fase Vroonstede wordt
wijk met huizen voor ouderen
'Nu is het maar afwachten of de
oeverzwaluwen komen broeden'
Kerken verliezen
proces tegen PKN
Klaverveld mag tóch
met 2 ha groter worden
'Vastleggen verhalen
gewone man belangrijk'
Proef botsingen
met wild
Castria bouwt grootste deel woningen in Sint-Annaland
Disco voor
de Roparun
Waterschap Zeeuwse Eilanden graaft wand bij Oud-Vossemeer
Donderdag 20 maart 2008
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
9
De 31 huizen die in de
tweede fase van plan
Vroonstede in Sint-Anna
land kunnen komen, zijn
voornamelijk levensloop-
bestendige en seniorenwo
ningen die Castria gaat
bouwen. De gemeente zegt
het plan in nauw overleg
met de woningstichting te
hebben gemaakt. De mo
lenbiotoop beperkt de
goot- en nokhoogte van de
huizen. Er komt geen
aparte inspraakavond meer
voor de tweede fase.
Parkeernorm 1,75
SGP benieuwd
waarom asbest niet
eerder is ontdekt
Konijnen en kikkers
Bedrijventerrein Oud-Vossemeer
Niet meer agrarisch
Het is een soort nieuwbouwwijk voor de oeverzwaluw:
de ruim twee meter hoge broed wand van zand en klei,
die is aangelegd bij de Hiksekreek in Oud-Vossemeer.
Waterschap Zeeuwse Eilanden heeft de wand, die twee
jaar geleden is aangelegd, vrijdag voor het eerst steil af
gegraven. De wand heeft zich in de voorgaande jaren
moeten zetten, maar nu is hij gereed voor de vogels om
in te nestelen.
Gaten
Sint-Maartensdijk en Poortvliet wachten af
De Hersteld Hervormde Gemeenten van Sint-Maartens
dijk en Poortvliet hebben een proces dat ze hadden aan
gespannen tegen de Protestantse Kerk in Nederland
(PKN) verloren. Dat blijkt uit het vonnis van de Utrecht
se rechtbank. Sint-Maartensdijk en Poortvliet beslissen
binnenkort op een bijeenkomst in Lunteren of ze wel of
niet in hoger beroep gaan.
Gesprekken
Kees Slager gaat zich verdiepen in evacuatie
Mondelinge geschiedenis kan een aanvulling zijn op de
'officiële' geschiedschrijving en soms zelfs een correc
tie. Schrijver/journalist Kees Slager uit Poortvliet - die
jarenlang met 'oral history' bezig is geweest - vertelde
dat onlangs bij heemkundekring Stad en Lande van Tho
len. Hij riep de leden op om, via interviews, de herinne
ringen van gewone mensen op band vast te leggen. En hij
adviseerde om met de eigen familie te beginnen.
Landarbeiders
Evacuatie
Waterschap Zeeuwse eilanden doet
onderzoek naar verkeersongevallen
met wild. Aanleiding hiervoor zijn
het grote aantal ongevallen met wil
de dieren, er zijn er circa 50 geregi
streerd in 2007, in de Kop van
Schouwen-Duiveland.
Adviesbureau VIA voert het onder
zoek uit en kijkt naar locaties waar
de ongevallen, meestal met reeën en
damherten, zich voordoen. Het wa
terschap wil de risico's voor de ver
keersveiligheid beperken, omdat de
ongevallen naast materiële schade
aan het voertuig en letsel aan bij
dier ook kunnen leiden tot letsel aan
de inzittenden. Het gemeentelijk or
gaan wil inzicht krijgen in de ken
merken van de omgeving en de weg
die de grootste kans op overstekend
wild opleveren.
Het onderzoek wordt begeleid door
een werkgroep die bestaat uit wa
terschap Zeeuwse Eilanden, pro
vincie Zeeland, Rijkswaterstaat,
ROVZ, gemeente Schouwen-Dui
veland en Staatsbosbeheer. De kos
ten van het onderzoek bedragen
26.000 euro. Na de zomervakantie
zijn de onderzoeksresultaten be
kend en zullen eventuele maatrege
len volgen.
VERVOLG KON1NG1NNEDAC
„Ik mis jonge ouders die zich willen
inzetten bij activiteiten voor de
jeugd. Daarom hoop ik dat er meer
mensen opstaan. En voor degenen
die al wél meedoen, neem ik mijn
petje af. Zij moeten nu iets méér
doen."
Het programma in Tholen wordt
aangepast. De aubade, spelletjes en
viswedstrijd gaan door, net als het
touwtrekken. Maar dus geen ver
sierde fietsen. En hoewel STAD
heeft opgeroepen om de straten te
versieren, is er dit keer geen wed
strijdelement aan verbonden. Ook
dat is een gevolg van de verminder
de belangstelling. „Eigenlijk gaat
dit aan zijn eigen succes ten onder.
Want de afgelopen jaren is er een
saamhorigheid ontstaan en zijn be
woners allerlei dingen samen gaan
doen. Ze kiezen nu voor de sfeer in
plaats van de wedstrijd." Moest de
reveille enkele jaren geleden wor
den geschrapt omdat de toren van
de Grote Kerk tot verboden verbied
werd verklaard, dit onderdeel keert
terug. Maar de plek wil Van de Vel
de nog niet onthullen, dat moet een
verrassing blijven. „De viering van
Koninginnedag in Tholen gaat door
en het wordt een feest. Ik hoop dat
veel mensen zullen zeggen: dit moet
blijven en daarom meld ik me aan
als vrijwilliger", besluit de voorzit
ter van STAD.
Het te bebouwen gebied is nu nog
landbouwgrond en hertenkamp.
Met name het laatste is een trek
pleister voor ouders met kinderen
die de dieren van brood e.d. voor
zien. Het terrein ligt in het noord
oostelijke deel van Vroonstede, tus
sen het busstation en de F.M.
Boogaardweg. De 31 huizen wor
den ook begrensd door de begraaf
plaats aan de ene kant en de Bie-
rensstraat aan de andere kant. In het
noordelijke en oostelijke deel van
het plan kunnen vrijstaande huizen
gebouwd worden of 2-onder-1 -kap-
woningen. In het zuidwestelijke
deel geschakelde en aaneengesloten
woningen. In het zuidwestelijke
deel zal een plein van 500 m2 als
openbaar gebied fungeren. Castria
Wonen bouwt het grootste deel van
de 31 huizen. De woningstichting
beschikt echter al een paar jaar over
grond in de eerste fase van Vroon
stede die nog steeds niet bebouwd
is. De grondeigenaren in de tweede
fase hebben echter bericht gekregen
van de gemeente, dat de percelen 1
november a.s. beschikbaar moeten
zijn. Nu de vraag naar huizen terug
loopt en de leegstand toeneemt, is
het de vraag of de tweede fase in
2009 bouwrijp gemaakt zal worden.
De kredietcrisis maakt de banken
ook voorzichtiger wat verstrekking
van hypotheken aangaat.
De gemeente hanteert voor de twee
de fase de nieuwe parkeernorm van
1,75 parkeerplaats per huis, waar-
Het hertenkamp van de familie W. van Vossen achter de FM. Boogaardweg bij de begraafplaats in Sint-Annaland moet mogelijk in 2009
plaats maken voor woningbouw, al stagneert de huizenmarkt op dit moment.
mee op het groeiende autobezit
wordt ingespeeld. In de eerste fase
bedroeg de parkeernorm 1,2/1,3
parkeerplaats per woning. Castria
had zich daar eerst op verkeken, wat
mede de grote vertraging van dit
plan heeft opgeleverd. De gemeente
hield voet bij stuk dat de bewoners
op eigen terrein hun auto moeten
Het aantreffen van asbest bij de
sloop van de scholen in Sint-Anna
land, terwijl dat niet in de inventari
satierapporten stond, is voor de
SGP-fractie in de gemeenteraad aan
leiding tot het stellen van vragen aan
burgemeester en wethouders. Na
mens de fractie wil H.W. van Eenen-
naam weten of b. en w. vinden dat
het onderzoek naar de aanwezigheid
van asbest 'van voldoende kwaliteit'
is geweest. En hoe het kan dat de
aanwezigheid ervan niet in de rap
porten stond. Inmiddels is gebleken
dat het verwijderen van het asbest
heeft geleid tot extra kosten. Wie be
taalt dat, en zijn de kosten van de on
deugdelijke eerste inventarisatie voor
de gemeente, wil de SGP weten.
parkeren in plaats van op de open
bare weg.
In de tweede fase beïnvloedt stelling
molen De Vier Winden de bouw
hoogte, want de molen mag in zijn
functioneren niet onevenredig wor
den belemmerd. Bij de nieuwbouw
van zorgcentrum de Schutse speelde
dat ook al een grote rol. De huizen di
rect achter de F.M. Boogaardweg
(waar nu het hertenkamp ligt) krijgen
maximaal een goot- of boeibord
hoogte van 4 meter en een nokhoogte
van 6 meter. De huizen verder rich
ting busstation mogen qua goothoog-
te 6 meter worden. Garages en ber
gingen niet behorend tot enige
woning hebben een maximale goot-
hoogte van 3 meter. Van de bouw
hoogte kan alleen om stedenbouw
kundige redenen worden afgeweken.
In 2002 en 2004 is er bodemonder
zoek gehouden in de landbouwperce-
len en daarbij is geen verontreiniging
aangetoond. Archeologische bodem
schatten zijn er evenmin, zo toonde
een onderzoek uit 2001 aan. De
luchtkwaliteit ligt onder de normen,
zodat het er wat dat betreft goed wo
nen is. Beschermde diersoorten als
egel, konijn, veldmuis, kikker en pad
komen door het bouwplan volgens de
gemeente niet in gevaar.
Over de watertoets is uitgebreid over
leg geweest met waterschap Zeeuwse
Eilanden en het waterschap verwacht
geen knelpunten na bouw van 31 hui
zen. Wel moeten er gescheiden riole
ringen komen. Via de kopsloot aan de
noordkant van de F.M. Boogaardweg
voert de gemeente het water af. Op
die manier kan de doorspoeling van
de sloot, waarop een gemengde over
stort loost, verbeteren.
De grond in de tweede fase is nage
noeg geheel in eigendom van de ge
meente, op de kavel van P.A. Snoep
na aan de Bierensstraat. Daar staat nu
nog een schuur die vervangen wordt
door een vrijstaande woning. Naast
dat huis komt er een voet-/fietspad
dat de 31 huizen mede ontsluit. Voor
het autoverkeer komt er een weg door
het plan die aansluit op de weg in de
buurt van de bushalte. Fietsers en
voetgangers kunnen de nieuwbouw
wijk ook langs de begraafplaats via
de F.M. Boogaardweg (tegenover
zorgcentrum de Schutse) bereiken.
De gemeente belegt geen hoorzitting
meer voor de tweede fase van Vroon
stede. De eerste fase is 30 september
2002 vastgesteld.
Gedeputeerde staten van Zeeland hebben adviezen naast zich neerge
legd door bedrijventerrein Klaverveld bij Oud-Vossemeer toch met 2
ha te laten uitbreiden. Dit tegen de zin van bewoner V.J.W. van Bijnen
uit de Molenstraat die nog meer zwaar verkeer vreest als de bedrijvig
heid toeneemt. De subcommissie voor de gemeentelijke plannen, waar
in allerlei deskundigen zitting hebben, vond een uitbreiding van Kla
verveld met 1 ha meer dan voldoende, maar g.s. zijn gezwicht voor het
pleidooi van de gemeente Tholen.
Minister Cramer heeft onlangs ge
waarschuwd voor verrommeling
van het landschap door groei van
bedrijventerreinen met lelijke be
drijfsgebouwen. De subcommissie,
waarin een vertegenwoordiger van
het ministerie van vrom zitting
heeft, lette daarom op die aspecten
bij de behandeling van bestem
mingsplan Kom Oud-Vossemeer.
Niet alleen het rijksbeleid, ook het
provinciaal beleid is gericht op bun
deling van bedrijvigheid op enkele
grootschalige terreinen bij steden en
dragende kernen, zoals Welgelegen
Tholen. Kleinschalige bedrijventer
reinen als Klaverveld Oud-Vosse
meer kunnen beperkt uitbreiden in
de vorm van een stedenbouwkundi
ge afronding en als sprake is van
verbetering van de ruimtelijke kwa
liteit. De subcommissie noemde de
uitbreiding van 2 ha fors. Twee ge
deelten van de interne ontsluitings-
weg van Klaverveld lopen nu dood.
Daartussen is sprake van een pro
visorische verbinding. Volgens de
commissie moet verbetering van
ruimtelijke kwaliteit niet verward
worden met een goede landschappe
lijke inpassing. Klaverveld ligt op
slechts enkele kilometers van Wel
gelegen Tholen. Dat beperkt naar de
mening van de subcommissie nut en
noodzaak van de uitbreiding in Vos-
semeer. Aangezien de landschappe
lijke inpassing van Klaverveld bij
een groei van 1 ha niet gegaran
deerd kan worden, keurde de sub
commissie de totale uitbreiding af.
De gemeente was verbaasd, want 10
juli keurde de provincie het bedrij
venterreinprogramma goed, inclu
sief de 2 ha bij Klaverveld. Overi
gens plaatste de provincie daar wel
de kanttekening bij, dat de adequate
beoordeling pas bij de bestem
mingsplanprocedure zou plaatsvin
den. Een sterker punt vindt de pro
vincie, dat het perceel van 2 ha
sinds 1997 - na afronding van de
ruilverkaveling - niet meer agra
risch is ontsloten vanwege de ver
keersveiligheid op de provinciale
weg. Vanaf dit tijdstip is de grond,
die zeer laag gelegen was, ook op
gehoogd met restgrond van allerlei
(wegen)bouwwerken. Het hoogte
verschil met de naastgelegen land
bouwgrond is dan ook aanzienlijk,
voornamelijk om wateroverlast bij
toekomstige uitbreiding van het be
drijventerrein te voorkomen. Feite
lijk is deze grond daarom agrarisch
niet meer te gebruiken. De provin
cie noemt de door de gemeente aan
gevoerde argumenten echter niet
'even valide.' Zo is volgens Middel
burg het onderscheid dat de ge
meente nog maakt tussen lokale
bedrijven op de kleinschalige terrei
nen en regionale bedrijven op de
grootschalige industrieterreinen
'niet houdbaar.' Desondanks keuren
g.s. de 2 ha goed omdat het perceel
nauwelijks nog agrarisch te gebrui
ken is. Bovendien is de gemeente in
gesprek met een in de dorpskom
van Vossemeer gevestigd bedrijf dat
overweegt te verplaatsen naar Kla
verveld. Garage Van Daalen in de
Hofstraat en aannemingsbedrijf
Dura Vermeer (voorheen Hommel)
aan de Coentjesweg zijn nog twee
bedrijven in de dorpskom. De ge
meente heeft ook nog aangevoerd
dat Klaverveld een rol kan spelen
bij het opvangen van bedrijven die
in Tholen Noord weg moeten. In
Vossemeer mogen er namelijk nog
bedrijven met bedrijfswoning ko
men, op Welgelegen niet.
De bezwaren van V.J.W. van Bijnen
over de toenemende verkeersdruk
op de Molenweg, Onder de Molen
en Molenstraat hebben g.s. onge
grond verklaard. Hetzelfde geldt
voor het bezwaar van W.J. Oudes-
luijs uit Tholen voor de weegbrug
aan de Veerstraat in Vossemeer. Die
wordt in feite wegbestemd zonder
dat er een huis gebouwd mag wor
den en dat wil Oudesluijs graag.
Het running team Tholen houdt op
vrijdag 4 april om acht uur een dis
coavond in Haestinge in Sint-Maar
tensdijk. Evenementenorganisato
ren Jan de Viet en Erik Scherpenisse
(J&E) verlenen hun medewerking
aan deze avond, waarvan de entree
gelden zijn bestemd voor het Run
ning Team Tholen. Dit team neemt
dit jaar voor de eerste maal deel aan
de Roparun. De start van deze esta
fetteloop van ruim 500 kilometer is
op 10 en 11 mei in Parijs. De finish
is 12 mei (Tweede Pinksterdag) op
de Coolsingel in Rotterdam. Het
doel van de loop is, zo veel moge
lijk geld inzamelen om het leven
van volwassenen en kinderen met
kanker te verbeteren. Drie dj's bren
gen op de discoavond gevarieerde
muziekstijlen.
Pieter Voets van Stichting Landschapsbeheer Zeeland kijkt toe hoe stagiair Michiel Provoost nestgaten graaft in de wand voor de
oeverzwaluwen. Het is van belang dat de nesten hoog in de wand komen als bescherming tegen water en roofdieren.
De oeverzwaluw staat op de lijst
van beschermde vogels, omdat zijn
populatie in 1985 door een aantal
oorzaken, waaronder sterke droog
te, een dieptepunt had bereikt tot
zo'n 5000 paren. Daarom zijn vo
gelliefhebbers de dieren een handje
gaan helpen, waardoor de vogel
stand weer is gaan groeien: tegen
woordig zijn er al 20.000 broedpa-
ren geteld.
De oeverzwaluwen hebben een
voorkeur voor het broeden in steile
zand wanden langs het water. In de
natuur worden door de verschillen
de waterstanden vanzelf zulke
wanden gecreëerd, maar dit neemt
af. De vogels gingen op zoek naar
alternatieven. „Er was een zand
heuvel aan de Brabantse kant van
het Schelde-Rijnkanaal waarin ze
nesten bouwden, maar die is ver
dwenen", zegt Pieter Voets van
Stichting Landschapsbeheer Zee
land (SLZ). Deze stichting inventa
riseert in opdracht van de provincie
Zeeland hoe het met het leefgebied
van de zwaluw is gesteld. Zeeland
is met haar vele water aantrekkelijk
voor het vogeltje, omdat het leeft
van de insecten die zich bij het wa
ter bevinden. Naast de wand in
Oud-Vossemeer, bestaan er twee
oudere exemplaren in Sint-Philips-
land en in Westkapelle. Het water
schap onderhoudt deze wanden in
overleg met SLZ.
De oeverzwaluw is met zijn 12
centimeter lengte de kleinste zwa
luwsoort die we in Nederland ken
nen. Hij heeft een vuilwitte kraag
en buik en zijn borst heeft bruine
veertjes. Zijn staart is licht gevorkt.
Het vogeltje arriveert eind deze
maand in Nederland vanuit zijn
overwinteringsgebied in de Sahel
(Afrika). „Normaalgesproken gra
ven ze hun nesten zelf, maar we
helpen ze door alvast wat gaten
voor te boren. Door de klei komen
ze niet zo makkelijk heen", legt
Voets uit. Michiel Provoost is stu
dent bos- en natuurbeheer en loopt
stage bij SLZ. Hij steekt met een
grondboor tientallen gaten in de
ruim dertig meter lange zandmuur.
„De holen moeten hoog in de wand
komen en een beetje schuin om
hoog", licht Provoost toe. „Dan
kunnen zijn vijanden, zoals vossen.
er niet bijkomen en stromen de
nesten niet vol met water." De zwa
luwen graven overigens hun nest
gangen soms tot wel 160 centime
ter diep.
Ze broeden van half april tot eind
augustus en leggen soms twee keer
eieren, zo'n vier eitjes per keer.
Deze komen na ongeveer twee we
ken uit. De zwaluwen verlaten eind
september ons land weer. Omdat ze
trouw zijn aan hun nestplaats, ke
ren ze het volgende jaar weer terug
naar dezelfde plek.
In de voorgaande jaren zijn de oe
verzwaluwen niet komen broeden
in Oud-Vossemeer, maar dat kwam
omdat de wand nog niet nestklaar
was. Het is ook dit jaar niet zeker
of ze hun intrek nemen in de nieuw
opgeleverde woning. Voets: „Het is
afwachten of ze willen komen
broeden."
De eerste wand voor oeverzwalu
wen stamt uit 1986 en staat in het
recreatiegebied Hemelrijk. Hij is
bedacht door de vogelwacht in
Uden. Inmiddels zijn er ruim 60
wanden in het hele land.
„De rechter heeft gesproken en dat
is in het nadeel van ons uitgeval
len", zegt C. Knuist van de Hersteld
Hervormde Gemeente Sint-Maar
tensdijk. M. Bijl van de HHG
Poortvliet laat weten, dat er geza
menlijk gesproken gaat worden over
de gevolgen van de uitspraak.
Totaal 53 Hersteld Hervormde Ge
meenten hadden een civiele proce
dure aangespannen tegen de PKN.
Ze konden zich niet vinden in de
leer en organisatie van de gefuseer
de kerk en wilden daarom niet toe
treden tot de PKN en hun naam, ei
gendom van de kerkelijke gebou
wen en het kerkelijk vermogen be
houden.
De synode van de Nederlandse Her
vormde Kerk had echter eerder al
besloten, dat het niet mogelijk is om
als lokale Hervormde Gemeente
buiten de PKN te blijven. Ook Sint-
Maartensdijk en Poortvliet gingen
dus per 1 mei 2004 automatisch op
in de PKN en pastorie, kerk, geld en
eventueel ook land (inclusief tuin
tjes) bleven juridisch eigendom van
de PKN. Afscheiden of los voortbe
staan kon volgens de synode niet,
en bezwaren hiertegen werden door
de commissie voor bezwaren en ge
schillen afgewezen.
De rechtbank concludeert, dat de
Nederlandse Hervormde Kerk een
organisatiestructuur had, waarbij de
synode het hoogste orgaan is. De 53
protesterende gemeenten, waaron
der Sint-Maartensdijk en Poortvliet,
maken volgens de rechtbank sinds 1
mei 2004 deel uit van de PKN en
procederen als onderdeel van de
PKN. De rechtbank stelt dat de 53
geen procesbelang meer hebben bij
toewijzing van hun vorderingen,
want ze maken nu deel uit van de
Hersteld Hervormde Gemeenten.
Een groep van 29 Hersteld Her
vormde Gemeenten, waaronder
Poortvliet en Sint-Maartensdijk,
had een vordering ingediend waar
bij de rechtbank werd voorgelegd
dat de PKN een bijzondere zorg
plicht had geschonden. De recht
bank heeft die vordering afgewezen
omdat zij niet eerst naar de kerkelij
ke rechter zijn gestapt.
Zowel met Sint-Maartensdijk als met
Poortvliet lopen er al geruime tijd
gesprekken met een speciale com
missie van de PKN, de commissie
voor bijzondere zorg (CBZ). Er moet
een ledenontvlechting plaatsvinden
en de eigendomsituatie juridisch
worden geregeld. Vele leden van de
HHG hebben hun lidmaatschap niet
opgezegd en zijn dus automatisch lid
van de PKN geworden terwijl ze
daar niet bij willen horen. Kerkge
bouw en pastorie zijn in gebruik bij
de HHG, maar de PKN is nog steeds
de eigenaar. In Sint-Maartensdijk is
er echter sprake van een bijzondere
situatie omdat de eigendommen daar
zijn ondergebracht in een stichting
vermogensbeheer. „En daar kun je
niet zomaar aan", zegt Knuist.
Poortvliet heeft geen aparte stichting
opgericht omdat de juridische haal
baarheid daarvan ook wordt betwist
gezien het presbyteraal-synodaal
stelsel van de toenmalige Nederland
se Hervormde Kerk. die bij de fusie
in mei 2004 juridisch in de PKN is
opgegaan.
Poortvliet had in de periode van ds.
Tj. de Jong al met een kerksplitsing
te maken, toen er leden naar Oud-
Vossemeer, Tholen en Sint-Maar
tensdijk zijn gegaan. „Ieder zat in
mei 2004 al op zijn plek, zodat
99,9% van de leden van de voormali
ge Hervormde Gemeente Poortvliet
tot de HHG behoort", maakt Bijl
duidelijk. „De PKN wil ons ook niet
dwars zitten, zo is ons gebleken. We
hebben vrij goede gesprekken gehad
met de CBZ, maar er is nog geen
overeenstemming bereikt. Gezien de
uitspraken van PKN-voorzitter ds.
Plaisier verwacht ik ook geen grote
moeilijkheden bij het zoeken naar
een definitieve oplossing." De vraag
is nu voor welk bedrag de HHG in
Poortvliet en Sint-Maartensdijk het
kerkgebouw en de pastorie mogen
overnemen.
Slager zei dat geschiedschrijving
eeuwenlang alleen over de maat
schappelijke toplaag ging. Pas tegen
het einde van de negentiende eeuw
kwam er maatschappelijk aandacht
voor de gewone man. Dat leidde bij
voorbeeld tot wetten op het terrein
van de leerplicht en de kinderar
beid. Ook ontstonden de eerste vak
bonden. Maar voor de Tweede We
reldoorlog hielden wetenschappers
en journalisten vast aan de traditie.
„In kranten stonden geen inter
views. Journalisten waren vooral
heren met een hoed op. En die hoed,
die namen ze af", schetste Slager
de houding van de pers tegenover de
autoriteiten. In de Verenigde Staten
en Engeland werden voor het eerst
de verhalen van gewone mensen op
getekend. Dat is de reden dat de
term 'oral history' ook in ons land
in gebruik is geraakt.
Kees Slager kwam ermee in aanra
king door uitgeverij Link, die het
plan had opgevat om boeken uit te
geven over oude beroepen en daar
voor mensen te interviewen. Slager
pakte de landarbeiders in het zuid
westelijk kleigebied bij de kop. Hij
kwam immers zelf uit een landarbei
dersfamilie. Ruim zestig mensen
sprak hij over hun leven. „De be
staande literatuur over de landbouw
ging vooral over de cijfers, de op
brengsten en dergelijke. Vanuit het
gezichtspunt van de boeren. Wat de
arbeiders me vertelden, voegde iets
toe. Het was een aanvulling." Van het
in 1981 verschenen boek Landarbei
ders zijn 12.000 exemplaren ver
kocht. „Ik kreeg heel veel positieve
reacties van mensen. Ook van kinde
ren van de geïnterviewden, die me
lieten weten hoe belangrijk hun ou
ders het hadden gevonden dat ze hun
verhaal konden vertellen." Vervol
gens kreeg hij bij de VPRO de kans
om het radioprogramma OVT, onvol
tooid verleden tijd, te gaan maken.
Je moet je interviews goed voorbe
reiden, legde Slager uit. De punten
opschrijven die je aan de orde wilt
stellen. En jezelf inlezen. Ben je
eenmaal bij iemand, dan stel je die
eerst op zijn gemak en vervolgens
loopt het gesprek meestal vanzelf.
Zeker als je met Zeeuwen ook zelf
het dialect gebruikt. Slagers erva
ring is dat mensen graag genoeg
vertellen, ze ervaren dat hun verhaal
belangrijk wordt gevonden. Hij
neemt de gesprekken op band op en
schrijft ze later helemaal uit. Be
stond Landarbeiders uit louter inter
views, de heruitgave - uit 2005 -
Armoede treedt binnen bevat ook
beschrijvende gedeeltes uit ander
bronnenmateriaal. Die mix paste hij
voor het eerst toe in De Ramp een
reconstructie en het bevalt hem pri
ma. Een gevaar bij het optekenen
van verhalen is dat de herinnering
van mensen gekleurd is, of zelfs
fout. Het inlezen én het met méér
mensen over een onderwerp spre
ken kan dit ondervangen. Slager gaf
het voorbeeld van iemand die hij
over de Ramp interviewde, en die
vertelde dat prins Bernhard op
maandag 2 februari in het dorp was
gekomen. „Dat kon helemaal niet,
want op die datum was de prins in
New York."
Dat verhalen de geschreven ge
schiedenis kunnen corrigeren, was
hem gebleken bij het interviewen
van Zeeuwse vissers. Die vertelden
allemaal dat de oorlogsjaren voor
hen in financieel opzicht prima wa
ren geweest. Maar in Zeeland 40-45
staat dat de vissers het slecht had
den omdat ze niet op de Noordzee
mochten vissen. „Er waren toen
echter in Zeeland geen vissers die
haring of kabeljauw visten op de
Noordzee. Ze gingen op platvis. Uit
de bronnen bij het boek bleek, dat
de mindere opbrengsten juist op ha
ring en kabeljauw betrekking had
den. De schrijver ging in de fout
doordat hem de kennis ontbrak over
de Zeeuwse visserij."
Slager vertelde dat hij is betrokken
bij een Zeeuwse stichting die de ge
schiedenis van de twintigste eeuw
vastlegt. Honderden geluidsbanden
liggen er inmiddels in het Zeeuws
Documentatiecentrum, ook met
geïnterviewde Tholenaren. Met het
verstrijken van de tijd wordt het
steeds belangrijker om de verhalen
van oude mensen vast te leggen, al
dus de spreker. Een stuk sociale ge
schiedenis blijft op die manier
bewaard. In Schotland doen heem
kundekringen dat werk al vele jaren,
zei hij met nadruk. Hij riep dan ook
iedereen op om oudere mensen te in
terviewen over hun leven. En omdat
dat het dichtst bij is, zou men kunnen
beginnen in de eigen familiekring.
Zelf heeft de Poort vlietenaar het plan
opgevat om de evacuatie in Zeeland
tijdens de Tweede Wereldoorlog aan
te pakken.