'We zijn een volkskerk waar
plaats is voor alle geledingen'
Kim Kodde controleert gebitten
van scholieren in Zuid-Afrika
Krieltjes en aardbeien
bij agrarische dag
Onderhoud aan
polderwegen
Schade tarwe
door ganzen
Hervormde Gemeente in Sint-Philipsland bestaat 350jaar
Donderdag 24 mei 2007
„Als de kinderen in de behandelstoel zaten, gaven ze
geen kik. Dat was mooi om te zien. Alleen aan de trillen
de handjes kon je merken dat ze bang waren." Mondhy
giëniste Kim Kodde (22) werkte twee weken als vrijwil
ligster in Zuid-Afrika. Vol indrukken kwam ze, een
ervaring rijker, vorige week weer thuis in Sint-Annaland.
EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT
De familie Weterings aan de Patrijzenweg in Oud-Vos-
semeer mocht onlangs 95 dames in hun aardbeienkwe
kerij verwelkomen. Het bezoek stond in het teken van
de jaarlijkse agrarische dag van de Plattelandsvrouwen
Tholen en Sint-Philipsland. 's Middags bezochten de le
den het aardappelschilbedrijf van J. Slager in Sint-An
naland.
Truck
Witte auto
Rugzaktoeristen
Sprookje
Rooien
Stroom en gas
worden goedkoper
Met een samenzangavond herdacht de Hervormde Ge
meente in Sint-Philipsland zaterdag het 350-jarig be
staan. De Gereformeerde kerk (zoals de kerk toen heet
te) werd officieel opgericht op 8 mei 1657. Ze telde toen
ruim twintig leden. Nu telt de gemeente 661 leden en
behoort sinds drie jaar tot de Protestantse Kerk in Ne
derland (PKN). Dominee L.W. den Boer is de 43ste pre
dikant in de geschiedenis van de Hervormde Gemeente.
Aangesproken
Afgezet
Nieuwe kerk
Sint-Annalandse en vriendin werken twee weken in Elandsdoorn
Plattelandsvrouwen bezoeken Thoolse ondernemers
Na het afronden van haar opleiding
in Nijmegen wilde Kim Kodde - ze
heeft inmiddels een baan in Bergen
op Zoom - graag vrijwilligerswerk
doen in het buitenland. Daarbij
kwam Zuid-Afrika in beeld omdat
de ouders van studiegenoot Wille-
mijne Grobben (21) de arts Hugo
Tempelman kennen die in dat land
dertien jaar geleden met een project
is begonnen. Het tweetal wilde er
eigenlijk twee, drie maanden gaan
werken. „Maar de organisatie vond
twee weken genoeg", vertelt Kim.
Samen met Willcmijne reisde ze
eerst vijf weken door het land. „Ei
genlijk hadden we liever eerst ge
werkt. Maar dat ging niet omdat de
school waar we aan de slag zouden
gaan, vakantie had."
De twee werkweken waren achteraf
veel te kort, vindt Kim. Zij en Wil-
lemijne verbleven in Groblersdal
(provincie Mpumalanga, vroeger
Transvaal), op twee uur rijden ten
noordoosten van Pretoria. Ze woon
den er in een studentenhuis dat
Tempelman heeft gekocht en waar
allemaal Nederlanders zaten. Voor
zijn project komen namelijk gere
geld studenten - vooral van de uni
versiteit en de hogeschool in
Utrecht - naar Zuid-Afrika. Dage
lijks reden Kim en Willemijne met
de auto naar de 'township'
(woonoord voor de zwarte bevol
king) Elandsdoorn, een rit van on
geveer twintig minuten. In die
plaats, met ongeveer 40.000 inwo
ners, staat de kliniek van Tempel
man. Daar begon de arts dertien
jaar geleden mee. Maar ondertus
sen is er een kraamkliniek bijgeko
men, een laboratorium, postagent
schap, sportvelden, drinkwater
voorzieningen en twee bakkerijen.
Ook is een vuilnisophaaldienst in
het leven geroepen, is er een tuin-
project waar vrouwen leren om
groente te verbouwen en is een
hiv/aids voorlichtingsteam actief.
De leefomstandigheden van de be
volking zijn door dit alles al een
stuk verbeterd, ook al doordat het
project werkgelegenheid verschaft
aan een aantal inwoners. Veel finan
ciële steun komt uit Nederland. Via
de stichting Elandsdoorn Founda
tion waarvan de tennissers Jacco
Eltingh en Paul Haarhuis ambassa
deurs zijn en onder meer zanger
Herman van Veen deel uitmaakt van
het comité van aanbeveling. „Bij
Groblersdal zijn een aantal enorme
farms te vinden, met soms wel
tachtig werknemers die allemaal bij
de boerderij wonen."
In Elandsdoorn stond een truck
waarin twee tandartsstoelen inge
bouwd waren, gefinancierd door de
Kiwanisclub Nijmegen. Samen met
de chauffeur Jay en tandartsassis
tente Dimakatsu reden Kim en Wil
lemijne daarmee dagelijks naar een
vijftien kilometer verderop gelegen
school. „Iedereen onderweg kende
die rode truck en zwaaide als we
passeerden." Op de school werden
de gebitten van de leerlingen - kin
deren in de leeftijd van 6 tot 16 jaar
- gescreend. Bij de meeste gebeur
de dat voor het eerst. De mondhy
giënistes stelden vast dat iedereen
veel bruinzwarte vlekken op de tan
den had. „Fluorose waarschijnlijk,
een gevolg van teveel fluoride in het
drinkwater", legt Kim uit. De ge
bitten werden schoongemaakt. Zij
en Willemijne behandelden ieder
ongeveer dertig kinderen per dag.
„Het viel op dat de tanden over het
algemeen netjes op een rij stonden
en dat er voldoende ruimte was
voor de verstandskiezen." Boren en
gaatjes vullen deden de twee ook
volop. „Dat zat in onze opleiding.
Trekken niet, dat hebben we dan
ook maar één keer gedaan." In de
truck waren alle benodigde instru
menten en andere spullen aanwe
zig. Het viel de Nederlandse mei
den op dat de kinderen - als ze in
de stoel zaten - geen kik gaven.
„Dat ze soms tóch gespannen wa
ren, kon je alleen zien aan hun tril
lende handen."
In de pauzes dromden de kinderen
samen rond de truck en praatten er
lustig op los. „Veelal Zulu, wat we
niet verstonden." De kinderen wa
ren duidelijk verwonderd over de
blanke huidskleur van Kim en Wil
lemijne, waarbij ze hen soms over
de arm wreven om te zien of het
echt was. De twee begonnen om
half negen en waren om half twee
klaar. „Geen probleem om ons te
vermaken, bij het studentenhuis
was een zwembad", zegt Kim. Dat
er in die twee weken nog drie va
kantiedagen vielen, daar baalt ze
wel van. Want dan kon er niet op de
school gewerkt worden en ze heb
ben dan ook niet alle leerlingen
kunnen screenen. „Eén dag hebben
we in de kliniek gewerkt en daar
volwassenen behandeld." Kim ver
telt dat de drie artsen in de kliniek
iedere dag maximaal honderd pa
tiënten hielpen. „De mensen liggen
buiten te wachten, soms gewoon
dood te gaan. Dat grijpt je erg aan."
De Sint-Annalandse is onder de in
druk van het leed dat ze er zag.
Maar tegelijkertijd ervoer ze de po
sitieve instelling en de vriendelijk
heid van de bevolking.
Heel nadrukkelijk aanwezig in
Elandsdoorn waren de waarschu
wingen tegen aids. „Op borden
langs de weg, op T-shirts die men
sen dragen." In zuidelijk Afrika is
deze ziekte een groot probleem, bo
vendien zijn medicijnen onvoldoen
de beschikbaar voor de arme bevol
king.
Grappig vond Kim het, om Neder
landse plaatsnamen te zien: „Mid
delburg bijvoorbeeld." En de tek
sten in het Afrikaans vond ze erg
veel gelijkenis vertonen met het
Zeeuws. Zo zag ze ergens het
woord 'oendermis', wat kippen
mest betekent. Met een braai - een
barbecue - namen de twee meiden
begin mei afscheid van Elands
doorn. Vanuit Johannesburg vlogen
ze terug naar huis.
Het Zuid-Afrikaanse avontuur be
gon in maart, toen Kim en Wille
mijne na vijftien uur vliegen in
Kaapstad arriveerden. De autorit
van het vliegveld naar de stad -
„ons was gezegd naar een witte au
to uit te kijken, maar er reden daar
zowat alleen maar witte auto's" -
maakte een onvergetelijke indruk
op de Sint-Annalandse. „Een weg
van vijf kilometer lang met aan de
ene kant de armoedige townships
en aan de andere kant luxe villa's.
Echt twee verschillende werelden."
Vóór hun werk in Elandsdoorn reis
de het tweetal vijf weken lang voor
al langs de kust. Ze beklommen de
Tafelberg en zagen bij Kaap de
Goede Hoop dolfijnen, zeehonden
en pinguins zwemmen in de Atlan
tische Oceaan. En bij een trip naar
Stellenbosch ontmoette Kim zelfs
haar oud-dorpsgenoot Kees Quist.
„Het is een prachtig land. Langs de
kust is alles groen, maar zodra je
het binnenland inging was het
droog en dor." Tevoren waren Kim
en Willemijne gewaarschuwd om
dat er heel veel criminaliteit is in
Zuid-Afrika. Ze hebben daar niets
van gemerkt. „Ja, in Johannesburg
stonden ter beveiliging overal enor
me hekken om de huizen en waren
de vensters voorzien van tralies."
De mondhygiënistes reisden als
rugzaktoeristen met de zogenaamde
Baz buss: een bus voor twintig per
sonen met een bagagewagen erach
ter. Deze bus rijdt dagelijks routes
en dan kunnen mensen naar belie
ven in- en uitstappen. Wat Kim op
viel, was dat de mensen er aan de
kant van de snelweg lopen en deze
doodgemoedereerd oversteken. „Er
liggen veel dode dieren langs de
weg en die blijven ook gewoon lig
gen." Mensen die gepropt in laad
bakken onderweg zijn, de verschil
len tussen rijk en arm, het zijn
zaken die het tweetal opvielen.
Ze verbleven onderweg langs de
kust van de Indische Oceaan veelal
in hostels. In plaatsen als Wilder
ness, Knysna, Port Alfred, Gra-
hamstown, Cintsa, Bulungula, Port
Saint Johns en Durban. In East-
Londen logeerden ze bij de ouders
van een student die enkele jaren ge
leden bij Willemijné thuis heeft ge
woond. De twee vermaakten zich
aan het strand, maakten een safari,
verkenden de omgeving met quads.
„In Bulungula logeerden we in zo'n
ronde hut, zonder elektriciteit en
stromend water. Dat was echt 'back
to basics', om te douchen moesten
we water verwarmen met paraffine.
We zaten twintig meter van de zee."
Kim genoot van de sociale kant van
de reis; ze ontmoette onder meer
Duitsers en Engelsen. „Je raakt in
gesprek en hoewel je soms maar een
dag bij elkaar bent, is het net of je el
kaar al heel lang kent." Het eten on
derweg bestond veel uit vlees en vis.
„Het vreemdste gerecht dat ik heb
gezien, waren de poten van een kip."
Het was herfst in Zuid-Afrika en
daardoor was het regelmatig be
wolkt weer. Maar de temperatuur
varieerde tussen de 23 en 30 gra
den. 's Nachts koelde het wel be
hoorlijk af. De Drakensberg en Le
sotho stonden ook op het
programma van de Nederlandse
meiden. „Dat laatste was een we
reld apart, net een sprookje. Je be
grijpt niet dat mensen op die manier
kunnen leven." Ze zagen er, bij mist
en regen op dik 3000 meter hoogte,
mannen met dekens om, bivakmut
sen op en rubberlaarzen aan die vee
hoedden. „Een toendra-achtige om
geving. Die mensen wonen met zijn
achten in ronde hutten. Het was
heel apart om te zien." Zo'n drie
duizend kilometer legden Kim en
Willemijne af tussen Kaapstad en
Johannesburg. „Eigenlijk had ik het
toen wel zo'n beetje gehad. Maar
eenmaal aan de slag in Elandshoorn
kreeg ik er weer zin in."
De Zuid-Afrikaanse wijn beviel zo
goed, dat de meiden een voorraadje
mee naar huis wilden nemen.
„Maar dat kon niet. We maakten
een tussenstop in Frankfurt en daar
vandaan mochten, in verband met
de veiligheid, geen vloeistoffen
meegenomen worden." Ze heeft die
zeven weken in Afrika ook weieens
een simpel snoepje gemist, zegt ze.
„De koekjes die ze er hadden, wa
ren zó zoet. Dat was echt niet lek
ker. En het eerste wat ik deed toen
ik thuis kwam. was een haring
eten", zegt de Sint-Annalandse
Kim Kodde.
De dames kwamen rond half tien in
de brasserie van Woonboulevard
Poortvliet bijeen om vervolgens in
twee groepen af te reizen naar de
Vossemeerse aardbeienteler. Hij
teelt al vijftien jaar aardbeien en
vestigde zich eind jaren negentig in
de voormalige bloemenkas aan de
Patrijzenweg. De aardbeien worden
geteeld in bakken en worden in zes
weken geoogst. Als eind mei de
laatste aardbeien zijn geplukt, wordt
de kas schoongemaakt. De 72.000
eenjarige planten maken plaats voor
nieuwe, die in augustus worden ge
leverd. Insecten spelen een belang
rijke rol in de kwekerij, zo zorgen
bijen en hommels voor de bestui
ving. Eventuele schadelijke insecten
worden bestreden door sluipwes
pen. De teler legde de dames verder
uit dat in oktober de aardbeienpluk
weer start, om in januari weer van
vooraf aan te beginnen. Na een lun
ch in de brasserie van de Poortvliet-
se woonboulevard, vertrok de groep
naar het tweede bedrijf van de dag;
het aardappelschilbedrijf aan de
Oostweg in Sint-Annaland.
In de kantine kregen de dames door
De komende weken wordt onder
houd gepleegd aan een aantal polder
wegen. BAM Wegen doet dat in op
dracht van het waterschap. Op
Tholen en Sint-Philipsland komen de
Het Zeeuwse nutsbedrijf Delta ver
laagt per 1 juli de prijzen van gas en
elektriciteit. Op 1 februari zijn de
energieprijzen nog verhoogd. Maar
nu blijkt de inkoop dermate veel la
ger uit te vallen, dat de gasprijs met
Om de schade aan tarwe en gras
zaad van vogels tegen te gaan,
heeft H. van de Zande aan de
Boomdijk in Tholen bij de provin
cie een ontheffing gevraagd van
de Hora- en faunawet voor het do
den van wilde eens, knobbel
een promotiefilm een goed idee
over het reilen en zeilen van het be
drijf. Slager vertelde dat hij op 140
hectare aardappelen teelt op Tho
len, Sint-Philipsland en West-Bra
bant en twee vrachtwagens heeft
om de aardappelen te vervoeren.
Over drie weken begint men weer
met het rooien, dit gebeurt met de
bunkerrooier. De schilafdeling is
drie dagen per week in productie,
wat de agrariër wil uitbreiden naar
zes dagen. De aardappelen worden
in een bunker gestort, gewassen en
daarna netjes geschild door een
draaiplateau met mesjes. Aardap
pelen voor verse friet gaan direct
naar de afnemers, zoals restau
rants, de verpakte aardappelen
gaan naar de groothandel. Het
aardappelsorteerbedrijf verhuist
binnenkort van de oude loods naar
de nieuwe uitbreiding. De oude
loods gaat dienst doen als opslag
voor werktuigen. In de kas achter
het bedrijf gaat men het pootgoed
voorkiemen. Het restafval van de
schilafdeling wordt afgevoerd door
een buis en buiten geperst tot vee
voer en vloeibaar zetmeel. De da
mes gingen na de excursie naar
huis met een bakje aardbeien en
een zak krieltjes.
Heideweg, Sluispolderweg, Platte-
weg, Schoondorpsedreef. Gouwe-
weg, Mosselhoekseweg, Nieuwland-
sekruisweg, Broeksedijk. Molenweg,
Zuiddijk en Slaakweg aan de beurt.
Als een weg meerdere dagen moet
worden afgesloten, wordt een omlei
ding aangegeven.
Half juli moet het karwei geklaard
zijn.
8% omlaag kan en die van elektrici
teit met 3,5%. Op die manier wil
Delta de klant mee laten profiteren
van het behaalde voordeel. Een ge
zin dat 18(X) m3 gas en 2500 kWh
elektriciteit per jaar verbruikt, is re
spectievelijk 64 en 9 euro goedko
per uit, heeft Delta berekend.
Er zijn ongeveer 200.000 huishou
dens klant bij het nutsbedrijf.
zwaan, canadese gans, smient,
brandgans, kolgans, rotgans en
grauwe gans.
De provincie neemt het in behan
deling en moet voor het verzoek
advies vragen van het faunafonds.
Van de Zande kan op korte termijn
nog een antwoord verwachten. Het
voorbereiden van het besluit
neemt enkele weken in beslag, zo
laat het hoofd landelijk gebied van
de provincie de aanvrager weten.
Dominee L. W. den Boer (rechts) en ouderling-kerkrentmeester P.C. Quist voor het kerkgebouw dat in 1668 in gebruik werd genomen.
De gemeente is een stabiele factor
in de Fluplandse samenleving, maar
heeft ook roerige tijden meege
maakt, blijkt uit de historie van de
kerk. De aansluiting in 2004 bij de
PKN heeft in de Hervormde Ge
meente niet tot een scheiding geleid
zoals in vele andere gemeenten in
ons land wel is gebeurd. Maar de
gemeente heeft zich wel met grote
moeite, zorg en pijn onderworpen
aan het besluit van de Generale Sy
node om te fuseren. Den Boer: „Er
zijn slechts enkele gemeenteleden
die niet meer komen, al is elk ge
meentelid er voor ons één te veel.
Wanneer de gemeente na 1 mei
2004 echter in tweeën zou zijn ge
splitst dan had, het er hier heel an
ders uitgezien." In Sint-Annaland
gebeurde dat wel en daar wordt hard
gebouwd aan een nieuwe kerk van
de Hersteld Hervormde Gemeente.
Volgens ouderling-kerkrentmeester
P.C. Quist valt de schade van de
kerkfusie mee en is het mogelijk om
binnen het grotere PKN-verband
toch een eigen identiteit te behou
den: „Het is een hele pluriforme
kerk geworden. In de praktijk is de
gemeente hetzelfde gebleven. We
hebben alleen te maken met een an
dere kerkorde. Het gaat er alleen om
hoe je je daartoe verhoudt."
Den Boer: „We houden ons exclu
sief aan de Gereformeerde belijde
nis." Den Boer is in september 2006
begonnen. Het is de eerste gemeente
van de jonge dominee die samen
met zijn vrouw en zoon Thomas
zijn intrek nam in de pastorie. Velen
gingen hem al voor. „We zijn het al
goed gewend. Het is een fijne ge
meente om te beginnen." Zijn naam
staat nog niet op de imposante lijst
met namen op het predikantenbord
dat in 1999 is vernieuwd. Quist:
„Het zijn speciale letters, maar zijn
naam komt er op, hoor."
De gemeente rekent zich tot het
midden van de Gereformeerde
Bond. Dat heeft tot gevolg gehad
dat de uiterst linkse en de uiterst
rechtse flank van de gemeente in de
loop der jaren elders is gaan kerken.
Het zijn er 72. Ze hebben onderdak
gevonden in gemeenten in Steenber
gen, Nieuw-Vossemeer, Oud-Vosse-
meer en Sint-Maartensdijk. Het is
een bekend verschijnsel. Het ge
beurt bij vele kerken. Andersom is
het ook zo dat de Hervormde Ge
meente in Sint-Philipsland leden
trekt uit andere plaatsen zoals
Nieuw-Vossemeer, Steenbergen,
Oud-Vossemeer en Poortvliet. Dat
zijn er 17.
De mobiliteit is sterk toegenomen,
de verbindingen zijn verbeterd. Dat
was vroeger anders toen Sint-Phi
lipsland alleen over water te berei
ken was. Het gebied werd voor een
tweede maal bedijkt in 1645. Pas in
1884 wordt de Slaakdam aangelegd
en is de vaste verbinding met Bra
bant een feit. In 1900 wordt een
rails aangelegd op deze dam en is er
een verbinding per stoomtram naar
Steenbergen en het veer Anna Jaco-
bapolder-Zijpe. Pas in 1973 wordt
Sint-Philipsland met Tholen ver
bonden door middel van de Krab-
benkreekdam maar wordt de Slaak
dam doorgegraven in verband met
de aanleg van het Schelde-Rijnka-
naal. Het isolement waar de bewo
ners in leefden in de eerste periode
na de bedijking, is voorgoed ver
dwenen toen er in 1988 ook een
vaste verbinding kwam met Schou-
wen-Duiveland via de Philipsdam.
In de kerk aan de Kerkring kunnen
ongeveer 215 mensen de dienst bij
wonen. Van de 661 leden zijn er 337
man en 324 vrouw. De gemiddelde
leeftijd is 39 jaar. Er zijn 262 belij
dende leden, 318 doopleden en 81
overige leden. Het grootste aantal
belijdende leden (63) is tussen de 41
en 50 jaar.
In het beleidsplan staat omschreven
waar de Hervormde Gemeente staat,
wat de gemeente wil en hoe ze dat
denkt te bereiken. Het is een lijvig
plan. 'De gemeente is in haar be
staan en in haar werk gebonden aan
de Heilige Schrift als het eeuwige
Woord van God en tegelijk aan de
belijdenis van de vaderen. De Bijbel
heeft het absolute gezag. De belij
denis heeft een afgeleid gezag, na
melijk afgeleid van de bijbel.' Vier
keer per jaar wordt het Heilig
Avondmaal gevierd. Daar mogen de
belijdende gemeenteleden aan deel
nemen en eventueel gastleden die
belijdenis van het geloof hebben ge
daan. Volgens Quist bestaat er wat
schroom onder de leden om deel te
nemen aan het Heilig Avondmaal.
„Met de Heilige doop hebben de
mensen geen moeite, maar het
Avondmaal ervaren ze toch anders.
Op de bezinningsavonden blijkt dat
er veel vragen leven rondom het
Avondmaal. We proberen dan een
stukje verdieping te geven."
Volgens Den Boer is het belangrijk
er over te praten. „Sommige aarze
lingen kunnen wel eens berusten op
een verkeerde visie. Dat proberen
we weg te nemen." Volgens de do
minee zijn beide sacramenten
gelijkwaardig. De kerkenraad wil
voorkomen dat de Heilige Doop als
een traditie wordt gezien en voorko
men dat het traditie wordt om af te
zien van deelname aan het Heilige
Avondmaal. Vorig jaar werden er
zeven leden gedoopt in de kerk.
waarvan één volwassene. Quist is
bezig het doopregister bij te houden.
Het boek (een duplicaat) begint op
18 januari 1953 toen dominee De
Lint een kindje Stols doopte. Sinds
dien zijn er 524 personen gedoopt.
Op 22 april dit jaar waren het er
twee op één dag.
Tot een aantal jaren geleden kwa
men er ook regelmatig nieuwe leden
bij van de Oud Gereformeerde Ge
meente.
De kerkenraad ziet ook jonge gezin
nen met kinderen naar de kerk ko
men. Den Boer: „Jongeren moeten
zich wel aangesproken voelen, maar
het Woord staat centraal. Dat probe
ren we in hedendaagse, begrijpelij
ke taal te verkondigen."
De Hervormde Gemeente kent geen
kindernevendienst. Wel een zon
dagsschool. Quist: „Zondag in de
kerk, dat is het centrale punt. We
proberen iedereen erbij te betrek
ken. Dat betekent dus geen aparte
dienst voor ouderen of kinderen.
Het is ook een volkskerk. Alle gele
dingen kom je er tégen."
De gemeente probeert ook nieuwe
inwoners in het dorp te bezoeken.
Uit de praktijk blijkt vaak dat bij
een verhuizing mensen afhaken. Via
de ledenadministratie wordt de ge-
meente op de hoogte gesteld van de
nieuwkomers. Ze krijgen een be
zoekje van de zendings- en evange
lisatiecommissie. De twee zaken
zijn nu gecombineerd, legt Quist
uit. „Vroeger was er alleen zending,
louter gericht op het buitenland.
Maar Nederland is ook een zen-
dingsland geworden. De ontkerke
lijking neemt toe."
De nieuwe ingezetenen krijgen een
boekje en een bloemetje. Daarnaast
is er ook een aantal leden die als be
zoekersgroepje bij alleenstaanden
langsgaat. En een van de diakenen
bezoekt mensen van boven de tach
tig en ouder. Zo zijn er veel vrijwil
ligers actief. Er is onder andere een
vrouwenvereniging, een tuinploeg.
jeugdclub, er zijn vier organisten,
een kosterechtpaar. Quist schat dat
wel ruim honderd vrijwilligers ac
tief zijn. „Een kerk is een grote or
ganisatie."
Aandacht schenkt de kerk ook aan
het diaconaat. Het maakt deel uit
van de Bijbelse verkondiging in
'een maatschappij waar liefdeloos
heid en onverschilligheid onder
mensen eerder regel dan uitzonde
ring is,' staat in het beleidsplan.
Quist is ook een aantal jaren diaken
geweest. Hij heeft vooral meege
maakt dat mensen eenzaam zijn om
dat ze bijna niemand meer zien.
„Daar is een bezoekgroep uit ont
staan. die weduwen en weduwnaren
en langdurig zieken bezoekt. Dat
werkt heel goed. Mensen vinden het
fijn dat er iemand komt en de be
zoekgroep vindt het leuk om te
doen."
Verder wijst hij op de veramerikani
sering van de samenleving. „De so
ciale verzekering wordt minder.
Voor de oorlog werd vaak een be
roep gedaan op de kerken. Ze waren
er op aangewezen. Dat is weggeval
len, maar nu dreigt het weer terug te
komen. Hier op Sint-Philipsland
valt het wel mee met de armoede.
Maar soms weet je het ook niet."
Het is wel een lastige materie.
„Soms heb je het vermoeden dat
mensen arm zijn, maar ze kunnen
ook beledigd zijn als je het ter spra
ke brengt. We willen eerst wachten
op een hulpvraag."
De jeugd van 15 en 16 jaar is een
doelgroep die niet gemakkelijk aan
de kerk is te binden. Laatst was er
een groep jongeren thuis bij de do
minee en zijn gezin uitgenodigd. Op
zondagavond om 'ongedwongen
koffie te drinken.' Den Boer: „Ook
om de dominee en zijn vrouw beter
te leren kennen. In de catechisatie
zoeken we aansluiting bij de bele
vingswereld van de jeugd. We be
spreken praktische onderwerpen:
discriminatie, muziek, roken. Wc
steken in op deze tijd en laten ver
volgens zien wat de Bijbel er van
zegt."
Den Boer geeft geen "diensten aan
huis, maar dat gebeurde wel nadat
de kerk pas was opgericht. De eer
ste predikant was ds. Daniël Kete-
laer die in 1657 werd bevestigd in
Sint-Philipsland, maar een kerk
was er toen nog niet. Kerkdiensten
worden bij hem thuis gehouden.
Pas bij de derde dominee, na Kete-
laer en dominee Anthonie Caer-
man wordt onder dominee Vincent
Bolle het godshuis gebouwd. De
kerk wordt in 1668 in gebruik ge
nomen. In 1680 komt de kerk in
zwaar weer als er geruchten zijn
over de onrechtzinnigheid van do
minee Pontiaen van Hattem. Na
een langdurige procedure wordt hij
afgezet. Ook in de negentiende
eeuw maakt de kerk een roerige
periode door als er in 1834 een oe
fengezelschap actief is die bezwa
ren heeft tegen het bijwonen van
het Heilig Avondmaal. Een van
hen is Adriaan Kunst. De invloed
blijft beperkt totdat Pieter van Dij-
ke als diaken van de Hervormde
Gemeente ook het gezelschap gaat
bezoeken.- Hij krijgt de roeping
een eigen gemeente te stichten en
laat op het erf achter zijn huis aan
de Voorstraat een schuur bouwen
waar hij 's zondags drie keer voor
gaat. Burgemeester Dorst wijst
hem er op dat het in strijd is met de
wet. De gemeente van Van Dijke
bloeit echter. Hij krijgt boetes
maar weigert ze te betalen waar
door hij in de gevangenis van Zier-
ikzee terecht komt. Vijf maanden
zit hij vast. Zijn vrouw betaalt de'
boetes en keert terug naar Sint-
Philipsland. Den Boer: „Deze situ
atie is tekenend voor de situatie
toen. Gelukkig is tegenwoordig de
verhouding tussen de Oud Gere
formeerde Gemeente en de Her
vormde Gemeente goed te noe
men."
Kerkenraadsleden van Van Dijke's
gemeente dienden een verzoek in
om erkend te worden als Christelij
ke Afgescheiden gemeente. Die
wordt erkend op 10 oktober 1844.
De Hervormde kerkenraad voert
zestien leden af van de ledenlijst.
Op 23 maart 1851 wordt Van Dijke
door ds. Ledeboer officieel beves
tigd als predikant van zijn gemeen
te. In 1871 neemt zijn gemeente
een nieuwe kerk aan de Achterweg
in gebruik. Hij overlijdt in 1883 en
wordt in 1904 opgevolgd door ds.
Boone. Na diens vertrek in 1834
wil een aantal leden dat de gemeen
te zich aansluit bij de Gereformeer
de Gemeenten. De meerderheid is
daar echter tegen. Een aantal leden
treedt uit en op 2 mei wordt de Ge
reformeerde Gemeente een feit.
Café de Kroon in de Voorstraat
wordt gekocht en verbouwd tot
kerk.
Op de herdenkingsavond werd
vooruitgekeken en teruggeblikt. Het
thema luidde: God is trouw! Ds.
Harkema heeft gesproken over
Gods trouw in het verleden. Den
Boer over Gods trouw in de toe
komst. Er stonden zeven gezangen
op het programma. Na afloop was er
koffie met taart in het jeugdgebouw.
Twee weken gingen Kim Kodde (achteraan) en Willemijne Grobben in Zuid-Afrika met een speciale truck naar een school om er de gebitten
van de kinderen te bekijken.
